Vergi Haritası Projesinin Mevcut Sistemle Karşılaştırılması

Ülkemizdeki vergi denetimlerinin kayıt dışı ekonomi mücadele ile yetersiz durumda olması sebebiyle Maliye Bakanlığının uzun vadede kalıcı çözümler bulması gerekmektedir. Bu proje sayesinde teşkilatın vizyonu değişecek ve vatandaşların kayıt dışı ekonomik faaliyetler içinde olması engellenecek ve sistemdeki kayıt altındaki mükellef sayısının artması ile birlikte ülkedeki kişi başına düşen vergi yükü hafifleyecek, devletin sunduğu hizmetlerde artış sağlanacaktır.

Evinde (Home Office) çalışan vatandaşların adreslerinin tespiti sağlanacak ve internet üzerinden dijital dolandırıcılık yapan mükelleflerin önüne geçilmesi sağlanabilecektir. İnternet üzerinden hizmet alan ve ticari faaliyetlerde bulunan vatandaşların güvenliğini sağlamak için Maliye Bakanlığının ’da önlem alması gerekmekte olup mükellef bilgilendirme sistemleri kurularak internet üzerinden satış yapan işlemlerin vergi dairesine kayıtlarının bulunup bulunmadığı bilgisine tüketici ödeme yapmadan önce öğrenebilmesi sunulabilecek hizmetler arasındadır. Bu hizmet sayesinde vatandaşlar alışveriş yaptıkları işletmenin Maliye Bakanlığı tarafından kontrol edildiğini ticari faaliyetine devam ettiğini anlayabileceklerdir.

Bina modülleri sayesinde Gayrimenkul Sermaye İradı Hakkında (GMSİ) tespitlerin yapılması oldukça kolaylaştıracaktır. Tespiti en zor olan ve kayıt dışı rakamları yüksek olan konut ve kira gelirleri aktif olarak tespit edilebilecektir. Bu gelir türlerinde mükellefler gelirlerini ya hiç beyan etmiyor veya eksik beyan etmektedirler. Konutlarda genel olarak ev sahiplerinin elden nakit kira bedeli tahsil etmesi sebebiyle kira gelirleri kayıt dışı kalmaktadır. İş yerlerinde kira ödemelerinin banka aracılığı ile yapılması zorunlu olduğu için bu irat türünde düşük ve eksik beyanlar ağırlıklı olarak yer almaktadır. Kira üzerinden mülk sahibi adına ilgili vergi dairesine stopaj kesintisi yaparak her ay ödeyen kiracılar ve mülk sahipleri bu sebeple iş birliği halinde vergiyi beyan etmeyerek vergi kaçırmaktadırlar.

Vergi haritası projesi kapsamında bina modüllerinin aktif olarak devreye girmesiyle kira gelirleri kontrol edilebilir ve denetlenebilir bir hal alabilecektir. Vatandaşların evlerine maliye memurunun gelmesi son derece rahatsız edici mahalle, apartman ve sosyal çevrelerinde küçük düşürücü sosyal etkileri barındırması sebebiyle kontrolsüz denetimlerin gerçekleştirilmesi maliye bakanlığı teşkilatı için itibar kaybına mevcut siyasi hükümetler açısından ise siyasi oy kaygısına sebep olmaktadır. Bu sebeple hükümetler ve maliye teşkilatı mevcut teknolojik alt yapısı ile gayrimenkul sermaye iratlarını sadece beyana dayalı bazda takip etmekte, cezai müeyyideler ise ancak ihbar ve şikâyetler doğrultusunda uygulanmaktadır. Birçok ikamet amaçlı ve iş yeri olarak kullanılan hanelerde kira gelirleri bankacılık dışı

nakdi elden olarak ödenmekte veya mülk sahibi dışında ki farklı kişilerin hesaplarına şirket ortakları veya çalışanları üzerinden transfer edilerek kira ödemelerinin kayıt dışında kalmasına sebep olunmaktadır. Rayiç bedel sistemi GMSİ için asgari bir temel oluştursa da rayiç bedeller ile gerçekleri arasında ki uçurum çok yüksektir. Piyasada gerçekleşen fiyatlar vergisel anlamda karşılık bulamamakta ve devlet adına vergi kaybına sebep olmaktadır.

