Vergi Denetim Kurulu ve Vergi Dairelerinde Denetim Alanında Yenilikler

4.4.1. 2011-2014 Yılı Denetim Birimlerindeki Değişiklikler

2011 yılında İstanbul ilinde pilot uygulamaya başlayan Gelir İdaresi Başkanlığı, bünyesinde Vergi Daireleri tarafından yürütülen yoklama ve denetim faaliyetleri uzmanlaşmaya gidilmesi için Denetim Koordinatörlükleri kurularak Vergi Daireleri bünyesinden ayrılmıştır. Bu birimler başında inceleme yetkisine haiz Vergi Denetmenleri bulunmaktaydı. Vergi Dairelerinde inceleme yetkisine sadece Vergi Dairesi Müdürünün yetkisinde olması ve vergi dairesi işlemlerinin yükünün yanı sıra inceleme faaliyetleri ile ilgilenilmesi mümkün olmadığı için denetim ve inceleme faaliyetleri için özel koordinatörlükler oluşturulmuştur. Bu değişiklikle vergi denetimleri ve yoklama faaliyetlerinde uzmanlaşmaya gidilmesi ve özel önem verilmesi planlanmıştır.

Bu değişikliğin akabinde Maliye Bakanlığı çatısı altında 2012 yılı itibariyle “527 sayılı KHK ile maliye müfettişleri, hesap uzmanları, gelirler kontrolörleri ve vergi denetmenleri "vergi müfettişi" adı altında birleştirildi”67_{. Bu değişiklik Maliye}

Bakanlığı çatısı altında belirli problemleri beraberinde getirmiş olup bir önceki gün hiyerarşik amirinin odasına girerken önünü kapatması gereken Vergi Denetmenleri değişiklikle birlikte Hesap Uzmanları ve Gelirler Kontrolörleri ile aynı hiyerarşik seviyeye sahip olmuşlardır.

Bu değişim sonrası Gelir İdaresi Başkanlığı çatısı altında görev yapan Vergi Denetmenleri, Maliye Bakanlığında görev yapmaya başlaması ile denetim koordinatörlükleri başındaki Vergi Denetmenlerinin görev yeri değişmiş oldu. Bu boşluk ilgili koordinatörlüklere Vergi Dairesinde görev yapan müdür yardımcıları ataması ile geçici olarak dolduruldu. 2011-2014 yıllarında İstanbul’da uygulanan bu uygulamadaki eksiklik ise Müdür Yardımcılarının inceleme yetkisine sahip olmaması hatta Gelir Uzmanı ve Özel Yoklama Yetki Belgeli Memurların sahip olduğu yoklama yetkisine bile sahip olmamasıdır. Yetkisi olmayan kişilerin koordinatör olarak görevlendirilmesi sonucu 3 yıl süreyle denetim ve yoklama faaliyetlerinde tespit edilen vergi kaçakları büyük oranda inceleme elemanlarına yansıtılamadı. Vergi daireleri ile Denetim Koordinatörlükleri arasındaki iletişim eksiklikleri ve Maliye Bakanlığı bünyesindeki unvan birleşmesinin sebep olduğu iç karışıklıklar sebebiyle Denetim Koordinatörlüklerinin kurulmasında hedeflenen uzmanlaşma hedefi tam olarak yerine getirilemedi.

Bu durum 2014 yılında Denetim Koordinatörlüklerinin, Denetim Müdürlüğü haline getirilmesi ve başlarına inceleme yetkisine sahip Vergi Dairesi Müdürlerinin getirilmesi ile birlikte düzeltilmesi ve inceleme yetkisini kullanacak hiyerarşik amirin bulunması ile çözümlendi.

67_{Tutanak Dergisi, 13 Kasım 2012.<http://www.tbmm.gov.tr/tutanak/donem24/yil3/bas/b023m.htm>}

76

4.4.2. Özel Esaslar Servisi ve Görevleri

İstanbul’da Pilot Vergi Dairelerinde yaklaşık iki yıldır uygulamaya geçen bu servisler iş yeri açan mükelleflerin bir yıl süreyle takip edilmesi alım-satım faaliyetleri ve sahte fatura ve evrak düzenlenmesini önlemek amacıyla kurulmuştur. Bu servislerden beklenen mükelleflerin aktif olarak özel bir birim tarafından takip edilmesi yoklamalarının yapılması ve risk analizlerine tabi tutularak sahtecilik faaliyetlerinin önüne geçilmesi hedeflenmektedir. Sahtecilik faaliyetleri genel olarak iş yeri kurulduktan itibaren 6 ay ile 12 ay gibi süreler içinde gerçekleşmekte ve isim değiştirerek farklı kişiler üzerinden devam etmektedir. Bu sebeple bu servislerin kurulma amaç ve hedefleri doğrudur. Fakat pilot uygulamaya geçen İstanbul Davutpaşa Vergi Dairesi, Bakırköy Vergi Dairesi gibi dairelerde bu amaçlar doğrultusunda çalışmalar yürütülememektedir. Bu servisler ağırlıklı olarak hakkında inceleme raporu yazılmış mükelleflerin evrak işlemlerini takip etmekte ve mahkemede davası süren mükellefler hakkında yazışma evraklarını hazırlamakta, inceleme raporları doğrultusunda cezai işlemlerinin tebliğ ve tahakkukunu gerçekleştirmektedir.

