2.1. SEKTÖRLER
2.1.4. Turizm
Ülkenin uluslararası temaslarının artmasına paralel olarak turizm sektöründeki yatırımlar önem kazanmaktadır. Zengin tarihi ve doğal güzellikleri olan Özbekistan’da yeterli otel ve tesis bulunmamakta, Taşkent dışında özellikle kaliteli konaklama yeri sıkıntısı yaşanmaktadır.
Sektör devlet teşebbüsü olan Uzbektourism’in tekelindedir.
Özbek Hükümeti ülkenin turizm potansiyelini dikkate alarak, bu sektörü öncelikli kalkınma alanı olarak benimsemiştir. Turizm sektöründe temel altyapının oluşturulması için yaklaşık 500 milyon dolarlık finansal kaynağa ihtiyaç olduğu belirtilmektedir. Turizm yatırım bankası olan Uzsayohatinvestbank bu sektörün ihtiyaç duyduğu yatırımların çekilmesi amacıyla kurulmuştur. Özbekistan’da her sene ilk bahar ve sonbahar aylarında Uluslararası Turizm Fuarı gerçekleştirilmektedir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DIŞ TİCARET 3.1. DIŞ TİCARET
3.1.1. İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
ÜRÜN 2013 2014 2015 2016
Doğal veya kültür incileri, kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, kaplanmış metaller
1.804.055 1.445.319 1.935.224 2.900.402
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler
1286578 1.075.728 666.917 835.765
Pamuk 1.454.436 955.857 1.113.227 787.379
Bakır ve eşyası 612.398 597.972 570.204 455.977
Plastikler ve bunların ürünleri 55.697 52.497 46.017 395.279 Yenilebilir meyve ve fındık; narenciye
veya kavun kabuğu 351.644 350.417 267.971 395.053
İnorganik kimyasallar; Nadir toprak metalleri, değerli metallerin organik veya inorganik bileşikleri
441.293 381.965 463.103 323.837
Örme giyim eşyası ve giyim eşyası, örme
veya tığ işi 218.031 178.425 153.036 188.094
Yenilebilir sebzeler, belirli kökler ve yumrular
202.431 179.071 174.218 182.460 Optik, fotografik, sinematografik, ölçme,
kontrol, hassas, medikal veya cerrahi
9.593 6.265 114.859 145.488
Çinko ve eşyası 102.893 115.950 106.604 115.212
Gübreler 212.713 135.179 149.268 86.199
Örme veya tığ işi kumaşlar 31.594 33.574 45.957 66.316 Başka yerde belirtilmeyen emtialar 5.514 8.539 42.068 61.846
Demir ve çelik 6.023 13.411 91.124 61.022
Elektrikli makine ve ekipman ve bunların parçaları; ses kaydediciler ve çoğaltıcılar, televizyon
78.067 68.866 37.440 41.999
Demiryolu veya tramvay haddehanesi dışındaki taşıtlar ve bunların parçaları ve aksesuarları
673.351 473.141 54.968 30.447
Ham postlar ve deriler 21.228 18.750 22.375 29.193
Değirmencilik endüstrisi ürünleri 498 22 24.457 28.216
Organik kimyasallar 4.192 6.229 22.337 27.077
Bitkisel örtü malzemeleri; Belirtilen veya yer almayan bitkisel ürünler
644 458 1.518 25.998
Kaynak: ITC, Trademap - 2017 verileri bulunmamaktadır.
