Turistik Ürün Unsurları

Benzer ulaĢım, konaklama, yiyecek-içecek, eğlence hizmetleri gibi olayların bir araya gelmesiyle oluĢan turistik ürünler bileĢik bir özelliğe sahiptirler. Turistik ürün kavramının tanımında bahsedildiği üzere turistik ürünü meydana getiren unsurlar ile ilgili olarak da kesin ve net bir fikir ortaklığı bulunmamaktadır (Rızaoğlu, 2012: 174).

Çekicilik bir ürün ya da hizmetin turistik ürün olarak değerlendirilmesinde etkili olan en önemli faktörlerdendir. Turistin gitmeyi arzuladığı bir bölgeyi baĢka bir bölgeye tercih etmesine sebebiyet veren çekicilik faktörü, ulusal ve bölgesel niteliğe sahip olabileceği gibi uluslararası nitelikte de olabilir (Kozak ve diğerleri, 2012: 42).

Coğrafi bir bölgeye talebi yönlendiren, turistik akıĢı sağlayan faktörlerden olan çekicilik unsuru, yer ve olay çekiciliği Ģeklinde ortaya çıkmaktadır (Olalı ve Timur, 1988: 424):

 Yer çekiciliği; turisti coğrafi bir bölgeye gitmek üzere isteklendiren faktörlerdendir. Bölgenin kendisi herhangi bir özelliğinden dolayı turistleri çekiyorsa bu durum yer çekiciliğine örnek teĢkil etmektedir.

 Olay çekiciliği ise; turistlerin tercihinde bölgede sunulan olayların etkili olmasıdır. Bu duruma, Ġzmir Uluslararası Fuarı, Olimpiyat Oyunları gibi aktiviteler örnek olarak verilebilir.

Bahsi geçen cazibeleri doğal, kültürel ve sosyal cazibeler olarak sınıflandıran Ġslamoğlu (2010: 126)‟a göre manzara, deniz gibi durumlar doğal cazibeye örnek teĢkil ederken; kültürel cazibeleri tarih, folklorik özellikler, festivaller oluĢturmaktadır. Sosyal cazibelere ise yaĢam biçimleri ve dili örnek olarak göstermiĢtir.

Söz konusu cazibeleri yöre cazibeleri ve çevre olarak belirleyen Middleton (1988: 79)‟a göre söz konusu faktörler tüketici tercihinde oldukça önemli olan ve turistin satın alma kararını etkileyen motivasyonlardır. Bunlar doğal cazibeler, insan yapımı cazibeler, kültürel cazibeler ve sosyal cazibeler olmak üzere dört grupta toplanmıĢtır:

 Doğal cazibeler; manzara, deniz manzarası gibi coğrafi özelliklerdir.

 Ġnsan yapımı cazibeler; tarihi ve modern mimari, anıtlar, park ve bahçeler, marina ve benzeri yerler insan yapımı cazibe unsurları sınıfına girmektedirler.

 Kültürel cazibeler; tarih ve folklor, din ve sanat, tiyatro, gösteriler ve müzelerdir.

Genel olarak turistik bölgeler yukarıda verilen cazibe türlerinin çoğunu bünyelerinde barındırırlar. Söz konusu cazibe türlerinin çokluğu, turistin bu bölgeyi tercih etmesi hususunda rekabetçi ortamda avantaj sağlar (ġarkım, 2007: 144).

Turistik ürüne yönelik talebi Ģekillendiren cazibelerden fayda sağlama hususunda cazibelerin çekim güçlerinin devamlılığının sağlanmasına ve aĢırı kullanıma bağlı olarak çekim güçlerini kaybetmemelerine dikkat edilmelidir (Bardakoğlu, 2011: 50).

Olanaklar: Cazibe unsurunun tanımlayıcısı olarak karĢımıza çıkan olanaklar, doğrudan turist akımı yaratmayabilir. Olay ve yer çekiciliğine sahip olan bölgelerde turizm iĢletmeleri bulunmadığı takdirde turistik ürün oluĢmaz (Olalı, 1982: 132).

Turizm iĢletmelerinin sunmuĢ olduğu ürün ve hizmetleri bünyesinde barındıran bir sektör olan turizmde ulaĢtırma, konaklama gibi temel hizmetler bulunmadığı takdirde bir turizm hareketi gerçekleĢmez. Turizm ürününü meydana getiren turizm iĢletmeleri arasında ilk sırayı ulaĢtırma iĢletmeleri almakta olup, ulaĢtırma iĢletmeleri kara, hava, deniz ve demir yolu olmak üzere dört gurupta toplanmaktadır. Ġkinci sırada yer alan konaklama iĢletmeleri, kendi içinde otel, motel, tatil köyü, pansiyon gibi türlere ayrılmaktadır. Turizm iĢletmeleri kapsamında üçüncü sırada yer alan yiyecek-içecek iĢletmeleri, genel olarak müstakil hizmet veren iĢletmelerdir. Bir diğer iĢlevsel yönüyle yiyecek-içecek iĢletmeleri konaklama iĢletmeleri bünyesinde de bulunabilirler. Turizm ürünü sağlayan iĢletmeler arasında dördüncü sırada yer alan tur operatörleri ve seyahat acentelerinden tur operatörleri, toptancı iĢletmeler olup, paket tur ürünlerini oluĢtururlar. Seyahat acenteleri ise, aracı görevi gören iĢletmeler olarak fonksiyonlarını yerine getirirler. Diğer turizm iĢletmeleri arasında hediyelik eĢya üreten ve pazarlayan iĢletmeler, fuar, kongre ve eğlence hizmeti veren iĢletmeler yer almaktadır (Kozak, 2012: 129).

