2. 1. 1. Konumu
Homeros‟un Kıta Yunanistan‟daki halkların saldırısına karşı yerli Anadolu halkların bütünleşerek direnç gösterdikleri yer olarak ilk kez tanımlamış olduğu Troia kenti; askeri, ekonomik ve stratejik coğrafi konumu nedeniyle geçmişte olduğu gibi bugünde önemini korumaktadır116
.
Pek çok dilde farklı yazılış ve söyleşi biçimi olan Troia ismi, “Troya” Fransızca okunuşu nedeniylede 19. yy.‟dan itibaren “Truva” olarak da bilinir. Hitit (M.Ö. 1800-1200) metinlerinde “Wilusa” olan Troia, Hellespont‟un Asya kıyısında Boğazın Ege‟ye açılmadan önce daraldığı kesimde Skamandros Nehri‟nin Mare Aegaeum‟a döküldüğü deltaya yakın bir yerdedir (Bkz. Şek. 2).
Burası söz konusu çevre içindeki tarih öncesi yerleşmeler arasında en büyüğü ve en önemlisidir. Troia Höyüğü, Skamandros Nehri‟nin taşıdığı alüvyonun oluşturduğu dolgu ovadan yaklaşık 20-25 m. bir yükseltideki platonun üstünde bulunmaktadır117
(Şek. 10-11) ..
Troia Harabelerine karayolu ile İzmir ve Çanakkale yönünden ulaşmakta mümkündür. Çanakkale‟den gidildiğinde E2 veya 6 no.lu karayolunun yaklaşık 20‟inci km.‟sinden sağa ayrılan 6 km.‟lik bir yol Troia‟ya ulaşımı sağlar118
. 116 Gürdal, 2008: 48. 117 Aslan, 2006: 148. 118 Bayburtoğlu, 1982: 153.
2. 1. 2. Tarihi
Troia kentinin kimler tarafından ve ne zaman kurulduğu hakkında kesin bir bilgi olmamakla beraber Yunan ve Romalıların ataları değil Anadolu halklarının en eskileri olan Hurri119 ve Luwi‟lerin120 atalarının kurduğu sanılmaktadır121.
M.Ö. 1400 ve 1200 dönemi Akhaların siyasal bakımdan Peloponnes‟te122 en güçlü oldukları dönemdir. Ege Bölgesi, Boğazlar, Anadolu kıyıları bu dönem başlarında Akhalar‟ın saldırılarına maruz kalmıştır. Hellespont‟un girişinde yer alan Troia‟ya karşı Homeros‟un İliada‟sında anlatılan Troia Harbi‟nin M.Ö. 1900‟den 1200‟e kadar sürdüğü düşünülmektedir123
(Şek. 12).
Troia kazılarında VIIa döneminde görülen tahribat, arkeologlar tarafından Troia‟nın düşmesinden sonra Hititlerin yıkılmasına sebep olan ve sadece Mısır İmparatorluğu‟nun kurtulabildiği Deniz Kavimleri göçüne tarihlendirilmektedir124
. Bu katmanda geniş çaplı bir yangının olduğu arkeologlar tarafından tespit edilmiştir. Daha sonraki dönemlerde Troia bazı balkan kökenli halkların hedefi olmuştur. M.Ö. 8. yy.‟dan sonra, Troia‟da yaşayan yerli halklar Trak kavimlerinin istilasına maruz kalmıştır125
.
Troia‟da yapılan kazılarda bulunan Buekel Keramikleri ve Barbarische Ware (Barbar malı) diye adlandırılan balkan kökenli keramikler, bu istilaları doğrular niteliktedir. Troia höyüğünde VIIb1 ve VIIb2 evrelerinde ortaya çıkan ve daha önceki evrelerde izine rastlanmayan bu keramiklerin yanında birçok evde yangın
119
M.Ö. 3. binde Doğu Anadolu‟nun dağlık bölgesinde, Van Gölü dolaylarında oturan Hurriler M.Ö. 2. bin başlangıcında Ön Asya‟daki kavimlerin kaynaşması sebebiyle güney bölgelerine göç etmişlerdir. M.Ö. 2. bin yılında Yukarı Mezapotamya‟nın başlıca kavmi olarak görülürler. Hitit krallarının Fırat boylarına ve Kuzey Suriye‟ye yürüdükleri bir zamanda Hurriler‟le ilgili bilgiler ortaya çıkmıştır. “Hurriler”, Büyük Lugat ve Ansiklopedisi, 6, 1990: 60- 61.