3.1.2. İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
ÜRÜN 2013 2014 2015 2016
Makine, mekanik cihazlar, nükleer reaktörler, kazanlar; bunların parçaları
2.191.797 2.549.740 2.021.881 1.802.718 Demiryolu veya tramvay haddehanesi
dışındaki taşıtlar ve bunların parçaları ve aksesuarları
1.730.751 1.598.092 1.005.526 849.534
Elektrikli makine ve ekipman ve bunların parçaları; ses kaydediciler ve çoğaltıcılar, televizyon
819.425 1.021.635 824.405 716.777
Plastikler ve bunların ürünleri 500.769 528.999 449.360 559.083
Demir ve çelik 764.263 806.241 598.819 528.558
Eczacılıkla ilgili ürünler 574.558 685.861 635.890 522.718 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve
bunların damıtılmasından elde edilen ürünler; bitümlü maddeler
824.501 737.582 616.486 476.698
Demir veya çelik eşya 773.230 630.226 345.374 331.073
Uçak, uzay aracı ve bunların parçaları 231.936 152.423 105.414 307.512 Odun ve ağaç ürünleri; odun kömürü 662.361 640.942 360.991 303.653 Optik, fotografik, sinematografik, ölçme,
kontrol, hassas, medikal veya cerrahi
194.803 234.967 187.451 257.385 Hayvansal veya bitkisel katı ve sıvı yağlar
ve bunların parçalanma ürünleri; hazır yemeklik yağlar
250.732 262.515 193.962 226.069
Hububat 129.807 173.134 262.670 220.588
Kauçuk ve eşya 289.453 267.316 178.017 165.234
Değirmencilik endüstrisi ürünleri 302.252 264.393 221.831 146.458 Kağıt ve karton; kağıt hamuru, kağıt veya
mukavvadan eşya 173.316 183.853 151.773 124.677
Mobilya; yatak takımları, minderler, minder destekleri, yastıklar ve benzer doldurulmuş mobilyalar
109.254 121.087 96.092 114.361
Muhtelif kimyasal ürünler 113.011 107.392 111.737 111.521 İnsan yapımı filamentler; insan yapımı
tekstil malzemelerinin şerit ve benzerleri
74.761 98.233 85.164 100.124
Cevherler, cüruf ve kül 52.867 119.122 49.093 93.751
Bronzlaşma veya boyama özleri; tanenler ve türevleri; boyalar, pigmentler ve diğer renkler
121.027 121.727 86.601 88.816
Alüminyum ve bunların eşyası 131.578 134.913 102.216 87.125 Uçucu yağlar ve resinoidler; parfümeri,
kozmetik veya tuvalet müstahzarları
78.846 87.970 79.318 85.595
Organik kimyasallar 88.318 91.344 76.073 82.019
Kaynak: ITC, Trademap – 2017 verileri bulunmamaktadır.
3.1.3. Başlıca Ülkeler İtibarı ile İhracatı (Bin Dolar)
ÜLKE 2013 2014 2015 2016 2017
İsviçre 1.539.025 1.336.199 1.884.238 2.863.610 3.694.536 Çin 1.938.093 1.597.910 1.267.064 1.607.058 1.474.606 Rusya
Federasyonu
1.256.885 869.829 575.837 761.041 1.026.407 Türkiye 815.417 780.707 711.555 709.292 823.289 Kazakistan 970.083 1.017.662 725.684 587.801 735.157 Kırgızistan 97.610 102.238 59.219 69.767 163.618 Hindistan 35.080 39.101 56.500 46.489 104.454 Fransa 167.775 131.839 177.312 66.134 50.720 Polonya 25.766 29.107 27.995 32.437 42.749 Letonya 12.230 11.883 10.129 8.889 38.926 İtalya 23.352 47.084 5.824 15.835 31.862
Endonezya 24.050 4.790 7.256 7.311 28.727
Almanya 30.791 49.652 20.207 27.469 27.036 Kore
Cumhuriyeti 53.095 27.361 16.138 20.777 18.170
Hollanda 2.863 3.654 2.860 2.502 15.028
Bulgaristan 2.214 2.024 1.931 1.507 4.438
