Trakya Bölgesinde Buğday Tarımında Kullanılan Herbisitler

Üreticilerce en çok tercih edilen ilk beş yabancı ot ilacının ilk ikisi geniş yapraklı yabancı ot mücadelesinde kullanılan teknik maddelerdir. Buğday tarımında üreticilerin en çok kullandığı teknik madde Chlorsulfuron (%33,7) olarak görülmektedir (Çizelge 9.4). Bu teknik madde Trakya Bölgesinde uzun yıllardır pek çok farklı ticari ad altında satılmaktadır.

Chlorsulfuron, hedef yabancı ot türüne göre buğdayda çıkış öncesi (pre-emerges) ve çıkış sonrası (post emergens) şeklinde uygulanabilmektedir. İlkbaharda yabancı ot ilacı atmak için toprak yapısının müsait olmadığı su tutan arazilerde ve delice gibi buğday ekiminden hemen sonra çimlenen yabancı otların sorun olduğu yerlerde Chlorsulfuron üreticilerce yoğun olarak kullanılmaktadır. İlacın belirli bir süre topraktan çalışma özelliği bulunmaktadır. Bu özellik dolayısıyla Trakya’daki üreticiler buğday ekim alanlarında çıkış öncesi ilaç uygulamaları ile ekim sonrası problem olacak dar ve ağırlıklı olarak ilkbaharda çıkan geniş yapraklı yabancı otlarla mücadele etmeyi amaçlamaktadırlar. Ayrıca, ilacın ihtiyaç halinde dar yapraklı yabancı ot ilaçlarının büyük kısmı ile tank karışımı yapılabilmesi üreticiler tarafından tercih edilmesinde etkili olmaktadır.

Ülkemizde tahıl alanlarında geniş yapraklı yabancı otlara karşı ilaçlanan alan 29.743.000 ha olup bu alanın % 4.1’lik kısmı Chlorsulfuron ile ilaçlanmaktadır (Sönmez, 1993). Chlorsulfuron’un yüksek pH’lı ve mikrobiyal aktivitenin az olduğu topraklarda yarı ömrü 18 ay olup toprakta uzun süre kalabilmektedir (Nicholls ve ark,1987). 1984 ve 1985 sonbaharında İngiltere’de buğday tarlasına yapılan Chlorsulfuron uygulamasını takiben 1986 ve 1987 yıllarında aynı tarlada yetiştirilen şeker pancarının zarar gördüğü saptanmıştır. Sonbahar ilaçlaması yapılan buğday alanlarında Chlorsulfuron, kışın çok az parçalanmakta ve bu mevsimde bitkilerin köklerinden kolaylıkla toprağa salınmakta, bahar ve yaz aylarında ise kültür bitkisine çok fazla zarar vermektedir (Duffy ve ark, 1987).

Chlorsulfuron’un 103mm’lik toplam yağışta yaklaşık %46’sı toprağın 50cm derinliğine kadar süzülebilmekte ve kalıntısı uygulamadan 18 ay sonra bile toprakta kalabilmektedir (Stork, 1995).

özellikle hassas bitkiler daha fazla etkilenmektedir. İlaca en hassas kültür bitkisi soğan olup daha sonra da şeker pancar gelmektedir (Eagle,1993).

Şekerpancarı, Chlorsulfuron’un topraktaki kalıntısına buğdaydan 1000 kez daha hassas olmakta, özellikle 1 ppb’den daha az konsantrasyonlarda bile pancarın kök gelişimini engellemektedir (Beyer ve ark, 1987). Chlorsulfuron’un kumlu-killi topraktaki kalıntısının Romans Kaya çeşidi pancarın gelişimine %60-80 oranında azalma meydana getirdiğini bildirilmiştir (Yaduraju ve ark, 1989).

İlacın asit karakterli topraklarda uygulamasından 26 ay sonra bile kalıntısına rastlanıldığı ifade edilmektedir (Brewster ve ark,1983).

