Turizmin Endüstrisinin Tanımı

İnsanlar yüzyıllar boyunca çeşitli nedenlerden dolayı bulundukları yer dışındaki başka bir mekâna seyahat etmişlerdir. Günümüzde de, birçok insan sürekli ikamet etikleri yerlerden geçici süreler için başka yerlere seyahat etmektedirler. Bu esnasında, ulaşım, konaklama, yeme-içme ve eğlence tesislerinin olanaklarından yararlanmaktadır. Bu dinamik olayların gelişimi sonucu turizm kavramını ortaya çıkarmıştır (Kozak, A. Kozak ve Kozak, 2012: 3).

Turizm olayını ve kavramının tanımlanması zorluklarına birçok yazar literatürde değinmektedir. Tanımın taşıması gereken özellikler, gerekli olan ölçütler turizm literatüründe çok sık incelenen bir konudur. Turizm kavramının tanımlanmasının zorluğun temel nedeni, turizmin çok boyutlu bir olay olmasıdır. Bu nedenle farklı yönleriyle çeşitli turizm tanımları yapılmaktadır (İçöz, Var ve İlhan, 2009: 3).

Turizm kavramının kökenini, Latince'de dönme hareketini ifade eden “tornus” sözcüğü ifade etmektedir. İngilizce'deki “touring” ifadesi ile “tour” kelimesi bu sözcükten türemiştir. “Tour dairesel bir hareketi, bazı site ve yörelerin ziyaretini, iş

ve eğlence amacıyla yapılan yer değiştirme hareketini ifade eder. Touring ise zevk için yapılan, eğitsel ve kültürel özellik gösteren seyahatler için kullanılır”(Akat,

2008: 2).

Turizm; “insanların sürekli ikamet ettikleri yer dışında yaptıkları seyahat ve

gittikleri yerlerde geçici konaklamalarından doğan ihtiyaçlarının karşılanması ile ilgili faaliyetleridir”. İnsanlar tarih boyunca değişik sebeplerle seyahat etmelerinden

dolayı, turizm yeni bir olay değildir (Olalı,1992: 2).

Turizm ilk tanımı (1905) yılında Guyer-Fular tarafından yapılmıştır. Guyer-Fulara göre “turizm; gittikçe artan hava değişimi ve dinlenme gereksinimleri, doğa ve

sanatla beslenen göz alıcı güzellikleri tanıma isteğine; doğanın insanlara mutluluk verdiği inancına dayanan ve özellikle ticaret ve sanayinin gelişmesi ve ulaşım araçlarının kusursuz hale gelmelerinin bir sonucu olarak ulusların ve topluluklarının

44 birbirlerine daha çok yaklaşmasına olanak veren ‘‘modern’’ çağa özgü bir olaydır”

şeklinde tanımlanmıştır” (Demir ve Çevirgen; 2006: 17).

Bugüne kadar turizme dair en çok benimsenen ve sözü edilen tanım ise Hunziker'in (1941) yılında yaptığı tanımdır. Hunziker’e (1941) göre “turizm; para kazanma

amacına dayanmayan ve devamlı kalış biçimine dönülmemek kaydıyla, yabancıların bir yerde konaklamalarından ve bir yere seyahatlerinden doğan olay ve ilgilerin tümüdür” (Eralp, 1983: 27). Bu tanımı daha sonra Uluslararası Bilimsel Turizm

Uzmanları Cemiyeti (AIEST) tarafından da kabul edilmiştir. Benzer şekilde 1963 yılında toplanan Dünya Turizm Örgütü bu tanımı kabul etmiştir (Bahar ve Kozak, 2012: 2).

Bu tanımlar çerçevesinde turizm, seyahat etmek ve en az bir gece konaklama yapmak şartıyla yapılan iş ve ilişkiler bütünüdür. Turizm olayını tanımlarken genellikle iki temel dinamik ve statik unsuru vardır. Bunlardan seyahat dinamik ve konaklama ise statik unsur olarak değerlendirilir. Bu dinamik unsurların gerçekleşen turizm olayının bir unsuru sayılabilmesi için şu ölçütler gereklidir (Doğanay, 1998: 579; Sezgin, 2015: 18):

 Seyahatin devamlı ikamet edilen, çalışılan ve günlük gereksinmelerin sağlandığı yerler dışına yapılması,

 Konaklama sırasında genellikle turizm işletmelerinin ürettiği mal ve hizmetlerin talep edilmesi,

 Konaklamanın geçici olması,

 Seyahatin gelir elde etmek amacıyla yapılmaması gerekmektedir.