Kaynak: ITC, Trademap
3.1.4. Başlıca Ülkeler İtibarı ile İthalatı (Bin Dolar)
ÜLKE 2013 2014 2015 2016 2017
Çin 2.613.355 2.678.214 2.228.761 2.007.464 2.763.952 Rusya
Federasyonu 2.803.910 3.113.600 2.221.188 1.964.967 2.625.391 Kazakistan 1.145.310 1.083.947 942.267 922.532 1.250.332 Kore
Cumhuriyeti
1.968.036 2.032.719 1.284.047 927.671 1.180.448 Türkiye 562.526 603.013 488.654 533.018 680.780 Almanya 572.300 671.068 478.864 500.379 661.376 İtalya 121.492 197.739 154.213 195.217 190.891 Litvanya 102.094 133.181 123.530 124.140 148.933 Kırgızistan 159.011 163.698 95.030 125.074 146.285
A.B.D. 356.435 212.944 137.963 317.880 136.257 Hindistan 119.823 168.281 107.855 90.750 130.671 Japonya 122.924 168.034 251.285 160.265 120.741 İsviçre 87.567 142.675 78.042 106.841 113.267 Hollanda 82.475 120.864 92.885 70.022 106.421 Letonya 52.077 64.970 62.897 94.535 102.200 Fransa 155.929 136.574 118.643 106.187 90.782 Polonya 147.902 136.538 110.702 87.341 79.267 Malezya 70.323 76.819 97.521 103.322 77.920 ispanya 21.147 34.310 78.451 79.348 74.123 Çek
Cumhuriyeti 84.468 77.260 61.387 68.787 69.920 Belçika 63.900 52.565 47.875 45.414 67.933 Gürcistan 22.708 54.826 97.956 71.303 62.317 Macaristan 73.083 66.252 45.702 42.398 57.011 Avusturya 90.639 116.901 105.497 40.623 47.574 Kaynak: ITC, Trademap
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE İLE TİCARET
4.1.TÜRKİYE İLE TİCARET 4.1.1.Genel Durum
Türkiye Özbekistan arası ticaret hacmi yıllar itibarıyla istikrarlı biçimde artış kaydetmektedir.
2000’li yılların başında 168,4 milyon dolar seviyelerinde olan dış ticaret hacmimiz 1,2 milyar dolar seviyesini aşmış durumdadır.
İki ülke arası ticari ilişkilerin son on yıldır düzenli biçimde geliştiği söylenebilecek olsa da 2003 yılından beri sürekli ticaret açığı verdiğimiz Özbekistan’a olan ihracatımız son on yılda 176 milyon dolar seviyelerinden yaklaşık 3 kat artış kaydederek 533,3 milyon dolara ulaşmış olup, aynı dönemde 415,8 milyon dolar olan ithalatımız ise 1,7 kat artarak 709,3 milyon düzeylerindedir.
4.1.2. Türkiye – Özbekistan Dış Ticaret Göstergeleri (Milyon Dolar) Yıl İhracat İthalat Hacim Denge
2006 176,0 415,8 591,8 -239,8 2007 225,6 613,8 839,4 -388,2 2008 337,1 580,8 917,9 -243,7 2009 279,1 413,1 692,2 -134,0
2010 282,7 861,4 1.144,0 -578,7 2011 354,5 939,9 1.294,4 -585,4 2012 449,9 813,3 1.263,2 -363,4 2013 562,5 815,4 1.377,9 -252,9 2014 603,0 780,7 1.383,7 -177,7 2015 488,6 711,6 1.200,1 -223,0 2016 533,0 709,3 1.242,3 -176,3 2016* 395,2 532,3 927,5 -137,1 2017* 475,0 580,7 1.055,7 -105,7 Kaynak:TÜİK
4.1.3. Türkiye'nin Özbekistan’a İhracatında Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
ÜRÜN ADI 2014 2015 2016
Hijyenik havlular ve tamponlar, bebek bezleri ve benzeri hijyenik
eşya 41,3 36,7 42,1
Tohum, hububat, kuru baklagilleri temizleme, tasnif etme ayıklama
ve öğütmeye mahsus makina ve cihaz 12,2 24,4 17,2
Plastikten diğer plakalar, levhalar, yapraklar, filmler, folyeler ve
şeritler 14,3 15,1 16,6
Dokuma ipliklerin, mensucatın yıkanması, temizlenmesi,
kurutulması, ütülenmesi, sarılması 13,5 5,8 15,3
