Taksim Cumhuriyet Meydanı’nda üç boyutlu modelleme için kullanılan görüntü elde etme, işleme yöntemlerinin karşılaştırılması ve bütünleştirilmesi ile İstanbul’un bu en önemli meydanının halihazırdaki güncel kaydı ve dökümantasyonu gerçekleştirilmiştir. Çalışma sonunda elde edilen model gerçek ölçeğinde (1/1 ölçekli) üç boyutlu haritalar
125
üzerine işlenmiş, gerçek fotagrametrik verilerin kullanıldığı yersel lazer tarayıcı destekli üç boyutlu meydan modelidir.
Farklı veri kaynaklarından üretilen verilerin doğruluk, görsellik kalitesi (üç boyutlu sunum detayları) ve ekonomi analizleri yönünden karşılaştırılması sonucu en uygun olan veriler ile elde edilmiş, Şekil 4.56’da gösterilen Taksim Cumhuriyet Meydanı’nın bütünleşik üç boyutlu modeli kentsel plancıların mikro ölçekte planlama çalışmalarına önemli katkılar sağlayacaktır.
Şekil 4.56 Üç boyutlu Taksim Cumhuriyet Meydanı Modeli
Model, içerik ve güncellik bakımından kent plancılar tarafından son derece başarılı bulunmuştur. Özelikle meydanda sınırlayıcılık hissi veren ağaçların modele eklenmesi gerçekçiliği daha da arttırmıştır (Şekil 4.57).
126
Şekil 4.57 Sınırlayıcılık etkisi sağlayan ağaçlar eklenmiş model
Model; kalıcı meydan düzenlemesi için gerekli olan teknik bilgiyi bütünleşik veri seti ile sunmaktadır. Oluşturulan model üzerinden en ve boy kesitler alınabilir, alan hesabı yapılabilir. Modelden silüet (Şekil 4.58), kesit silüet (Şekil 4.59) gibi her türlü geometrik veriyi alabilmek mümkündür. Farklı perspektiflerden görünüşler alınabilir (Şekil 4.60). Söz konusu model ile kentsel yoğunluk hesaplanabilir.
Şekil 4.58 Taksim Cumhuriyet Meydanı’nın kuzey (üst) ve güney (alt) silüetleri
127
Şekil 4.59 The Marmara Otel kesit silüet
128
Şekil 4.60 Üç boyutlu modelden perspektif görünüşler
Mikro ölçekte maket üzerinden insan gözüyle mekanı algılamak zordur. Model üzerinden mekana her açıdan bakmak mümkündür. Ayrıca çalışma sonunda elde edilen fotogrametri ve lazer tarama verileriyle bütünleşik üç boyutlu Taksim Cumhuriyet Meydan modeliyle kent plancılar için önemli olan meydandaki günün çeşitli saatlerindeki gölge durumu analiz edilebilmekte, ışık etkisi gözlenebilmektedir. Bu da üç boyutlu modelin makete üstünlüğüdür.
129
BÖLÜM 5
SONUÇ VE ÖNERİLER
Taksim Cumhuriyet Meydanı örneğinde üç boyutlu bütünleşik kent modelinin üretilmesini amaçlayan bu tez çalışmasında, harita mühendisliği disiplini içerisindeki tüm ölçme teknikleri (havadan lazer tarama hariç) kullanılmıştır. Çalışmada üç boyutlu modelleme yöntemleri doğruluk, görsel zenginlik, maliyet açısından karşılaştırılmış, ileride yapılacak çalışmalara örnek olacak yöntemlerin seçiminde çalışılan bölgeye uygunluk bakımından tercih edilebilecek yöntem üstünlükleri ortaya konmuştur. Çalışma sonunda tez konusu; ön görülen hipotez çerçevesinde seçilen pilot uygulama alanında denenmiş ve uygulanabilirliği kanıtlanmıştır. Bu çalışma ileride imar yönetmeliklerinde (çalışma bölgesindeki) yapı özelliklerine bağlı olarak yersel modelleme yöntemlerinin seçilmesi ve üç boyutlu CBS uygulamaları için şehirlerin gerçek modellerinin bilgisayar ortamına üretilmesi aşamasında yöntem seçiminde kolaylık sağlayacaktır.
