Uzaktan Eğitim Sisteminde Olası Görevliler

1.2.4.1. Yöneticiler

Yönetim, belirli bir takım amaçlara ulaşmak için başta insanlar olmak üzere parasal kaynakları, donanımı, demirbaşları, hammaddeleri, yardımcı malzemeleri ve zamanı birbiriyle uyumlu, verimli ve etkin kullanabilecek kararlar alma ve uygulatma süreçlerinin toplamı olarak tanımlanabilir (Eren, 1988). Uzaktan eğitim öğretimin yöneticisi, uzaktan eğitim-öğretimi gerçekleştirmek üzere bir araya gelen bütün faktörlerin (insan ve madde) katkılarını amaca yönlendiren kimsedir.(Rumble, 2002; Akt: Ersoy, 2008).

Yöneticiler sistemin en üst basamağı olan yönetim kademesinden en alt basamağı olan öğrencilere kadar olan bütün kısımlardan sorumludurlar. Sistem için ayrılan mali kaynakların dağıtımı da yöneticinin bilgisi dâhilinde gerçekleşmektedir. Bir yöneticinin başarılı olması büyük oranda da sisteminin başarısı beraberinde getirmektedir.

1.2.4.2. Sınıf Yöneticileri

Geleneksel yapıda sınıf yöneticisi ismiyle görev yapan bir kadro veya kimse mevcut değildir. Ancak Toprakçı (2008)’nın geleneksel yapı için önerdiği bir kavram olarak “sınıf yöneticisi” yeni bir uzmanlık alanı gibi yorumlanabilir. Sınıf yöneticisi, içinde o sınıfın derslerine giren öğretmenlerin de bulunduğu sınıf örgütünü yönetme görevinde bulunan kimsedir. Bu sınıf yöneticisi, öğretmen olmadığından öğretmenlerden farklı bir uzmanlık bilgisiyle donanmış olmalıdır

Türkiye’de uzaktan eğitim-öğretim ile ilgili olarak çalışmaya başlayan kurumların çevrim-içi derslere olan yaklaşımları web sitelerinden incelendiğinde, web tabanlı eğitim programında öğrencilerin ortak çalışması kesinlikle yasaklanmaktadır. Verilen bilgilere göre, öğrenci tüm program boyunca tek başına çalışıp dersi tamamlamak durumundadır. Ancak öğrenmenin sosyal bir olgu olduğu, hele hele gerçek hayatta öğrenmenin tamamen sosyal bir ortam içinde gerçekleştiği göz ardı edilmektedir

(Çağıltay, 2001). Bu nedenlerle uzaktan eğitim-öğretimde sosyalleşmenin önünün açılması için dersliği sınıfa dönüştürecek yeni bir görevliye ihtiyaç vardır. Bu kişi Toprakçı tarafından geleneksel eğitimde önerilen sınıf yöneticisi olabilir. Sınıf yöneticisinin görevi öncelikli olarak kurum yönetimine yardım etmek olarak tanımlanmaktadır (Ersoy,2008). Ayrıca sınıf ile öğrenciler arasındaki iletişimi sağlamak ve öğrencilerin eğitim hayatı boyunca karşılaştıkları sorunları çözmektir.

1.2.4.3. Öğretmenler

Gage ve Berliner (1984), Uzaktan eğitim-öğretim öğretmeni öğrenciyi tanıyabilmek için onunla iletişimini sürekli hale getirmelidir. Forumları takip etmeli, öğrenci soru ve cevaplarını görmelidir. Video konferans imkânı olan öğrencilerle sanal da olsa geleneksel görüşmeler düzenlemeli bazı destek ve rehberlik hizmetlerini bu kanaldan yapmaya çaba sarf etmelidir. Öğretmen, öğrencilerinin geleneksel eğitim ortamındaki kadar rahat bir şekilde iletişime girmelerini sağlamalıdır. Bunun için iletişim ara yüzü oluşturmalı, forumlar, sohbet odaları, video konferans ortamları, sanal gruplar vb iletişim, etkileşim yollarıyla öğrencilerin sosyalleşmelerini sağlamalı, onları izole edilmişlik duygusundan kurtarmalıdır. Öğretmenler öğrencilerini ders dışında da takip etmeye devam etmeli kendisine yönlendirilen sorulara yanıt vermelidir. Öğrencinin konuyla alakalı dokümanlara ulaşmasına imkân sağlamalıdır.