120
Eski Küçük Asya‟nın muhtemelen güneybatı kısımlarında yaşamış kavim. Yaşadıkları bölgenin adı Luwia‟dır. Yaklaşık olarak M.Ö. 1500 yılına ait olan Hitit Kanunlarında Luwia‟dan yabancı bir ülke olarak söz edilir. Murşil II zamanında Hitit İmparatorluğuna bağlandıkları ve Hitit sanatına katkıda bulundukları bilinir. M.Ö. 13. yy.‟da Luwi menşeli kelimeler Hititler tarafından çok kullanılmıştır. “Luwiler”, Büyük Lugat ve Ansiklopedi, 8, 1990: 127.
121
Eren, 1998: 41.
122
Mora Yarımadası (Yunanistan). Lloyd, 1997: Giriş.
123
Mansel, 2004: 82.
124
Sazcı, 2008: 298.
izine rastlanması Trak kavimlerinin istilasıyla ilişkilendirilir. Troia‟da kazı yapan C. William Blegen, yaptığı araştırmalar neticesinde bu istiladan kaçan yerli halkların, yerleşimlerini terk ederek daha güvenli olan yüksek bölgelere yerleştiklerini iddia etmiştir126
.
Bundan sonra ise M.Ö. 950‟den 720 ya da 700‟e kadar bir yerleşim boşluğu (Karanlık Çağ) söz konusudur. Troia eski ihtişamından çok şey kaybetmiş olmakla birlikte savunma duvarları hala etkilidir. Protogeometrik127 çanak çömleğin geç dönemlere tarihlenen örnekleri Troia‟da M.Ö. 10, 9 ve 8. yy.‟da küçük bir yerleşimin hala devam ettiğini kanıtlamaktadır128
.
M.Ö. 7. yy. başlarında Troia kentinin Aiollerce kolonize edildiği tahmin edilmektedir. M.Ö. 6. yy. ortalarında başlayan Pers egemenliği döneminde ise bir köy durumunda olduğu düşünülmekte ve yalnızca Athena İlias Tapınağı ile tanınmaktaydı129
.
M.Ö. 278 yılında ise Lutarius önderliğindeki Galatlar, Troia‟nın dış surlarını aşıp kenti yağmalamışlardır. M.Ö. 85 yılına gelindiğinde ise Troia kentinin ünlü Troia Savaşları‟ndan sonra en büyük felaketi yaşamıştır. Romalı komutan Fimbria, Mithridates Savaşları sırasında, bölge halkı yanlış tarafı desteklediği için kent Romalı komutan Fimbria tarafından yakılmıştır.
M.S. 264 yılında ise Gotların Troia surlarına dayandığı bilinmektedir. Her ne kadar kentin dış surları tahrip edildiyse de Troia‟nın merkezi bu yıkımdan kurtulmuştur. M.S. 500 yıllarında meydana gelen deprem sonrasında ise kent bir daha yerleşilmemek üzere terk edilmiştir. Geç Bizans Dönemi‟nde ise birkaç ailenin yaşadığı köy halindeyken bölgeye Türklerin gelmesinden sonra kent tamamen terk edilmiştir130 . 126 Sazcı, 2008: 301. 127
M.Ö. 1050-900, geometrik sanatın başlangıç dönemi. Saltuk, 1997: 230.
128
Aslan ve Blum: 2006: 149.
129
Sevin, 2001: 65.
2. 1. 3. Troia Kenti Kazıları
2. 1. 3. 1. Heinrich Schliemann Kazıları
Heinrich Schliemann 1822 yılında doğmuştur. Sarbone Üniversitesinde Arkeoloji tahsili yapmıştır. Arkeolog aynı zamanda zengin bir tüccar olan Schliemann 1856-57 yıllarında Doğu Dilleri Latince ve Yunanca‟nın yanı sıra Homeros‟un dilini de öğrenmiştir (Şek. 13). Rusya‟da ticaret ile uğraştıktan sonra zengin olmuş, 1868 yılında Yunanistan‟a yerleşmiştir. Mykenia (1874), Orkhomonus (1820), Tryns ve İthaka adalarında kazılar yapmıştır. Mykenos Medeniyeti‟nin kalıntılarını ortaya çıkartmıştır131
.