Tez çalışmasında vektörel veri elde ederken; temel koordinat sistemine altlık olarak 1/1000’lik sayısal harital veriler kullanılmıştır. Yapılan doğruluk analizleri neticesinde yansıtıcı yüzeylere sahip betonarme binalarda ve bina yüksekliklerinin belirlenmesinde yersel lazer tarayıcı verileri kullanılmıştır. Işık geçiren cam binalarda, plastik materyellerle üretilmiş ilan panolarında yersel fotogrametri tekniği tercih edilmiştir. Modelde bina çatıları, kaldırım, yol, merdivenlere doku olarak kaplanacak resimler ise 1/5000 ölçekli ortofotolarından alınmıştır. Meydanda bulunan yapıların ön cephelerine ait düşeye çevrilmiş resimleri için görüntüler Fuji FinepixF47 sayısal kamerasıyla alınmış ve PI3000 yazılımında düşeye çevrilmiştir. Bu işlem için Taksim Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan binaların nokta bulutu verilerinden her bir bina için ayrı ayrı
130
Cyclone 5.2 dosyası oluşturulmuştur. Oluşturulan her bir dosya için ayrı ayrı koordinat sistemi tanımlanmıştır. Bu dosyalar ve uygun resim çiftleri ile meydandaki her bir bina için ayrı ayrı düşeye çevrilmiş resimler elde edilmiştir.
Yapılan uygulama ile belirlenen üç temel parametre için (doğruluk, grafiksel uygunluk, ekonomi) değerlendirilen yersel fotogrametrik modelleme ve yersel lazer tarayıcı ile modelleme yöntemleri için eldeki veriler yardımı ile 1 ile 2 olarak puanlama yöntemi ile karşılaştırılma yapılmıştır. Bu puan sınıflandırmasında 1 iyi, 2 ise kötü olanı temsil etmektedir.
Genel durum olarak Taksim Cumhuriyet Meydanı’na cephesi olan binaların üç boyutlu modellenmesi çalışması için kullanılacak ölçme yöntemleri aşağıdaki genel puanlama Çizelge 5.1 ile verilmiştir.
Çizelge 5.1 Genel puanlama tablosu
Yöntem Konum
Doğruluğu
Grafiksel
Uygunluk Maliyet Genel Sonuç
Yersel
Fotogrametri 2 1 1 4
YLT 1 2 2 5
Çizelge 5.1’de görüldüğü üzere yapılan uygulama ölçeğinde toplam puanlama değerlerinde en çok toplam puanı alan yöntem en dezavantajlı yöntem olarak sınıflandırılmıştır. Çalışma alanı büyüklük ve yapı yoğunluğu olarak çok yoğun bir bölge değildir. Bu sebeple uygulamanın yapıldığı bölgeye benzer şehir bölgelerinin modellemesinde bu çalışma ile sunulan bilimsel katkının doğru ve ispatlanır olduğu söylenebilir.
Çalışma sonunda elde edilen model gerçek ölçeğinde (1/1 ölçekli) üç boyutlu haritalar üzerine işlenmiş, gerçek fotogrametrik verilerin kullanıldığı yersel lazer tarayıcı destekli üç boyutlu modeldir.
