Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (Trans Anatolia

Türkiye ve Azerbaycan, bugünümüze kadar enerji sektöründe bir cok baĢarılı projelere imza atmıĢlar. Bu çalıĢmalara dünya enerji piyasasına ses getirecek büyük bir proje ekleniyor. Ġsmi Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) olan proje Azebaycan ve Türkiye enerji seköründe mühim adım olacaktır.

Türkiye ve Azerbaycanın baĢarılı iĢ birliği sonucunda yapılan bu çalıĢmanın amacı Avrupa‟nın ve Türkiye‟nin doğal gaza olan talebini karĢılamak ve bölgede gaz çeĢitliğini sağlamaktır.

Azeybaycan‟ın Hazar Denizi bölgesindeki ġah Deniz 2 yatağındaki, Azeybaycan‟ın diğer bölgelerindeki aynı zamanda sınır ülkelerideki üretilen doğal gazın Türkiye‟nin doğalgaz talebini karĢılamak gerekirse de Türkiye üzerinden Avrupa devletlerine taĢınması Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP)‟nin temel hedeflerinderdir.

Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi‟sine ortak konsorsiyum oluĢturmak için Azerbaycan devleti tarafından Azerbaycan Devlet Petrol ġirketi (SOCAR), Türkiye devleti tarafından Boru Hatları ile Petrol TaĢıma Anonim ġirketi (BOTAġ) ve Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Ģirketleri tayin edilmiĢtir.

Azerbaycan Devlet Petrol ġirketi (SOCAR) tarafından yaradılmıĢ olan TANAP Doğalgaz Ġletim A.ġ.‟nın amacı Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı Projesi‟nin (TANAP) inĢasını,dizaynını ve sonrasında çalıĢtırılmasını, yönetilmesini sağlamaktır.

TANAP Projesi‟nin yapılmasına dair ilk adım 25 Ekim 2011 yılında Ġzmir‟de yapılan bir toplantıda atılmlĢtlr. Bundan hareketle ilk giriĢim olarak Azerbaycan ve Türk hükümetleri arasında doğal gazın Türkiye‟ye SatıĢı ve Azerbaycan'dan gelen gazın Türkiye üzerinden Transiti Hakkında ve gazın Türkiye üzerinden nakledilmesi için Bağımsız Boru Hattının ĠnĢasına Dair AnlaĢma imzalanmıĢtır (Nuray ERDOĞAN, 2017, s11).

17 Kasım 2011 yılında Ġstanbulda düzenlenen 3. Karadeniz Enerji ve Ekonomik Forumu‟nda SOCAR (State Oil Company of Azerbaijan Republic) baĢkanı R.Abdullayev Hazar bölgesindeki ġah Deniz yatağında üretilen gazın Avrupaya ulaĢtıracak hattın adını ilk kes açıklayarak “Trans-Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı” olduğunu söylemiĢtir.

26.06.2012 tarihinde Hükümetler Arası AnlaĢma ile Ev Sahibi Hükümet AnlaĢmaları‟nın imzalanmasını takiben, TANAP Doğalgaz Ġletim A.ġ. kurulmuĢ ve Trans Anatolian Gas Pipeline Company B.V, Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı‟nın onayıyla Ev Sahibi Hükümet AnlaĢması kapsamındaki haklarını ve yükümlülüklerini TANAP Doğalgaz Ġletim A.ġ.‟ye devretmiĢtir

(TANAP ÇED Raporu 2013). Boru Hatları ile Petrol TaĢıma Anonim ġirketi (BOTAġ) ve SOCAR Azerbaycan ve Türkiye tarafından projeye özel olarak tayin edilen Ģirketlerdir.

Azerbaycan‟da üretilen gazın Gürcistan‟dan geçerek Türkiye üzerinden Avrupa‟ya ulaĢması ve satılması Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı projesi tarafından öngörülmektedir.