Sentetik organik boyayıcı maddeler, fluoresanlı aydınlatma
maddeleri veya lüminofor olarak kullanılan 11,1 12,5 13,6
Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve dondurucu
cihazlar ve ısı pompaları 9,2 10,2 11,8
Kendine özgü bir fonksiyonu olan diğer makinalar ve mekanik
cihazlar 7,4 14,3 11,7
Römorklar ve yarı römorklar; hareket ettirici tertibatı bulunmayan
diğer taşıtlar 16,3 6,8 11,6
Poliasetaller, diğer polieterler, epoksi reçineler, polikarbonatlar,
alkit reçineler, polialiesterle 10,1 9,6 10,0
Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları 2,6 2,2 9,7 Yiyecek ve içeceklerin sınai amaçlarla hazırlanması veya imaline
mahsus makina ve cihazlar 3,0 3,7 8,9
Mensucat, kağıt, deri vb. İçin apre veya finisaj müstahzarları,
müstahzar haşıl ve apreler 7,3 8,1 8,6
Kaynak: ITC, Trademap
4.1.4.Türkiye'nin Özbekistan’a İthalatında Başlıca Ürünler (Milyon Dolar)
ÜRÜN ADI 2014 2015 2016
Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) 366,2 335,0 176,6
Bakır teller 154,4 128,3 121,9
Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 0,6 1,6 90,8
İşlenmemiş çinko 66,6 68,9 86,6
Pamuk ipliği (dikiş ipıiği hariç) 78,7 28,3 62,2
Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu
çıkarılmış/soyulmuş) 5,9 21,7 36,5
Propilen ve diğer olefinlerin polimerleri (ilk şekillerde) 0,0 0,0 21,7 Bakırdan demetlenmiş teller, kablolar, örme halatlar ve benzerleri 1,4 30,5 17,9
Pamuk (karde edilmemiş veya penyelenmemiş) 12,0 11,0 17,9
Bakırdan ince ve kalın borular 8,3 19,7 17,2
Bakırdan diğer eşya 0,2 4,3 10,4
İzole edilmiş teller, kablolar ve diğer elektrik iletkenler; tek tek
kaplanmış liflerden oluşan fibe 0,6 4,0 10,2
Bakır çubuklar ve profiller 6,1 17,0 8,6
Bakır saclar, levhalar, yapraklar ve şeritler 5,2 9,5 6,5
Geçici olarak konserve edilmiş sebzeler 8,6 6,8 4,6
Gerilimi 1000 voltu geçen elektrik devresi teçhizatı 0,0 0,0 3,5 Diğer hayvanların dabaklanmış veya crust (ara kurutmalı) post ve
derileri 2,1 1,3 2,5
Kaynak: ITC, Trademap
BEŞİNCİ BÖLÜM KONYA İLE TİCARET 5.1. KONYA İLE TİCARETİ
5.1.1.Konya – Özbekistan 2017 Yılı İhracat Kalemleri (USD)
S.N. ÜRÜN DOLAR
1 Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler,
bunların aksam ve parçaları 17.940.152
2 Demir veya çelikten eşya 4.012.196
3 Kakao ve kakao müstahzarları 1.054.760
4 Gıda sanayiinin kalıntı ve döküntüleri, hayvanlar için hazırlanmış kaba
yemler 641.813
5 Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara
taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı 620.437
6 Eczacılık ürünleri 392.167
7 Plastikler ve mamulleri 347.830
8 Canlı ağaçlar ve diğer bitkiler, yumrular, kökler ve benzerleri, kesme
çiçekler ve süs yaprakları 324.718
9 Süt ürünleri, yumurtalar, tabii bal, diğer yenilebilir hayvansal menşeli
ürünler 309.375
10 Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon
görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-akgörüntü-sesuarı 299.833
11 Hububat 140.367
12 Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları,
ışıklı tabelalar vb., prefabrik yapılar 115.324