Raths (1999)’a göre uzaktan öğretim öğretmeni, geleneksel eğitimcinin özelliklerini ve zamanı geldiğinde teknik destek görevlisi gibi davranabilecek özellikleri birlikte barındırmalıdır. Öğretmenler öğrencinin ilgisini çekerler ve öğrencilere merak salarlar, bununla birlikte hevesli, sabırlı ve esnektirler. Öğretmenin ihtiyaç duyduğu an bir teknik destek görevlisi gibi duruma müdahale edebilmesi gerekir. Öğretmen gerektiğinde bir teknik destek görevlisi gibi hareket edebilmeli, küçük çaplı yazılımsal ve donanımsal problemleri kendisi çözebilmelidir. Sorunun büyüklüğünü, kendisi veya diğer görevlilerce kolayca çözülüp çözülemeyeceğini ayırt edebilecek derecede teknolojik açıdan bilgi sahibi olmalıdır.

• Uzaktan eğitim öğrencileri, oldukça geniş bir yaş dağılımına sahiptirler. Öğrencilerin çoğunluğu, 20 ile 40 yaşları arasında bulunmaktadır (Alkan, 1981). Bu bir genelleme olup, farklı eğitim programlarında, kurslarda değişik yaş gruplarına ait öğrenciler eğitim almaktadır.

• Çoğu uzaktan eğitim öğrencileri, yarı-zamanlı olarak öğrenim görmektedirler. Bir başka deyişle, çok sayıda kişi, uzaktan eğitim sisteminden yararlanarak çalışma yaşamlarının yanı sıra öğrenimlerini de sürdürebilmektedir.

• Uzaktan eğitim programlarında öğrenci kitlesinin büyük kesimini erkekler oluşturmaktadır. Bunun nedeni, büyük bir olasılıkla, birçok uzaktan eğitim programının mesleğe yönelik olması ve birçok toplumda kamu ve özel kesimlerde işlerin çoğunluğunda erkeklerin çalışmasıdır.

• Uzaktan eğitim öğrencileri, yaşadıkları ortamlarda -ev, pansiyon, çiftlik, tutukevi vb.-öğrenim görmektedirler. Ancak çoğunluğu, derslerini evlerinde çalışan öğrenciler oluşturmaktadır.

• Uzaktan eğitim öğrencileri, genellikle, yüksek düzeyde güdülenmiş kişilerdir (Kaye ve Rumble, 1981). Uzaktan eğitim programlarına kendi istekleriyle katılmaktadırlar. Aynı zamanda hem çalışıp hem de okuyarak yaşamları ile öğrenimlerini beraber sürdürebilmek arzusundadırlar.

• Uzaktan eğitim öğrencileri, yerleşim yerleri bakımından iki ayrı biçimde dağılım göstermektedirler. Hedef kitlenin dağınık olduğu hizmet içi eğitim programlarındaki öğrenciler, genellikle, çok geniş bir alana yayılmaktadırlar. Buna karşılık, kendilerinin seçerek katıldıkları programlardaki öğrencilerin çoğunluğu aynı kentlerde yaşamaktadır (Kaye ve Rumble, 1981). Aynı kentlerde yaşayan öğrencilerin katıldıkları programlarda bilgi alış verişinin daha yüksek olduğu söylenebilir.

• Uzaktan eğitim öğrencileri, oldukça farklı eğitimsel geçmişe sahiptirler(Can, 2004). Bu farklılık, bir kurumda aynı programdaki öğrenciler arasında olabildiği gibi, değişik programlardaki öğrenciler arasında da olabilmektedir. Bir uzaktan eğitim lisans programına başvuracak olan öğrencilerin farklı türlerdeki liselerden mezun olması buna örnek gösterilebilir.