1868 yılında bir kültür gezisi amacıyla Troia‟yı ziyaret etmiştir. Burada iki gün boyunca Ballı Dağı‟nda kazılar yapmıştır. Bu kazılar sonucunda Troia‟nın Ballı Dağı‟nda olamayacağı görüşüne varmıştır. Dönüş yolculuğuna çıkmadan kısa bir süre öncede, kendisine Hisarlık‟la ilgili teorisini anlatan Frank Calvert ile tanışmıştır132
.
İngiliz Konsolosu Calvert Troia‟nın Hisarlık çevresinde aranması gerektiğini düşünmektedir. Höyüğün neredeyse yarısını satın alan Konsolos burada araştırmalarda bulunmuş ve Athena İlias Tapınağı‟nın tabakalarına ve çeşitli keramik parçalarına rastlamıştır. Frank Calvert Troas‟ta antik kaynaklara iyice hâkim, statikrafi ile keramik tarihlendirmesinde uzman bir kişidir133.
Schliemann‟ın 1871‟de Hisarlık‟ta daha geniş alanlarda kazı yapması için Osmanlı Devleti‟nden ferman alması gerekmektedir. ABD‟nin İstanbul Büyükelçisi William Ynemac Veagh ile elçilik çevirmeni olan John P. Brown‟un yardımıyla Osmanlı Devleti‟nden bir ferman alır. Kazılar aralıklı olarak 1870, 1871-72, 1878-
131
Serez, 2006: 6-7. Bkz. Brandau, B. (2002). Troia: Bir Kent ve Mitleri, Yeni Keşifler. (Çev: Vedat Çorlu). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
132
Aslan, 2004: 5. Bkz. A Guıde To Troia. (1997). İstanbul: Ege Yayınları.
133
Hertel, 1999: 147. Bkz. Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt). Köln: Phılıpp Von Zabern.
79, 1882-83, 1889 ve ölüm yılı olan 1890‟da da sürmüştür. Schliemann Troia kazılarında yedi tabakada yedi yerleşme tespit etmiştir134
(Şek. 14).
Troia I. yerleşim kalıntıları 4-6 m. kalınlığındaki bir kültür dolgusu içinde yer alır. Schliemann, bu tabakayı iki ayrı döneme ayırmıştır. Bu ayırımın nedeni olarak da, ilk 2 m. kalınlığındaki tabakada bulunan keramiklerle sonraki 5 m. kalınlığındaki tabaka içinde bulunan keramikler arasındaki farkı gösterir. Yerleşim kalıntıları bulduğu kültür tabakası içinde kahverengi, siyah, renkli kül ve midye kalıntıları da bulmuştur. Bu tabakada herhangi bir yangın felaketi izine rastlamamıştır.
Schliemann tabakanın güneyden kuzeye doğru yüksek bir eğime sahip olduğunu tespit etmiştir. Güneydeki ev tabanlarıyla kuzeydekiler arasında 2 m.‟ye yakın bir yükseklik vardır. Schliemann Yarması (Şek. 15) denen, bu bölgenin kuzeyinde ve güneyinde savunma duvarı olarak tanımlanan, yaklaşık 2,5 m. kalınlığında kireç taşından örülmüş, bazı duvarlar tespit edilmiştir. Kuzeydeki savunma duvarıyla güneydeki savunma duvarı arasındaki mesafe yaklaşık 45 m.‟dir. Bu yüzden Schliemann batı, güney ve güneydoğudaki platolarda bir aşağı şehir olması gerektiğini söylemiştir135
.
Schliemann, I. yerleşim tabakasında çeşitli keramik eşyalar bulmuştur. Bulunan bu keramiklerin parlak, siyah, kırmızı ve kahverengi olduğu, üstünün ise beyaz kireçle doldurulmuş çizgi bezemeyle bezendiği, en çok tercih edilen motifin ise gamalı haç olduğu görülmüştür. Kap formu olarak ise tutamaklı kâselerle, dikey ip tutamaklı çömlekler çoğunlukla bulunmuştur136
( Şek. 16).
