VERGİ HATALARINDA DÜZELTME, DÜZELTMENİN KAPSAMI VE ÖZELLİKLİ BAZI DURUMLAR

Düzeltme, kelime anlamı itibariyle, bozukluğu giderme, yanlışlığı giderme, yoluna sokma anlamlarını taşımaktadır186.

Vergi hukukundaki anlamı ile düzeltme; vergi hatalarının yargı mercilerine gidilmeksizin, hatayı yapan vergi dairesince ortadan kaldırılmasına yönelik idari bir işlem187 veya genel bir ifadeyle vergi uyuşmazlıklarının yargı yoluna başvurmaksızın idari aşamada çözümünü sağlayan ve hem vergi borcunun hem de vergi cezasının

184

Yusuf Karakoç, Türk Vergi Yargılaması Hukukunda Delil Sistemi, 2. Bası, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, Nr.77, İzmir, 1997.ss.194-195.

185

Biniş, s. 51.

186

D.Mehmet Doğan, Büyük Türkçe Sözlük, İz Yayıncılık, İstanbul, 1996, s.315.

187

Altar Ömer Arpacı, “Vergi Hatasını Düzeltme”, Vergici ve Muhasebeciyle Diyalog Dergisi, 2010, ss. 25-31.

86

kısmen veya tamamen ortadan kaldırılmasını sağlayan bir yol188 olarak ifade edilmektedir.

Düzeltme bir idari işlemdir ve idari işlemler için geçerli olan bütün esaslar düzeltme işlemi için de geçerlidir.

Hukuki uyuşmazlıklar ile vergi hataları kavramı kimi zaman birbirlerinin yerine kullanılıyor olsa da hukuki uyuşmazlıklar, vergilendirmenin özüne ve ruhuna ilişkin açık olmayan noktalardan, bu olayların karmaşık niteliğinden ve yorum farklılıkları, değerlendirme ayrılıkları ile kanun hükümlerinin yorumlanmasındaki tartışmalardan ortaya çıkan uyuşmazlıktır189.

Düzeltme yolu ile ıslahı istenen vergi, tahakkuk fişi ve ihbarname ile tarh ve tahakkuk ettirilmiştir.

VUK’un 378. maddesine göre; tahakkukun mükellefin beyanına göre yapılmış olması, varsa, hatanın düzeltilmesine engel değildir.

Vergi yargısıyla görevli organların kararları üzerine yapılacak tarhiyatlarda da vergi hataları yapılması söz konusu olabilir. Ancak bu organlar kararlarında, vergi hatalarını dikkate almış veya almamış olabilirler. Kararlarda dikkate alınmamış olmak koşuluyla söz konusu hatalar hakkında da düzeltme talebinde bulunulabileceği kuşkusuzdur. Söz konusu hataların, vergi yargısıyla görevli organların kararlarında dikkate alınmış olması durumunda ise hatanın düzeltme yoluyla ıslahı mümkün değildir. İhbarname esasında tarh edilen vergiler, tahakkuk yahut ödemeden önce aşağıdaki safhalardan geçmiş olabilir 190.

2.8.1.Davasız Ödeme

Yapılan tarhiyata karşı dava açılmazsa, vergi, dava açma süresinin geçmesi ile ödenecek aşamaya gelir. Bu durumda, tarhiyat idari veya yargısal planda herhangi

188

Tosuner ve Arıkan, Türk Vergi Yargısı, s. 88

189

N. Perçin, “Vergi Hatası ve Vergi Uyuşmazlığı Farkı Vergi Hatalarında Düzeltme ve Reddiyat”,

Mali Çözüm Dergisi, Sayı:79, 2007, ss.155-158.

190

87

bir organın tasarrufuna, ayrıca konu olmamıştır. Vergi hataları normal şekilde düzeltilir 191.

2.8.2.Ceza İndiriminden Yararlanarak Ödeme

VUK’un 376. maddesinde öngörülen ceza indirimi ile ödeme, vergi idaresi ve mükellef arasında, koşulları kanunen kabul edilmiş bir anlaşma şeklidir. Yapılan tarhiyata mükellef rızasını beyan etmiştir. Buna rağmen, ceza indiriminden yararlanılarak ödenen vergi ve cezalarda hata bulunması durumunda, gerekli düzeltme yapılır 192.

