2.3. Turizm Planlaması
2.3.1. Turizm Planlaması Türleri
Turizm planlaması yaklaşımlarının çeşitliliğine paralel olarak turizm planlaması türleri ve ölçekleri oldukça farklılaşmaktadır. İlgili ülkenin idari ve siyasi yapısına ve planlamanın kapsamına göre de planlama düzeyleri farklılaşmaktadır (İçöz, Var ve İlhan; 2002: 81). Bu araştırmada Dünya Turizm Örgütü’nün 1978 yılında yayınladığı doküman ışığında İçöz, Var ve İlhan’ın turizm planlaması türleri paralelliğinde bir ayrıma gidilmiştir. Buna göre turizm planlaması; dönemsel turizm planlaması, örgütsel turizm planlaması ve mekansalturizm planlaması olarak üçe ayrılmıştır.
2.3.1.1. Dönemsel Turizm Planlamaları
Bu turizm planlaması türünde planlama kapsadığı süreye göresınıflandırılmakta ve bu doğrultuda kısa, orta ve uzun dönemli turizm planlaması olarak ele alınmaktadır.
Kısa Dönemli Turizm Planlaması: Kısa dönemli (operasyonel) planlar genellikle bir ya da iki yıllık dönemi, politik ve ekonomik fizibiliteleri tamamlanmış yatırım programlarını kapsar. Birçok ülke, genel olarak kullanılan inşaat teknikleri ve tesislerin yatırım uygulama süreleri ile uyum gösteren 2 yıllık plan dönemlerini tercih etmektedir.
Orta Dönemli Turizm Planlaması: Orta dönemli (taktiksel) planlama 3 ila 6 yıllık bir dönemi kapsamaktadır. Bu tür planlama, genellikle ulusal planların bir parçası olan yatırım programları ve bölgesel ekonomik kalkınma planlarının süreleri ile uyum göstermektedir. Özellikle, ekonomileri istikrarlı olan ülkelerde 5 yıllık dönemler benimsenmektedir.
Uzun Dönemli Turizm Planlaması: Uzun dönemli (perspektif) planlama genellikle 10 yıldan 25 yıla kadar olan dönemleri kapsamakta ve orta dönemli planların hazırlanması ve uygulanmasına rehberlik etmektedir.
Bu sınıflamada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, kısa ve orta dönemli planlamanın uzun dönemli planlama kapsamı içinde ele alınması gerektiğidir (İçöz, Var ve İlhan, 2002; 82-83).
2.3.1.2. Örgütsel Turizm Planlaması
Bu sınıflama türünde turizm planlaması entegre turizm planlaması ve sektörel turizm planlaması olarak iki başlıkta ele alınmaktadır.
Entegre Turizm Planlaması: Turizmin çok boyutlu doğası ve unsurlarının birbirine bağımlılığına dayanmaktadır. Yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde planlama sürecinin bütün aşamaları ve ekonominin turizm ile ilişkili diğer sektörleri arasında daha iyi bir eşgüdümü tesis etmeyi amaçlayan bütünleşmiş bir planlama yaklaşımıdır. Ekonominin diğer sektörleri ile mekansal bir işbirliğinin sağlanması oldukça önemlidir. Örneğin yollar, havaalanları ve limanlar gibi büyük altyapı yatırımları sadece turizm talebi ve ihtiyaçları için değil, aynı zamanda diğer ekonomik sektörler de dikkate alınarak yapılır. Başarılı bir turizm için, farklı düzeydeki turizm planlaması çalışmalarının bütünleştirilmesi gereklidir (İçöz, Var ve İlhan, 2002; 83).
Sektörel Turizm Planlaması: Turizm sektörünün bir veya daha fazla alt sektörü kapsayacak şekilde planlamanın yapılmasıdır. Örneğin; dağ turizminin geliştirilmesi için planlama, termal turizmin geliştirilmesi için planlama, turistik çekiciliklerin planlaması, rekreasyon planlaması ve benzeri faaliyetler gibi (Batman ve
Cömert, 2002; 133). Bu planlama türünde turizm, diğer sektörlerden ayrı olarak ele alınır; ekonominin diğer sektörleri ile bağımlılıkları dikkate alınmadan sadece inşaatlar ve hizmetler olarak planlanır. Ancak sektörel turizm planlaması denildiğinde, bu kavramın turizmin alt sektörlerine göre planlanması olarak algılanması daha uygundur (İçöz, Var ve İlhan, 2002; 83).