Vergi Haritası projesi tek tek kapı çalarak denetim usulünü sona erdirecek ve sadece sorunlu mükelleflerin nokta atışı tespitini sağlayacaktır. Maliye Bakanlığı ve Gelir İdaresi Başkanlığı personeli bina modülündeki verileri aşağıdaki ölçütlere göre analiz edebilecektir;

• Binada veya mevcut denetimin yapıldığı alanda ilgili belediyeleri ilgilendiren kaçak yapılaşma, kaçak kat çıkımı gibi tespitler olması durumunda ilgili belediye ye dijital ortamda direk bilgilendirme açılabilecektir,

• Sürekli adres değiştiren sahteci şüphesi olan mükelleflerin analizler sonucunda önceki bulunduğu iş yerleri ve emtia bilgilerinin uyumlu olup olmadığı karşılaştırılabilecektir,

• MERNİS sistemi ile kontrol yapılarak bina dairelerinde ikamet eden vatandaşların bilgisini, denetim esnasında bilgisayar ve tabletleri ile görebilecek. Adresin ikamet amaçlı mı kira geliri elde etme amaçlı mı olduğu tespit edilebilecektir.

Vergi Haritası kapsamında günümüzde mümkün olmayan birçok istatistiki veri elde edilebilecek olup bu verilerin değerlendirilmesi sonucu sahteci mükelleflerin denetiminde önemli yol kat edilebilecektir.

Bölgesel haritalar analiz edilerek aynı bölgede aynı sektörde faaliyet gösteren işletmeler ve kar oranları kontrol edilebilecektir. Sektöre göre ve bulunduğu bölgeye göre astronomik kar veya zararların gösterilmesi durumunda ilgili mükelleflere denetim gerçekleştirilebilecektir. Mutlaka bu denetimler birçok analiz ve değerlendirme sonucunda mümkün olabilecektir. Sektöründe 50 yıllık geçmişi olan

bir işletmeyle 2 aylık yeni kurulmuş bir işletmenin gelir ve giderlerinin bir olması beklenemez. Fakat işletmenin kurulduğu tarihten itibaren 2.ayında mümkün olmayacak satış rakamları beyan etmesi denetim için gösterge olacaktır. Benzer şekilde gelirini beyan etmeyen işletmelerin tespitinde de bu analizler önem arz etmektedir. Mükellefler vergi ödememek için muhasebe hilelerine başvurarak gider kalemlerini arttırmaktadır. Örneğin mükellefler Ferrari, Mercedes gibi kendi şahsi binek olarak kullanmak istediği araçları şirket aracı gibi göstererek bu çok pahalı araçları işletmenin gideri olarak göstermekte ve ödemesi gereken vergilerden bu araçların bedelini düşmektedir. Bu gibi durumların önlenebilmesi için işletmelerin içinde bulunduğu bölge ve elde ettiği gelirler kontrol edilmelidir.

Benzer bir şekilde vergi haritası üzerindeki analizlerde bina modülü üzerinde tapu harçları kontrol edilirken aynı kattaki dairlerden birinin dürüst bir mükellef tarafından 200.000TL bedelle satıldığı beyan edilmişken karşı dairesinin aynı ekonomik değerde olduğu, afet vb. durumun olmadığı şartlarda rayiç bedel olarak belirlenmiş 40.000TL üzerinden satış yapıldığı gösterilmesi durumunda alıcı ve satıcılardan satışa ilişkin izahat istenerek bu süreksiz vergilerin kontrol edilmesi de söz konusu olmaktadır.