Mevcut hali hazır durumu gösteren modele kent plancılar, çeşitli tasarımlarını entegre edip, geliştirdikleri tasarımın meydanda nasıl görüleceği simüle edebilirler. Tasarım hayata geçirilmeden önce nasıl sonuçlar alınacağını önceden görmek mümkün olabilecektir. Kent plancılar tasarımlarını daha kolay anlatabilecektir. Plancının hedef
131
kitlesi ise tasarımı çok daha kolay algılayıp, yorumlayarak katkıda bulunabilecektir. Böylelikle tasarlanan planın uygulamaya geçmeden önce varsa eksiklerinin giderilmesine ya da bazı değişikliklere olanak sağlanacaktır. Bunun sonucu olarak tasarımlarda başta fonksiyonellik ve estetik olmak üzere kazanımlar artacaktır. Kent plancılar alana gitmeden önce bölge ile ilgili araştırma yaparlar. Bunu yaparken iki boyutlu haritalardan yararlanırlar. Üç boyutlu model; plancıları alana hazırlar, alana gitmeden önce mekanı birebir tanımalarına olanak verir. Fizik mekana ilişkin her türlü bilgiyi gerçekten alana çıkılmış gibi modelden alabilirler. Üç boyutlu bütünleşik model; alana çıkıldığındaki bakış açılarıyla meydana bakılmasını sağlanır. Mekana çıkmadan önce üç boyutlu olarak mekanı görmek ve arkasından modellenen mekana gitmek plancıya büyük bir avantaj sağlar. Üç boyutlu modellerle kentsel plancılar mekana girmeden; mekanı doğru olarak algılayıp, mekan hakkında fikir sahibi olurlar, doğru yorumlar yaparlar. Bu şekilde plancının mekanı algılama süreci azalacağı için üç boyutlu bütünleşik model plancıya tasarım sürecinde zaman kazandıracaktır. Çalışmanın pilot uygulaması olan ve veri bütünleştirilmesiyle elde edilen üç boyutlu Taksim Cumhuriyet Meydanı modeli plancılar için bu kazanımı sağlamaktadır.
Binaların gerçek fotograflarının doku olarak kaplamada kullanılmadığı katı modeller; meydanın ölçeğini, topografya ile ilişkileri, yapı parsel ilişkileri, yapılar arası ilişkileri, modeli sınırlayan öğeleri ve baskın öğeleri ve bunların boyutlarını tanıma ve anlamada faydalıdır. Ancak; binaların cephelerine ait gerçek fotografların doku olarak modele kaplanması ile binaların inşa edildiği dönemler görülebilmektedir. Bu sayede binaların yapıldığı tarihsel süreçler ve meydanın farklı zamanlarda nasıl değiştiği görülebilmektedir. Elde edilen model, mekanı kimliği ile tanıma şansı vermektedir. Bu kentsel plancılar için çok büyük bir avantaj sağlamaktadır.
Bölüm 1.1’de özetlenen benzer çalışmalar ışığında Bölüm 1.3’te ortaya konulan çalışma hipotezi yapılan pilot uygulama sonuçları ışığında analiz edilirse;
Çalışma sonunda elde edilen doğruluk ortaya konan hipotez ışığında irdelendiğinde elde edilen sonuçlara göre üç boyutlu kent modelleme çalışmalarında kullanılan veri bütünleştirme yöntemlerinin uygun sırada olduğu ve veri elde etme yöntemlerine bağlı olarak elde edilen doğrulukların mantıksal
132
kurgusunun doğru olduğu görülmüştür. Bu sonuç litatürde [8,63] elde edilen sonuçlara benzerlik göstermektedir. Ancak çalışmada kullanılan veri bütünleştirme kurgusunun çalışmanın başlangıcı düşünüldüğünde veri elde etme yöntemlerine bağlı olarak doğruluk analizinin farklı olacağı şeklinde bir algıya yol açtığı da görülmektedir. Yani üç boyutlu kent modelleme veri toplama yöntemleri içerisinde kullanılan yersel lazer tarayıcı ölçme yöntemlerinin doruluğunun yersel fotogrametriye göre daha yüksek olacağı sanılmaktadır. Literatürde ve yapılan çalışmada bu kanının doğru olduğunu gösteren sonuçlar elde edilmesine rağmen, tarama sıklığına bağlı olan veri yoğunluğu düşünüldüğünde lazer verisinin modelleme çalışmasında CAD ortamında kullanımı yüksek maliyetli ve zaman alıcıdır. Yapılan bu çalışma ışığında modelleme çalışmasında nokta bulutu tarama sıklığının konumsal doğruluğu çok etkilemediği ancak veri