134 Esin, 1992: 181. Bkz. Troiastitfung: T roia. Çanakkale: Troia Vakfı. 135
Sazcı, 2007: 53. Bkz. Schuchhardt, C. (1965). Schlıemann’s Excavations. (Translanted of Germany by: Eugenıen Sellers). New York: Ares., Oıkonomıdou, M. (1985). Troja (Heınrıch Schlıemann’s
Ausgrabungen und Funde). Germany: Grechisches Mınısterıum Für kultur und Wıssens Chaften.,
Lugwıng, E. (1952). Schlıemann Dıe Geschıchte Der Entdeckung Des Alten Troja. Berlın: Swıtzerland., Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt). Köln: Phılıpp Von Zabern.
136
Sazcı, 2007: 16. Bkz. Easton, F. Donald (2002). Schlıemann’s Excavations at Troia 1870-1873. Germany: Verlag philipp Von Zabern., Schlıemann, H. (1882). Vılle et Days Des Trojens. Parıs: Lıbraırıe Fırmın-Dıdot Et Cle., Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt). Köln: Phılıpp Von Zabern.
I. yerleşim tabakasında bulunan yapılar, basit duvarlar, iptidai şekilde yapılmış küçük evlerdir. Taşların arası harçsızdır. Burada birçok tipik çanak, çömlekler bulunmuştur. Schliemann, bu eserlere göre I. Troia‟nın Neolitik Devrin sonlarına doğru oluşturulduğunu düşünmektedir137. I. yerleşim tabakasının kuruluşu M.Ö. 3500-3000 seneleri arasına tarihlendirilmektedir138.
Schliemann 1882 yılında yaptığı kazılar sonucunda II. yerleşim olarak adlandırdığı 5 m. kalınlığında bir kültür katı tespit etmiştir. Duvarlar ve evler büyük taşlardan yapılmıştır. Ayrıca kazılar esnasında çok sayıda başıboş taşın ortaya çıkması nedeniyle Schliemann, bu yerleşim yapılarının birkaç kerpiç yapı dışında tamamen taştan yapılmış olduğunu düşünmüştür. Höyüğün kuzeyinde bulunan yapıyı da B duvarı olarak isimlendirmiştir (Şek. 17).
Schliemann, I. ve II. yerleşim arasında 50 cm. kalınlığında steril, yani hiçbir buluntu içermeyen dolgu olduğunu belirtmiştir. Bunun haricinde ayrıca II. yerleşmede oturanların evlerini inşa etmeden önce höyükte bir teraslama yaptıklarını belirtmiştir.
Bu teraslamanın kalınlığı yarmanın güneyinde yaklaşık 50 cm. kuzeyinde ise 3 m.‟yi bulur. Höyüğün güney ve güneybatısında dış yüzeyi 45 derece eğimli, arka kısmı ise dik olarak taştan örülmüş bir savunma duvarı ortaya çıkartılmıştır. İlios‟ta yanık şehir olarak isimlendirilen III. Prehistorik şehrin içinde sayılan mimari buluntuların aslında II. Prehistorik şehre ait olduğu anlaşılmıştır139
.
137 Kandemir, 1938: 29. Bkz. Mahr, G. (1982). Troja (Heınrıch Schlıemann Ausgrabungen und
Funde). Berlin., Schlıemann, H. (1882). Vılle et Days Des Trojens. Parıs: Lıbraırıe Fırmın-Dıdot Et
Cle., Lugwıng, E. (1952). Schlıemann Dıe Geschıchte Der Entdeckung Des Alten Troja. Berlın: Swıtzerland., Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt). Köln: Phılıpp Von Zabern.
138
Kandemir, 1938: 30. Bkz. Sayce, A. H. (1972). Schliemann Heinrich Troja: Research and
Discoveries on the site of Homers Troy 1882. London: Radwood Press Ltd., Smith, P. (1989). Troy and its Remains. New York: Noble Offst Printers.
139
Sazcı, 2007: 54. Bkz. Easton, F. Donald (2002). Schlıemann’s Excavations at Troia 1870-1873. Germany: Verlag philipp Von Zabern., Schlıemann, H. (1882). Vılle et Days Des Trojens. Parıs: Lıbraırıe Fırmın-Dıdot Et Cle., Lugwıng, E. (1952). Schlıemann Dıe Geschıchte Der Entdeckung Des
Alten Troja. Berlın: Swıtzerland., Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt).