2.3.1.3. MekansalTurizm Planlaması
Bu planlama türüne göre turizm planlaması; uluslararası, ulusal, bölgesel ve yerel turizm planlaması olarak sınıflandırılmaktadır.
Uluslararası Turizm Planlaması: Değişik ülkelerin ortak turizm planlaması çalışmalarıdır. Bir ya da daha fazla ülkenin coğrafi sınırlarını aştığı için mekansal açıdan uluslararası düzeydedir. Genellikle sınır alanları ile ilgili olan bu tür planlama çalışmaları, yerel ve bölgesel ölçekteki turizm planlaması çalınmalarını da kapsayabilir. Bu düzeydeki turizm planlaması daha çok uluslararası ulaştırma hizmetleri, farklı ülkeler arasındaki turistik hareketler ve turların programlanması, komşu ülkelerdeki tamamlayıcı tesisler ve temel çekiciliklerin gelişimi, çok ülkeli pazarlama stratejileri ve tanıtma programları ile ilgilidir (Gürsoy, 2006; 48). Uluslararası turizm planlaması örnekleri tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1
Uluslararası Turizm Planlaması Örnekleri
Programın Adı Üye Ülkeler Kapsamı
Ege Denizi Türkiye-Yunanistan Ege havzasında turizmin geliştirilebilmesi
için öneriler. BTBA (Baltık- Tatara-Budapeşt- Adriyatik yolu) Polonya-Çekoslavakya-Macaristan- Yugoslavya
Baltık’tan Adriyatik’e uzanan turizm alanının fiziksel planlaması
Akdeniz Havzası Bütün Sahil Ülkeleri Çalışma ve eylem Programları önerileri Baltık Havzası Finlandiya-İsviçre-Norveç-
Danimarka-Federal Almanya Cum.
Çevresel koruma ve turizm gelişimi programı.
Kaynak: Inskeep, Edward (1991) “Tourism Planning: An Integrated and Sustainable Devolopment Approach” Van Nostrand Reinhold, Newyork, ss: 35
Ulusal Turizm Planlaması: Ülke düzeyinde yapılan turizm planlamasıdır. Bu düzeydeki planlamalarda, hangi bölgelerin planlama kapsamına alınıp hangi bölgelerin planlama kapsamı dışına bırakılacağının tespiti önemli bir konu teşkil etmektedir. Planlama kapsamına alınacak bölgelerin belirlenmesinde ulusal planlamanın hedefleri, ülkenin kaynakları ve talebin özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır (Batman ve Cömert, 2002; 130).
Ulusal düzeydeki turizm planlamaları aşağıdaki unsurlar üzerinde yoğunlaşmaktadır (İçöz, Var ve İlhan, 2002: 85; Inskeep, 1991: 35).
- Turizm Politikası,
- Temel turistik çekiciliklerin tanımlanmasını, turizm gelişim bölgelerinin düzenlenmesini, uluslararası ulaşım noktalarını, tesisler ve hizmetler arasındaki ülke içi ulaşım noktalarını kapsayan fiziksel yapı planı,
- Diğer termal altyapılar,
- Konaklama ve diğer turistik tesislerin ve hizmetlerin miktarı, türü ve kalitesi, - Ülke içindeki turistik yollar ve bölgeler arasındaki bağlantıları,
- Turizm pazarlama stratejileri ve tanıtım programları, - Öğrenim ve eğitim programları,
- Tesis geliştirme ve düzenleme standartları,
- Sosyo-kültürel, çevresel ve ekonomik düşünceler ve etki analizleri,
- Gelişimin evrelere bölünmesi, kısa dönemli gelişim stratejileri ve proje programlamasını da içeren ulusal düzeyde uygulama teknikleri.
Bölgesel Turizm Planlaması: Turizm alanında yapılan araştırmalarda turizm bölgesi ve turizm destinasyonu benzer bir şekilde tanımlandığı görülmektedir. Turizm destinasyonu bir kişinin, ziyaret için bazı yöresel özellikleri, tavsiyeleri vb. etkenleri dikkate alarak tercih ettiği bir yerleşim yeridir (Dredge, 1999; 781).
