Turizm Talebini Etkileyen Faktörler

Turizm talebini etkileyen faktörlerin as l etkinli i, turist gönderen ülkelerde olmakla birlikte, bir bölümü de turist kabul eden ülkelerde olabilmektedir. Turizm talebini etkileyen faktörleri öyle s ralanabilir¹³³:

2.2.3.1. Milli Gelir

Turizm talebini etkileyen ilk ekonomik faktör, ülkenin gelir düzeyidir.

Genellikle milli geliri yüksek olan ülkeler zengin ve müreffeh; milli geliri dü ük olan ülkeler ise fakir ve geli memi ülkelerdir. Böylece, ekonomik refah n ölçüsü milli gelir oldu una, refah ile turizm talebi aras nda da bir ba lant bulundu una göre, turizm talebi milli gelirin hacmine ba l olmaktad r. Konu, bu aç dan dikkate al nd takdirde, azgeli mi ülkelerde turizm talebinin dü ük, geli mi ülkelerde ise, yüksek oldu u sonucuna var l r¹³⁴.

Toplumsal refah n bir göstergesi olarak ele al nd nda, milli gelirin turizm talebini etkileyece ini ifade etmek yanl olmayacakt r. Milli gelir artt kça, d seyahat harcamalar n n daha h zl geli ti i gözlenmektedir. Özellikle uluslararas turizm hareketlerinin % 80 den fazlas n n milli gelir düzeyi yüksek sanayile mi ülkelerden kaynakland n , buna kar l k öteki %20 lik k sm n ise geli mekte olan ülkelerin

133

ÖZTA , Kadir ve KARABULUT Tahsin. age, s. 57.

134 OLALI, Hasan. age, s. 134.

56

yüksek gelire sahip gruplar ndan olu tu u dikkate al nd nda, ülkenin genel ekonomik refah n n önemi anla lacakt r¹³⁵.

Turizm talebini etkileyen ekonomik yakla mlar n bir di eri, ki inin kullan labilir geliridir. Ku kusuz gelir art ve gelirin daha adil biçimde da l ile beraber, kullan labilir gelir de artar. Do al olarak tüketiciler, kullan labilir gelirlerin bir k sm n normal ya ant lar için zorunlu olan ihtiyaçlara ay r rlar. Örne in g da, yiyecek, içecek, ev kiras , giyim, s nma vb. gibi harcamalar, insanlar n ya amlar n devam ettirmek için zorunlu olarak yapt klar harcamalard r. Kullan labilir gelirin artan k sm ise e lence, seyahat gibi zorunlu olmayan ihtiyaçlar n giderilmesi için kullan l r¹³⁶.

Genelde turizm talebinin gelir esnekli i 1 den büyüktür; yani gelir %1 oran nda artt nda talep miktar %1 den daha fazla artacakt r. Turistik ürüne yap lan harcamalar lüks olarak de erlendirildi inden, gelire kar oldukça duyarl d r. Ancak geli mi ülkeler aç s ndan dü ünüldü ünde turizm talebinin gelir esnekli ini 1 den küçük oldu u söylenebilir; yani tüketicinin turistik üründen talep etti i miktardaki de i me gelirdeki de i meden daha küçük olur¹³⁷.

2.2.3.2. Fiyatlar

Bütün mal ve hizmetlerde oldu u gibi turizm sektöründe de fiyatlar n dü mesi, turizm talebini artt rmaktad r. Fiyatlar n yükselmesi ise, turizm talebini azaltacakt r. Bir ülkenin turistik ürünlerine olan talebi döviz kurlar da etkiler. Bunun nedeni ise, gelen turistlerin, harcamalar n n ço unu döviz olarak yapmalar d r. Türkiye iklim yönünden benzer oldu u Akdeniz ülkeleriyle fiyat yönünden kar la t r ld nda, bu ülkelerden oldukça ucuz oldu u görülmektedir¹³⁸.

Bununla beraber fiyat de i meleri kar s nda, turizm talebinin duyarl olmad baz durumlar da vard r. Bu durumlar n ba l calar a a daki gibi s ralanabilir¹³⁹:

135 D NÇER, M. Zeki. Turizm Ekonomisi ve Türkiye Ekonomisinde Turizm, Filiz Kitabevi, stanbul, 1993, s. 45.

136 KOZAK, Nazmi vd. age, s. 67.

137 KOZAK, Nazmi vd. age, s. 68.

138 ALBAYRAK, Musa. age, s. 200.

139 OLALI, Hasan. age, ss. 138 140.

57

Al kanl klar: nsanlar genel olarak tatillerini belirli yörelerde ve i letmelerde geçirme e ilimindedirler. Tatilini geçirdi i yeri ve i letmeyi de i tirmek istemezler. Bu tip ki iler için turizm talebi aç s ndan fiyat öncelikli olmayabilir. Ayr ca baz bölgelerin ve turizm i letmelerinin tatil bak m ndan üstünlü ü nedeni ile insanlar, o bölgedeki i letmelere daha yüksek fiyat ödemeyi makul görürler.

