Tunceli Alevi ocaklarında yaşlıların yerinin ve öneminin tam anlamıyla anlaşılabilmesi için Alevi Dedelerine mensup olduğunuz Alevi Ocağında yaşlı bireyler için neler yapılmaktadır? Mensup olduğunuz Ocak içerisinde kararlar alınırken yaşlı bireylerin düşünceleri dikkate alınır mı? gibi sorular sorulmuştur. Araştırmaya katılan Alevi Dedelerinin verdikleri cevaplar doğrultusunda ortaya çıkan görüşler şekil 4’de gösterilmiştir.
Şekil 4. Tunceli Alevi Ocaklarında Yaşlılar için Yapılan Hizmetlerle İlgili
Araştırmaya Katılan Alevi Dedelerinin Görüşleri
Yaşlı Bir İnsan İçin Yapılan Hizmetler Yaşlılara Danışma, Yaşlıların Düşüncelerine Önem Verme Aile Büyüklerinin Ziyaret Edilmesi
Yaşlı İnsanlara Maddi ve Manevi Açıdan Destekte Bulunma
Dede Tarafından Ocağına Bağlı Olan
Yaşlıların Dinsel ve Sosyal Hayatlarını Düzenleyebilmeleri İçin Hizmet
Ocağın başında bulunan Dede kendisine yani ocağına bağlı olan taliplerin dinsel ve sosyal hayatlarını düzenleyebilmeleri için taliplerine hizmet verir. Dolayısıyla yaşlı talipler diğer bütün talipler gibi Alevi Dedeleri tarafından verilen bu hizmetten yararlanmaktadırlar. Bu hizmetin yanı sıra Alevi Dedeleriyle yapılan görüşmelerden elde edilen verilere göre ocaklarda yaşlıları ziyaret etme gibi yaşlıları motive edici hizmetler de bulunmaktadır. Özellikle ileri yaşta olması nedeniyle komşularıyla, yakın çevresiyle iletişimde olamayan yaşlı insanlar önemli günlerde ya da hastalık geçirdikleri zaman evlerinde ziyaret edilip hal hatırları sorulmaktadır. Eğer yaşlı insanların ihtiyaçları varsa yapılan ziyaretler sırasında bu ihtiyaçlar giderilmeye çalışılmaktadır. Ayrıca talipler de pirlerini, mürşitlerini ziyaret etmektedirler:
“Ocaklarımızın hepsi de insana saygı, insanı sevmek, insana hizmet hakka hizmet anlayışı içerisinde kendi yaşlılarına hizmet ederler” (K2). Bu bağlamda bir diğer Alevi Dedesi şöyle bir örnek vermiştir:
“Biz Ağuiçen Ocağı olarak geçen İmamlarda Elazığ’dan kalkıp geldik buradaki huzur evinde aşure çorbası verdik (…) Diğer Ocaklar da bu şekilde yardımlar yapmaktadırlar” (K3).
“Yaşlı insanları sık sık ziyaret ederiz. Eli boş gidilmez. Çay, şeker götürürüz veya başka ihtiyaçları varsa onlar karşılanır. Mesela ihtiyacı varsa elbise alınır (…) Ocaklarımızda büyüklere karşı saygıda kusur edilmez” (K4).
Ayrıca Alevi Dedeleri tarafından yapılan ziyaretler sırasında yaşlıların maddi açıdan ihtiyaçlarının karşılanmasının yanı sıra manevi açıdan da yaşlılara destek olunmaktadır:
“ Ocaklar içinde her türlü sorunlar konuşulur, çözülür. Çözüme gidilir. Eğer bu sorun aile, toplum, yaşlı, rehber, pir, mürşit tarafından çözülebilecekse birebir görüşülerek anlatılır ve eğer ellerinden geliyorsa o soruna çözüm getirilir. Eğer çözüm getirilemiyorsa o kişinin sorununa o kişiye ilgili kurumlar tavsiye edilir. Mesela psikolojik anlamda hasta olan yaşlı bir talibe iyisin okşanarak iyisin, maşallah bir derdin yoktur, kederin yoktur denilir. Bu psikolojik olarak onu rahatlatır. Bunun
dışında ben seni iyileştiririm, diye bir düşüncemiz yoktur. O bizde yok. Bilime, ilme inanılır bizde. Sadece öğüt verilir, psikolojik rahatlama sağlanır” (K2)
Genellikle aile büyüklerini ziyaret ettiklerini ve ziyaret ettikleri kişilerin eğer ihtiyaçları varsa bunları karşılamaya çalıştıklarını ayrıca babasının yaşlı olduğunu ve özellikle yaz aylarında birçok kişi tarafından ziyaret edildiğini söyleyen Alevi Dedesine göre yaşlı bir insanı en çok şu mutlu etmektedir:
“Bireysel anlamda bir yaşlıyı ziyaret etmem sadece birey olarak değil benim bir dede olarak onu ziyaret etmem ziyadesiyle onu mutlu eder. Manevi bir haz duyar. O Dede geldi, elimi tuttu, Dedenin elini tutmak nasip oldu, hayır duasını almak nasip oldu diye manevi bir doyuma ulaşır” (K6).