II. yerleşimde tüm yapılar taş bir temelle kerpiç duvardan örülmüş bir üst duvara sahiptir. Schliemann‟ın burada ilginç bir gözlemi vardır. Savunma duvarlarının kerpiçleri bir yangın sonucu yanmamış aksine sert bir duvar elde edebilmek için Troialılar tarafından bilinçli olarak yakılmıştır. Kanıt olarak da kerpiç duvarda bırakılmış eşit oranda yanmayı sağlayan hava kanalları gösterilir.
Schliemann, II. yerleşimin duvarlarında iki giriş tespit etmiştir. Güneybatı girişin önündeki taş döşeli rampanın da (Şek. 18) iki evresi olduğunu tespit etmiştir. Büyük yassı taşlarla döşeli olan alttaki rampa, II. yerleşimin erken evresine, daha küçük taşlarla döşenmiş olan üstteki rampa ise II. yerleşimin geç evresine tarihlendirilir. Kentin güneydoğusunda bulunan kapı ise detaylı araştırılamamıştır. Çünkü bu girişin üzerinde III. yerleşime ait olan başka bir giriş daha vardır140
. Schliemann‟ın II. yerleşmede ortaya çıkardığı en önemli buluntu Priamos141‟un hazinesi olarak adlandırdığı definedir. Schliemann bu hazineyi II. Troia surlarının dışında bulmuştur (Şek. 19). Buluntu yeri olarak ise Troia II‟nin en son evresinden daha doğuda tamamen yeni kapı olan “fm” kapısının tam sağ (yani güneyinde)‟ındaki büyük taşlarla çevrili alanda bulmuştur (Bkz. Şek. 17). Bu kapıyı “A” hazinesi olarak isimlendirmiştir142
.
Schliemann, eşi Sophia Schliemann‟ın da yardımıyla bulduğu hazineleri buradan çıkartıp önce Yunanistan‟a oradan da Berlin‟e kaçırmıştır. Berlin‟deki toplam 10 bini aşkın buluntunun bir kısmı eğitim amacıyla 37 üniversite ve müze koleksiyonuna hediye edilmiştir. II. Dünya Savaşı sonrasında, araların da “Priamos Hazinesi” nin de olduğu pek çok Troia buluntusu Berlin‟de kaybolmuştur. Yaklaşık 50 yıl sonra, bu buluntuların, o dönemde Rus askerleri tarafından savaş ganimeti
140
Sazcı, 2007: 30. Bkz. Easton, F. Donald (2002). Schlıemann’s Excavations at Troia 1870-1873. Germany: Verlag philipp Von Zabern., Schlıemann, H. (1882). Vılle et Days Des Trojens. Parıs: Lıbraırıe Fırmın-Dıdot Et Cle., Lugwıng, E. (1952). Schlıemann Dıe Geschıchte Der Entdeckung Des
Alten Troja. Berlın: Swıtzerland., Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt).
Köln: Phılıpp Von Zabern.
141
Laomedon‟un en küçük oğlu, Troia‟nın Kralı. Troya Savaşı‟nın, hükümdarlığı döneminde olması ona ayrı bir ün kazandırmıştır. İliada‟da Priamos silik bir rol oynar. Çarpışmalara katılamayacak kadar yaşlıdır. Grimal, 2003: 688.
142
Korfmann, 2001: 378. Bkz. Smith, P. (1989). Troy and its Remains. New York: Noble Offst Printers.
olarak Pushkin ve Petersburg‟a götürüldüğü anlaşılmıştır143. 1998‟de Moskova‟da sergilenen Troia hazineleri halen Moskova‟daki Pushskin Müzesi‟nde bulunmaktadır144.
Günümüzde, Schliemann‟ın yurtdışına kaçırdığı bu hazine dünyanın sekiz ayrı müzesine dağılmıştır; Çanakkale, İstanbul, Moskova, St. Petersburg, Atina, Berlin, Philedelphia ve Pforzheim bu hazinelerin bulunduğu yerlerdir. Hazine, 8833 irili ufaklı obje, içerisinde metal ile yarı değerli taşlardan oluşan 30‟a yakın buluntu topluluğundan oluşmaktadır. Bunların içerisinde en dikkat çekici olanlar, Schliemann‟ın eşine takarak poz verdirttiği iki altın diademdir145 (Şek. 20). Bu diademler bir zincire ya da ince altın bir banta dikey olarak asılmış zincirlerden oluşur. Zincirlerin üzerinde yaprak ya da baklava şeklinde, uçlarında ise “W” ya da idol formunda takılar vardır. Zincir halkalarda dâhil olmak üzere, büyük diadem için 16.353 parça kullanılmıştır146 (Şek. 21).
