Bu araştırma toplamda 36 hafta sürmüştür. Araştırma sürecinde yapılan uygulamalar/etkinlikler ve bunların zamana göre dağılımı Tablo 8’de gösterilmiştir.
Tablo 8. Araştırmanın Zamana Göre Uygulama Basamakları
Deney Grubu Tarih Kontrol
Grubu
Öntestin uygulanması 16.03.2015 Öntestin
uygulanması Tamamlayıcı ölçme-
değerlendirme teknikleri ile ilgili teorik bilginin
verilmesi 16.03.2015 Tamamlayıcı ölçme- değerlendirm e teknikleri ile ilgili teorik bilginin verilmesi 20.05.2015 Teorik eğitimin tamamlanma sı Mikroöğretimle ilgili pilot
uygulama yapılması 23.10.2015 Grupların mikroöğretim etkinliklerini gerçekleştirmesi/araştırma cı gözlem formunun doldurulması
I. Uygulama II. Uygulama
Grup 4 04.11.2015 17.11.2015
Grup 2 11.11.2015 04.05.2016
Grup 15 20.11.2015 06.05.2016 Grup 12 04.12.2015 04.05.2016 Grup 14 11.12.2015 13.05.2016 Grup 5 16.12.2015 16.05.2016 Grup 9 16.12.2015 22.04.2016 Grup 7 23.12.2015 23.03.2016 Grup 13 23.12.2015 26.04.2016 Grup 1 30.12.2015 23.03.2016 Grup 10 30.12.2015 16.05.2016 Grup 3 06.01.2016 15.03.2016 Grup 8 06.01.2016 26.04.2016 Grup 11 16.01.2016 17.05.2016
Sontestin uygulanması 01.06.2016 uygulanması Sontestin Günlüklerin toplanılması 01.06.2016
Görüşme verilerinin
toplanılması 06.06.2016
Uygulama öncesinde deney ve kontrol grubunda yer alan öğretmen adaylarına öntest uygulanmış, ardından her iki gruba tamamlayıcı ölçme-değerlendirme teknikleri hakkında teorik bilgi sunulmuştur. Kontrol grubunda normal öğretim yapılmış, mikroöğretim uygulanmamıştır.
Mikroöğretim aracılığıyla sosyal bilgiler öğretmen adaylarında geliştirilmesi amaçlanan tamamlayıcı ölçme-değerlendirme teknikleri “yapılandırılmış grid, tanılayıcı dallanmış ağaç, kelime ilişkilendirme testi, kavram haritası, gözlem, görüşme, öz değerlendirme, akran değerlendirme, performans değerlendirme, proje değerlendirme, derecelendirme ölçeği (rubrik), portfolyo ve kontrol listesi”dir. Öğretmen adaylarına hazırlayacakları ders planlarında özellikle bu tekniklere yer vermeleri ve bu çerçevede etkinlikler gerçekleştirerek ölçme aracı geliştirmeleri ifade edilmiştir. Ancak bu tekniklerden portfolyo, ortaokul öğrencilerinin başka derslerde portfolyo hazırlıyor olmalarından dolayı isteksiz olmaları nedeniyle uygulanamamıştır.
Mikroöğretimin gerçekleştirildiği deney grubunda yer alan öğretmen adayları ikişerli gruplara ayrılmış (toplam 15 grup), araştırmacı ve alan uzmanları tarafından Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer alan ve tamamlayıcı ölçme-değerlendirme tekniklerinin kullanımına uygun olan kazanımlar dikkate alınarak belirlenen 15 kazanım gruplara kura yoluyla dağıtılmıştır (Ek-5). Gruplara, öğretim faaliyetlerini ve özellikle de uygulayacakları tamamlayıcı ölçme-değerlendirme etkinliklerini
diğeri gerçek ortam (ortaokul) olmak üzere iki farklı ortamda sunum (toplamda iki) yapacakları ifade edilmiştir. Gruplara birinci sunumun hazırlık safhasında araştırmacı tarafından herhangi bir müdahalede bulunulmamış (özellikle de ölçme-değerlendirme aracına/araçlarına karar verme, bu araçları hazırlama ve geliştirme vs.), sunumun ardından araştırmacı ve diğer öğretmen adayları tarafından yapılan dönütler dikkate alınarak ders planlarını geliştirmeleri ve bu ders planına dayalı ikinci sunumu gerçekleştirmeleri söylenilmiştir. Ayrıca gruplardan yapacakları sunumu sunum öncesi-sunum sırası-sunum sonrası izlenimler olarak değerlendirecekleri etkinlik değerlendirme günlüğü tutmaları istenmiştir. Etkinlik değerlendirme günlüğü tutulurken “Sunum öncesinde sunuma hazırlık için hangi durumlarla karşılaştım ve ne yaptım?, Sunum sırasında karşılaştığım durumlar nelerdi?, Kamera kaydına alınan sunum videomu izlediğimde hangi izlenimlere sahip oldum?, Sunum sonrasında yapılan dönütlere ilişkin duygu ve düşüncelerim neler?” şeklindeki soruları göz önünde bulundurmaları vurgulanmıştır.