Şekil 5:TANAP Proje Güzergahı

Kaynak:http://www.suyapi.com.tr/tr/18252/TANAP-Trans-Anadolu-Dogal-Gaz- Boru-Hatti-Projesi

TANAP proje güzergahı Ģekil 5‟de görüldüğü gibi Türkiye‟ye giriĢ noktası Gürcistan sınırında yerleĢen Ardahan ilinin Posof ilçesindeki Türkgözü köyünden baĢlamaktadır. Sırasıyla Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, GümüĢhane, Giresun, Sivas, Yozgat, KırĢehir, Kırıkkale, Ankara, EskiĢehir, Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ, Edirne illerinden geçecerek Yunanistan sınırlarında TAP boru hattına bağlanacaktır.

TANAP‟ın Türkiyeye Türkgözü giriĢ noktasından Yunanistan sınırlarına kadar olan kolu yaklaĢık 1850 km uzunluğundadır. Karada boru çapı 56 inç olan TANAP‟ın Marmara Denizi geçiĢde iki adet 36 inç olarak planlanmıĢtır.

Yatırım maliyeti yaklaĢık 10 milyar dolar olacağı beklenen Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi‟nin yıllık kapasitesinin 31 milyar metreküpe kadar

çıkması planlanmaktadır. Dünya Bankası TANAP Projesi için 800 milyon dolar ayırmĢtır. 400 milyon doları Türkiyenin BOTAġ Ģirketine verilen kredinin,400 milyon doları ise Azerbaycan‟ın GGK A.ġ Ģirketine verilmiĢtir.Dünya Bankası BaĢkan Yardımcısı S.Muller” TANAP rekabete ortam oluĢturmakla birlikte Azerbaycan ve Türk halkı için yeni ekonomik fırsatlar yaratacaktır. Aynı zamanda bu proje Avrupa'da ve Türkiye'de enerji güvenliğinin sağlanmasını destekleyecektir” dedi (Dünya Bank. TANAP,2016).

ġahdeniz yatağında üretilen doğalgazın 16 milyar m3 Türkiye „ ye girmesine dair 27 Haziran 2012‟de Azerbaycan ve Türkiye arasında anlaĢma imzalanmıĢtır. AnlaĢmanın Ģartlarına göre bu gazın 6 milyar m3 Türkiye pazarlarında, 10 milyar m3 ise Türkiye‟den geçerek Avrupa devletleri pazarlarında kullanılacaktır.

Türkiye‟ye ilk gaz akıĢı 2018 olan TANAP 2020 yılından itiberen TAP‟a bağlanarak Avrupa ülkelerine gaz akıĢını sağlayacaktır. TANAP‟ın kullanım süresi 49 yıldır.

TANAP Projesi için 4 aĢama öngörülmüĢtür: Bunlardan ilki 2018 yılında ilk gaz akıĢını gerçekleĢtirmek,ikincisi bu akıĢı 2020 yılında yıllık 16 milyar m3,üçüncü aĢamada 2023 yılında yıllık 23 milyar m3, ve son yani dördüncü aĢamada 2026 yılında bu kapasitesnin 31 milyar m3 seviyesine yükselmesini planlanmaktadır. Gelecekte Türkmenistan doğal gazının Avrupa ve Türkiye‟ye taĢınmasında Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı‟nın önem taĢıması da söylenilmektedir.

Tablo 11:TANAP Projesi Ortaklık Payları

Şirket Ülke Hissesi (%)

SOCAR Azerbaycan 58

BOTAġ Türkiye 30

BP Ġngiltere 12

TANAP‟da Azerbaycan‟ın SOCAR Ģirketi %58, Türkiye‟nin BOTAġ Ģirketi 30%, Ġngiltere‟nin BP Ģirketi ise 12% paya sahiptir (tablo 11).

