Transfer Fiyatlandırmasında Belge Düzeni

Belgelendirme, mükelleflerce uygulanan yöntemlerin emsallerine uygunluk ilkesine uyumlu olduğunu vergi idarelerine göstermek bakımından önemlidir. İlave olarak mükellefin ticari faaliyetlerinin ve içinde bulunduğu sektördeki en son verilerin güncellenmesi açısından da önem arz etmektedir. Yeterli ölçüde belge temin edilmesi vergi mükelleflerinin transfer fiyatlandırması ile olası cezalardan kurtulmasına olanak da sağlayabilecektir. İyi bir belgelendirme sisteminin oluşturulması, emsallerine uygunluk ilkesinin şirket içi işlemlerde de uygulanmasını kolaylaştırabilecektir²⁴⁵.

Transfer fiyatlandırması uygulamasının 2007 yılından itibaren yürürlüğe girmesiyle birlikte örtülü kazanç dağıtımında bulunma şartları daha objektif kıstaslara bağlanmıştır. İlişkili kişilerle yapılan işlemlerde uygulanan fiyatın emsallere uygun olduğundan veyahut olmadığından bahsedebilmek için uygulanan fiyatın, ilgili işlem için kullanılacak yöntem sonucu elde edilecek emsallere uygun fiyat ile karşılaştırılması gerekecektir. Yöntemlerin uygulanması ise bir takım teknik analiz çalışmalarının yapılmasına bağlıdır. Neticede ise transfer fiyatlandırması kapsamında bulunan kurumlar ile gelir vergisi mükelleflerinden teşebbüs sahipleri, emsallere uygun fiyata ulaşma sürecinde yapmış olduğu tüm hesaplama ve işlemlere yönelik daha ciddi dokümantasyon ve belgelendirme yükümlülüğü ile karşı karşıya kalmaktadır²⁴⁶.

Kurumlar Vergisi Kanununun 13’üncü maddesinin 7’nci fıkrasına göre, transfer fiyatlandırması ile ilgili usulleri belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Bakanlar Kurulu bu yetkisine istinaden 2007/12888 sayılı Kararı ile söz konusu usulleri düzenlemiş ve 06.12.2007 tarihli Resmi Gazete’de yayımlamıştır. Kararın 5’inci bölümü (yani 18 ve 19’uncu maddeleri) transfer fiyatlandırmasında belgelendirme konusunu düzenlemektedir. Kararın 18’inci maddesinde, belgelendirmenin amacı açıklanmış, 19’uncu maddede ise, “yıllık belgelendirme” konusu düzenlenmiştir.

Kararın 17’inci maddesi, peşin fiyatlandırma anlaşmalarında belgelendirme konusuna

245Işık, s.144-145.

246Gündoğan Durak, “Transfer Fiyatlandırması Formunun Doldurulması”, Lebib Yalkın, Sayı.54 (Haziran 2008), s.39.

80

ilişkindir²⁴⁷. Ayrıca 1 ve 2 No’lu Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğlerde konuya ilişkin açıklamalar yer almıştır.

Transfer fiyatlandırmasında belgelendirme ile amaçlanan, transfer fiyatlandırmasına ilişkin sürecin anlaşılması ve hesaplamaların ayrıntılarının gösterilmesidir. Bu nedenle, mükellefler tarafından, emsallere uygunluk ilkesi doğrultusunda işlem yapıldığını gösteren bilgi ve belgelerin hazırlanması ya da temin edilmesi, ayrıca belgelendirmeye ilişkin bu bilgi ve belgelerin istenmesi durumunda İdare’ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz edilmek üzere hazır tutulması zorunludur²⁴⁸.

2.2.6.1. Yıllık Belgelendirme

Transfer fiyatlandırmasına ilişkin düzenlemelerde yıllık olarak ilişkili kişilerle işlem yapan kurumlar vergisi mükelleflerine yıllık rapor düzenleme ve form doldurma yükümlülüğü getirilmiştir. Gelir Vergisi mükelleflerinin ilişkili kişilerle işlem yapmaları halinde ise yıllık rapor düzenleme ve form doldurma yükümlülükleri bulunmamaktadır.

