Veri Toplama Teknikleri

Nitel araĢtırma; gözlem, görüĢme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama

yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araĢtırıma olarak tanımlanabilir (Yıldırım ve ġimĢek, 2011). Bu araĢtırma nitel yaklaĢımla gerçekleĢtirilmiĢ bir durum çalıĢmasıdır. Yine Yıldırım ve ġimĢek‟in belirttiğine göre durum çalıĢmalarında birden fazla veri toplama yöntemleri iĢe koĢulur, bu yolla zengin ve birbirini teyit edebilecek veri çeĢitliliğine ulaĢılmaya çalıĢılır. Bu amaçla bu çalıĢmada veri toplamak amacıyla gözlem, görüĢme teknikleri kullanılmıĢtır. Nicel veriler elde etmede ise anketten yararlanılmıĢtır. Verilerin toplanmasına sınıf öğretmenliği adaylarının “İnternet Kullanım Anketlerini” doldurmaları ile baĢlanmıĢtır. Ġnsanlar hakkında bilgi edinmek için çok önemli yollardan birisi olan gözlem (Cohen, Manion and Morrison, 2007; Johnson and Christensen, 2004); araĢtırılan konunun bileĢenleri hakkında bilgi edinmek amacıyla bireylerin belli durumlardaki davranıĢ örneklerini izlemek olarak tanımlanabilir ( Johnson and Christensen, 2004). Bu araĢtırma da gözlem tekniği; sınıf öğretmenleri adaylarının elektronik ortamlarda bilgiye ulaĢma, bilgiyi analiz etme, elde edilen bilginin sentezlenmesi ve çoklu internet ortamlarını kullanarak bilgiyi iletme becerilerini ne düzeyde uygulayabildiklerini belirlemek amacıyla kullanılmıĢtır. Gözlem süreci boyunca araĢtırmacı tarafından geliĢtirilen Elektronik ortamlarda okuma gözlem formu veri toplama aracı olarak kullanılmıĢtır.

Öğretmen adaylarından bilgi çağı, bilgi çağı özellikleri, bilgi çağını diğer çağlardan ayıran özellikler ile ilgili verilen beĢ soruyu interneti kullanarak cevaplamaları istenmiĢtir. Adaylara verilen sorular lisans öğrenimleri boyunca almıĢ oldukları derslerin içerikleri dikkate alınarak belirlenmiĢtir. Ġnternet üzerinden bilgiye ulaĢma, bilgiyi analiz etme, elde edilen bilginin sentezlenmesi, çoklu internet ortamlarını kullanarak bilgiyi iletme becerileri süreçlerini gerçekleĢtirirken her türlü görsel, iĢitsel, yazılı materyalleri kullanabilecekleri söylenmiĢtir. Her bir aday bu süreci ayrı ayrı gerçekleĢtirmiĢtir. Her bir katılımcı ile yapılan gözlemler toplam 45 saat 28 dakika sürmüĢtür. Bu süreç boyunca katılımcıların bilgisayar üzerindeki her türlü hareketlerini, tıklamalarını, kullandıkları anahtar kelimeleri, gezinmelerini, seslerini kaydedecek olan Camtasia Studio programı (http://www.camtaisa.com) kullanılırken;

araĢtırmacı tarafından da gözlem yapılmıĢtır. Öğrencilere istedikleri tüm yazılı, görsel ve iĢitsel her türlü bilgi kaynaklarından yararlanabilecekleri, istedikleri sorudan baĢlayabilecekleri, araĢtırmacı tarafından sunulan bilgisayar ve interneti istedikleri gibi ve istedikleri kadar kullanabilecekleri söylenmiĢtir. Sürecin sonunda ise öğrencilerin buldukları tüm materyalleri bilgisayara kaydedip, herhangi bir mesajlaĢma aracını kullanarak araĢtırmacıya iletmeleri istenmiĢtir. Öğrencilere verilen sorular aĢağıda sunulmuĢtur:

1) Bilgi çağını diğer çağlardan ayıran özelliklerden üç tanesini yazınız?

2) Bilgi çağında eğitimde meydana gelebilecek değiĢiklerden iki tanesi aĢağıda verilmiĢtir. Siz de bunlara ek olarak 3 tane yazınız?

a. Bilgi çağında öğrenmeyi öğrenme ön plandadır.

b. Bilgi çağında bilgiye eriĢimde internetin sağladığı imkânlar ölçüsünde coğrafi birtakım engellerin ortadan kalkması ile sınıf yapısı değiĢmiĢtir. Bulunduğunuz her yerden dünyanın herhangi yerindeki bir sınıfı video- konferans vb. sistemleri ile takip edebiliriz.

