UZMAN ġAHĠTLĠK

Amerikan Yetkili Kamu Muhasebeciler Birliği (AICPA)’ne göre uzman Ģahit, "bir konu hakkında bilimsel, teknik veya özel bir fikir verme noktasında veya bir konunun aydınlatılması noktasında yardım edebilecek gerekli bilgi, yetenek, deneyim ve eğitime sahip kişidir. " Ģeklinde ifade etmiĢtir (Cole, akt. Toraman vd. ,2009: 42).

Uzman Ģahitler , özel bilgi ve görgülere sahip olmasıyla, soruĢturma ve ya duruĢma esnasında ortaya çıkmakta olup, özel bilgi ve deneyimleri sayesinde olayların çözümlenebilmesinde ve gerçeğin ortaya çıkmasında hakimlerin ve avukatların yararlanmıĢ olduğu kiĢilerdir (Gökgöz, 2012: 151).

Dava konusu olan bir durumda davacı ve davalı olan her iki tarafların da uzman bilgiye sahip olacağı beklenmeyeceği gibi, ayrıca bir sorunun çözüme kavuĢması için yetkilendirilmiĢ olan yargı mensuplarının her konuda uzman olacağı

39

söz konusu değildir. Verilen kararın doğru olabilmesi için ise bu konuyla ilgili uzman kiĢilerin bilgisine ihtiyaç vardır. Adli muhasebeciden bu olayla ilgili değerlendirme yapması, hukuki mevzuata uygun bir durumda sonuca varması ve elde ettiği sonucu raporlaması istenmektedir. Mahkemede hakimler davanın sağlıklı bir Ģekilde iĢlemesi ve doğru bir karara bağlanabilmesi için adli muhasebecinin uzman Ģahitlik görevinden faydalanmaktadırlar (Karacan, 2012: 114-115).

Adli muhasebeci mahkemede uzman Ģahitlik yaparken belgelere dayalı, bilimsel yöntemlere uygun, anlaĢılır ve net bir ifadeyle raporunu hazırlamalı ve uzman görüĢünü yargı mercilerine sunmaktadır (Karacan, 2012: 115). Mahkeme sürecindeki gelinen en son aĢama bir adli muhasebecinin uzman Ģahitliğidir (Çabuk ve Yücel , 2012: 36).

Günümüzde ekonomik kökenli davaların ve davalı sayısının her geçen gün artıĢ göstermesinden dolayı ve konuların giderek karmaĢık bir hal alması ile mahkemelerde uzman Ģahit olarak adli muhasebecilere olan gereksinimde de artıĢ söz konusudur. Ticari iĢlemlerin sonuçları, meydana gelen iflaslar, elde edilen kazançların düĢmesi, varlıkların değerlemesi ve mali tablo hileleri gibi birtakım konularda da adli muhasebecilerden yararlanılmaktadır (Telpner ve Mostek. akt. Çabuk ve Yücel , 2012: 36).

Toplumda gerçekleĢen ve mahkemeye konu olan durumların sağlıklı bir Ģekilde sonuca ulaĢabilmesi açısından uzman Ģahitlik hizmeti önemli bir yer almaktadır (Çankaya ve Gerekan, 2009: 96).

Muhasebe ile ilgili olan konularda doğru karar verebilmek için uzman bir kiĢinin fikrine ihtiyaç vardır. Muhasebe yolsuzlukları ile ilgili destek istenen avukatların büyük bir çoğunluğu muhasebe bilgisinden yoksun olabilmektedir. Örneğin muhasebe yolsuzluğu ile ilgili olan bir davada yetkilendirilecek olan bir avukatın, bu konuyla ilgili olarak doğru bir kanıya ulaĢabilmesi açısından adli muhasebeci den destek alması Ģarttır. Muhasebe kayıtlarının gözden geçirilmesi durumunda adli muhasebeciler bu durumun değerlemesini yapıp, dava konusu olan iĢlemle ilgili fikirlerini beyan edebileceklerdir (Telpner ve Mostek, akt. Pehlivan, 2010: 28).

40

Adli muhasebecilerden dava süreçlerinde uzman Ģahit olarak faydalanma sebepleri Ģunlardır (Cendrowskı, Petro ve Martın, akt. Toraman vd., 2009: 44);

 Uzman Ģahit olarak adli muhasebecinin açıklanamayan olaylara yönelik olarak kabul edilebilir olan mantıklı bir açıklama getirebilmesi

 Uzman Ģahit olarak adli muhasebecinin bulunmuĢ olduğu her davada aynı hassasiyeti gösteriyor olmasının bilinmesi

 Uzman Ģahit olarak bir adli muhasebecinin sahip olduğu uzmanlık alanından dolayı, güvenilir bir kiĢi olarak kabul edilmesi

Adli muhasebecilerin uzman Ģahit olarak üzerine düĢen görevler ise Ģunlardır (N. Bozkurt, 2010: 18);

 Davanın konusu ile ilgili olan gerekli araĢtırmaların yapılarak, bununla ilgili çeĢitli olan verilerin toplanması

 Toplanan bu verilerden bir sonuç elde edilerek bir kanıya varmak

 Kanıya vardığı görüĢünü mahkemede ilgililere yani hakimlere ve avukatlara aydınlatıcı ve öğretici bir Ģekilde sunmak

Adli muhasebeci mahkemede uzman Ģahitlik görevini yerine getirirken duygusallığı katmayıp, tamamen sakin bir halde olmalı ve karıĢık olan muhasebe problemlerine iliĢkin olarak ta uzman düĢüncelerini sunmaktadır ve sunarken de açık ve anlaĢılır bir dilde sunması gerekmektedir (Ulucan Özkul ve Pektekin, 2009: 67).