Azerbaycan üretilen gazın Rusya'dan bağımsız Ģekilde Türkiye sınırlarından Avrupa‟ya ulaĢmasında TANAP önem taĢımaktadır.Azerbaycan TANAP ile birlikte Rusya'dan bağımsız olarak proje ve faaliyet üretme noktasında hareket alanını daha da geniĢletmiĢ olacak (Erdağ, 2013: 874). Azerbaycan kendi gazını kendi boru hattıyla ilk kez TANAP ile Avrupa'ya satacaktır. Kendi boru hattını transit hizmeti ücreti ödemeden kullanması Azerbaycan gazını Arupa‟da rekabetçi fiyatla satmasını sağlayacaktır. Azerbaycan yönetimi TANAP Projesi‟ni “Azerbaycan‟dan Avrupa'ya doğudan yol ve Azerbaycan‟ın geleceğe yolu”olarak tanımlanmaktadırlar.TANAP sayesinde Azerbaycan enerji tedarikçisi ülke, transit ülke (Trans-Hazar boyutu), kendi dıĢındaki yatırımcı ülke olarak güçlü bir rol üstlenmiĢ olacaktır (Telli; 2015: 363).

Türkmen gazı ve Kazakistan gazının ileride TANAP Projesi‟ne dahil olmasının yolunu açacaktır. Böylelikle Azerbaycan hem üretici hem de transit ülke rolünü oynayacaktır. Aynı zamanda Avrupa‟ya ulaĢacak gaz kapasitesini artmasını sağlayacaktır. Azerbaycan gazının ihrac edebileceği yeni pazarlara ulaĢmasında TANAP olanak sağlayacaktır.

Enerji kaynakları Azerbaycan‟ı bölgede güçlenen ülke konumuna getirmiĢtir. Azerbaycan Hazar bölgesinde ürettiyi enerji resusrları ile hem kendisi, hem de Avrupa‟nın geleceğine katkı sağlayacaktır.TANAP tüm bu özellikleriyle uluslararası petrol ve doğalgaz boru projeleri arasında öncü konumunda olan bir projedir. Böylelikle TANAP Azerbaycan‟ın gaz ihrac politikalarında olumlu etkilerini gösterecektir.

SONUÇ

Bu çalıĢmada Azerbaycan Sovyetler Birliği‟nden bağımsız olduktan sonra gerçekleĢtirdiği ekonomik düzende Türkiye‟nin rolü ve birlikte yapılan iĢbirliği gözden geĢirilmiĢtir. Bu kapsamda çeĢitli kaynaklar incelenmiĢtir. Türkiye Azerbaycan ekonomik iliĢkileri bazında yatırımların iĢletmelerinve ortaklıkların ekonomik yönden değerlendirilmesi ele alınmıĢtır.

1991 yılında Sovyetler Birliği‟nin dağılmasıyla Azerbaycan bağımsızlığını kazanmıĢtır. Bir yandan Karabağ savaĢının olması diğer yandan bir ekonomik sistemden tamamen farklı bir sisteme geçmesi kendi etkilerini göstermiĢtir. O zamanki ekonomik durum ve Ģartlarla Ģimdiki arasında önemli farklar vardır. Bunda Türkiye ile olan iliĢkilerin de rolübüyüktür. Bağısızlığını kazandıktan sonra Azerbyacan serbest piyasa ekonomisi modelini oluĢturup sürdürmektedir ve Türkiye ile genel ekonomik iliĢkilerde ilk sıralardadır. Türkiye ile Azerbaycan‟ın aynı kültür ve etnik kökene sahip olması Türk iĢ adamlarının yatırım yaparken Azerbyacan‟ı seçmesini etkilemiĢtir.

Azerbaycan‟ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke Türkiye olmuĢtur. Bu sebepten Türkiye ile Azerbaycan arasındaki iliĢkiler tarihi kardeĢlik temelinden devam etmiĢtir. Aynı zamanda Azerbaycan‟ın petrol ve doğal gaz resurslarının uluslararası pazarlara çıkarması ile bölgede artan önemi ve Türkiye‟nin son zamanlarda doğrudan inisiyatif alan dıĢ politika stratejisi her iki ülkenin daha da yaklaĢmasına sebep olmuĢtur.

Türkiye doğal kaynakları zengin olmadığından, dıĢa olan bağımlılığı azaltmak ve çeĢitliği arttırmak için dıĢ politikalarında enejiye odaklı politikalara üstünlük vermeye baĢlamıĢtır. Türkiye gaz ihtiyacının karĢılanmasında kaynak ve güzergah çeĢitliğine girmiĢ böylece tedarikçi ülke olarak Azerbaycan arz güvenliği yönünden de TANAP ortaya çıkmıĢtır. Anadolu‟dan geçtiği için TANAP ulusal nitelikli projedir. GGK‟nın hayata geçmesine imkan yarattığı için aynı zamanda uluslararası boyutlu projedir. TANAP Projesi iĢe baĢladıktan sonra Azerbaycan ve Türkiye‟ye ekonomik ve siyasi konuda büyük yararlar sağlayacaktır.