Benzer anlam taşıyan turizm bölgeleri, turizm ürünlerinin bir karışımı niteliğinde olup müşterilere bütünleşmiş bir deneyim sunarlar. Turizm bölgesi, yerel ölçekte sunulan mal, hizmet ve tatil deneyimlerinin bileşiminden oluşmaktadır.
Dolayısıyla turizm bölgeleri, turistler için cazip kabul edilebilecek farklı doğal çekicilikler ve özellikleri barındıran yerlerdir (Kozak vd. 2006; 45).
Bölgesel planlama, sınırları zaman içerisinde değişebilen bir coğrafya parçasında turizmin gelişimi için olanakları bulunan destinasyon ve mahallere talebin arttırılmasını, girdilerin en üst seviyeye çıkarılmasını, kaynakların korunmasını ve halkın turizmle entegrasyonu temelinde ele alarak, bölgede turizm gelişmesi önündeki engelleri kaldırmak yönündeki önlemlerin saptanmasını ve önceliklerine göre uygulamaya konulmasını hedefleyen sistematik çabaların tümü olarak tanımlanabilir (Demircioğlu, 1997; 42).
Diğer bir ifadeyle bölgesel turizm planlaması; bir ülkenin bir bölgesi için, genellikle bir eyalet, vilayet veya ada grubu için yapılan planlardır. Dünya turizm örgütü bölgesel turizm gelişim planını bölgesel düzeyde turizmin gelişimi için yapılan özel bir plan şeklinde tanımlamaktadır (Batman ve Cömert, 2002; 131).
Bölge planları milli planlar doğrultusunda hazırlanan planlardır. Bölgesel turizm planları bölgesel amaçlara, bölgesel sektörel amaçlara hizmet ederken, esas hedefi ülke milli kalkınma hedeflerine katkıda bulunmak olmalıdır (Tosun, 1993; 48).
Bölgesel turizm planlaması yapılırken turizmin milletlerarası niteliği göz önünde tutulup, dış aktif turizm teşvik edilerek bölgeye döviz girdisi sağlanması hesaba katılmalıdır. Diğer taraftan ülke sınırları içinde diğer bölgelerdeki turistik faaliyetleri de bölgeye çekmek için hazırlıklar ve çalışmalar yapılmalıdır. Bunu yapmakla dış pasif turizm bir anlamda azaltılarak, ülke vatandaşlarının turistik amaçlı yurt dışı ziyaretleri azaltılabilir. Aynı zamanda turistik planlaması yapılan bölgenin gelişmesi sağlanabilir (Tosun, 1993; 50).
Yerel Turizm Planlaması: Bir köy veya belde ya da birkaç köy veya belde gibi herhangi bir mekan birimi ya da birimlerine ait turizm planlaması faaliyetleridir. Boş kırsal alanlarda seçilen bir mekan birimi, bir kentsel alan ya da tarihsel merkezler içinde yer alan bir mekan için yapılan turizm planlaması da yerel turizm planlaması olarak düşünülebilir (Batman ve Cömert, 2002; 132).
Yerel düzeydeki fiziksel planlama aşağıdaki maddelere öncelik tanınarak yerine getirilmelidir (Olalı, 1990; 373).
- Yöreye özgü çevrenin üç boyutlu planlaması.
- Zaman içerisinde ve arz talep ilişkisi göz önünde tutularak turizm sektörü ile yöre halkının faaliyetleri arasında belirli bir uyum sağlanması.
- Lojman, kamu hizmetleri, araç ve park yeri, ulaşım araçları ve kamu tesisleri gibi fonksiyonel elemanlar ile park, spor, kültürel faaliyet, eğlence, ticaret ve el sanatlarına ilişkin yerler gibi boş zamanı değerlendirme elemanlarının planlanıp değerlendirilmesi.
- Yörede turizm bilincinin yaratılması.
- Arazinin kullanımı, yeni inşaat ve mimari ilkeler konusunda bazı önlemler alınıp uygulanması.