Kurumlar vergisi mükelleflerinin, ilişkili kişilerle bir hesap dönemi içinde yaptıkları mal veya hizmet alım ya da satım işlemleri ile ilgili olarak “Transfer Fiyatlandırması, Kontrol Edilen Yabancı Kurum ve Örtülü Sermayeye İlişkin Form”u doldurmaları ve kurumlar vergisi beyannamesi ekinde, bağlı bulunulan vergi dairesine göndermeleri gerekmektedir.

Kurumlar Vergisi beyannamesinin verilme süresine kadar “Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu”nun hazırlaması ve bu süre sona erdikten sonra istenmesi halinde İdare’ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibrazı zorunludur.

Buna göre;

 Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı’na kayıtlı mükelleflerin bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi ve yurt dışı işlemleri,

247Erdoğan Sağlam, “Türk Vergi Mevzuatına Göre Transfer Fiyatlandırmasında Belgelendirme”, Lebib Yalkın, Sayı.52 (Nisan 2008), s.32-33.

248Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Rehber, s.13-14.

81

 Serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi işlemleri,

 Diğer kurumlar vergisi mükelleflerinin bir hesap dönemi içinde ilişkili kişilerle yaptıkları yurt dışı işlemleri,

için Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu hazırlamaları gerekmektedir.

Dolayısıyla,

 Serbest bölgelerde faaliyette bulunan kurumlar vergisi mükelleflerinin ilişkili kişilerle yaptıkları yurt dışı işlemleri,

 Diğer kurumlar vergisi mükelleflerinin ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi işlemleri,

 Gelir vergisi mükelleflerinin ilişkili kişilerle yaptıkları yurt içi ve yurt dışı işlemlerine ilişkin olarak Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu hazırlamalarına gerek bulunmamaktadır. Ancak rapor hazırlama zorunluluğu bulunmayan mükelleflerin aşağıda belirtilen bilgi ve belgeleri istenmesi durumunda İdare’ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz edecekleri tabiidir.

Mükelleflerin hangi tarihten itibaren Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu hazırlamaları gerektiği aşağıdaki şekilde özetlenebilir²⁴⁹:

Tablo 2: Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporu Hazırlanmasına İlişkin Bilgiler Büyük Mükellefler Vergi

Dairesi Başkanlığı’na Kayıtlı Mükellefler

-Yurt içi işlemleri

- Yurt dışı işlemleri 01.01.2007’den itibaren - Serbest Bölgelerindeki

Mükellefleri - Yurt içi işlemleri 01.01.2008’den itibaren

249Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Rehber, s.13-14.

82

2.2.6.2. İstendiğinde İbraz Edilmesi Gereken Bilgi ve Belgeler

Rapor hazırlama zorunluluğu bulunmayan mükellefler aşağıda belirtilen bilgi ve belgeleri istenmesi halinde İdare’ye veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara ibraz edeceklerdir;

 Mükellefin faaliyetlerinin tanımı, organizasyon yapısı (merkez, şube) ve ortakları, sermaye yapısı, içinde bulunduğu sektör, ekonomik ve hukuki geçmişi hakkında özet bilgiler, ilişkili kişilerin tanımı (vergi kimlik numaraları, adresleri, telefon numaraları vb.) ve bu kişiler arasındaki mülkiyet ilişkilerine ilişkin bilgiler,

 Üstlenilen işlevleri, sahip olunan riskleri ve kullanılan varlıkları içeren tüm bilgiler,

 İşlem konusu yıla ilişkin ürün fiyat listeleri,

 İşlem konusu yıla ilişkin üretim maliyetleri,

 İşlem konusu yıl içinde ilişkili ve ilişkisiz kişilerle yapılan işlemlerin miktarı ile fatura, dekont ve benzeri belgeler,