bütünleştirmesinde çok önemli bir iş yoğunluğu getirdiği görülmektedir. Binalara ait yüzey modellerinin fotogrametrik olarak üretildiği çalışmalarda nokta bulutu tarama sıklığının düşürülmesi gerektiği ve bina ana hatlarının belirlenmesine yetecek bir sıklıkta tarama yapılmasının aynı zamanda yeterli doğruluğu da sağlayacağı görülmüştür. Bu durum başta düşünülen hipotezde yer almayan beklenmeyen farklı bir sonuçtur. Üç boyutlu kent modelleme çalışmalarında yersel lazer tarayıcıların kullanılmasının modellemenin doğruluğunu önemli ölçüde arttıracağını kanısı yaygındır. Yersel lazer tarayıcılarla yapılan çalışmaların üç boyutlu kent modelleme çalışmalarını sadece yüzeyin geometrik yapısının çok kesin belirlenmesini sağlayan bir avantajı bulunmaktadır. Bunun dışında yersel lazer tarayıcı ile hem veri elde etmek hem de bu verinin işlenmesi maliyeti arttıran ancak bunun karşılığında doğruluğu büyük ölçüde yükseltmeyen bir çalışma yöntemi getirmektedir. Gerçekte yersel lazer tarayıcıda nokta konumlarını lazer teodelitlerin hassasiyetinde vermektedir. Bu sonuç yapılan çalışmanın özgün akademik sonuçlarındandır.
Sunulan hipotez ve yapılan uygulamaya göre elde edilen yersel fotogrametrik doğruluklar için jeodezik altlıklarda konumlandırma hedeflenmemiştir. Onun yerine konumlandırmanı 1/1000 lik altlıklarla yapılması düşünülmüştür.
133
Çalışma sonunda 1/1000 lik sayısal haritalarla değilde jeodezik çalışma yapmanın daha doğruluklu sonuç verdiği görülmüştür. Ancak CAD modelleme çalışmalarında uygulama alanı büyüdükçe takeometrik çalışma yapmak zaman, maliyet giderlerini arttıracağından 1/1000 lik altlıkların kullanılması yeterli görülmüştür. Dolayısıyla bu tarz çalışmaların konumlandırma doğruluğu 1/1000 lik haritaların doğruluğuna bağlıdır. Bu sonuç kent modelleme çalışmalarının altlık verilerine referans olacak özgün bir sonuçtur.
Bölüm 1.3’te sunulan hipotezin ve Bölüm 1.1’de değinilen görselleştirme referansları ışığında yukarıda elde edilen sonuçlar analiz edildiğinde veri bütünleştirmesinde tanımlanan görselleştirme kriteri en iyi çözünürlükte gerçek ölçekte, gerçek ortofoto ya da düşeye çevrilmiş görüntüdür. Hipotezde tanımlanan bütünleştirme yöntemi içerisinde kullanılan raster veriler düşünüldüğünde sonuç olan üründe görünecek topografya yüzeyi, çatı yüzeyi ve bina cephesine ait raster görüntülerdir. Bu görüntülerde en iyi ve en gerçek görüntüyü gerçek fotografların orto rektifikasyonu verecektir. Buna bağlı olarak elde edilen sonuçta da en iyi görsellik gerçek orto rektifiye görüntülerle sağlanmıştır. Ancak çalışma ölçeğine ve çalışılan bölgenin büyüklüğüne bağlı olarak bütünleştirilen orto rektifiye görüntüler için sabit bir çözünürlükten söz etmek mümkün değildir. Arazi topografyası ve bina çatılarını görselleştiren orto rektifiye görüntüler hava fotografları ya da yüksek çözünürlüklü uydu görüntülerinden elde edilen orto rektifiye görüntülerden sağlanmalıdır. Bu söz edilen bölgeler için bölüm 13’te belirlenen hipoteze en uygun görselleştirmeyi sağlamaktadır. Bina cephelerine ait görselleştirmede ise alanları ve derinlikleri birbirinden farklı tüm bina cepheleri için yersel fotogrametrik çalışma ön koşuldur. Burada yersel fotogrametrik çalışma için belirlenen resim çekim makinesinin çözünürlüğü mümkün olduğunca yüksek tutulmalıdır. Sunulan hipoteze uygun olarak Bölüm 1.1’de verilen literatür özeti ışığında seçilen yöntemin doğru olduğu ve elde edilen sonuçların yapılan uygulama ölçeğine uygun görselleştirme sonuçları verdiği söylenebilir. Ancak yüksek binalarda (The Marmara Oteli gibi) resim çekim şartlarının çok iyi olmaması elde edilen ortorektifiye görüntünün çözünürlük kalitesinin düşmesine neden olmaktadır.
