Uygulanan Boyama Yöntemleri

Ġki farklı ön iĢlem yapılarak hazırlanan farklı türden kumaĢlara lif tiplerine bağlı olarak;

yün için asit boyar madde, pamuk için direkt ve reaktif boyar madde ve viskon için de direkt ve reaktif boyar maddeler kullanılmıĢtır.

4.5.1. Asit Boyar Madde ile Yün KumaĢın Boyanması

Yün kumaĢın asit boyar madde ile boyanması iĢleminde her tüp için farklı renkte boyar madde kullanılmıĢtır. Kullanılan boyar maddelerin isimleri aĢağıdaki tabloda belirtilmiĢtir.(Tablo 4.3.)

Tablo 4.3. Deneyde kullanılan asit boyar maddeler.

Sıra Boyar Madde Ġsmi

1 Synacid Bordeaux BW 2 Synacid Red 3G 3 Synacid Yellow NFG 4 Synacid N.Blue RL 5 Synacid Brown ABL 6 Synacid Blue BRL 7 Synacid Cyanine M5R 8 Synacid Red ARL 9 Synacid Yellow N3R

10 Synacid Sky Blue R

11

Synacid Black MSRL

%180

12 Synacid Yellow 3GLM

Ön iĢlem görmüĢ ve ön iĢlem görmemiĢ kumaĢlardan ayrı ayrı 2 g. kesilerek 12 adet hazırlanmıĢtır. Boyama sonrasında ayırt edebilmek için ön iĢlem görmüĢ kumaĢlar iĢaretlenmiĢtir. 1:20 flotte oranı ile 4 g. kumaĢ, %1 (0,04g.) boyar madde kullanılmıĢtır.

Boyama ortamının asidikliğini sağlamak amacı ile 1ml/lt asetik asit (%15‟lik) (CHзCOOH) kullanılmıĢtır.

Boyama iĢleminde ilk olarak toz halde bulunan boyar maddeler hassas terazide tartılarak yukarıda belirtilen sıraya göre tüplere yerleĢtirilmiĢtir. Asetik asit ve boyama için gerekli saf su da eklenerek 80ml olan flotte hazırlanmıĢ ve kumaĢlar da koyularak tüpler sıkıca kapatıldıktan sonra makineye yerleĢtirilmiĢtir. Boyama iĢlemi aĢağıda belirtilen grafiğe göre yapılmıĢtır. (ġekil 4.11.)

ġekil 4.11.Asit boyar madde ile yün kumaĢın boyanması grafiği.

Boyama iĢleminden sonra tüplerden çıkarılan kumaĢlar beherler içerisinde kaynar sabunlama iĢlemine tabii tutulmuĢtur. Kaynar sabunlamanın yapılmasındaki amaç life fikse olmayan lif yüzeyinde tutunan boyar maddeyi uzaklaĢtırmaktır. Bu iĢlem haslık açısından önemlidir.

35 ºC

95ºC

BoĢalt.

Kaynar sabunlama 45dk

30dk

F.O. 1:20 B.m

Asetik Asit

Boyama iĢlemi aynı yöntem kullanılarak dört farklı ön iĢleme de uygulanmıĢtır. Haslık grafiklerinde YKAÜ, YDAÜ, YKAAÜ ve YDAAÜ kısaltmaları kullanılarak belirtilmiĢtir.

4.5.2.Direkt Boyar Madde ile Pamuklu KumaĢın Boyanması

Pamuklu kumaĢın boyanmasında direkt boyar maddenin 12 farklı rengi seçilerek kullanılmıĢtır. Kullanılan boyar maddeler sırası ile aĢağıdaki tabloda gösterilmiĢtir.

(Tablo 4.4. )

Tablo 4.4. Deneyde kullanılan direkt boyar maddeler.

Sıra Boyar Madde İsmi 1 Syndirect Brown GTL 2 Syndirect Gren B 3 Syndirect Rose FR 4 Syndirect Red BWS 5 Syndirect Blue HG 6 Syndirect Blue BRL 7 Syndirect Rubine BL 8 Syndirect Orange 2GL 9 Syndirect T.Blue FBL 10 Syndirect Scarlet F2G 11 Syndirect Orange S 12 Syndirect Blue FFRL

Boyamada 2 g. ön iĢlemli ve 2 g. ön iĢlemsiz pamuklu kumaĢ bir araya getirilerek kullanılır. 1:20 flotte oranında %1‟lik boyar madde kullanılmaktadır. Boyar maddeler tartılıp yukarıda belirtilen sıra takip edilerek tüplere eklenir. 5g/lt soda eklenerek flotte 80 ml „ye tamamlanır. KumaĢlar da eklenerek boyama türleri kapatılıp makineye yerleĢtirilir. Boyama iĢlem Ģeması aĢağıda belirtildiği gibidir. (ġekil 4.12.)