 İşlem konusu yıl içinde ilişkili kişilerle yapılan tüm sözleşme örnekleri,

 İlişkili kişilere ait özet mali tablolar,

 İlişkili kişiler arasındaki işlemlere uygulanan şirket içi fiyatlandırma politikası,

 İlişkili kişiler tarafından farklı muhasebe standartları ve yöntemleri kullanılıyor ise bunlara ilişkin bilgi,

 Gayri maddi varlıkların mülkiyetine ve alınan veya ödenen gayri maddi hak bedellerine ilişkin bilgi,

 Kullanılan transfer fiyatlandırması yönteminin seçilme nedeni ve uygulanmasına ilişkin bilgi ve belgeler (iç ve/veya dış emsaller, karşılaştırılabilirlik analizi),

83

 Emsallere uygun fiyat ya da kâr marjının saptanmasında kullanılan hesaplamalar ve yapılan varsayımlara ilişkin ayrıntılı bilgiler,

 Belli bir emsal fiyat aralığı tespit edilmişse, bu aralığın tespitinde kullanılan yöntem,

 Emsal fiyatın tespit edilmesi için gerekli diğer belgeler.

2.2.6.3. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasına İlişkin Belgelendirme

Peşin fiyatlandırma anlaşması için İdare’ye başvuruda bulunan mükelleflerin sunmaları gereken temel bilgi ve belgeler aşağıdaki gibidir:

 Yazılı Başvuru (Yazılı Başvuru’da anlaşmanın süresine ilişkin talep, anlaşma sürecine katılacak mükelleflerin ya da temsilcilerin adları, T.C. kimlik numaraları, adresleri, telefon numaraları, mükellefin faaliyet konusu, kurumun yapısı (merkez, şube) ve ortakları, sermaye yapısı, içinde bulunduğu sektör, ekonomik ve hukuki geçmişi hakkında özet bilgiler, ilişkili kişilerin tanımı ve bu kişiler arasındaki mülkiyet ilişkilerine ilişkin bilgiler yer alır),

 Üstlenilen işlevleri, sahip olunan riskleri ve kullanılan varlıkları içeren tüm bilgiler,

 Kritik varsayımlara ilişkin bilgiler ve gerekçeleri (önerilen transfer fiyatlandırması yöntemi ile bu yöntemin seçimine ve uygulanmasına esas teşkil eden koşullara ve varsayımlara ilişkin açıklamalar, analizler ve yapılan diğer çalışmalar),

 Gayri maddi varlıkların mülkiyetine ve alınan veya ödenen gayri maddi hak bedellerine ilişkin bilgi,

 İlişkili kişiler tarafından farklı muhasebe standartları ve yöntemleri kullanılıyor ise bunlara ilişkin bilgi,

 Başvuru tarihinin içinde bulunduğu hesap dönemine ilişkin ürün fiyat listeleri,

84

 Başvuru tarihinin içinde bulunduğu hesap dönemine ilişkin üretim maliyetleri,

 İlişkili kişiler arasındaki işlemlere uygulanan şirket içi fiyatlandırma politikası,

 Başvuru tarihinin içinde bulunduğu hesap döneminde ilişkili ve ilişkisiz kişilerle yapılan işlemlerin miktarı ile fatura, dekont ve benzeri belgeler,

 İlişkili kişilerin son üç yıla ilişkin mali tabloları, gelir veya kurumlar vergisi beyanname örnekleri, yurt dışı işlemlerine ait sözleşmelerin örnekleri,

 Önerilen transfer fiyatlandırması yöntemini destekleyen son üç yıla ait finansal veriler ve bunlarla ilgili belgeler,

 İki veya daha fazla karşılaştırılabilir işlemin olması durumunda belirlenen emsal fiyat aralığı ve bu aralığın tespitinde kullanılan yöntem,

 Emsal fiyatın tespit edilmesi için gerekli diğer belgeler.