Petrol ekonomik ve stratejik güç demektir. Petrolün önemi gelecekte petrol rezervlerinin azalmasıyla birlikte artacaktır. Azerbaycan ve Türkiye TANAP Projesi ile 'Güç' iĢbirliğine imza atmıĢtır. Bunun sebebi diğer projelerden farklı olarak TANAP sadece ekonomik açıdan değil aynı zamanda Azerbaycan'ın ülke çıkarlarını koruması, Türkiye‟nin bölgedeki önemini vurgulaması açısından da önemli bir projedir. TANAP Projesi sadece doğal gazı dünya pazarlarına ulaĢtırarak kazanç sağlamakla değil aynı zamanda doğal gaz kapasitesiyle bölgede arz güvenliğini temin edecektir. TANAP Projesi‟ni önemli kılan sebeplerden biri ülkeye sağlayacağı gelirdir. Proje Türkiye ve Avrupanın doğal gazda Rusya‟ya olan bağımsımlığı azaltmakla birlikte Azerbaycan‟a da Doğu-Batı enerji koridorunda önemli rol yükleyecektir.

TANAP Türkiye sınırlarından geçtikten sonra, Avrupaya birleĢecek olan TAP boru hattıyla bütünleĢecektir. Azerbaycan gazı TAP ile ilk defe Avrupa pazarlarına ulaĢacaktır.

Azerbaycan Türkiye arasındaki ticaret istatistiklerine bakarsak özellikle 2003- 2013 yılları arasındaki yatırımlarda ne kadar artıĢ olduğunu görürüz. 2003 yılında Türkiye‟nin Azerbaycan‟a yatırımı 315,5 milyon $ iken 2003 yılından sonra 8 defa artarak 2012 yılında 2,6 milyar $ seviyesi ulaĢmıĢtır. Bu Ģekilde devam ederek 2020 yılında toplam ticaret hacminin 15 milyar $ seviyesine ulaĢtırılması hedeflenmektedir.

Azerbaycan‟la Türkiye arasındaki ticaretin büyük kısmını petrol kaplasa da, hükümetlerimiz diğer sektörlerde Türk ve Azerbaycan‟lı iĢ adamları için kolaylıklar sağlamaktadır.

Günümüzde iki ülke arasındaki iliĢkiler sorunsuz Ģekilde devam etmektedir. Bu iliĢkilerin aynı Ģekilde devam etmesi ve daha da pekiĢtirilmesi için Güney Kafkasya coğrafiyasında düzenli istikrarın sağlanması, tarihi bağlar ve aynı millet unsurunun unutulmaması, ekonominin demokrasi ve liberal Ģekilde FsistemleĢtirilmesi, Karabağ SavaĢı‟nın ve Ermeni iĢgalinin sonra ermesi, uluslararası platformalarda Türkiye ve Azerbaycan‟ın birbirine karĢılıklı destek göstermesi, çok yönlü faaliyet programlarının oluĢturulması,ABD'nin Azerbaycan

üzerinde olan kontrolünün kısıtlanması ve engellenmesi gerekmektedir. Küresel güçlerin yapıcıyaklaĢımları olması beklenmemekte, dolayısıyla iki ülkenin iliĢkileri dıĢ tehditleri dikkate alarak yapılandırılmalıdır. Söylenen bu strateji ve politikalar hayata geçirildiğinde ülkeler arasındaki iliĢkiler beklenen seviyeye ulaĢacağı beklenmektedir.

KAYNAKÇA

Makale, Dergi, ve Tezler

Acar, Fatih, “Türkiye Ekonomisine Genel BakıĢ (2001-2013)”, Çalışma Dünyası Dergisi / Cilt: 1 / Sayı: 2, 2013..