Bu ölçütler dikkate alındığında, dini amaçla yapılan konaklamalar, eğlenme ve dinlenme amacıyla yapılan kısa süreli seyahatler, kırsal kesimden büyük şehirlere yönelen her türlü seyahatler, kongre ve iş seyahatleri, sağlık turizmine giren seyahatler, inceleme ve araştırma gezileri turizm olayı sayılmaktadır. Buna karşılık devamlı yerleşme amacına yönelik seyahat ve konaklamalar, iş arama, öğrencilerin

45

öğrenim amacıyla uzun süre konaklamaları, yalnız tedavi amacına yönelik hastanedeki konaklamalar ve günlük gereksinimlerin karşılanması için yapılan düzenli seyahatler turizm kapsamı dışında kalmaktadır (Aktaş, 2002: 2).

Turizm olayının tanımından hareketle Turizm Endüstrisi; “kar amacı gütmeyen

turizm organizasyonları, pazarlama hizmetleri, konaklama, ulaştırma hizmetleri, yiyecek ve içecek faaliyetleri, perakende satış mağazaları vd. çeşitli etkinlikler gibi birbirinden farklı hizmet ve faaliyetleri bir şemsiye altında toplayan, koruyucu, uyarıcı ve sürükleyici faaliyet alanlarının tümü” şeklinde tanımlanabilir (Ünlüönen,

Tayfun ve Kılıçlar, 2011: 35). Turizm endüstrisinin en kısa şekilde tanımı ise

“seyahat edenlerin ürün ve hizmet talebini, turistin tüketimini karşılayan ekonomik etkinlikler” olarak ifade edilmektedir (Aktaş, 2002: 2).

Turizm endüstrisi, dinamik bir sektördür. Özellikle son yıllarda gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ekonomileri için daha da önemli bir sektör haline gelmiştir. Az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler, turizmi ekonomik gelişme için itici bir güç olarak görürken, gelişmiş ülkeler, turizmi ekonomik dengelerini koruyabilmek için dengeleyici bir faktör olarak değerlendirmektedir (Çeken vd. 2008: 74). Türkiye için de önemli bir alan olan turizm sektörü, turizm geliri ve uluslararası turizm hareketliliğinden aldığı pay ile turizm pazarında önemli bir yere sahiptir (Baykal ve Şahin, 2014: 20).

Dünya turizm endüstrisi, 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren hızlı bir gelişme göstermiştir. Bu gelişme 1980’lere kadar kitle turizmi şeklinde gerçekleşmiş, deniz- güneş-kum ağırlıklı turizm öne çıkmıştır. Kitle turizminde karşılaşılan sorunlar ve özellikle tüketicilerin farklı ürünler talep ve beklentileri sonucu alternatif turizm türleri ortaya çıkmış ve özellikle alternatif turizm türlerine yönelim 1990’lı yıllardan itibaren hızla artmıştır (Gülbahar, 2009: 151).

Dünya ekonomisinin güçlü, hızla gelişen ve tüm dünyada geniş kitleleri ilgilendiren bir endüstri olan turizm, yarattığı etki ile ekonomik, toplumsal, kültürel ve politik açıdan ulusal ve uluslararası düzeyde önemli bir konuma gelmiştir (Yılmaz ve Yılmaz, 2005: 40). Turizm geçmiş yıllarda bir faaliyet olarak değerlendirilirken, günümüzde ulaştığı bu boyutlar sayesinde önemli bir sektör halini almıştır. Hizmet

46

sektörü olarak nitelendirilen turizm gelir yaratan, yatırımları ve iş hacmini geliştiren, döviz ve istihdam sağlayan sosyal ve kültürel hayatı etkileyen çevreyi koruyan bir kapsam kazanmıştır (Sezgin, 2015: 18).