Uygulama Aşaması

Uygulama aşamasında OGYE (Okul Gelişim Yönetim Ekibi) kalite yönetimi sürecinin geliştirilmesi ve denenmesi için karar vermiştir. Bu amaçla kurum liderinin önderliğinde uygun bir birim pilot alanı olarak belirlenir ve burada TKY süreci tasarlandığı şekliyle başlatılır. Çalışmalarda TKY bilincinin yaygınlaştırılması amaçlanır. TKY’ yi desteklemeyen okul kültürü, kaliteyi ve TKY’ den beklenen sonucu olumsuz yönde etkileyecektir.197

Okul yönetiminde TKY süreci uygulama aşamasında yapılması gerekenleri aşağıdaki gibi sıralanmıştır;198

Okul yöneticilerinin liderliği

Okul vizyonunun ve amaçlarının belirginleşmesi
İç ve Dış müşteri ihtiyaçlarının belirlenmesi
Politika ve stratejilerin belirlenmesi

Okul kaynaklarının harekete geçirilmesi
Okul süreçlerinin geliştirilmesi

TKY sürecinin her aşamasında okul yöneticilerin liderliği olmadan TKY’nin okul yaşamında uygulanabilmesi olanaklı değildir.Lider TKY kültürünü oluşturan,geliştiren ve yücelten kişidir.Bir lider olarak okul yöneticilerinden bu süreçte beklenenler,katılımı sağlama,destekleme,kendini okula adama insanların başarı ve çalışmalarını takdir etmedir.Okul müdüründen,bir eğitim ve öğretim lideri olarak okul tarafından belirlenen stratejik amaçları,okul vizyon ve misyonunu gerçekleştirme ve örgütsel performansı en üst düzeye çıkarması beklenmektedir.199

TKY’ye erişmede en büyük engellerden birisi eğitimi en üst düzeyde planlayan, tasarlayan ve denetleyen devletten başlayarak okul idarecilerine kadar yönetici olanların toplam kaliteyi yeterince gönül vermemeleri, gerekli çabayı ve liderliği göstermemeleridir. Eğitimde liderliğin en önemli işlevi, tüm eğitim çalışmalarını ortak amaçlara erişmek için özendirmesidir. En başta vizyonun, misyonun, amaçların ve politikaların belirlenmesi ve bunların yaygın ve açık bir şekilde anlaşılması ve benimsenmesinin sağlanması toplam kaliteye erişmek için ön koşuldur.200

197 _{MEB: a.g.e. s.164,165.}

198 _{Mehmet Şişman ve Selahattin Turan: a.g.e. s.98}

199 _{Mehmet Şişman ve Selahattin Turan: a.g.e. s.103.}

200

W.Jean, Kolarik. Creating Quality Coricepts, Systems, Strategies and Tools, McGraw Publishers, Hill, NY USA, 1995, s.63.

Eğitimde müşteri denince eğitim hizmetinden dolaylı ve dolaysız olarak hizmet olan herkes bu kavramın içine girmektedir. Eğitimde temel amaç kendisinden hizmet bekleyen herkesin istekleri doğrultusunda hizmet götürmektir. Müşterilerin (öğrenci, yönetici, veli, öğretmen, iş dünyası, toplum…)bilinen, araştırabilen, görünen, isteklerinin yanı sıra olabilecek isteklerin de saptanabilmesi çalışmaları hedeflenmelidir. Bu da müşteri tatmininin organizasyonda temel hareket noktası olarak alınması ve hizmetlerin müşterilere en iyi şekilde sunulması ile mümkün olabilecektir. “Kaliteyi müşteri belirler” felsefesi hareket noktasını oluşturmalıdır. Bunun için müşterilerin beklentilerinin neler olabileceğinin araştırılması gereklidir.201

Kaliteyi yakalayabilmek için, iç ve dış müşterilerle sürekli görüş alış verişinde bulunmak ve geri besleme kanallarını açık tutmak gerekir. Toplum kesimlerinin ne düşündüklerini, ihtiyaçlarını ve beklentilerini tam olarak anlayabilmek için kullanabilecek geri besleme teknik ve yöntemleri okuldaki mevcut durumu ve ihtiyaçları belirlemek amacıyla kullanılabilir.

Bunların başlıcalarını şöyle sıralayabiliriz; 202
Kurum içi anket,

Kişisel görüşmeler,
Müşteri odaklı gruplar,

Müşteri ile doğrudan ilişkisi olan personelden bilgi alma,
Danışmanlar tarafından yürütülen anketler,

Üniversite, özel kişi ve gruplar, tarafından yürütülen araştırmalar,
Okul kayıtları, kütük arşiv bilgilerinin incelenmesi,

İlgi alanımıza giren kişilerin mektupları, ziyaretleri gibi…

Okulda tüm bu çalışmaları yapabilmek için örgüt kültürünün oluşması gereklidir. Bir örgütte tüm bireyler arasında paylaşılan kurallar, politikalar, adet ve gelenekler gibi resmi yapı ve kişiler arasındaki ilişkilerde güven, açıklık, kabul etme ve grup süreçlerine katılma gibi bir takım değerler ve tutumlar bütününe “örgüt kültürü” denir. 203

Kültürün oluşturulmasında örgütün politika ve stratejilerinin belirlenmesi önemlidir. Okul ve eğitim açısından politika ve strateji eldeki kaynakların (insan, para, teknoloji, araç- gereç, mevzuat, bilgi, yapı vb.) kullanılmasını, değerlendirilmesini bunlara dayalı bir biçimde, geleceğe dönük olarak stratejik planlar ve eylemler geliştirmeyi kapsar. Kısacası politika ve strateji belirleme, okulun sahip olduğu kaynakları, en üst düzeyde ve en etkili