Bu düzeydeki planlama, yerli halkın günlük faaliyetlerini yürüttüğü arazi üzerinde hiç kimseye bencilce bir tasarruf hakkı vermemek bakımından yerli halk ve ziyaretçiler arasındaki dinamik ilişki çevresi olarak fiziksel planlamanın önemini ortaya koymaktadır (Olalı, 1990; 373).
2.3.2. Turizm Planlaması Yaklaşımları
Geleneksel turizm planlaması modelinde planlama yaklaşımları, savunucu yaklaşım, ekonomik yaklaşım, fiziksel-mekansal yaklaşım, toplumsal yaklaşım ve son olarak 1992 yılında yapılan Rio toplantısından sonra “Sürdürülebilirlik” konusuna verilen önemin artmasıyla birlikte “Sürdürülebilir Turizm Yaklaşımı” olarak sınıflandırılabilir. Bu doğrultuda turizm planlama yaklaşımları, varsayım, sorunun tanımı ve buna ilişkin kullanılan yöntem ve modeller olarak aşağıda tablo 2’de verilmiştir.
Geleneksel Planlama
Varsayımın temelleri ve davranış ilişkileri
Turizmde planlama sorununun tanımlanması Yöntemlere bağlı bazı örnekler Modellere bağlı bazı örnekler
Savunucu Yaklaşım
-Turizm doğal güzelliklere bağlıdır -Turizm geliştiricidir
-Kültürel ve doğal kaynaklardan --yararlanılabilir -Uzmanlık gerektirir
-Ticaretle bütünleşerek gelişmeyi tanımlar
-Ne kadar turist çekilebilir ve ağırlanabilir -Engeller nasıl aşılabilir
-İnandırıcı ağırlama turistleri memnun eder mi?
Promosyon geliştirilmelidir Tanıtım geliştirilmelidir Toplumsal ilişkiler geliştirilmelidir Büyük hedefler konulmalıdır
Talep ve tahmin modelleri ile gelecek turist belirlenmelidir
Ekonomik Yaklaşım
-Turizm hizmet üreten bir endüstridir.
-Turizm istihdam yaratır, döviz kazandırır ve ödemeler dengesini olumlu yönde etkiler
-Bölgesel gelişmeye yardım eder
-Ekonomik bölgesel dengesizlikleri ortadan kaldırır -Ekonomik gelişmeyi canlandırır
-Plancı uzmanlar arasında yönlendirmeyi sağlar
-Turizm kutupsal büyümeyi geliştirir -İstihdam ve gelir artmasını hızlandırır -Tüketici seçimini yönlendirir
-Dış etkilere karşı ekonomik katkılar sağlar -Koruma amaçları için ekonomik katkılar sağlar
-Arz-talep analizine bağlı planlama yapmak -Maliyet-yarar analizini yapmak
-Üretim artışı ile pazarlamanın dengesini sağlamak
-Teşviklerle gelişmeyi etkilemek -Pazarın bölünmesine dikkat etmek
-Planlamada yönetim süreçlerini geliştirmek -Turizm Ana Planı ile ülke gelişmesine yön vermek
-Strateji ve yönlendirme --modelleri -Ekonomik etki modeli
-Çarpan ekonomi modeli
Fiziksel Mekansal Yaklaşım
-Turizm doğal, kültürel kaynakları tüketicidir. -Ekolojik dengeye önem verilmelidir.
-Turizm bölgesel ve mekânsal olağanüstü gelişme sağlar -Çevresel değerlerin korunmasına yardım eder -Gelişme çevresel koruma anlamında tanımlanmıştır. -Biyoçeşitliliğin muhafazası söz konusudur.
-Fiziki taşıma kapasitesi önem taşır. -Ziyaretçi sayısı ile uyumlu yolculuk yönetimi -Ziyaretçi yönetimi
-Ziyaretçilerin bir yerde yoğunlaştırılması veya dağıtılması -Doğal çevrenin iyi algılanması
-Milli park vb. koruma planlarının yönetimi -Çevresel duyarlı bölgelerin belirlenmesi ve korunması
-Ekolojik dengeye önem verilmesi -Çevre etki değerlendirilmesinin yapılması -Bölge Planlarının önemle ele alınması -Doğayı algılama noktalarına önem verilmesi
-Mekansal örüntü ve planlama -Fiziksel değerlendirmenin sonuçları -Kabul edilebilir değişimin sınırları -Örnek yapılaşmalar
-Rekreasyondan yararlanma yelpazesi -Turizmden yararlanma yelpazesi -Yaşam çemberi girdilerinin analizi
Toplumsal yaklaşım
-Yerel davranışların kontrolü gereklidir. -Gelişmenin dengeli olmasına çalışılır
-Kitle (Mass) turizme alternatif seçenekler araştırılır. -Plancı uzlaştırıcı, kolaylaştırıcıdır.