Mikroöğretim uygulamasına başlanmadan önce pilot uygulama yapılarak öğretmen adaylarının mikroöğretim sürecine ve grupların birinci ve ikinci sunumlarının değerlendirilmesinde kullanılacak olan Mikroöğretim Uygulama Süreci Değerlendirme Formu’nun (MUSDF) nasıl doldurulacağına aşina olmaları amaçlanmıştır. Gruplar ilk sunumlarını üniversite ortamında kendi akranlarına (deney grubunda yer alan diğer katılımcılar) yapmışlar (ortalama bir ders saati) (sunumlar video kamera ile kayıt altına alınmış), sunumlar araştırmacı ve beş öğretmen adayı dışında başka bir öğretim üyesi tarafından (kamera kaydı, ders planı ve ölçme-değerlendirme formları Google Drive üzerinden öğretim üyesiyle paylaşılmıştır) MUSDF kullanılarak değerlendirilmiştir. MUSDF ile değerlendirmenin yanı sıra akranlar ve araştırmacı tarafından “ölçme-değerlendirme aracının kazanıma uygunluğu, hangi tamamlayıcı ölçme-değerlendirme tekniğinden/tekniklerinden yararlanılabileceği” hususlarında geribildirimlerde bulunulmuştur. Yapılan geribildirimlerde öğretim yöntem ve tekniği ile ölçme- değerlendirme etkinliği arasındaki ilişkiye vurgu yapılarak kullanılacak olan öğretim yöntem ve tekniğine uygun ölçme-değerlendirme aracının işe koşulması gerekliliğinin altı çizilmiştir. Birinci sunumlar tamamlandıktan sonra ikinci
sunumların yapılması aşamasına geçilmiştir. İkinci sunumlar Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ortaokullarda, lisans öğretim programında yer alan Okul Deneyimi ve Öğretmenlik Uygulaması dersleri kapsamında yapılan stajlar aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. İlgili ortaokullarda eğitim ve öğretim süreci aksatılmadan, kazanım konusunun işlenileceği hafta beklenilerek gerekli hazırlıklar yapılmıştır (araştırmanın üç döneme yayılmasının temel nedeni). Sunum ortamında araştırmacı da bulunmuş, önemli ve ilginç olarak gördüğü hususlarla ilgili gözlem notları almıştır. Araştırma sürecinin başında, yapılacak olan gözlemlerde araştırmacı dışında sınıf öğretmeninin de (sosyal bilgiler öğretmeni) gözlem formunu kullanarak değerlendirmede bulunması hedeflenmiş (değerlendirmenin objektifliğini artırma amacıyla) fakat uygulama esnasında öğretmenlerin tamamlayıcı ölçme- değerlendirme teknikleri hakkında bilgilerinin olmadıkları, bu sebeple gözlem formunu boş bıraktıkları görülmüştür. Bu yüzden gözlem formu sadece araştırmacı tarafından doldurulmuş, öğretmenler değerlendirme sürecinde yer almamışlardır.
Sunumlar video kamera cihazıyla kayda alınmıştır. Video kamera kaydına alınan sunum akranlar tarafından izlenilerek MUSDF aracılığıyla değerlendirilmiştir. Birinci sunumların değerlendirilmesinde olduğu gibi ikinci sunumlarda da grubun sunum dokümanları ile video kamera kaydı Google Drive vasıtasıyla öğretim üyesinin erişimine sunulmuştur. Grupların sunumları tamamlandıktan sonra deney ve kontrol grubuna sontest uygulanmıştır. Gruplardan (deney grubu) birinci ve ikinci sunumlarına yönelik görüşlerini belirttikleri etkinlik değerlendirme günlükleri toplanmıştır. Ayrıca bazı katılımcıların (gönüllü beş öğretmen adayı) mikroöğretim ile tamamlayıcı ölçme-değerlendirme tekniklerine ilişkin görüşleri yapılandırılmış görüşme formu ile alınarak çalışma tamamlanmıştır.