Chlorsulfuron’dan sonra buğday üreticilerince en çok kullanılan teknik madde (%21,2) ile 2.4 D Acid Dimethylamin’dir. Bu teknik maddenin bölgede kullanımı bir hayli eskidir. 2.4 D Acid Dimethylamin çıkış sonrası kullanılabilen seçici, hızlı etkiye sahip bir yabancı ot ilacıdır. Uygulamanın başarılı olması için ilaçlama yapılan günlerde hava sıcaklığının 10-12oC’den düşük olmamalıdır. Bu ön şart yabancı ot mücadelesinde başarıyı sınırlayan bir etmendir. Pek çok yabancı ot türü düşük sıcaklıklarda gelişebildiği gibi salt 2- 6 yapraklı oldukları dönemde başarılı bir şekilde kontrol edilebilmektedir. Hava sıcaklıklarından dolayı uygulamanın geciktiği dönemlerde yabancı ot buğday ile rekabete girmekte ve ot kontrolünde başarılı olunsa bile ilaçlamadan önceki yabancı ot zararından dolayı verimdeki azalmalar kaçınılmaz olmaktadır. Bunun yanı sıra rhizom-stolon gibi toprak altı gövdeleri ile vegetatif olarak çoğalabilen ve çok yıllık olan yabancı ot türlerinin kontrol edilmesindeki başarı düşüktür. Chlorsulfuron kullanan bölge buğday üreticileri, 2.4 D Acid Dimethylamin’i genellikle çıkış öncesi(pre-emerges) uygulamalardan istedikleri sonucu alamadıklarında tercih etmektedirler. Üreticilerin gözlemlerine dayanan bilgilere göre bu teknik maddenin kullanımında doz aşımlarında mahsülde sararma ve durgunluklar belirlenmiştir. 2.4 D Acid Dimethylamin açısından önemli bir dezavantaj yabani yulaf ilaçları olarak nitelendirilen dar yapraklı yabancı ot ilaçları ile tank karışımının mümkün olmamasıdır. Bu sebeple tarlasında yabani yulaf ve delice gibi yabancı otlar bulunan üreticiler 2.4 D Acid Dimethylamin uygulamasından sonra tarlaya bir de dar yapraklı

Chlorsulfuron ve 2.4 D Acid Dimethylamin’den sonra bölge buğday üreticilerince en çok kullanılan diğer teknik maddeler, buğdayda dar yapraklı yabancı otları kontrol eden Fenoxaprop -P-Ethyl (%19,7) ve (%7,9) ile Diclofop-Methyl olarak tespit edilmiştir.

Fenoxaprop -P-Ethyl buğday tarlalarında başta yabani yulaf, tilki kuyruğu ve kuşotu ile mücadelede kullanılan sistemik bir herbisittir. Yabancı otların iki yapraklı döneminden kardeşlenme sonuna kadar kullanılabilmektedir. Kullanma dozları içinde kültür bitkisine zararlı bir etkisi yoktur. Diğer geniş yapraklı yabancı ot ilaçlarının çoğu ile tank karışımı yapılabilmektedir.

Diclofop-Methyl hububat tarlalarında sorun olan yabani yulaf, kuş otu ve delice türlerine karşı kullanılabilen sistemik bir teknik maddedir. Fenoxaprop -P-Ethyl gibi diğer yabancı ot ilaçlarının çoğu ile tank karışımı yapılabilmektedir. Bu teknik madde bölgede pek çok ticari isim altında satılmaktadır.

Aynı yerde aynı herbisitin veya aynı etki mekanizmasına sahip olam herbisitlerin uzun yıllar kullanılması ortamda doğal olarak bulunan dirençli bireylerin çoğalmasına ve ortamda hakim hale geçmesine neden olmaktadır. Trakya bölgesinde bilhassa dar yapraklı ot mücadelesinde kimyasal mücadeleye dayalı münavebelerin uygulanması ve kimyasal mücadele dışındaki yöntemlerin uygulanmaması sebebi ile yabancı otlarda dayanılılık problemlerinin ilerliyen yıllarda görülmesi beklenmektedir.

Florasulam+2.4 D Acetate teknik maddesi bölge üreticilerince (%5,3) oranında kullanılan buğday ve arpada zararlı olan başta yabani hardal, gökbaş, kokarot, köygöçüren, sarı ot ve kekre gibi pek çok geniş yapraklı yabancı otu kontrol eden yeni nesil bir herbisittir. Chlorsulfuron ve 2.4 D Acid Dimethylamin’e göre çok gelişmiş bir kaba ot ilacıdır. Özellikle 2.4 D Acid Dimethylamin’e göre doz aşımlarında ortaya çıkan fitotoksite sorunlarına karşı çok daha güvenlidir. Ayrıca, Chlorsulfuron grubu ilaçlarda olduğu gibi toprakta bakiye bırakmadığı için bilhassa ikinci ürün ekimi yapılan tarım alanlarında emniyetli bir ilaçtır. Pek çok dar yapraklı yabani ot ilaçları ile tank karışımı yapılabilmesi sebebiyle bilhassa dar ve geniş yapraklı ot ilaçlarının birlikte atılmasının gerektiği tarlalarda ekonomi sağlamaktadır.