ġekil 4.12. Direkt boyar madde ile pamuklu kumaĢın boyanması grafiği.

Boyama iĢlemi yapıldıktan sonra tüplerden çıkarılan kumaĢlara kaynar sabunlama iĢlemi yapılır. Bu iĢlem haslığın daha net ölçülmesinde kolaylık sağlamaktadır. Yıkanan kumaĢlar bol su ile durulandıktan sonra kurumaya bırakılır.

Direkt boyar madde ile boyama iĢlemi aynı yöntem kullanılarak dört farklı ön iĢleme de uygulanmıĢtır. Haslık grafiklerinde PKAÜ, PDAÜ, PKAAÜ ve PDAAÜ kısaltmaları kullanılarak belirtilmiĢtir.

4.5.3. Reaktif Boyar Madde ile Pamuklu KumaĢın Boyanması

Pamuklu kumaĢın reaktif boyar madde ile boyanmasında da her boyama tüpü için farklı renk seçilmiĢtir. Kullanılan boyar maddeler sırası ile aĢağıdaki tabloda gösterilmiĢtir.

(Tablo 4.5.)

Tablo 4.5. Deneyde kullanılan reaktif boyar maddeler.

Sıra Boyar Madde İsmi 1 Drimaren Blue CL-BR 2 Drimaren Yellow HF-R 3 Drimaren Red HF-GBL 4 Drimaren Red HF-3B 5 Drimaren Red CL-5B

35 ºC

95ºC

BoĢalt.

Kaynar sabunlama 45dk

30dk

F.O. 1:20 B.m Soda

6 Drimaren Yellow HF-3GL 7 Drimaren Scarlet HF-3G 8 Drimaren Navy CL-GN 9 Drimaren Black CL-S 10 Drimaren Orange CL-3R 11 Drimaren Orange HF-2GL 12 Drimaren Yellow CL-S

Ön iĢlem görmüĢ ve ön iĢlem görmemiĢ kumaĢlardan ayrı ayrı 2 g. kesilerek 12 adet hazırlanmıĢtır. 1:20 flotte oranı ile 4 g. kumaĢ, %1 (0,04g.) reaktif boyar madde kullanılmıĢtır. 20g/lt (1,6g ) soda tartılarak boyama tüpüne eklenir. Boyama flottesi 80 ml.‟ye tamamlanır kumaĢlar da koyulup boyama tüpleri kapatılır. Tüpler boyama makinesine koyularak boyama iĢlemine baĢlanır. Boyama iĢlemi aĢağıdaki Ģema ıĢığında yapılmaktadır. (ġekil 4.13.)

ġekil 4.13. Reaktif boyar madde ile pamuklu kumaĢın boyanması grafiği.

Tamamlanan boyama iĢleminden sonra tüplerden çıkarılan kumaĢlara kaynar sabunlama yapılır. Bol su ile durulama yapıldıktan sonra kurumaya bırakılır.

35 ºC

80ºC

BoĢalt.

Kaynar sabunlama 60dk

30dk

F.O. 1:20 B.m Soda

Reaktif boyar madde ile boyama iĢlemi aynı yöntem kullanılarak dört farklı ön iĢleme de uygulanmıĢtır. Deneyde uygulanan ön iĢlemler; grafiklerde PKAÜ, PDAÜ, PKAAÜ ve PDAAÜ kısaltmaları kullanılarak belirtilmiĢtir.

4.5.4. Direkt Boyar Madde ile Viskon KumaĢın Boyanması

Pamuklu kumaĢın boyanmasında olduğu gibi viskon kumaĢın boyanmasında da iki boyar madde türü de kullanılmıĢtır. Direkt boyar madde ile yapılan boyama iĢleminde kullanılan boyar maddeler tüplere koyuluĢ sırasına göre aĢağıdaki tabloda gösterilmiĢtir.

(Tablo 4.6.)

Tablo 4.6. Deneyde kullanılan direkt boyar maddeler.