13 Alüminyum ve alüminyumdan eşya 90.721
14 Organik kimyasal ürünler 83.194
15 Adi metallerden aletler, bıçakcı eşyası ve sofra takımları, adi
metallerden bunların aksam ve parçaları 76.996
16 Yağlı tohum ve meyvalar, muhtelif tane, tohum ve meyvalar,sanayiide
ve tıpta kullanılan bitkiler, saman ve kaba yem 50.610
17 Hayvansal ve bitkisel katı ve sıvı yağlar, yemeklik katı yağlar,
hayvansal ve bitkisel mumlar 44.937
18 Seramik mamulleri 39.088
19 Albüminoid maddeler, değişikliğe uğramış nişasta esaslı ürünler,
tutkallar, enzimler 38.000
20 Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri,
dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.) 32.444
21 Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya 25.280
22 Demir ve çelik 17.445
23 Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve
dokunmuş diğer eşya, paçavralar 15.402
24 Kauçuk ve kauçuktan eşya 12.712
25 Hububat, un, nişasta veya süt müstahzarları, pastacılık ürünleri 12.262
26 Şeker ve şeker mamulleri 10.830
27 Uçucu yağlar ve rezinoitler, parfümeri, kozmetik veya tuvalet
müstahzarları 8.276
28 Taş, alçı, çimento, amyant, mika veya benzeri maddelerden eşya 7.394 29 Debagatte ve boyacılıkta kullanılan hülasalar, tanenler, boyalar,
pigmentler,vb, vernikler, vb, macunlar, mürekkepler 7.068
30 Örme eşya 5.466
31 Cam ve cam eşya 4.664
32 Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve
cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarı 3.971
33 İnorganik kimyasallar, kıymetli metal, radyoaktif element, metal ve
izotopların organik-anorganik bileşikleri 3.800
34 Sabunlar, yüzey-aktif organik maddeler, yıkama-yağlama müstahzarları,
mumlar,bakım müstahzarları, dişçilik müstahzarları 3.428 35 Ayakkabılar, getrler, tozluklar ve benzeri eşya, bunların aksamı 2.128
36 Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü 1.532
37 Yenilen çeşitli gıda müstahzarları (kahve hülasaları, çay hülasaları,
mayalar, soslar, diyet mamaları, vb.) 1.491
38 Değirmencilik ürünleri, malt, nişasta, inülin, buğday gluteni 1.370 39 Adi metallerden çeşitli eşya (kilit, kasa, mobilya tertibatı, vb.) 1.058 40 Çeşitli mamul eşya (hijyenik havlu, bebek bezi, kalem, çakmak,
fermuar, fırça vb.) 863
41 Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento 360
5.1.2.Konya – Özbekistan 2017 Yılı İthalat Kalemleri (USD)
S.N. ÜRÜN DOLAR
1 Plastikler ve mamulleri 2.015.605
2 Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen
ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar 831.185
3 Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve
dokunmuş diğer eşya, paçavralar 78.700
4 Yenilen meyveler ve sert kabuklu meyveler 37.773
5 Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya
elverişli maddeler 1.000
5.1.3.Türkiye – Özbekistan - Konya Yıllara Göre İthalat / İhracat Rakamları Türkiye- Özbekistan Rakamları (USD)
DOLAR 2015 2016 2017
İhracat 488.579.852 533.018.382 680.182.994 İthalat 711.555.111 709.292.468 823.282.652
Konya - Özbekistan Rakamları (USD)
DOLAR 2015 2016 2017
İhracat 20.692.312 21.260.383 26.801.762 İthalat 30.750 1.480.694 2.964.263