Unutulma Hakkı Kararı

ABAD‟ın kişisel verilerin korunmasına ilişkin son zamanlarda verdiği önemli bir karar bulunmaktadır. Divan, 13 Mayıs 2014 tarihli kararında dünyanın en popüler arama motorlarından olan “Google Inc” şirketi hakkında “AB üyesi ülke

vatandaşlarının talep etmeleri halinde kişisel verilerinin silinmesi” konusunda

önemli bir karar vermiştir. Kararın, kişilerin “unutulma hakkı”102

nın olduğunu vurgulaması açısından milat niteliğinde olduğu söylenebilir. Ayrıca karar, kişisel verilerin korunması yönelik tespitler yapılması ve uygulamaya doğrudan etki etmesi açısından son derece önemlidir.

Karara konu dava, 5 Mart 2010 tarihinde İspanya vatandaşı olan Mr. Costeja Gonzales, İspanya Veri Koruma Ofisine (Agencia Española de Protección de Datos - AEPD), Google Inc ve Google Spain şirketleri ile Lavonguardia isimli gazeteyi şikâyet etmesi üzerine başlamıştır. Bay Gonzales‟ın şikâyeti, kendisi hakkında mülkiyetinde bulunan bir evin icra yoluyla satılması olayının google arama motorunda yer alması, daha doğrusu üçüncü kişilerin google da arama yaptıklarında Gonzales ile ilgili, Lavanguardia gazatesinin 19 Ocak ve 9 Mart 1998 tarihli linklerine ulaşabilmeleri nedeniyle bu bilgilerin google indekslerinden ve ilgili gazetenin sorvırlarından kaldırılması ve gelecekte bu bilgilere ulaşılmasının

101_{http://www.ab.gov.tr/index.php?p=45632&l=1 Erişim Tarihi: 01.05.2014}

102 _{Bir insan hakkı olarak unutulma hakkının tanınmasında ve gündeme gelmesinde Avrupa}

Komisyonunun önerileri etkili olmuştur. Komisyonun önerisine göre eğer geçerli bir neden söz konusu değilse kişisel verilerin herhangi bir biçimde saklanmaması, silinmesi gerekmektedir. Bu çerçeveden hareketle unutulma hakkı; dijital hafızada yer alan bireye ait fotoğraf, kimlik bilgisi, adres ve diğer kişisel içeriğin, yine bireyin kendi talebi üzerine bir daha geri getirilemeyecek biçimde ortadan kaldırılması biçiminde tanımlanmıştır. Unutulma hakkı konusunda ayrıntılı bilgi için bkz.

Gülener, Serdar, “Digital Hafızadan Silinmeyi İstemek; Temel Bir İnsan Hakkı Olarak Unutulma

111 engellenmesi konusunda gerekli tedbirlerin alınması için google emir verilmesine yöneliktir.

Şikâyeti inceleyen AEPD, 30 Haziran 2010 tarihinde bu talebin, gazeteye yönelik kısmını kabul etmemiş ancak Google ın Gonzalesin bilgilierini indeksinde kaldırması gerektiği yönünde karar vermiştir. AEPD‟in bu kararına karşı Google Inc, İspanya Yüksek Mahkmesine başvurmuştur. Başvuruyu inceleyen yüksek mahkeme, konunun aynı zamanda teknolojiyi ilgilendirdiğini ve bu teknolojinin AB‟nin 95/46/EC sayılı Veri Koruma Direktifi kapsamında yorumlanması gerektiğini belirtip durma kararı vermiş ve konuyla ilgili ABAD‟a bazı sorular sormuştur.

Bu şekilde davanın ABAD‟a intikal etmesi üzerine, Divanın Büyük Dairesi 13.05.2014 tarihinde verildiği kararda; Google‟ın, kullanıcılarına bazı durumlarda kendileri ile ilgili bilgilere yönlendiren linkleri silme hakkı tanıması gerektiğine karar vermiştir. Mahkeme, Avrupa genelinde tanınmış hale gelen “unutulma hakkı” kapsamında, silmemek için “özel/belirli bir neden” bulunmadıkça, Google gibi bir arama motorunun bir süre sonra kullanıcılar ile ilgili arama sonuçlarının silinmesine izin vermesi gerektiğini belirtmiştir103

. Divan, konuyla ilgili aşağıdaki tespitlerde bulunmuştur:

Divan, konuyu AB Temel Haklar Şartı ve AB‟nin 95/46 EC sayılı Direktifi kapsamında incelemiştir.