Bu servislerin amaçları doğrultusunda işlemeye başlamasıyla sahteci mükelleflerin faaliyetleri önlenebilecek ve aktif denetimleri sağlanabilecektir.

4.4.3. Maliye Bakanlığı Personel İstihdamı Hakkındaki Sorunlar

Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu bünyesindeki Vergi Müfettişleri ve Gelir İdaresindeki incelemeye yetkili personeli mesleğe başladıkları dönemden itibaren 3 yıllık yardımcılık dönemi ve yeterlilik sınavı sonrasında önemli eğitimlerle finans ve muhasebe alanlarında üst düzey bir bilgi birikimine ulaşmaktadırlar. Bu bilgi birikimiyle beraber Maliye Bakanlığı bünyesinde görev yapan inceleme elemanları Yeminli Mali Müşavir olma yetkisini mesleğe başladıktan 11 yıl sonra elde etmelerine imkân vermektedir.

Sahip olunan yüksek bilgiye rağmen memur olmanın verdiği sınırlı imkânlar ve sosyal haklar kurum personeli tarafından genellikle yetersiz görülmekte ve personelin özel sektörden gelen talepler doğrultusunda özel sektörde istihdamına sebep olmaktadır.

İnceleme yetkisine sahip Maliye Bakanlığı personelin, günümüzde Müfettiş Yardımcılığı dönemini (öncesinde Hesap Uzman Yardımcısı, Gelirler Kontrolörlüğü Yardımcısı ve Vergi Denetmen Yardımcısı) kapsamı 3 yıldır. Bu süre içerisinde aldığı eğitimler ve yardımcılık dönemi sonrasında kazandığı tecrübelerle meslekteki 10 yılı doldurdukları süreçte vergi kanunları ve kurum içyapısı ile ilgili olarak birçok konuda uzman bir seviyeye ulaşmaktadır. Yurt içindeki eğitimlerin yanı sıra Maliye Bakanlığı teşkilatı personeline yurt dışında yüksek lisans yapma imkânı da sunulmaktadır. Personelin yurt içi ve yurt dışında ciddi eğitimler aldığı, tam uzmanlaştığı ve sonrasında ülkesi için profesyonel hizmet üretmeye başlayacağı yıllarda özel sektöre geçmesi ülkemiz adına çok önemli bir üst düzey personelin kaybına sebep olmaktadır. Vergi Denetim Kurulu personellerinin görevden istifa oranlarına bakıldığında bu durumun birkaç sayılı kişi ile sınırlı kalmayıp yüksek oranlara ulaştığı görülmektedir.

Maliye Bakanlığı teşkilatındaki uzman personelin görevinden ayrılması uzun yıllar eğitim verilen alanında uzman bir personelin kaybı anlamına geliyor. 13 yıl gibi bir süre teşkilatta hizmet vermiş memurlar Vergi Kanunları hakkında uzman olarak devlete hizmet etmeyi bırakarak mükellef tarafına geçmektedirler. Kanunların eksikliklerini, mahkemelerin vergi davalar hakkındaki verdiği kararları görev yaptığı süre içinde tecrübe eden Vergi Müfettişleri bu tecrübelerini devlet aleyhine kullanmaya başlamaktadır. Maliye Bakanlığı ve Gelir İdaresi Başkanlığı dava konusu olaylarda ağırlıklı olarak vergi mükellefleri mahkeme tarafından haklı bulunmakta ve bu durum devlet tarafından yüksek miktarda vergi kayıplarına sebebiyet vermektedir. Buna ek olarak mükelleflerin kurumun ve kanunların açıklarını bilen istifa etmiş Vergi Müfettişleri tarafından yönlendirilmesi ve savunulması durumunda ülke adına büyük kayıplara sebebiyet vermektedir.

Vergi Müfettişliği görevinin 5 yıl süre ile rotasyona tabi olması ve vergi müfettişlerinin il değiştirerek farklı illerde görev yapmak zorunda olmaları, gidilen illerde lojman imkânlarının sınırlı olması ve memur maaşlarının çalışan memurları tatmin etmemesi sebebiyle meslekten istifa oranları yüksek oranda devam etmektedir.