TOBB 2013 yılı kayıtlarına göre, İzmir‟de faaliyet gösteren yaklaşık 387 orta ve büyük ölçekli hazır giyim işletmesi bulunmaktadır. Yapılan görüşmelerde bu sayının ilgili dönemde faaliyet gösteren işletme sayısından yüksek olduğu anlaşılmıştır. İşletmeler tek tek ziyaret edilmiştir. Toplamda 120 işletmeye ulaşılabilmiştir. Bu işletmeler içinde 54 işletme yöneticisi ile yüzyüze görüşerek anket formu doldurulmuştur. Diğer işletmelere anket formları mail yoluyla ve daha sonra teslim alınmak üzere bırakılmıştır. Bırakılan ve mail atılan bu anket formlarından 26‟ı doldurulmuş şekilde geri alınabilmiştir. Dolayısıyla toplam 80 işletmeye anket uygulanmıştır.
Bu araştırmada veri toplamak amacıyla 39 sorudan oluşan bir anket formu geliştirilmiştir. Literatür bilgileri, makale, kitap, süreli yayın, dergi, tez örnekleri ve internet yoluyla elde edilen bilgilerden hazırlanan anket formu araştırmacı tarafından geliştirilmiştir (Ek 1).
Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından İzmir, ilinde örnekleme alınan Hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren işletmeler tarafından toplanmıştır. Verilerin toplanmasında işletme yöneticilerinin verdikleri bilgilerden yararlanılmıştır.
Örnekleme alınan ve çalışan sayısı 50‟den fazla 80 hazır giyim üretimi yapan işletmelere 2013 yılının 1 Şubat ile 31 Mart ayları arasında anket uygulanmıştır.
Anket formunun hazırlanmasında azami titizlik gösterilmiştir. Anketin geçerlilik ve güvenirliliği ile, cevap oranı konusunda yakın bir ilişki olduğu dikkate alınarak ankette yer alan soruların düzenlenmesi, anketin tasarımı özenle gerçekleşmiştir. Bunun
yanı sıra anketin cevaplandırılma oranlarının en önemli belirleyicilerinden birisi olan anketin uzunluğu konusuna dikkat edilmiş, araştırmanın amaçlarının gerçekleştirilmesini sağlayacak toplam39 soruya yer verilmiştir.
Anket formunda yer alan soruların önemli bir çoğunluğu, literatürde önceden kullanılmış olup, yeni geliştirilen sorular ise benzer biçimde ölçeklendirilmiştir. Bu bağlamda çalışma konularının genişliğinden dolayı, çok sayıda kaynaktan yararlanılarak anket soruları geliştirilmiştir. Anket formunda yer alan; kimi kaynaklardan aynen alınan güvenirliliğini ve geçerliliğini kanıtlamış sorulara ve yeni geliştirilen ölçeklere ilişkin genel bilgiler şunlardır:
● AraĢtırmaya katılan iĢletmelerin tanımlayıcı özelliklerine iliĢkin; işletmelerin faaliyet süreleri, çalışan sayıları, eğitim durumları, üretim şekilleri gibi bilgilerin belirlenmesi amacıyla İşletmeler hakkında genel bilgilenme soruları hazırlanmıştır.
● AraĢtırmaya katılan iĢletmelerin yeni ürün geliĢtirme sistemlerine iliĢkin sorular; işletmelerin yenilik yapma ihtiyaçlarını ilk ifade eden bölüm ve ya kuruluşlar, işletmelerin ayrı ürün geliştirme bölümünün olup olmadığı, sadece ürün geliştirmeden sorumlu personel sayısı, işletmeleri yeni ürün geliştirmeye iten nedenler, yeni ürünler ile ilgili plan ve hedeflerin tüm işletme çalışanları tarafından bilinip bilinmediği, yeni ürün sunumunda işletmelerin kullandığı yenilik çeşitleri, rakiplerine göre yeni ürün geliştirme performansları, yeni ürün geliştirme uygulamaları, yeni ürün geliştirme takımlarında görev alan birimler, ürün portföylerindeki model sayıları, işletmelerin teknik destek ve becerilerinin yeni ürün geliştirme için yerliliği, işletmenin pazarlama alt yapısı ve yeteneklerini, yeni ürünlerin pazarlanma faaliyetlerinin yürütülmesi açısından yeterli düzeyde olup olmadığı, katalogların ürün geliştirme sürecinde kullanımı, işletmenin yeni ürün geliştirme çalışmalarında işletme dışı kuruluşlardan yardım alma durumu, yeni ürünü pazara sürmeden önce pazar testi yapma durumu, yeni ürün geliştirmede başarı ve başarısızlık riskini azaltabilmek adına aldıkları önlemler ile yeni ürünlerin piyasaya sunumunda kullanılan dağıtım kanalları konusunda bilgilenme amacıyla hazırlanmıştır.