Akgül, Fatih, “Rusya'nın Putin Dönemi Avrasya Enerji Politikaları'nın Türkiye Rusya ĠliĢkilerine Etkileri”, Journal of Security Strategies (Güvenlik Stratejileri Dergisi), issue: 05 / 2007.

Alagöz Mehmet, “Türkiye Cumhuriyetleri Ġle ĠliĢkimize Ekonomik Açıdan Bir YaklaĢım”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 12.

Altay, Hüseyin - Çelebioğlu, Fatih; ġen, Ali, “Ticari YoğunlaĢma Kapsamında Türkiye'nin Küresel Ölçekli DıĢ Ticaret Analizi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 26 Nisan 2010.

Aslanlı, Araz, “Karabağ sorunu ve Azerbaycan-Türkiye-Ermenistan ĠliĢkileri”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi 1(1). Atlı, Hakan, “Küresel Doğan ĠĢletmelerde GiriĢimcinin Bireysel ÖzelliklerininErken

UluslararasılaĢmasındaki Rolü”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 39,Ocak 2014.

AydoğuĢ, Ġsmail, “Küresel Ekonomik GeliĢmeler ve Türkiye”, Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi (C.VIII, S.2, 2006).

Aynagöz Çakmak, Özge, AçıklanmıĢ KarĢılaĢtırmalı Üstünlükler ve Rekabet Gücü: “Türkiye Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrisi Üzerine Bir Uygulama”, GaziÜniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Bölümü, 2008. BabaĢlı, Memmedali, “KüreselleĢme Sürecinde Azerbaycan”, Qafqaz

ÜniversitesiDergisi, Number 18, 2006.

Bakkalcı, Ahmet Can, “Yeni Yeni Ticaret Teorilerinin Makroekonomik DoğasıVe Türk Ekonomisi”, Yönetim Bilim Dergisi Cilt 11 sayı 22, sayfa 86, 2013.

Balcı, Ali, “Roland Robertson, KüreselleĢme ve Kültür”, Bilgi Dergisi Sayı 1, 2006.

Balay, Refik, “KüreselleĢme, Bilgi Toplumu ve Eğitim”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, cilt 37, sayı 2, 2004.

Canova, Fabio - Dellas, Harris, “Trade Ġnterdependence and the Ġnternational Business Cycle”, Journal of International Economics 34 (1993) 23-47. North Holland.

Canar, Burçin, “Soğuk SavaĢ Sonrasında Amerika BirleĢik Devletleri'nin Karadeniz Politikası”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 67 No.1, 2012.

CoĢkun, Ahu, “DıĢ Ticaret Teorileri Kapsamında Türkiye'nin Rekabet Gücü Üzerine Bir Değerlendirme”, Tekirdağ s.m.m.m. Odası Sosyal Bilimler Dergisi, sayı3, nisan syf 3, 2014.

Czinkota, Michael.R, “Why Ġnternational Marketing”, İnsights Globa l- MarketingManagement, Summer 2011.

“Doğrudan Yabancı Yatırımların Uluslar arası Ticarete Etkileri: Türkiye Değerlendirmesi”, T.C Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Araştırma ve İncelemeDizisi No 40, Ankara 2005.

Erdal, Tanas, Karagöl, Salihe, Kaya (2014). “Enerji Arz Güvenliği ve Güney Gaz Koridoru (GGK)”. SETA,(108),13-16.

Erdağ, Ramazan, (2013), “Anadolu GeçiĢli Doğal Gaz Boru Hattı Projesi (TANAP)‟nın Küresel Enerji Politikalarına Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme”, C:6, s: 867-877.

Fikret Elma, “KüreselleĢme Sürecinde Güney Kafkasya Demokrasi, Güvenlik veĠĢbirliği Sorunu”, Uluslararası Sosyal AraĢtırmalar Dergisi, The Journal of International Social Research Volume 2/6 Winter 2009, sayfa 197-198. Genç, Murat Can - Artan, Seyfettin; Berber, Metin, “Karadeniz Ekonomik

YaklaĢımı”, Atatürk Üniversitesi Iktiasdi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 25, sayı 2, 2011.