2.8.3.Uzlaşma Konusu Olan Tarhiyatlarda Vergi Hatası

VUK’un uzlaşma ile ilgili ek 6. maddesinde, uzlaşma komisyonlarının tutacakları uzlaşma tutanaklarının kesin olduğu, uzlaşılan ve tutanakla tespit edilen hususlar hakkında, hiçbir mercie (Danıştay dahil) dava açılmayacağı hükme bağlanmıştır 193. Ancak Maliye Bakanlığı; “vergi hatası kapsamında yer alan tarhiyatların uzlaşmaya konu edilmiş ve üzerinde uzlaşılmış olması ve hatalı durumun uzlaşma sırasında dikkate alınmamış olması hallerinde, bu hataların

düzeltme hükümleri çerçevesinde düzeltilmesi mümkündür.194” şeklinde görüş

vermiştir.

2.8.4.Vergi Mahkemeleri, Bölge İdare Mahkemeleri ve Danıştay Kararlarının Uygulanmasında Hata Yapılması

Vergi mahkemeleri, bölge idare mahkemeleri ve Danıştay’ın kararları üzerine gerçekleştirilen işlemlerde bu yargı organlarının kararlarını aşacak şekilde hata

191

Tosuner ve Arıkan (Türk Vergi Yargısı), s. 99.

192

Şükrü Kızılot ve Zuhal Kızılot, (2010) s.127.

193

Özbalcı, (2006) s.412.

194

Gelir İdaresi Başkanlığı, “20.04.2005 tarih ve B.07. 0. GEL.0/40/4001-115/17574 Sayılı Maliye Bakanlığı Özelgesi” www.gib.gov.tr/fileadmin/ozelgesistemi/index3.html , (Erişim Tarihi: 01.02.2013)

88

bulunması durumunda, kararlar kesinleşmiş de olsa normal şekilde düzeltme yapılabilir.

Ancak bu şekilde düzeltmenin yapılabilmesi için, VUK’un 125. maddesine göre, anılan yargı organları tarafından bir karar verilmemiş olması gerekir 195.

2.8.5.Ödeme Emirlerine Karşı Açılan Davaların Vergi Mahkemeleri veya Danıştayca Reddi

Ödeme emirlerine karşı mükellef tarafından açılan davanın vergi mahkemeleri veya Danıştayca reddedilmesi, varsa tarhiyattaki hata hakkında karar verilmiş olduğunu ifade etmez. Bu nedenle ödeme emrine karşı açılan davanın reddine rağmen, varsa, tarhiyattaki hatanın düzeltilmesi icap eder. Bunun yanı sıra, tarhiyata karşı açılan davada vergi hatası ileri sürülmekle birlikte, dava süreden reddedilmişse, vergi hatası için hataların düzeltilmesi yoluna gidilebilecektir 196.

2.8.6.Vergi Mahkemeleri veya Danıştay Kararlarında Hata Bulunması

Vergi mahkemeleri veya Danıştay kararlarında, rakam hatası şeklinde bir maddi hata yapılması veya kararın gerekçe kısmı ile sonucu arasında çelişki bulunması mümkün olabilir. Bu yüzden alınması gereken vergi eksik yahut fazla hesaplanmış bulunabilir.

Vergi mahkemeleri veya Danıştay kararlarındaki hatalar vergi idaresi tarafından düzeltilemez. İYUK’un 29. ve 30. maddelerine göre, bunun gibi hallerde mahkemelerden veya Danıştay’dan kararın, düzeltilmesinin istenmesi icap eder 197.

195

Şükrü Kızılot ve Zuhal Kızılot, 2010, s.127.

196

Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nun 27.11.1992 Tarih ve E. 92/00250, K. 92/00449 Sayılı Kararı, Danıştay Dergisi, Sayı:87, Ankara 1993, s.131.

197

89

2.8.7.Vergi Cezalarında Düzeltme

Vergi cezalarında yapılan hatalar, VUK’un 375. maddesinin vergi hatalarına ilişkin hükümleri çerçevesinde düzeltilir.