-Gelişme sosyo-kültürel anlamda tanımlanır
-Toplumsal kontrolü kim teşvik ediyor?
-Turizmdeki eğilimleri toplumun anlamasını sağlamak -Turizmin toplum üzerindeki etkilerinin anlaşılması -Turizmin sosyal yapı üzerine etkilerinin araştırılması
-Turizm toplumsal gelişmeye yardım eder -Turizmin geliştirilmesi için eğitim ve bilinçli toplum gerekir
-Turizmin sosyal etkisinin değerlendirilmesi gerekir.
-Toplumdaki ekolojik görüşü geliştirir. -Sosyal ve algısal taşıma kapasitesinin ölçülme zorlukları
-Davranışsal değişim -Sosyal gelişimi destekleme
Sürdürülebilir turizm yaklaşımı
-Ekonomik, çevresel ve sosyo- kültürel değerlerin bütününü bağlayıcıdır.
-Turizm planlaması diğer planlama süreçleri ile bir bütündür -Ruhsal, niteliksel bir planlamadır.
-Temel ekolojik süreçlerin korunmasını temel alır -Biyolojik çeşitliliğin ve sosyal- kültürel mirasın korunmasına çalışılır
-Kültürler arası geleneklerin korunmasına önem verilir. -Ülkeler arasında fırsat ve çeşitlilik dengesinde daha iyi bir başarı sağlanmasına çalışılır.
-Planlama ve politika temel verilerdir. -Planlama bir süreçtir.
-Planlama ve araçlar aynı köşenin iki yüzüdür
-Turizm sisteminin iyi anlaşılması gerekir.
-Amaçlarından hareketle planlama hedeftir. Sorun analizi, sorun ağacı amaçlar ağacı, seçenekler, proje planlama matrisi, süreçlerdir.
-Özel ve kamu sektörleri arasında ve içinde başarılı politikalar ve idari eşgüdüm temeldir.
-Bütünleşik kontrol sistemi ve ortak müdahale alanları belirlenir.
-Turizmin politik boyutunun iyi anlaşılması gerekir. -Bir yarışmacı Pazar ortamında başarılı alış-veriş ve yerel gereksinmelere yakışır bir turizm planlaması önemlidir.
-Geleneksel yaklaşımlar yerine stratejik planlamaya önem verilmesi
-Bilinçli verimlilik yaratılması -Bilinçli tüketici yaratılması -Bilinçli toplum yaratılması -Girdileri destekleyerek korumak -Politikaları analiz ederek planlama yapmak -Sürekli değerlendirme yaparak planlamaya yön vermek
-Ekonomik politikaları geliştirmek -Hedeflerin iyi belirlenmesi
-Uygun bütünleşik modellere yönelmek, bağlantılara bağlı benzer yerlerde benzer bağlantılar kurmak
-Kültürel kaynakların kullanımının önemini anlamak
-Çevrenin önemini algılamak Ticaretin ekolojiye önem vermesi
-Her şeyden önce organizasyonu öğrenmek. Çünkü turizm bir organizasyondur.
Kaynak: Kuntay, Orhan. (2004). “Sürdürülebilir Turizm Planlaması” Alp yayınevi, Ankara, s: 58-59. Tablo 2
2.3.3. Turizm Planlaması Süreci
Turizm planlaması için oluşturulan bir örgüt çerçevesinde amaçlar belirlenip, görev dağılımı yapıldıktan sonra, örgüt bölge için özel turizm fırsatlarını değerlendirme, geliştirme ve tanıtım konusunda hazır duruma gelir. Genel olarak, turizm planlama süreci aşağıdaki dört soruya yanıt vermeyi amaçlar (İçöz, Var ve İlhan, 2002; 213-214); 1. Şu anda neredeyiz? Bu soru bölgedeki toplumun ve hedeflenen pazarların analizini amaçlar.