Gökçe, Mustafa, “Yukarı Karabağ Sorunu ve Türkiye - Ermenistan ĠliĢkileri Üzerine Bir Değerlendirme”, Turkish Studies İnternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish Volume 6:1 Winter 2011. Gökçe Tekin Turhan, Kara Sınırı Komşular İle Ticaretin Türkiye’nin

Kalkınmasına Etkisi - Çekim Modeli Yaklaşımı, T.C. Kadir Has Üniversitesi SosyalBilimler Enstitüsü ĠĢletme Anabilim Dalı, Finans ve Bankacılık Bilim dalı DoktoraTezi, Ġstanbul 2012.

Groh, Arnold, “Globalization and Ġndigenous Ġdentity”, Psychopathologie Africaine, 2006.

GüreĢ,Yener, KOBİ'ler için gelişim ve İhracatı Artırma Yolları, 2012.

Hasanov, Fahri - Süleymanov, Elçin, “Azerbaycan'ın Türkiye'nin Enerji Sektörüne Yatırımlarının Azerbaycan-Türkiye ekonomik ĠliĢkilerinde Rolü”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Uluslararası Avrasya Strateji Dergisi 2(2): 073-100.

Horzum, Mehmet BarıĢ - Yılmaz, KürĢad, “KüreselleĢme, Bilgi Teknolojileri ve Üniversite”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakultesi Dergisi, Cilt 6 Sayı:10, 2005.

Hüseynov, Valeh, Türkiye - Azerbaycan Ticari İlişkileri ve Geliştirilmesine Yönelik Öneriler, (Marmara Üniversitesi Ġktisat Anabilim Dalı, Uluslararası Ticaretve Para Yönetimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi) Ġstanbul 2009. Ġçli, Gönül, “KüreselleĢme ve Kültür”, C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi Cilt : 25

No: 2, Aralık 2001.

Ġsmayil, Toğrul (2013), “Azerbaycan, Güney Enerji Koridoru, TANAP ve TAP”, EriĢim: http://www.enerjigunlugu.net/icerik/4681/azerbaycan-guney-enerji- koridoru-tanap-vetap.html#.WLgcN9KLQdU

Капица, Л.М, “Теневая Глоболизация”, Экономика (Московский государственный институт международных отношений).

Kaya, Mehmet, “KüreselleĢme YaklaĢımları”, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi,13, 2009.

Kiper, Perihan, “KüreselleĢme Sürecinde Kentlerimize Giren Yeni Tüketim Mekanları ve Yitirilen Kent Kimlikler”, TMMOB Şehir Plancıları Odası Yayını (Journal of the Chamber of City Planners, Sayı 30 ĠSSN 1300-7319, 2004.

Kodaman, Timuçin, “Hazar Havzasında stratejik oyun”, Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakultesi, C10,S.1 s.251-262, 2005. Mammadov, Agil, “Azerbaycan DıĢ Politikasında Enerji Faktörü”, Akademik

Bakış Dergisi Sayı: 35, ISSN:1694-528X, Kırgızistan, Mart – Nisan 2013. Nuray, Erdoğan, (2017). “TANAP Projesinin Türkiye ve Azerbaycan Enerji

Politikalarındaki Yeri ve Önemi”. Ġktisadi ve Ġdari Bilimler Fakültesi Dergisi,10(3),10-26.

Oğuz Kara - Birol Erkan, “Türkiye'nin Emek Yoğun Mal Ġhracatındaki KarĢılaĢtırmalı Üstünlüklerin Makro Ekonomik Büyüklüklerle ĠliĢkisi” (Masters,1995:V). sayfa 69 Ekonomik ve Sosyal Arastırmalar Dergisi, Bahar 2011, Cilt:7,Yıl:7, Sayı:1, 7:67-9367.

Özge Aynagöz, “AçıklanmıĢ KarĢılaĢtırmalı Üstünlükler ve Rekabet Gücü: Türkiye Tekstil ve Hazır Giyim Endüstrisi Üzerine Bir Uygulama”, Gazi Üniversitesiyayınları, ocak 2008, sayfa 67.