201 _{Zuhal, Cafoğlu (1): a.g.e. s.112.}

202 _{MEB: a.g.e. s.163.}

olarak kullanabilmek ve okul amaçlarının ve vizyonunun gerçekleşebilmesi için yapılması gerekenleri belirleme sürecidir. 204

Okulda TKY açısından yeterli bir kalite kültürü oluşturmak için; Tutarlı bir örgüt yapısına, Uygun teknoloji ve süreç tasarımına, Performans değerlendirme ve ödül sistemine, Önemli bireysel sorunlara dikkat edilmesine, İyi geliştirilmiş örgütsel kalite, misyon ve hedeflerine, Paylaşılan bir vizyon ve amaçların saydamlaştırılmasına gerek vardır. 205

Okulun vizyonu, okulun gelecekteki resmini ya da nerede olmak istediğini ifade eder. Bu vizyonun oluşturulması, paylaştırılması ve onu gerçekleştirebilmek için topyekün bir çaba gösterilmesi gerekmektedir. Amaçlar ise vizyona göre daha spesifik hedefleri ifade etmektedir. Bir bakıma vizyonu gerçekleştirebilmek için ulaşılması öngörülen ara değerler ya da araçlar olarak görülebilir.206 Okul amaçlarının oluşturulması sürecinde öğrenci, öğretmen, yönetici, veli tüm müşterilerin katılımı amaçlara ulaşmayı kolalaştıracaktır.

1.4.4.3. Değerlendirme Aşaması

TKY bir süreçtir. Süreç bir işin başlangıcından bitişine kadar olan tüm evreleri kapsamaktadır. Bir okulda TKY ‘ye geçiş süreklilik gerektirir. Bu süreçte ulaşılan sonuçların sürekli gözden geçirilmesi, kalitenin izlenmesi ve ölçülmesi, hizmet kalitesi kriterlerinin oluşturulması, sonuçların değerlendirilmesi ve buna göre yeni stratejilerin belirlenmesi gerekmektedir.

Şişman ve Turan, okul yönetiminde TKY süreci değerlendirme aşamasını şu şekilde ifade etmişlerdir. 207

İnsan boyutuna ilişkin sonuçlar
Topluma ilişkin sonuçlar

Genel performansa ilişkin sonuçlar

TKY anlayışı her şeyden önce insanı merkeze alır. Her kurum ve kuruluş insanı merkeze koymak ve onun etrafında gelişimi sürdürmek zorundadır. Okulda kaliteyi ortaya çıkarabilmek için okuldaki herkesin bilgi ve yeteneğine ihtiyaç vardır. Bu nedenle insan kaynakları yönetimine önem verilmektedir.

204 _{Mehmet Şişman ve Selahattin Turan: a.g.e. s.105.}

205 _{MEB: a.g.e. s.148.}

206 _{Mehmet Şişman ve Selahattin Turan: a.g.e. s.104.}

İnsan kaynağının ortaya çıkarılması ve desteklenmesi, TKY’ nin “insana saygı” temel ilkesinin vazgeçilmez bir gereğidir. Ancak bu şekilde çalışan herkesin birey olarak kabul edilme, fark edilme, tanınma, değerlerini ortaya koyma, başarılı olma gibi “ego” ihtiyaçları yerine getirilebilir ve gerçek katılım sağlanabilir. 208

Örgütler ve okullar toplum için vardır. Bu bakımdan bütün paydaşların ve toplumun beklentilerinin karşılanması, temel hedef olmalıdır. Bunun ne derecede karşılandığının da belirlenmesi gerekmektedir. Topluma ilişkin sonuçlar, okulun, toplum yaşamının kalitesinin yükseltilmesi, doğal kaynakların ve çevrenin korunması, bunun için gerekli önlemlerin alınması gibi konuları da kapsamaktadır. 209

Genel performansa ilişkin sonuçlar kapsamında yer alan ve üzerinde durulması gereken bazı konular ise, okulun toplumdaki saygınlığı, kaynakların etkin kullanımı, verimlilik, yenilik yeteneği, değişmenin bir yaşam biçimi olarak algılanması, öğrenmenin en üst düzeye çıkarılması, öğrenci potansiyellerinin tam olarak ortaya çıkarılması ve yönlendirilmesi, esneklik, mükemmellik anlayışına dayalı bir örgüt kültürü ve herkesin öğretme ve öğrenmeye istekli, arzulu olduğu olumlu bir okul ikliminin oluşturulmasıdır. 210

_{Görüleceği üzere okulda kalite iyileştirme ve geliştirme birbirini takip eden çeşitli} kavramlardan oluşan bir süreçtir. Bu sürecin başarıyla sonuçlanabilmesi hazırlık, uygulama ve değerlendirme aşamalarında belirtilen kavramların sabırla uygulanmasına ve karşılaşılan sorunların çözümü noktasında samimi çabalar sarf edilmesine bağlıdır. Kalite konusunda gerekli eğitimi almış, kaliteye inanmış olan okul yönetimi ve personel, üst yönetiminde maddi ve manevi desteğiyle okulları için belirlemiş oldukları vizyon ve amaçları gerçekleştirebilecektir.

208 _{Gönül, Yenersoy: a.g.e. s.179.}

209 _{Mehmet Şişman ve Selahattin Turan: a.g.e. s.109.}

2. İLKÖĞRETİM OKULLARINDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