Sıra Boyar Madde İsmi 1 Syndirect Brown GTL 2 Syndirect Gren B 3 Syndirect Rose FR 4 Syndirect Red BWS 5 Syndirect Blue HG 6 Syndirect Blue BRL 7 Syndirect Rubine BL 8 Syndirect Orange 2GL 9 Syndirect T.Blue FBL 10 Syndirect Scarlet F2G 11 Syndirect Orange S 12 Syndirect Blue FFRL

Boyama iĢlemi; 1:20 flotte oranı, %1 (0,04 g.) direkt boyar madde kullanarak, 20 g/lt soda eklenmesi ile 4g. (2g. Ön iĢlemli+ 2g. Ön iĢlemsiz) viskon kumaĢ boyanmasıyla yapılmaktadır. Kullanılan boyar madde ve kimyasallar tartılarak boyama tüplerine eklenir, flotte 80 ml.‟ye tamamlanarak kumaĢlar boyama için makineye yerleĢtirilir.

Boyama iĢlemi aĢağıdaki boyama grafiğine göre yapılmaktadır. (ġekil 4.14.)

ġekil 4.14. Direkt boyar madde ile viskon kumaĢın boyanması grafiği.

Boyama iĢlemi 95ºC’ de 45dk yapıldıktan sonra boyanmıĢ kumaĢlar boyama tüplerinden çıkarılır ve kaynar sabunlama yapılır. Kaynar sabunlamayı yapmaktaki amaç kumaĢa fikse olmamıĢ boyar madde moleküllerini haslığı düĢürmemesi için kumaĢtan uzaklaĢtırılmasıdır.

Direkt boyar madde ile boyama iĢlemi dört farklı ön iĢleme de uygulanmıĢtır. Deneyde uygulanan ön iĢlemler; grafiklerde VKAÜ, VDAÜ, VKAAÜ ve VDAAÜ kısaltmaları kullanılarak belirtilmiĢtir.

4.5.5. Reaktif Boyar Madde ile Viskon KumaĢın Boyanması

Viskon kumaĢın reaktif boyar madde ile boyanmasında da her boyama tüpü için farklı renkte boyar madde kullanılır. Kullanılan boyar maddeler sırası ile aĢağıdaki tabloda gösterilmiĢtir. (Tablo 4.7.)

Tablo 4.7. Deneyde kullanılan reaktif boyar maddeler.

Sıra Boyar Madde İsmi 1 Drimaren Blue CL-BR 2 Drimaren Yellow HF-R 3 Drimaren Red HF-GBL

35 ºC

95ºC

BoĢalt.

Kaynar sabunlama 45dk

30dk

F.O. 1:20 B.m Soda

4 Drimaren Red HF-3B 5 Drimaren Red CL-5B 6 Drimaren Yellow HF-3GL 7 Drimaren Scarlet HF-3G 8 Drimaren Navy CL-GN 9 Drimaren Black CL-S 10 Drimaren Orange CL-3R 11 Drimaren Orange HF-2GL 12 Drimaren Yellow CL-S

Ön iĢlem görmüĢ ve ön iĢlem görmemiĢ kumaĢlardan ayrı ayrı 2 g. kesilerek 12 adet hazırlanmıĢtır. 1:20 flotte oranı ile 4 g. kumaĢ, %1 (0,04g.) reaktif boyar madde kullanılmıĢtır. 20g/lt (1,6g ) soda tartılarak boyama tüpüne eklenir. Boyama flottesi 80 ml.‟ye tamamlanır kumaĢlar da koyulup boyama tüpleri kapatılır. Tüpler boyama makinesine koyularak boyama iĢlemine baĢlanır. Boyama iĢlemi aĢağıdaki Ģema ıĢığında yapılmaktadır. (ġekil 4.15.)

ġekil 4.15. Reaktif boyar madde ile viskon kumaĢın boyanması grafiği.

Boyama iĢleminden sonra tüplerden çıkarılan kumaĢlara kaynar sabunlama yapılır.

KumaĢ yüzeyine tutunan boyar maddeler haslığı düĢürmemesi için uzaklaĢtırılır. Bol su ile durulama yapıldıktan sonra kurumaya bırakılır.

35 ºC

80ºC

BoĢalt.

Kaynar sabunlama 60dk

30dk

F.O. 1:20 B.m Soda

Reaktif boyar madde ile boyama iĢlemi aynı yöntem kullanılarak dört farklı ön iĢleme de uygulanmıĢtır. Deneyde uygulanan ön iĢlemler; grafiklerde VKAÜ, VDAÜ, VKAAÜ ve VDAAÜ kısaltmaları kullanılarak belirtilmiĢtir.