Özgür, Özdamar, “Türkiye'nin Yeni DıĢ Politikasında Karadeniz Bölgesi”, Ortadoğu Analiz Cilt 4 - Sayı 41, Mayıs 2012.

Saçık, Sinem Yapar, “DıĢ Ticaret Politikası ve Ekonomik Büyüme Ġliskisi: Teorik Açıdan Bir Ġnceleme”, KMU İİBF Dergisi Yıl: 11 Sayı: 16 Haziran/ 2009.

Sarı, Özgür, “Yükselen Karadeniz ve Karadeniz Ekonomik ĠĢbirliği Örgütü”, Stratejik Araştırmalar Dergisi sayı: 10, 2007.

Savcı, Yasin, KOBİ'lerin Dış Ticarette Karşılaştıkları Sorunlar (Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi), Edirne 2009.

TANAP Project: Securing the natural gas needs of Turkey and Europe Providing SCADA and telecommunications infrastructure for the pipeline, (2016). Tağraf, Hasan, “KüreselleĢme Süreci ve Çokuluslu ĠĢletmelerin KüreselleĢme

Sürecine Etkisi”, C.Ü İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 2002.

Türkiyede Uluslararası Doğrudan Yatırımların Yerel Sanayi ve Kobiler ÜzerindeEtkileri, Akademik inceleme yarışması, YASED 2009.

Ünsar, Sinan, “Uluslararası ĠĢletmelerde Üretim Stratejileri”, Journal of Yasar University 2(7), 695-708,2007.

İnternet Kaynakları

Azerbaycan, https://tr.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan (25.12.2014). Azerbaycan Respublikası Dövlet Statistika Komitesi, 24 Mart 2018.

Azerbaycan'ın 2014 GSYĠH 59 Milyar Manat, http://www.ekonomi.gov.tr (15.02.2015).

Azerbaycan'ın Ekonomisi, http://www.mfa.gov.tr/azerbaycan-ekonomisi.tr.mfa (26.07.2015)

Azerbaycan Türkiye ĠliĢkileri, http://lib.aliyevheritage.org/tk/4610295.html (08.03.2015)

Azerbaycan Türkiye ĠliĢkilerinde Enerjinin Rolü, enerjigunlugu.net/azerbayca nturkiye-iliskilerinde-enerjinin rolu_4544.html#.VbDBjLPtmkp (07.03.2015) Azerbaycan Ekonomisi ve Tarımı, http://tsuab.org.tr/ (27.12.2014)

Azerbaycan 5 Yılda 3 Kat ZenginleĢti, http://www.turcomoney.com/azerbayc an-5- yilda-3-kat-zenginlesti.html (27.12.2014)

Azerbaycan Ülke Bülteni, http://www.deik.org.tr (29.12.2014)

Azerbaycan Ülke Bülteni 2012, http://www.deik.org.tr, (04.01.2015)

Azərbaycanın ərazisi, https://www.e-gov.az/az/content/read/21

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ KONSTİTUSİYASI, http://www.e-qanun.az/ framework/897

Bakü Büyükelçiliği Ticaret MüĢavirliği, Müteahhitlik Hizmetleri Ülke Profili (Rapor), 05.04.2013.

Bozkurt, Rıdvan - Sönmez, Gülnur, “KOBĠ‟lerin Verimlilik Sorunları ve ÇözümÖnerileri”, mmo.org.tr/resimler/dosya_ekler/12caa42776b0cc6_ek.pdf (21.07.2015)

Bulut, Cihan, “Yabancı Sermayenin Önemi Kapsamında Türkiye Azerbaycan Ekonomilerinin Değerlendirilmesi”, Qafqaz Üniversitesi/ Bakü 2013, papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2227228 (10.07.2015)

ÇalıĢma Hayatı ve Sosyal Güvenlik, http://www.tusiab.org/makale/87/ calismahayati-ve-sosyal-guvenlik-namik-ata#.VbSZ07Ptmkp (22.07.2015) DEĠK/Türk-Azerbaycan ĠĢ Konseyi Tanıtım Toplantısı, bolutso.org.tr/deikturk-

azerbaycan-is-konseyi-tanitim-toplantisi (08.03.2015)