Veblen etkisi: Yüksek kaliteli turistik mal ve hizmeti talep etmeyi hayatlar na prestij kazand ran bir unsur olarak kabul ederler. Bu dü üncedeki insanlar için, talep aç s ndan fiyat etkeni önemini kaybetmi olmaktad r.

Bilgi yetersizli i: Turizm sektöründe talep yaratan tüketiciler (turistler), kendisine sunulan turistik mal ve hizmetlerin fiyatlar aras nda kar la t rma yapacak kadar bilgiye sahip bulunmuyorsa, turistik mal ve hizmetleri sadece e -dost tavsiyesi üzerine tercih etmi se ya da moda ve reklam n a r etkisiyle turistik mal ve hizmetler aras nda tercihte bulunmu sa, fiyat n turizm talebine etkisi önemli ölçüde azal r.

2.2.3.3. Co rafi ve Kültürel Mesafe

Turistin kendi ülkesi ile seyahat edebilece i ülke aras ndaki mesafe, turizm talebini etkileyen en önemli unsurlardan biridir. Turist gönderen ve turist alan ülkeler aras ndaki mesafe turizm talebini etkiler. Uzakl k artt kça hem seyahate daha fazla zaman ayr lmas hem de daha fazla maliyet olmas nedeniyle turizm talebi azal r.

Turist gönderen bölge ile turist kabul eden bölge aras nda farkl hayat tarzlar ve kültürel farkl l klar görülebilmektedir. Bölgeler aras ndaki kültürel farkl l klar n turizm talebini ne yönde etkiledi i hususunda tart malar olmakla beraber yeni turist profiline bak ld nda genellikle uzak kültürlerin tercih edildi i görülür. Kitle turizmine dönük olanlar ise, daha çok kendilerine yak n olan kültürlerin olduklar bölgeleri tercih etmektedir¹⁴⁰.

2.2.3.4. Aile Yap s

Bireyin evli ya da bekâr olmas , çocuklu veya çocuksuz olmas gibi ailevi özellikler turistlerin seyahat etmesini ve seyahat süresini etkilemektedir. Bekâr ve genç olanlar daha fazla seyahat etme imkân bulurken, çocuklu bireyler seyahat s ras nda

140 KOZAK, Nazmi vd. age, s. 73.

58

önemli sorunlarla kar la maktad r. Akrabal k ba n n güçlü oldu u ülkelerde bireyler genellikle tatil olanaklar n akrabalar n n yan nda de erlendirmektedir. Türkler tatillerde tatil merkezlerine gitmek ya da seyahate ç kmak yerine akrabalar n ziyaret ederler. Bu durum ataerkil aile yap s ndan kaynaklanmaktad r. Bu da iç turizmin geli mesine engel olmaktad r¹⁴¹.

2.2.3.5. E itim Düzeyi

E itim düzeyi yüksek olan insanlar daha çok merak ederler. Bu merak sonucu seyahat güdüsü belirir. nsanlar n gelir durumu da e itim düzeyiyle do ru orant l d r.

nsanlar daha önceden bildi i yerleri merak eder ve oralar görmek için seyahat ederler¹⁴².

2.2.3.6. Bo Zaman

nsanlar bir yere seyahat emek istiyorsa bunun için öncelikle bo zamana sahip olmalar gerekir. nsan ömrünün uzamas sonucu emeklilik döneminde daha fazla zamana sahip olunmas , turizm talebini zaman yönünden etkileyen bir ba ka unsurdur¹⁴³.

2.2.3.7. Di er Faktörler

Turizm talebini etkileyen faktörler, temel olarak yukar da belirtilen faktörler olmas na kar n bunun d nda say labilecek di er baz de i kenler de talep üzerinde do rudan etkilidir. Turizm talebini etkileyen di er faktörleri u ekilde s ralamak mümkündür¹⁴⁴:

Psikolojik Faktörler; moda, dini inan lar, insanlarda do aya özlem, reklâm ve tan t m, snobizm (gösteri - özenti) s ralanabilir.

Sosyal Faktörler; ya , cinsiyet, nüfus yap s , sahip olunan i olarak s ralanabilir.

Ekonomik Faktörler; ki i ba na dü en reel gelir, döviz kurlar , turizm sektörü, alt ve üst yap n n durumu vs. s ralanabilir.

141 ÜNLÜÖNEN, Kurban vd. age, s. 57.

142 ÜNLÜÖNEN, Kurban vd. age, s. 58.

143 ÇÖZ, Orhan. Turizm Ekonomisi, Ankara, Turhan Kitabevi, 2005, s. 146.

144 YA CI, Özcan. age, s. 26., ÖZTA , Kadir ve KARABULUT, Tahsin. age, ss. 57 59.

59

Genel Politik Faktörler; vize uygulamalar , belirli ülkelere yönelik tehlike iddias ile s n rlamalar olarak s ralanabilir.