Divan, arama motorlarının insanlar aradıklarını bulsunlar diye internete konulan bilgileri otomatik olarak indeksleme, geçici olarak depolama ve son olarak ta bu bilgileri internet kullanıcılarının hizmetine sunma aktivitelerini yaptığını, bu aktivitelerin de Direktif‟in 2/b maddesi kapsamında kişisel verileri işleme olarak kabul edilmesi gerektiğini,

Arama Motorları operatörlerinin de bu işleme sürecinde Direktifin 2/d maddesi kapsamında “kontrolör”, yani veri işlemeden sorumlu kişilik olarak kabul edilmesi gerektiğini,

Arama motorlarının AB üyesi ülkelerde kurulduklarında bireylerle ilgili kişisel veri içeren ve üçüncü şahıslar tarafından yayınlanan web sitelerinin linklerinin

103_{http://eur-lex.europa.eu/legal-}

112 silme konusunda, direktifin 12. Maddesi kapsamında, arama motoru operatörleinin sorumluluklarının olduğunu,

Mahkeme, Avrupa genelinde tanınmış hale gelen “unutulma hakkı” kapsamında, silmemek için “özel/belirli bir neden” bulunmadıkça, Google gibi bir arama motorunun bir süre sonra kullanıcılar ile ilgili arama sonuçlarının silinmesine izin vermesi gerektiğini,

Veri öznesinin talebi üzerine, (tarama sonuçları) listesindeki ilgili linkler, bu an itibariyle, direktife aykırı bir konumda ise, linklerin ve sonuç listesindeki bilgilerin silinmesi gerektiğini,

Başlangıçta hukuka uygun bir şekilde işlenmiş doğru veriler bulunsa dahi, zaman içerisinde, bu veriler, olayın tüm koşulları değerlendirildiğinde, elverişsiz, alakasız veya artık ilgili olmayan veya işlenme amacını aşacak bir niteliğe gelmiş oldukları hallerde direktife aykırı hale gelebileceklerini,

Veri öznesinin sosyal hayatta oynadığı rol, bir arama yapılırken kamunun ilgili verilere erişebilmesindeki ağır basan bir menfaatini haklı kılmadıkça linklerin silinmesi gerektiğini, bir başka deyişle, kamunun ilgili verilere erişebilmeyi istemekte haklı olduğu veya kamunun bilgilenme hakkının üstün tutulduğu durumlarda, kamuya mal olmuş kimselerin bu taleplerinin yerine getirilmesinin gerekmeyebileceğini,

Belirtmiştir.

Karar metninde sorumluluğa atıf yapılırken “arama motoru” ifadesi kullanıldığından, Mahkemenin kararı yalnız Google için değil tüm arama motoru servisi sağlayan şirketler için de bağlayıcı bir konumdadır.

Kararı veren otoritenin Avrupa Birliği Adalet Divanı olması hasebiyle karar Avrupa Birliği üye ülkeleri için uygulanabilir durumdadır. Ancak, unutulma hakkı kapsamında arama motorlarından link silme talebinde bulunabilmek için Avrupa vatandaşı olmak gerekmemektedir. Kararın bağlayıcı olduğu bir coğrafyada yaşıyor olmak yeterlidir.

Karar Google yetkilileri tarafından ifade özgürlüğünün kıstlanması şeklinde yorumlansa da, karara uyan Google Inc şirketi, kendileriyle ilgili bilgilere

113 yönlendiren linklerin silinmesi için Avrupalılardan silme taleplerini, kurduğu özel bir sayfa üzerinden almaya başlamıştır104

.

3. MUKAYESELĠ HUKUKTA KĠġĠSEL VERĠLERĠN KORUNMASI