2. Nerede olmak istiyoruz? Bu soru, bölgedeki turizm örgütünün ve turizm ile ilgili girişimlerin vizyonunun ve yönünün gerektirdiği turizmi geliştirme amaçları ve her amaç için geniş stratejileri belirlemeyi amaçlar.
3. Olmak istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? Bu soru, belirlenen hedeflere ulaşmak için stratejilere ve vizyona dayanan özel amaçların ve hareket planlarının oluşturulmasını amaçlar.
4. Olmak istediğimiz yere ulaştığımızı nasıl anlayabiliriz? Bu soru turizm planlaması ile ulaşılan sonuçların değerlendirilmesini, performans standartlarının oluşturulmasını, çeşitli ölçümlerin yapılmasını sağlayacak bir plan yapılmasını ve değişik zamanlarda yapılacak olan kontrolleri amaçlar.
Turizm planlaması yalnızca bir kez yapılan, diğer bir deyişle durağan (statik) bir çalışma değildir. Planlamanın statik ve çizgisel olmak yerine dinamik ve sürekli olarak yinelenen bir olay olması, turizm planlamasını da sürekli bir işlem haline getirir.
Bu doğrultuda hazırlanan turizm planlama sürecinin aşamaları aşağıda yer almaktadır (İçöz, Var ve İlhan, 2002: 214, www.unescap.org: 28-29).
- Planın gerçekleşmesi için gerekli olan düzenlemelerin ve ana hatların hazırlanması ve uygulanması.
- Bölgenin toplum yapısının analizi. - Var olan ve hedef pazarların analizi.
stratejilerini belirlemek.
- Özel olarak belirlenmiş hedeflerin ve bir eylem planının oluşturulması. - Gelişmeler ile plan arasında uyumun sağlanması.
- Gelişmeleri takip etmek.
- Turizm gelişmelerine toplumu hazırlamak.
- Bu amacı gerçekleştirmek için turizm seyahat veya otelcilik sektörleriyle beraber eğitim faaliyetleri düzenlemek.
- Uygulamaya dahil etmek ve planın gelişimini izlemek için gerekli bilgileri toplamak.
- Turizm bölgesine ne sunulması hedefleniyorsa bununla ilgili pazarlama ve tanıtım faaliyetlerini yürütmek.
- Yukarıda sıralanan aşamaların gerektiği gibi gözlenmesi, değerlendirilmesi ve kontrolü.
2.3.4. Türkiye’de Turizm Planlaması
Türkiye’de planlı dönem öncesi turizm politikaları 1923 ve 1962 yılları arasını kapsamaktadır. 1949 yılında yapılan Birinci Turizm Danışma Kurulu toplantısında turizm politikasına temel teşkil edecek bir rapor hazırlanmış, temel anlamda devletin ve özel sektörün sorumlulukları tespit edilmiştir.
Planlı dönem ise 1963 yılından itibaren başlayan ve 5’er yıllık dönemleri kapsayan kalkınma planlarıyla başlamaktadır. Bu planların birincisi 1963–1967 yıllarını kapsayan I. Beş Yıllık Kalkınma Planı’dır. Bu planda, konaklama tesisleri yanında tanıtıma, hizmet tesislerine ve hediyelik eşya üretimine önem verilmesi ile kısa sürede gelişebilecek turistik bölgelere yatırım yapılması, turizm yönünden gelişmiş ve gelişmekte olan merkezlere önem verilmesi, temel ilkeler olarak belirlenmiştir. Turizm teşkilatının kurularak gerekli yetkiler verilmesi, turistik eğitim araştırmaları yapılması, iç turizmin geliştirilmesi, “Turizm Geliştirme Kurulu” oluşturulması, turizm personelinin eğitilmesi, tarihi ve doğal kaynakların korunması önem verilen diğer konular arasında yer almaktadır (DPT, 1963; 425-429).