Schliemann 1873 yılında Troia Hazinelerini yurt dışına çıkarttıktan sonra 1874 yılında Osmanlı Hükümeti tarafından aleyhine dava açılmıştır. Atina‟da kurulan mahkeme onu, 3 ay boyunca Türk müzeleri için çalışmaya ve 10.000 frank ödemeye mahkûm etmiştir. Schliemann, Osmanlı Hükümetine 10.000 frank yerine 50.000 frank ödeyerek Osmanlı Devleti ile iyi ilişkiler kurmak istemiştir. Bunların neticesinde, Schliemann Osmanlı Hükümeti‟nden aldığı yeni bir fermanla 1876 yılında tekrar kazı çalışmalarına başlamıştır147
.
Scliemann‟ın kazılar sırasında hazine bulup Yunanistan‟a kaçırması, Osmanlı Hükümetinin gözünü biraz daha açmış olmalı ki, verilen bu fermanla Troia kazılarını Maarif Nezareti adına kontrol etmek üzere Kadri Bey adında bir memur göndermiştir. Talimata göre, Schliemann‟a iki sene için kazı ruhsatı verilmiştir.
143
Aslan, 2006: 152.
144
Aşkın, 2001: 13.
145 Alnın üzerinde, başa yerleştirilen çelenk biçiminde taç. Saltuk, 1997: 53.
146 Sazcı, 2007: 66-67. Bkz. Easton, F. Donald (2002). Schlıemann’s Excavations at Troia 1870-1873.
Germany: Verlag philipp Von Zabern., Schlıemann, H. (1882). Vılle et Days Des Trojens. Parıs: Lıbraırıe Fırmın-Dıdot Et Cle., Lugwıng, E. (1952). Schlıemann Dıe Geschıchte Der Entdeckung Des
Alten Troja. Berlın: Swıtzerland., Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt).
Köln: Phılıpp Von Zabern., Traill, A. David (1994). Troia: Brücke Zwischen Qient und Okzident by Ingrid Gamer-Walleet. America Journal of Archeology, 198/2, 365-366.
147
Kazıda 1874 tarihli Âsâr-ı Atika Nizamname esasları tatbik olunacaktır. Bulunacak eserler iki ayrı deftere kaydedilecek ve bu eserlerin üçte ikisi müze hissesi olarak alınıp, gerisi Schliemann„a bırakılacaktır. Schliemann‟ın bundan önceki kazısında çıkan eserlerin hükümet hissesinin ayrılışı sırasında da Kadri Bey yine Troia‟da hazır bulunmuştur148
.
Schliemann tekrar kazılara başladıktan sonra, II. Troia şehrinin tahrip edilip burada yerleşime bir süre ara verildiğini tespit etmiştir. Çünkü Schliemann II. ve III. yerleşmeler arasında steril bir toprak tabakası ile karşılaşmıştır. Schliemann III. yerleşimin bir aşağı şehri olmadığı için nüfusunun da daha düşük olması gerektiğini savunmuştur. Ayrıca Aşağı Şehrin bulunduğu alanın hayvancılık ve tarım için kullanıldığını belirtir. Çünkü Schliemann‟a göre ev duvarlarının düzensizliği, kil harçla tutturulan taşların bozuk olmasından kaynaklanır.
Taş duvarların yanı sıra kerpiç duvarlarda kullanılmıştır. Duvarların yüksekliği yaklaşık 50 cm. kalınlığı ise 45-65 cm. az olduğu için Schliemann evlerin bodrumu olabileceğini, ancak tek katlı olması gerektiğini kabul etmektedir149
.
Bu yerleşimde de genel olarak önceki katmanlarda olduğu gibi çeşitli eşya parçaları bulunmuştur. Taşınabilir buluntular üzerinde çok fazla şey söylenmemiştir. Çünkü önemli kazılar daha iyi yapılamadığı için II. yerleşim buluntuları ile III. yerleşim buluntuları birbirine karışmıştır. Ayrıca III. yerleşim halkının fakir olması sebebiyle çok fazla buluntuda elde edilememiştir.