UlaĢılabilirlik: Bir bölgenin cazibe unsurlarını karĢılaması söz konusu bölgeye yönelik oluĢması muhtemel talep üzerinde tek baĢına yeterli olmamaktadır (Bardakoğlu, 2011: 51).UlaĢılabilirlik, cazibe faktörünü tamamlayan bir unsur olup, bölgeye zaman ve fiyat açısından rahat bir biçimde ulaĢabilmeyi hedeflemektedir (Çolakoğlu, 2014: 57).

Hizmet iĢletmelerinin tercih edilen turistik bir ürün haline gelmesi onlara ulaĢımıyla doğru orantılıdır. Fiziksel mesafe, zaman ve ulaĢım masrafları ile ölçülebilen bir kavram olan ulaĢılabilirlik, söz konusu ürünün kolay ve ekonomik olması anlamına gelmektedir (Hacıoğlı, 2008: 41- 42).

Büyük yerleĢim yerlerinin yakınlarında bulunan ilgi çekici yerler turist akıĢının hızlanmasında büyük rol oynarlar. Buna bağlı olarak, turistik ürünlerin baĢarıyla pazarlanmasında söz konusu üründen faydalanma açısından mesafe olarak yakın, süre zarfında kısa ve ekonomik anlamda ucuz olması gerekmektedir (Kozak, 2012: 128).

Çekicilikler: Ġmaj, coğrafi bir bölgenin konaklama ve ulaĢım durumu, hayat düzeyi verekreasyon olanaklarıyla ilgili fikir verebilmelidir (Çolakoğlu 2014: 58).Turizm açısından çekici bölgelerin zamana bağlı olarak sahip oldukları imajları, tüketicilerin söz konusu bölgeleri tercih etmesinin nedenleri arasında bulunmaktadır (Kozak, 2012: 130).

Turistik bir bölgeye seyahat etmek için bölgenin imajı gerekli olmamakla birlikte söz konusu unsur, tüketicinin zihnini etkileyen motivasyondur. Örneğin; çok fazla bilinmeyen ve yeteri kadar cazibeli olmayan bir bölgeye ünlü kiĢilerin gitmesi, gösteriĢ meraklısı olan kiĢilerin söz konusu bölgeleri ziyaret etmesine sebebiyet verecektir (ġarkım 2007: 145).

Bir bölgeyle ilgili tüketicinin zihninde oluĢan imaj olumlu ise o yere gidilmekte, olumsuz ise baĢka bir yer tercih edilmektedir. Turistik bir bölgenin imajı üzerinde tarihi, kültürel değerleri, efsaneler, politik bakıĢ açısı, güncel geliĢmeler ve uluslararası iliĢkiler gibi unsurlar etkili olmaktadır (Doswell, 1997: 51).

Fiyat: Fiyat, turiste birleĢik olarak verilen hizmetlerin tümünü oluĢturan turistik ürünün en önemli özelliklerinden biridir (Kozak, 2012: 131).

Bir bölgeye yapılan seyahatler bir fiyat gerektirmekte olup, söz konusu fiyat konaklama, gezi ve mevcut cazibelerden tercih edilmiĢ olanların kullanılma maliyetlerinden meydana gelen toplamdır. Fiyat, bir bölgeyi ziyaret etme kararının alınmasında, ziyaret türünün, yerinin ve süresinin belirlenmesinde, gelir unsuruyla birlikte önemli bir role sahiptir (Olalı ve Timur, 1988: 245).

Fiyat, özellikle orta ve alt gelir düzeylerine sahip turistler için önemli bir cazibe unsuru olup, belirlenen fiyat, bölgenin imajına ve rekabet ortamına uygun olmalıdır (Ġslamoğlu, 2010: 127).

Bir turistik ürünün fiyatı turizm sezonuna, turizm etkinliğinin çeĢidine, döviz kuruna, bölgenin ulaĢılabilirliğine, ulaĢım türüne ve hizmet imkânlarına göre farklılık göstermektedir (Kozak, 2012: 131).

Turistin bütçesi ve seyahatindeki günlük harcamalarında etkili olan fiyat faktörü, tatil yerinin seçiminde alıĢkanlıklar, psikolojik etkenler, snobizm ve reklam gibi faktörlerin ortaya çıkıĢıyla birlikte önemini yitirmeye baĢlar (Olalı ve Timur, 1988: 245).