DıĢ Ticaret, http://www.atonet.org.tr/yeni/index.php?p=1181 (25.03.2015)

DıĢ Ticaret Cirosu, http://www.azerbaijans.com/content_1679_tr.html(22.03.2015)

Dünya Bankı TANAP layihəsinə 800 milyon dollar kredit ayırıb, http://olke. az/news/detail/dunya-banki-tanap-layihesine-800-milyon-dollar-kredit- ayirib-76302 (21.12.2016)

Düzyol Saltuk, TANAP: Türkiye ve Azerbaycan Ġçin Enerjide „Kazan-Kazan‟, http://www.enerjimagazin.com/haber-2694-TANAP-Turkiye-ve-Azerbaycan- Icin-Enerjide--Kazan-Kazan.html (01.12.2014)

Enerji Kaynaklarının Nakli Stratejisi, azerbaijans.com/content_1030_tr.html (22.03.2015)

“Ezeli Dostluktan Stratejik Ortaklığa”, http://setav.org/tr/ezeli-dostluktanstratejik- ortakliga-azerbaycan-ve-turkiye/yorum/17719 (01.03.2015)

“Hollanda Hastalığı Nedir?”, http://politikaakademisi.org/2014/07/18/hollanda hastal igi-nedir/, 28.11.2015.

Ġsmayil, Toğrul , Azerbaycan, Güney Enerji Koridoru, TANAP ve TAP, http:/ /www.enerjigunlugu.net/icerik/4681/azerbaycan-guney-enerji-koridoru- tanap-vetap.html#.WLgcN9KLQdU (27.08.2013)

Karagöl, Erdal Tanas, “Ak Parti Dönemi Türkiye Ekonomisi” (Rapor SETA), http://setav.org/tr/ak-parti-donemi-turkiye-ekonomisi/rapor/4527

(22.07.2015)

Kelbizade, Elnur, Türkiye Azerbaycan ĠliĢkilerinde Aliyev Vizyonu, http://haber.star.com.tr/acikgorus/turkiye-azerbaycan-iliskilerinde-

aliyevvizyonu/hab er-822264,(15.07.2015)

KüreselleĢme'nin Fayda ve Zararları, http://www.iktisadi.org/kuresellesmenin fayda- ve-zararlari.html (10.04.2015)

Macit, Fatih, “Türk Konseyi Ekonomik ĠliĢkileri Yeterli Mi?” Hazar RaporuBahar 2013, http://www.academia.edu (22.07.2015)

Quliyev, Fərid (2014) “TANAP: Ġqtisadiyyat geosiyasətdən irəlidir”, EriĢim: http://www.bbc.com/azeri/azerbaijan/2014/09/140920_enregy_projects_a nal ysis

TANAP: Türkiye ve Azerbaycan Ġçin Enerjide „Kazan-Kazan‟,http://www.en erjima gazin.com/haber-2694-TANAP-Turkiye-ve-Azerbaycan-Icin-Enerjide-- Kazan-Kazan.html (01.12.2014)

TAP‟s shareholders,https://www.tap-ag.com/about-us/our-shareholders

TANAP‟ta Maliyet DüĢtü, ĠnĢaat Hızlandı, http://www.hurriyet.com.tr/tanapt a- maliyet-dustu-insaat-hizlandi-40304055 (12.12.2016)

Türk Konseyi: Türk Birliğinin Hazırlığı mı?, http://www.turksam.org/tr/maka ledetay/1125-turk-konseyi-turk-birliginin-hazirligi-mi (03.03.2015)

Turizm ĠĢbirliği, turkkon.org/tr-TR/turizm-isbirligi/3/33/33/39 (04.03.2015)

Turizm Projeleri ve Etkinlikler, http://www.azerbaijans.com/content_911_tr.h tml(10.03.2015)

Türkiye-Azerbaycan ĠĢbirliği Türk Dünyasına Örnek Olacak,http://m.turkish ny.com/news/turkiye-azerbaycan-isbirligi-turk-dunyasina-ornekolacak