134
Dolayısıyla Bölüm 1.1’de literatürlerde de karşılaşıldığı gibi üç boyutlu kent modelleme çalışmalarında çalışılan bölgenin şartlarına uygun olarak havadan ek donanımlar (helikopter, model helikopter, balon vs.) ile resim çekimi yapılması gerekebilir. Böyle bir çalışma ise maliyeti arttıran bir unsurdur. Bu durum sunulan hipotezin içerisinde ayrıntısal olarak belirtilmemiş bir detaydır. Görselleştirme sonuçları irdelendiğinde kamera çözünürlüğünün yüksek olması yersel fotogrametrik görselleştirme kalitesini arttırmaktadır.
Çalışmanın pilot uygulama alanı olan Taksim Cumhuriyet Meydanı’nında yersel fotogrametri için alanı sınırlayan geometrik koşullar mevcut değildir. Ayrıca meydandaki binaların yüzeyleri karmaşık geometriye sahip değildir. Çalışmanın amacı ve yersel lazer tarama verilerinin elde edilme maliyeti düşünülürse taramanın bu alan için gerekli olmayabileceği düşünülmektedir.
Ladybug2 kamerası ile yapılan fotogrametrik değerlendirme sonucunda elde edilen cisim noktalarına ait k.o.h. Rollei metric 6008 ve Fuji FinePixF47’nin 4-5 katı olduğu için vektör veri elde edilmesinde, metrik Rollei Metric 6008 kamerası ise sayısal bir kamera olmadığı ve banyo çalışmasının ardından kullanıldığı için vektör verilerin elde edilmesi sırasında kullanılmamıştır. Yine çalışma sırasında Ladybug2 kamerası distorsiyonlu görüntüye sahip oluşu ve çözünürlüğünün düşük olması sebebiyle, Rollei Metric 6008 metrik resim çekim kamerası ise kros işaretlerinin veri kaybına yol açması nedeniyle düşeye çevrilmiş görüntü elde etmek için kullanılmamışlardır.
Bu çalışmanın amacı elde edilen üç boyutlu modelin web tabanlı bir servis sağlayıcısından sunumu olmamasına rağmen, elde edilen model internette sunulabilir. Böylece insanlar bulundukları mekanlarda meydanı sanal olarak gezebilirler. Çalışma sonunda üretilmiş bulunan meydan öz nitelik bilgileriyle ilişkilendirilerek CBS’de altlık olarak kullanılabilir.
Sonuç ürün olarak elde edilen üç boyutlu modelin;
Gerçek görsel verilerinde olduğu, kesit ve silüet çalışmalarının yapılabileceği bir veri üretimi sağlayan üç boyutlu model oluşu,
135
Binalar için restorasyon projelerinde gerekli olan röleve altlıklarının direkt model üzerinden üretiminin sağlanabileceği bir CAD modeli oluşu,
Kentsel çalışma için gerekli olan meydana ait bir animasyon çalışmasının hazırlanabileceği eksiksiz bir üç boyutlu model oluşu
çalışmanın literatüre katkıları şeklinde özetlenebilir.