3) Bilgi çağında bilgi üretemeyen toplumların karĢılaĢabilecekleri durumlar nelerdir?

4) Bildiğiniz gibi bilgisayar ülkemizde 1995‟li, internet ise 2000‟li yıllarda yaygınlaĢmaya baĢladı ve hızlı teknolojik geliĢmelerle bugünkü Ģeklini aldı. Bu hızlı geliĢmelerin günümüzdeki eğitim sistemine yansımasını düĢünecek olursanız sizce 2030‟lu yıllarda (alanyazındaki bilgilere de dayanarak) karĢılaĢacağımız okul ve sınıf ortamı nasıl olabilir? Açıklayınız?( Resim, Ģekil kullanabilirsiniz).

5) Toplumların değiĢimi ve geliĢimi avcı toplayıcı toplum-tarım toplumu-sanayi toplumu-bilgi toplumu sırası ile olmuĢtur. Sanayi toplumu ile bilgi toplumunun benzerlik ve farklılıklarını tablolaĢtırarak gösteriniz. Toplumların değiĢim ve geliĢimini dikkate alarak, bir sonraki toplum tipinin nasıl Ģekillenebileceğini, bu Ģekillenmede nelerin etkili olabileceğini ve belirlediğiniz toplum tipinin genel özelliklerini açıklayınız?

GörüĢme; veri toplamada kullanılan bir diğer tekniktir. Johnson ve Christensen

(2004) görüĢmeyi araĢtırmacının katılımcıya sorular yönelterek veri toplam yöntemi olarak görmektedirler. GörüĢmelerin farklı Ģekillerde gerçekleĢtirilebileceğini ifade

eden Patton (2002: 343) görüĢme formu yaklaĢımının araĢtırmaya katılan insanlardan aynı tür bilgi elde etmek amacıyla kullanıldığını belirtmektedir. Yine Yıldırım ve ġimĢek (2011: 122)‟e göre görüĢme formu araĢtırma problemi ile ilgili tüm boyutların ve sorunların kapsanmasını güvence altına almak için geliĢtirilmiĢtir. Bu amaçla her bir öğretmen adayının uygulama sürecini tamamlamasının ardından adayların süreç içerisinde neyi yaptıklarını, nasıl ve niçin yaptıklarını ve bunları yaparken hangi stratejileri kullandıklarını, süreçte yaĢadıkları sorunlar sorular üzerinden yarı yapılandırılmıĢ görüĢmelerle belirlenmeye çalıĢılmıĢtır. Katılımcıların soruları yanıtlama sürecini engellemek amacıyla soruları yanıtladıktan sonra görüĢmelerin yapılması uygun görülmüĢtür. Veri kaybını engellemek için görüĢmeler ses kayıt cihazı ile kayıt altına alınmıĢtır. GörüĢme sorularının analiz edilmesinden sonra ulaĢılan veriler katılımcı teyidine sunulmuĢtur.

Anket ise; katılımcıların yeni okuryazarlık stratejilerini ne sıklıkla uyguladıklarına iliĢkin görüĢlerini belirlemek amacıyla kullanılmıĢtır. Johnson ve Christensen (2004:164) anketlerin katılımcıların düĢünce, duygu, tutum, inanç, değer, algılama, kiĢilik ve davranıĢsal eğilimleri hakkında bilgi edinmek amacıyla kullanıldığını ifade etmiĢlerdir. Bu amaçla araĢtırmacı tarafından elektronik ortamlarda okuma anketi geliĢtirilirken ilgili literatür dikkate alınmıĢtır. Anket geliĢtirildikten sonra beĢ farklı uzmana sunulmuĢ ve alınan dönütlerle gerekli ekleme ve düzeltmeler yapılarak ankete son Ģekli verilmiĢtir. Katılımcılara tüm sürecin sonunda anket uygulanmıĢ ve veriler elde edilmiĢtir. Anketin tüm sürecin sonunda uygulanmasında elektronik ortamlarda okuma süreci ve becerileri ile ilgili katılımcıların düĢünce ve davranıĢlarını etkileyebileceği düĢüncesi etkili olmuĢtur.