• Turizm yatırım projelerinin finansal yönden değerlendirilmesinde, yatırım projesinin dengeli ve sağlam bir özkaynak ve yabancı kaynak yapısına sahip olup olmadığı araştırılır.
• Yatırımcının özkaynaklarını zamanında yatırıma yönlendirip yönlendiremeyeceği konusu, bilanço ve kâr/zarar tablolarındaki verilerden yararlanılarak geliştirilen finansal rasyolarla test edilir.
• Böylelikle, projenin finansman olanağı ve olasılığı analiz edilmiş olur.
• Bu araştırmaların yanısıra, kârlı olduğu belirlenen bir turizm yatırım projesinin ekonomik ömrü boyunca faaliyetini ya da işleyişini sürdürüp sürdüremeyeceğinin incelenmesi de gerekmektedir.
www.sakarya.edu.tr
• Çünkü, kârlılık analizlerinde kullanılan net nakit akımları bir projenin faaliyetini etkileyen nakit dengesine ilişkin tüm nakit giriş ve çıkışlarını kapsamaz.
• Sadece, projede kullanılan ve kârlılığı etkileyen gerçek nakit akımlarını kapsar.
• Bu nedenle, öngörülen nakit akımları ve projenin belirlenen finansman yapısı ışığında nakit akımlarında oluşabilecek dalgalanmalar ve gecikmelerin, projenin faaliyetini etkileyip etkilemeyeceği aşağıdaki unsurlar dikkate alınarak
incelenmelidir:
www.sakarya.edu.tr
a) Borç anapara taksiti ve faizi ödemeleri, b) Kâr paylarının (temettülerin) ödenmesi, c) Sigorta primlerinin ödenmesi,
d) Yatırımla ilişkili olmayan diğer ödemeler, e) Nakit açıklarının kısa dönem banka kredilerine
başvurarak giderilip giderilemeyeceği,
f) Öz sermaye ve uzun süreli yabancı kaynak finansmanının yeterli olup olmayacağı,
g) Uzun süreli yabancı kaynak temini koşullarının uygun olup olmayacağı.
www.sakarya.edu.tr
• Bu konuların aydınlatılmasına yardımcı olabilecek bir finansal değerlendirme çeşitli biçimlerde yapılabilir.
• Proje çalışmalarında yaygın olarak kullanılan finansal değerlendirme teknikleri kısaca aşağıda açıklanmaktadır:
1. Likidite Analizi,
2. Sermaye Yapısı Analizi,
3. Proforma Bilanço ve Finansal Oranlar.
1. Likidite Analizi
• Likidite analizleri, yıllık olarak nakit durumlarının nominal değerleri üzerinden, projenin ekonomik ömrü boyunca görülen nakit girişleri (fon kaynakları) ve nakit çıkışlarını (fon kullanımını) belirtmek suretiyle projenin nakit ya da fon dengesini göstermeyi amaçlamaktadır.
• Likidite analizi, projenin gelecek dönemlerde sağlayacağı fon kaynaklarını, bu kaynakların çeşitli amaçlarla yapılacak ödeme ve kullanımlar için yeterli olup olmadığını, nakit dengesindeki eksiklik ve fazlalıkları belirterek projenin finansal
yükümlülüklerini ne ölçüde yerine getirebileceğini ve nasıl bir likiditeye sahip olabileceğini gösterir.
www.sakarya.edu.tr
• Eğer, likidite analizi sonucu, bir nakit sorununun varlığını ortaya koyuyorsa, nakit gereksiniminin ne şekilde karşılanacağının planlanması ve saptanması gerekir. Gerekli görülmesi halinde, projenin finansal analiz çalışması yenilenir veya revize edilir.
• Likidite analizi için düzenlenecek finansal tablolar, kapsamına göre, farklı biçimde düzenlenebilir. Bir yatırım projesi çalışmasında kullanılacak "Likidite Analizi Tablosu" ise aşağıdaki Tablo’da görüldüğü gibi hazırlanabilir.
• Tablonun gerektirdiği tüm veriler, proforma gelir ve nakit akım tabloları ile projenin finansman tablosu ve borç yükümlülük tablosundan sağlanabilir. Dağıtılacak kâr dışında diğer tüm gider ve gelir unsurları daha önce ayrıntıları ile ele alınmıştır.
www.sakarya.edu.tr
Açıklamalar Yıllar
1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl n. Yıl I. Nakit Girişleri
1. Satış Gelirleri 2. Hurda Değer 3. Öz Sermaye 4. Borçlar II. Nakit Çıkışları
1. İlk Yatırım Maliyeti
2. İşletme Giderleri (Amortisman, faiz hariç) 3. Kredi Taksitleri
4. Kredi Faizleri 5. Vergi 6. Dağıtılacak Kâr III. Nakit Dengesi
(I‐II)
Yığınsal Nakit Dengesi IV. Yıl Başında V. Yıl İçinde Fark VI. Yıl Sonunda
Likidite Analizi Tablosu
• Likidite analizi için düzenlenen bir başka finansal tablo, özellikle ülkemizdeki proje çalışmalarında daha yaygın olarak kullanılan "Proforma Fon Akım
Tablosu" dur.
• Likidite analizi tablosunun biraz daha özlü bir biçimi
olan ve aynı amaçla düzenlenen proforma fon akım
tablosu aşağıdaki Tablo’da gösterildiği gibidir.