Schliemann yaptığı kazı çalışmaları sonucunda IV. yerleşim oturanlarının öncüleri gibi III. yerleşimden kalan yapıları tamir ederek kullanmaya devam ettiklerini tespit etmiştir. Bu yerleşmede savunma sistemi olarak, bazı yerlerde yükselttikleri III. yerleşimin sur ve yapılarını kullanmışlardır. Bu yüzden Schliemann IV. yerleşmenin boyutlarının bir önceki yerleşme evresi olan III. yerleşimden büyük
148
Cezar, 1971: 251.
149
Sazcı, 2007: 58. Bkz. Easton, F. Donald (2002). Schlıemann’s Excavations at Troia 1870-1873. Germany: Verlag philipp Von Zabern., Schlıemann, H. (1882). Vılle et Days Des Trojens. Parıs: Lıbraırıe Fırmın-Dıdot Et Cle., Lugwıng, E. (1952). Schlıemann Dıe Geschıchte Der Entdeckung Des
Alten Troja. Berlın: Swıtzerland., Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt).
olamayacağını savunmuştur. IV. yerleşmedeki evlerin şeması da III. yerleşimdeki yapılara benzemekle beraber III. yerleşmeye nazaran daha zayıf inşa edilmişlerdir150
. Bu yerleşimin yapılarında da yangın izine rastlanmamasına rağmen, III. yerleşim gibi bu yerleşmenin de neden sona erdiği kesin olarak bilinememektedir151. IV. yerleşmenin tabaka dolguları da içinde çok sayıda midye kabukları ve değirmentaşları barındıran gri renkli külden oluşmaktadır (Şek. 22). Evler tamamen taş örgü duvardan inşa edilmiştir. Keramik buluntuları genel olarak daha kaba olsa da III. yerleşimdeki buluntularla benzerlik gösterir152.
Schliemann Troia V. yerleşim tabakasının kalıntılarını yüzeyden 2-6 m. derinlikte bulmuştur. Yerleşmenin güney ve doğu yönünde büyüdüğünü gözlemlemiştir. Bu yerleşmeye ait herhangi bir savunma duvarı bulunamamıştır. Yalnızca kuzey, güney yarmasının kuzeydoğu ucundaki Roma ve Yunan yapı temelleri altında bulunan bir duvar, bu yerleşmeye dâhil edilmiştir.
Schliemann, bu yerleşmenin evlerinin taş temelli oldukları gibi bazen de tamamen kerpiçten yapıldıklarını ve düz bir dama sahip olduklarını belirlemiştir153
. Bu yerleşim tabakasında da III ve IV. yerleşim tabalarında olduğu gibi önemli bir bulguya rastlanılmamıştır. Muhtemelen bu dönemdeki halk tarım ve hayvancılıkla uğraşıyordu154
.
150
Sazcı, 2007: 60. Bkz. Easton, F. Donald (2002). Schlıemann’s Excavations at Troia 1870-1873. Germany: Verlag philipp Von Zabern., Schlıemann, H. (1882). Vılle et Days Des Trojens. Parıs: Lıbraırıe Fırmın-Dıdot Et Cle., Lugwıng, E. (1952). Schlıemann Dıe Geschıchte Der Entdeckung Des
Alten Troja. Berlın: Swıtzerland., Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt).
Köln: Phılıpp Von Zabern., Herlihy, D. (1959). Troia IV. Medieval Academy of America, 34/2, 300.
151
Sazcı, 2007: 61. Bkz. Easton, F. Donald (2002). Schlıemann’s Excavations at Troia 1870-1873. Germany: Verlag philipp Von Zabern., Schlıemann, H. (1882). Vılle et Days Des Trojens. Parıs: Lıbraırıe Fırmın-Dıdot Et Cle., Schlıemann, H. (1882). Vılle et Days Des Trojens. Parıs: Lıbraırıe Fırmın-Dıdot Et Cle., Lugwıng, E. (1952). Schlıemann Dıe Geschıchte Der Entdeckung Des Alten
Troja. Berlın: Swıtzerland., Sieber, M. (1990). Troja-Homer-Schlıemann (Mythos und Wabreıt). Köln:
Phılıpp Von Zabern., Herlihy, D. (1959). Troia IV. Medieval Academy of America, 34/2, 300.