Türkiye’de 2. Kalkınma Planı; 1968-1972, 3. Kalkınma Planı; 1973-1977, 4. Kalkınma Planı; 1979-1983, 5. Kalkınma Planı; 1985-1989, 6. Kalkınma Planı; 1990 - 1994, 7. Kalkınma Planı; 1996-2000, 8. Kalkınma Planı; 2001-2005 yıllarını kapsamaktadır. Tüm bu kalkınma planlarının genel anlamdaki temel hedefleri, Turizm talebini arttırarak turizmden elde edilen faydayı en yüksek seviyeye çıkarmaktır. Bu doğrultuda belirlenen ilkeler, dış turizm gelirleri, yabancı turist sayılarının ve ortalama tüketimlerinin arttırılması, turizm yatırımlarının turistik potansiyeli yüksek merkezlerde yoğunlaştırılması, yatak ve tesis sayısının arttırılması, alt ve üst yapı çalışmalarının düzenlenmesi ve turizm yatırımlarını teşvik şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte özellikle 2000’li yıllara kadar kitle turizminin arttırılması ve teşvikine yönelik çalışmalar yapılmış son dönemlerde ise alternatif ve bireysel turizm faaliyetleri üzerinde durulmuştur (DPT, 1963; DPT, 1968; DPT, 1973; DPT, 1979; DPT, 1985; DPT, 1990; DPT, 1996; DPT, 2000).
Son olarak 2007-2013 yıllarını kapsayan ve Türkiye’de ilk kez yedi yıllık bir dönemi kapsayan 9. Kalkınma Planı, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nce 28 Haziran 2007 tarihinde kabul edilmiştir. 9. Kalkınma Planı, Turizm Özel İhtisas Komisyonu Raporu’nda belirlenen ana politikalar, amaçlar ve stratejik tedbirler aşağıda maddeler halinde belirtilmektedir (DPT, 2007; vii-viii).
Ana Politikalar;
- Turizm sektörünün bölgeler arasındaki gelir ve gelişmişlik dengesizliklerinin azaltılması yönünde katkıda bulunması,
- Turizmde sektörel gelişmenin öncelikle yüksek düzeyde nitelik hedefine yönelmesi, nicelik uğruna nitelikten ödün verilmemesi,
- Türk turizminin uluslararası turizm pazarından azami payı alabilmesi amacı ile yeterli talebin yaratılmasının sağlanması.
Amaçlar;
- Ülkeye daha çok turist girişinin sağlanmasının yanı sıra kişi başına düşen geliri artırmak, sunulan hizmetin kalitesini artırmak,
- Doğal sermayeyi koruyan ve sürdürülebilir kılan karşılaştırmalı rekabet üstünlüğüne uygun turizm çeşitlerini ön plana çıkarmak.
- Enformasyon sektörü yerine bilgi sektörü olmak, - Kısa dönem yanında uzun dönemi dikkate almak, - Firma kârlılığı ile birlikte ekonomik fayda sağlamak,
- Hizmet zincirinde dengeli getiri oranlarını göz önünde tutmak, - Yabancı turist sayısı ve fon akımını takip etmek,
- Küreselleşmenin olumsuz etkilerini ortadan kaldırmak için sermaye mülkiyetini korumak,
- Yeni ürün uzayı yaklaşımını sağlamak,
- Yeni eğilimleri izlemek ve yeni ürünler yaratmak,
- Sadece kamu kaynaklarını kullanmak yerine yeni kaynaklar yaratma aşamasına geçmek.
Stratejik Tedbirler;
- Turizm yatırımlarının çeşitlendirilmesi ve ülke yüzeyine yaygınlaştırılması, - Turizm etkinliklerinin gelişmiş ve yoğun kullanıma konu olan yörelerden diğer
alanlara kaydırılması ve tüm yıla yayılması, - Doğal ve tarihi çevrenin korunması,
- Turizmin yoğun olarak geliştiği yörelerin yakınlarında yer alan kentlerin altyapı eksikliklerinin giderilmesi,
- Dış tanıtımlarda, pazarlardaki ve müşteri profilindeki gelişmelerin sürekli izlenmesi ve tanıtma etkinliklerinde değişen koşullara hızla uyum sağlanması, - Pazarın çeşitlendirilmesi, turizm ürününe, özel turizm pazarlarına hitap