1.2.4.5. Bilgi İşlem Ekibi

Uzaktan eğitim-öğretimde bilgi işlem ekibi ders içeriklerinin saklanması, öğrenci kayıt ve not bilgilerinin saklanması gibi veritabanlarıyla ilgili işleri, web sayfalarının tasarımı, eğitim yönetim sistemi yazılımlarının kullanımı gibi hizmetleri yerine getirmelidir. Bu ekip ağ ve internet bağlantılarının sağlanması, kontrolü ve bakımını da yapmakla sorumludur. Ayrıca sunucuları virüs ve korsan saldırıları gibi çeşitli saldırılara karşı korumalı ve yazılımları güncel tutmaları gerekmektedir. Veritabanlarını düzenli olarak yedeklemelidirler. Cihazların bakım ve onarım işlerini, teknik servislerle birlikte takip etmeleri, yeni teknolojileri araştırmaları ve gerektiğinde öneri getirmeleri gerekmektedir. İçerik geliştirme ekibi ile koordineli olarak çalışmalı, içerik geliştirme ekibinin hazırlamış olduğu içerikleri belli bir düzen içinde, erişim haklarının denetimini sağlayarak, içeriklere yetkili kişilerin her an ulaşabilmelerini sağlamaları gerekmektedir(Ersoy, 2008). Kısacası, sistemin bütün teknik altyapısından, oluşacak sorunlardan ve bu sorunlara bulunacak çözümlerden sorumludurlar. Sistemin teknik açıdan var olması bilgi işlem ekibinin elindedir.

1.2.4.6. İçerik Geliştirme Ekibi

İçerik geliştirme ekibi, hazırlanacak olan derslerin öğretim kurallarına göre hazırlanmasını sağlar. Öğretim tasarım faaliyetlerinde temel olan dört ana nokta her zaman uygulanır. Bunlardan birincisi, faaliyetlerin başlangıcında dersin kimin için geliştirileceği belirlenir. Burada öğretmenin ve öğrencilerin genel özellikleri ve öğrenme kapasiteleri dikkate alınır. İkincisi, tasarım faaliyetlerinde mutlaka nelerin öğretileceği belirtilmeli. Diğer bir ifade ile ders içerikleri açık ve net olarak ortaya çıkarılır. Üçüncüsü, en uygun olan öğrenme öğretme yöntemleri belirlenir. Dersin anlatılacağı kitleye nasıl anlatılacağı burada belirlenir. Hangi yöntemlerin, tekniklerin ve materyallerin kullanılacağına karar verilir. Sonuncusu, ölçme ve değerlendirme faaliyetlerinin nasıl yapılacağı belirlenir (İşman, Durdu ve Gündüz, 2002). Kazandırılmak istenen davranışını ölçecek olan en uygun ölçme aracı ve değerlendirme yöntemi seçilip kullanılır.

1.2.4.7. Ölçme ve Değerlendirme Ekibi

Geleneksel eğitimde ölçme ve değerlendirme ekibi bulunmamaktadır ancak ölçme ve değerlendirme görevi öğretmen yerine getirmektedir. Oysa sınıf ortamında teknolojinin, ders konularının ve öğretimin değerlendirilmesi esastır. Burada geleneksel öğretimde kullanılan, değerlendirme yolları ve teknikleri, çok rahat ve etkin bir şekilde, uzaktan eğitim için uyarlanarak kullanılabilir (İpek, 2001). Bu ekip, yapılan eğitim ve öğretim faaliyetlerinin etkililiğini ortaya çıkarmak için ölçme ve değerlendirme uygulamalarını organize eder. Bu organize faaliyetlerinde, ölçme ve değerlendirme kuralları (test planı, geçerlik, güvenirlik, kullanışlık, test maddesi yazılması, madde analizi vb) her zaman büyük bir titizlikle uygulanmaya çalışılır (İşman, 2005). Genel olarak çoktan seçmeli testler kullanılır. Ancak ölçülmek istenen davranışın özelliğine göre diğer sınav çeşitleri de kullanılabilir.