Açıklamalar Yıllar
1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl n. Yıl I. Fon Kaynakları
1. Brüt Kâr (Faizden sonra) 2. Amortisman
3. Faizler 4. Özsermaye 5. Borçlar II. Fon Kullanımı
1. İlk Yatırım Maliyeti 2. Kredi Faizleri 3. Kredi Taksitleri 4. Vergi 5. Dağıtılacak Kâr III. Kaynak Dengesi
(I‐II) Yığınsal Denge IV. Yıl Başında V. Yıl İçinde Fark VI. Yıl Sonunda
Proforma Fon Akım Tablosu
2. Sermaye Yapısı Analizi
• Bir turizm yatırım projesinin finansmanında gerekli durumlarda özkaynak yanında yabancı kaynak ya da borç kullanmak sık rastlanılan bir uygulamadır.
• Çünkü, borç veya kredi adı altında yabancı kaynak kullanmanın önemli avantajları vardır.
• Örneğin, kredilere ödenen faiz, projenin kârlılık düzeyinden düşük ise, bu durumda ilişkili finansal riski gözönünde bulundurmak koşuluyla projenin finansmanında öz sermaye oranını düşük tutarak öz sermaye kârlılığı artırılabilir.
• Bunun yanısıra, kredilere ödenen faizler vergiye tabi kârdan düşürüldüğü için vergi avantajı da sağlanmış olabilmektedir.
www.sakarya.edu.tr
• Öte yandan, borçlanmak projenin finansal riskini yükseltebilir.
Çünkü, kredinin anapara taksitleri ve faizlerinin projenin kârına bakılmaksızın sabit mali yükümlülükler olarak ödenmesi gerekir.
• Eğer, yıllık ana para taksitleri tutan yıllık amortisman giderlerine yaklaşırsa projenin finansman yönetimi güçleşecektir. Bu gibi durumlarda, projeye kredi verenlerin proje üzerinde bazı müdahaleleri olabilecektir.
• Bu nedenle, yatırım projesinin finansmanında yabancı kaynak kullanımı konusunda oldukça dikkatli davranmak gerekmektedir.
• Yabancı kaynak ile finansmanda, koşulların elverdiği ölçüde, özellikle turizm yatırımlarında uzun süreli krediler kullanma yoluna
gidilmelidir.
• Çünkü, yüksek olan sabit yatırım giderlerinin kısa süreli kredilerle karşılanması halinde, projenin nakit dengesi daha başlangıç yıllarında önemli derecede bozulmuş olacaktır. Hatta bu durum projenin işletmecilik faaliyetini de tehlikeye sokabilecektir.
www.sakarya.edu.tr
• Turizm konaklama yatırım projelerinin finansmanında, kısa süreli kredilerin kullanımından kaçınmakta yarar vardır.
• Projenin sermaye yapısının analizi, o projenin finansal sağlamlığını ortaya koyacaktır. Bu tür analizlerde en yaygın biçimde kullanılan ölçüt, uzun dönem borç/öz sermaye oranıdır. Eğer, borçları "C" ve özkaynak miktarını "E" ile gösterirsek, bu oranı şu şekilde formüle edebiliriz.
Borç/Özsermaye = C / E
• Saptanan oran, sektörde yer alan benzer işletmelerin gerçekleşen oranları ile karşılaştırılarak bir değerlendirmeye konu edilir.
3. Proforma Bilanço ve Finansal Oranlar
• Faaliyet halinde olan işletmelerde, belli bir tarihte işletmenin finansal yapısının aktif ve pasifte yer alan değerler açısından belirlenmesi amacı ile bilanço düzenleme ve faaliyet
sonuçlarının bilanço ve gelir tablosunda yer alan değerler arasındaki ilişki biçiminde finansal oranlar olarak
hesaplanması ve değerlendirilmesi önemli bir konu olmasına karşın, proje çalışmalarında pek yaygın değildir.
• Çünkü, yatırım projesi çalışmalarında faaliyette bulunan veya işleyen bir kuruluş olmadığı için pek çok varsayımların
yapılması gerekir ki, böyle bir uygulama da bilanço ve finansal oran analizlerinin anlamsızlaşmasına yol açar.
www.sakarya.edu.tr
• Ancak, mevsimlik hareketlerin ve/veya kredili satış
uygulamalarının yoğun olduğu tatil turizmi alanında faaliyette bulunacak turizm yatırım projelerinde; işletme sermayesinin yeterliliğini gözden geçirmek, gerektiğinde projenin finansal sağlamlığını belirlemek ve mevcut rakiplerle karşılaştırmak için finansal oran analizlerine gitmek amacı ile projenin tüm yılları için aktif ve pasif dengesini gösteren bir proforma bilanço düzenlemek gerekebilir.
• Projenin özelliğine göre istenildiğinde düzenlenebilecek olan Proforma Bilanço aşağıda gösterildiği gibidir:
www.sakarya.edu.tr
Açıklamalar Yıllar
1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl 4. Yıl n. Yıl AKTIF
I. Döner Değerler Kasa ve Banka Hammadde Stokları Yarı mamul Stokları Mamul Stokları Alacaklar
Fon Fazlası veya Eksiği II. Sabit Aktifler (Net)
(‐Birikmiş Amortismanlar) TOPLAM AKTIF
PASİF I. Borçlar
Kısa Süreli Borçlar Uzun Süreli Borçlar II. Öz Sermaye
Sermaye Kanuni İhtiyatlar Vergi Öncesi Kâr TOPLAM PASIF
Proforma Bilanço