Ladybug 2 resim çekim kamerası objelerin (nesnelerin) distorsiyonlu ve rektifiye görüntülerini veren bir donanımdır. Çalışmada ladybug2 kamerası için distorsiyon parametreleri demet dengelemesiyle hesaplanmayıp, distorsiyonlu ve rektifiye görüntülerle hesaplanmıştır. Bu da çalışmanın farklı bir akademik katkısıdır.
Çalışmanın pilot uygulamasında elde edilen veri ve oluşturulan bütünleşik üç boyutlu modelin niteliksel ve niceliksel özellikleri düşünüldüğünde aşağıdaki kullanımlar için uygun olduğu açıkça görülmektedir.
Kentsel planlama ve tasarım uygulamaları, Üç boyutlu CBS uygulamaları,
İnternet ve web üzerinden hizmet sunumu, Kent rehberi oluşturma,
Mühendislik hizmetleri ve planlama,
Mimarlık ve kültürel mirasın korunması amacıyla dökümantasyon. Taksim Cumhuriyet Meydanı pilot uygulama çalışmasında test edilen bu bütünleştirme hipotezi doğruluk, görselleştirme ve maliyet açısından başka kentsel bölgelerde de kullanılabilecek bir yöntemdir. Ancak bölgenin ölçeği, alanda bulunan bina yüzeylerin cinsleri, fotogrametrik ve lazer çalışma yapılacak bölgedeki geometrik sınırlamalara bağlı olarak maliyet her zaman değişkenlik gösterirken görsellik ve doğruluk değişmeyecektir.
Günümüzde doğru, güvenilir, hızlı, doğrudan ya da dolaylı olarak ulaşılabilen mekansal veriye olan talep her geçen gün artmakla beraber, teknolojideki yenilikler söz konusu veriyi geçmişe oranla düşük maliyetle sağlayabilmektedir. Üç boyutlu kent modeli uydu görüntüleri, hava fotografları, LİDAR tarama yöntemi, ortofoto haritalar, yersel
136
jeodezik ve fotogrametrik ölçüm, yersel lazer tarayıcılar gibi farklı teknoloji ve farklı formattaki birbirinden bağımsız mekansal veri kaynaklarının birleştirilmesi ile oluşturulur. Üç boyutlu modelleme amacıyla çok çeşitli kaynaklardan elde edilen verilerin tümü eşdeğer kalitede olmadığı için verilerin optimizasyonunda ve entegrasyonunda belirli karşılaştırma kriterlerine göre standartlar geliştirilmemiştir. Elde edilecek modelin kullanım amacına göre standartlar geliştirilmesi gerekmektedir. Bu ülkemizde olduğu kadar uluslar arası literatürde de önemli bir çalışma konusunu oluşturmaktadır.
Disiplinler arası çalışmalar düşünüldüğünde böyle bir modelleme çalışması esasen üç mesleki disiplini kapsamaktadır. Bunlar; modelin üretim aşamasında harita mühendisliği ve şehir bölge planlaması, üretilen modelin kullanımı aşamasında şehir planlama ve mimarlık disiplinleridir. Gerçekte üç boyutlu kent modelin hem üretimi hem bu çalışmadan elde edilecek ürünlerin kullanımı açısından belli kriterlere uyulma zorunluluğu bulunmalıdır. Ancak özellikle üretim aşamasında temel veri toplama ve işleme sistemlerini kullanan harita mühendisliği bakımından yersel fotogrametrik ve yersel lazer tarayıcı ölçme yöntemlerinin üç boyutlu kent modelleme de kullanımını tanımlayan standartlar bulunmamaktadır. Kullanım aşamasında ise elde edilecek ürünlerin çeşitleri incelendiğinde üretim aşamasıyla ilişkilendirilebilecek hiçbir temel kriter ve standart bulunmamaktadır. Sadece mimari açıdan düşünüldüğünde röleve altlıklarının oluşturulması ve plan kesitlerinin oluşturulması için yönetmeliklerde kriter bulunmaktadır. Bu durum göz önüne alındığında özellikle üç boyutlu şehir modellerinin üretim ve kullanım amaçlarına bağlı olarak yukarıda belirtilen her üç disiplini de içerecek üç boyutlu kentsel model üretim ve kullanım standartlarına ihtiyaç vardır. Bu standartlar aynı zamanda literatürde CBS standartlarında da yer alan detay seviyesi (level of detail) kriterlerini de içinde bulundurmalıdır.