Çizelge 9.5. Trakya Bölgesinde Buğday Tarımında Herbisit Uygulanan Arazi Büyüklüğüne Göre Herbisit Türü Kullanımı

Buğday Sınıfı Örnek Ticari Ad Teknik Madde

20da ve altı 21da-50da 51da-200da 201da-_250da 250da ve _üstü

Hektafermin 2.4 D Acid Dimethylamin 30,56 35,71 33,8 34,09 20

Derby Florasulam+Flometsulam 0 4,08 7,04 2,27 6,67

Mustang Florasulam+2.4 D Acetate 0 6,12 7,04 15,91 6,67

Celio Clodinafop-Propargyl 0 5,1 1,41 6,82 0

Assert 250 SC Imazamethabenz-Methyl 0 1,02 0 2,27 6,67

Puma Süper Fenoxaprop -P-Ethyl 22,22 12,24 22,54 25 33,33

Illoxan Diclofop-Methyl 25 8,16 7,04 4,55 0

Glean Chlorsulfuron 19,44 24,49 19,72 9,09 26,67

Granstar Tribenuron-Methyl 0 1,02 0 0 0

Harmony Extra Tribenuron-

Methyl+Thifensulfuron-Methyl 0 1,02 0 0 0

Sekatör Amidosulfuron+Iodosulfuron 0 1,02 0 0 0

Çizelge 9.5. incelendiğinde 2.4 D Acid Dimethylamin kullanımının büyük araziye sahip üreticilerde azaldığı belirlenmiştir. Öyle ki 20 dekar ve altındaki arazi büyüklüklerinde ilaçlama yapılan arazilerin (%30.6)’sı 2.4 D Acid Dimethylamin ile ilaçlanırken bu oran 250 dekar ve üstünde (%20)’ye düşmektedir. Benzer durum Chlorsulfuron teknik maddesi için de söylenebilir. İlaçlama yapılan arazi büyüklüğü 50 dekar ve altı olduğunda Chlorsulfuron kullanılan arazi toplam alanın (%43,93)’ü iken 201 dekar ve üstü için bu oran (%35,67) olarak tespit edilmiştir.

İlaçlama yapılan arazi büyüklükleri arttıkça Florasulam+Flometsulam ve Florasulam+2.4 D Acetate gibi yeni nesil teknik maddelerinin kullanımının arttığı gözlenmiştir. Florasulam+2.4 D Acetate teknik maddesi 20 dekar ve altındaki arazilerde hiç kullanılmazken, 250 dekar ve üsünde ilaçlama yapılan arazilerin (%15.91)’inde bu teknik maddenin uygulandığı tespit edilmiştir.

Yeni nesil teknik maddelerin mamül olarak pazara sunulması aşamasında firmalar konuya ilişkili kişi ve kurumlardan yararlanmaktadırlar. Anahtar kişi olarak seçilen üreticiler yörede örnek olarak bilinen çiftçilerdir. Kurum olarak da özellikle Önder Çiftçi Danışmanlık Derneğinin burada önemli bir yeri vardır. 1986 yılında kurulan derneğin tarımda yenilikleri çiftçiye aktarmada son yıllarda önemli bir rolü olduğu görülmektedir.

Çizelge 9.6. Trakya Bölgesinde Arpa Tarımında Kullanılan Herbisitler

Teknik Madde Örnek Ticari İsim Oran(%)

Chlorsulfuron Glean 75 DF 29,1

İlaç Atılmayan 16,2

2.4 D Acid Dimethylamin Hektafermin 14,5

Fenoxaprop -P-Ethyl Ralon Super 14,5

Diclofop-Methyl Illoxan 28 EC 9,4

Imazamethabenz-Methyl Assert 250 SC 6,8

Florasulam+2.4 D Acetate Mustang 2,6

Clodinafop-Propargyl Celio 2,6

Florasulam+Flometsulam Derby 1,7

Tribenuron-Methyl Granstar 0,9

Cladinafop-Propargyl Topik 0,9

Propoxycarbazone-Sodium Attribut 0,9