Adli muhasebeci uzman Ģahitlik görevini yaparken ayrıca çok büyük bir sorumluluğa sahip olmaktadır çünkü bu görev ciddi boyutta yaptırımları olan bir görevdir. YapmıĢ olduğu araĢtırmalar ve incelemelerden sonra bunlara dayanarak yapacak olduğu Ģahitlik durumu yargı sürecini etkilemektedir ayrıca davalı tarafa uygulanacak olan cezai yaptırımlar da bulunabilmektedir (Çabuk ve Yücel, 2012: 36).

Adli muhasebecilerin mahkeme de ifade verirken uyması gereken birtakım kurallar bulunmaktadır. Bunlar (Gülten ve Kocaer, 2011: 129-131);

a) Tarafsız Olarak Uzman GörüĢünü Bildirmek

Adli muhasebeciler mahkemede ifade verirken gerçekleri gizlemeden ifade vermesi gerekmektedir.

41

b) Gerçeklerin Abartılmadan veya Küçümsemeden Belirtmek

Adli muhasebeciler gerçeği değiĢtirmeden ve gerçeklere kendi yorumlarını katmadan objektif bir Ģekilde açıklamaları gerekmektedir. Adli muhasebeci, görüĢlerini ifade ederken abartmadan veya küçümsemeden ifade etmesi gerekmektedir.

c) Görsel Araçlardan Faydalanarak

Adli muhasebeci görüĢünü açıklarken bazı tablo ve grafik gibi Ģekillerden yararlanmaktadır çünkü karıĢık olan bazı muhasebe hesaplamalarında tablo ve grafikler daha akılda kalınmasını sağlamaktadır.

d) Kesin Ġfadeler ġeklinde Kullanılması

Adli muhasebeciler durumla ilgili görüĢlerini belirtirken kullandığı ifadelerin kesin ve net bir Ģekilde olması gerekmektedir. Eğer verdiği ifadesinde herhangi bir belirsizlik söz konusu ise, konuyu iyi araĢtırmamıĢ olduğu gibi bir takım durumlarla karĢılaĢmasına neden olmaktadır.

e) Açıklayıcı Bir Dilde Anlatım

Adli muhasebeciler görüĢlerini bildirirken açıklayıcı bir Ģekilde konuĢması gerekmektedir. Çünkü burada amaç muhasebe bilgisi konusunda yetersiz olan kiĢilerin anlayabilmesi sağlayabilmektir.

f) Varsayımdan Uzak Durmak

Yapılacak olan açıklamaların belgelere ve delillere dayanarak açıklanması gerekmektedir çünkü kesinliği ulaĢmamıĢ bilgilerle yani varsayımlarla insanları suçlamamak lazımdır.

g) Konudan Konuya Atlamamak

Adli muhasebeci mahkemede yaptığı açıklamalarında konudan konuya geçip konuyu dağıtmamalıdır. Böyle bir durumda iletilmek istenen mesaj karĢı tarafa iletilemeyecektir.

42 h) Bir Ön Hazırlığın Olması

Adli muhasebeci mahkemeden önce kesinlikle bir ön hazırlık yapıp sanki mahkemedeymiĢ gibi prova yapmaları gerekir.

ı) Soruları Ġyi Dinleyip Ona Göre Uygun Cevap Vermek

Adli muhasebeci mahkeme esnasında birtakım sorularla karĢılaĢacaktır. Sorulan bu soruları dikkatli Ģekilde dinleyip, dikkatli bir Ģekilde cevap vermeleri gerekmektedir.

Uzman Ģahitlik görevi üstlenen adli muhasebecinin üzerine düĢen bazı görevleri Ģunlardır (Pagano, akt. Akyel, 2009: 157);

 Defterlerin, tutulan kayıtları ve iĢlemlerin gözden geçirilmesi  Muhasebe ve vergi konularının incelemesinin yapılması  GörüĢmeleri gerçekleĢtirmek

 DıĢarıda bulunan muhasebeci ya da denetçilerin yapmıĢ oldukları çalıĢmalarını denetlemek,

 Avukatı konunun durumu ile ilgili bilgilendirmek

Sivil Prosedürlere iliĢkin Federal Kurallar ( IFRCP)’da uzman kelimesinin barındırması gereken özellikleri Ģu Ģekilde belirtmiĢtir (Pagano, akt. Akyel, 2009: 160-161);

 Tanık tarafından hazırlanmıĢ olan ayrıca imzalanan yazılı bir raporun olması gerekmektedir.

 Yazılı raporun kapsamında, ifade edilen bütün görüĢler, nedenler ve sonuçlar bulunmalıdır ve böylelikle görüĢü Ģekillendiren bu uzmanın bütün bilgileri ve verileri ifade edilmiĢ olmaktadır.

 Sunumlar,

 GeçmiĢ son on yıl içerisinde tanığın yapmıĢ olduğu yayınları içeren bilgiler,  Tazminat isteği,

 GeçmiĢ son dört yıl içinde ifade vermiĢ olduğu veya uzman olarak görevde bulunduğu davaların listesi.

43