Üç boyutlu bütünleşik kent modeli üretimi aşamasında özellikle;
Yersel fotogrametrik kamera çözünürlüğü, kullanılacak objektifin odak uzaklığı, özelliği ve buna bağlı olarak kamera kalibrasyonu,
Kullanılacak kamera ve arazideki coğrafi şartlara uygun olarak resim çekim planlaması,
137
Yersel fotogrametrik yöneltme de elde edilecek konum doğruluğuna bağlı kontrol noktası dağılımı ve jeodezik ölçme planlaması,
Yersel lazer tarayıcı için arazi şartlarına ve modellenecek objelerin büyüklüklerine bağlı olarak menzil ve tarama sıklığı, çalışılacak yöntemlerin birlikte kullanım ve entegasyonuna bağlı yersel lazer tarayıcı da kamera desteğinin olup olmayacağı, eğer varsa kamera çözünürlüğü,
Mekana bağlı olarak yersel lazer tarayıcı ölçme ve konum planlaması,
Yersel lazer tarayıcıda kullanılacak bağlantı noktalarının dağılımı, doğruluk ve jeodezik ölçme planlaması,
kriterleri için standartlar düzenlemelidir.
Yukarıda belirtilen sonuçlar ve öneriler ışığında özellikle CBS’de altlık olabilecek üç boyutlu kent modelleri üretiminin içerisinde çok önemli bir yer tutan veri bütünleştirmesi çalışmasının temel kriterleri ve temel problemleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Özellikle çok farklı yöntemlerle ölçme çalışmalarını içeren harita mühendisliği disiplini düşünüldüğünde veri bütünleştirilmesi yöntemlerinin sonuca giden çok farklı çözümlerinin olabileceği görülmektedir. Ancak gelişen teknoloji ve mesleğin vizyonu açısından bakıldığında günün birinde tüm dünyada tamamıyle yeraltı ve yerüstü tesislerinin dijital ortama aktarılacağı ve arazi uygulamaları ile arazi aplikasyonlarının artık sahada yapılmadan önce dijital ortamda görselleştirileceği ve tüm aplikasyon verilerinin bu dijital ortamdan üretilerek araziye uygulanacağı kesindir. İşte o günün gelebilmesi için üç boyutlu kent modellerinin üretimindeki tüm standartların belirlenmiş olması zorunludur. Bu standartlara giden yol ölçme yöntemlerinin entegrasyonu ve optimizasyonundan geçmektedir. Mesleğimizin geleceğini ölçme yöntemlerinin optimizasyonu ve entegrasyonu oluşturmaktadır.
138
KAYNAKLAR
[1] Fard, J., Z., (2009), "3D City Modeling", Digital Image Processing CSI 8810, The Univerity of Georgia.
[2] Ortiz, P. ve Sanchez, H., (2005), "Virtual City Models Combining Cartography and Photorealistic Texture Mapped Range Data", XXIIth International Cartography Conferance , 9- 16 July 2005, Coruna, Spain.
[3] Şimşek, İ., Buhur, G., Büyüksalih, G. ve Baz, İ., (2009), "Kültürel Mirasın Lazer Tarama Teknikleri ile Dökümantasyonu ve 3 Boyutlu Kent Modeli Üretimi: İstanbul Tarihi Yarımada ve Mostar Tarihi Kent Merkezi Örnek Uygulamaları", TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 02-06 Kasım 2009, İzmir.
[4] Koraman, T., K., (2009), Kentsel Koruma Sürecinde Görselleştirme