Bir diğer Alevi Dedesine göre maddi açıdan sıkıntıları olan diğer insanlar gibi yaşlı insanlar da eskisi kadar olmasa bile bazen toplumun içinde gezerek ihtiyaçlarını karşılamaktadırlar. Hatta bazıları cemevinde veya pir, mürşidin vb. yanında bazı hizmetleri yerine getirmektedir ve bu kişiler bu hizmetin karşılığı olarak buralarda geçinmektedirler (K2).
Alevi Dedeleriyle yapılan görüşmelerden elde edilen verilere göre Ocak içerisinde önemli kararlar alınırken mutlaka yaşlı insanlara danışılmaktadır ve o konu hakkında yaşlıların görüşleri alınmaktadır:
“Alevilikte önce insan. Yani insana insan diye değer vereceksin. İnsanın rengi, dili, dini fark etmez. Önemli olan insan olmasıdır. Mesela eskilerin bir sözü vardır: ‘Benim kabem insandır’ diye. Yani Alevi ocaklarında bu bakış açısıyla hareket edildiği için yaşlısına da, gencine de, çocuğuna da değer verilmektedir. Bunların düşünceleri de önemsenmektedir” (K3).
“Ocak içerisinde pir, mürşit, rehber aileleri vardır. Bunlar kendi aralarında karar alırken halk meclisleri kurulur. Halk meclislerinde ise herkesin fikirleri danışılır. Özellikle yaşlı kâmil insanların tecrübelerinden yararlanılarak kararlar alınır” (K5).
“Tabii ki ocak içinde önemli kararlar alınırken yaşlıların düşünceleri dikkate alınmaktadır. Bizde haklar eşittir. Bizim cemaatlerimizde herkes eşittir. Herkesin de hakkı vardır. Dolayısıyla kadın yaşlı olsun, erkek yaşlı olsun yani yaşlı büyüklere öncelik verilir. Bunların tavsiyeleri, söyledikleri önemsenir. Sadece ille de benim dediğim doğrudur denmez. Pir olsun, mürşit olsun, talip olsun karşılıklı konuşmalarda birbirlerini tamamlayıcı manada konuşurlar. Birbirlerini eksik bırakan yerleri tamamlama adına görüşürler, konuşurlar. Özellikle de yaşlıların söyledikleri önemsenir. Ama bunun yanında gençlerin, kadınların da konuşmaları aynı şekilde yani her canın konuşması önemsenir” (K2).
Kısaca yapılan görüşmelerde Alevi ocaklarında “insana hizmet hakka hizmet” anlayışı içerisinde yaşlılara birçok konuda yardım edildiği görülmüştür. Özellikle yaşlılık konusunda duyarlı olan Alevi Dedelerinin aynı şekilde Alevi ocaklarına mensup ya da talip olan yaşlı insanların ihtiyaçlarının karşılanması ve sorunlarının giderilmesi noktasında da yaşlı insanlara maddi ve manevi açıdan destekte bulundukları görülmüştür. Ayrıca Alevi Dedeleriyle yapılan görüşmelerde elde edilen verilere göre ocaklar içerisinde yaşlılara değer verildiği ve bu bağlamda ocak içerisinde önemli kararlar alınırken yaşlılara danışıldığı, düşüncelerine önem verildiği görülmüştür.