● ĠĢletmelerin müĢteri odaklı yeni ürün geliĢtirme sistemlerine iliĢkin sorular; işletmenin müşteriye bakış açısı, müşteri odaklılığın işletme tarafından tanımlanması, müşteri bilgisi elde etmede kullanılan araçlar, müşteri bilgilerinin ürün tasarımına aktarılma şekli, müşteri ile tasarım bölümündeki personel arasındaki bilgi akışının sağlanma şekli, ürün geliştirme çalışmalarında müşteri odaklı adımların kullanılma düzeyi, müşteri bilgilerinin güncellenme sıklığı, müşteri şikayetlerinin ürün tasarımına etkisi, müşteri şikayetlerini ele almakta kullanılan yazılı bir prosedür bulunma durumu, müşteri şikayet ve önerilerinin iletilmesinde kullanılan araçlar, müşteri şikayetlerine işlem yapm+ak ve sonuçlarını takip etmekten sorumlu personel bulunma durumu, müşteri bilgilerinin (şikayet, görüşleri, anket sonuçları) depolandığı bir veri tabanı bulunma durumu, müşteri memnuniyetinin ölçülüp ölçülmediği, müşteri sadakatinin işletme tarafından tanımlanması, sadık müşteri profilinin izlenip izlenmediği, müşteri odaklı olmanın işletmeye katkıları konusunda bilgilenme amacıyla hazırlanmıştır.
Hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin günümüz rekabet ortamında pazardaki başarılarını artırması acısından, müşteri odaklı ürün geliştirme konusu önemini arttırmaktadır. Hazır Giyim işletmelerinin yeni ürün geliştirirken müşteri istek ve beklentilerinin yeni ürünlere yansıtabilmelerine ilişkin soruların belirlenmesinde Kızılyazı ve Kumkumoğlu tarafından geliştirilen ölçeklerden de yararlanılmıştır.
Ankette yer alan 9., 12., 13., 14., 16., 17., 18., 19., 26., 27., 28., 29., 39. sorular Likert ölçekli sorular olup toplam 13 adettir. Likert ölçeği olarak (1 Kesinlikle katılmıyorum, 2 Kısmen katılmıyorum, 3 Kararsızım, 4 Kısmen katılıyorum, 5 Kesinlikle katılıyorum), (1 hiçbir zaman, 2 nadiren, 3 ara sıra, 4 sık sık, 5. çok sık) ve (1 çok kötü, 2 kötü, 3 aynı, 4 iyi, 5 çok iyi) şeklinde ifadeler kodlanmıştır. Likert ölçeğinde cevaplayıcıya çeşitli yargılar verilmekte ve bu yargıları verilen beş şıktan birisini işaretleyerek tutumlarını belirtmeleri istenmektedir (Yükselen, 2006:96). Bu araştırmada likert ölçeğinin kullanılmasının amacı, araştırmanın teorisinde tesbit edilen olguların işletmeler tarafından kabul/önem derecesini tesbit etmektir.
Araştırmada kullanılan bir diğer ölçekte nominal ölçektir. İki şıklı sorular 6 adettir. Ankette yer alan 7., 20., 21., 32., 34., 35. sorular bu tip sorulardır. Çoklu seçim soruları da birden çok seçeneğin işaretlenebildiği sorulardır. Çoklu seçim soruları 20
adettir. Ankette yer alan 1., 2., 3., 4., 5., 6., 8., 10., 11., 15., 22., 23., 24., 25., 30., 31., 33., 36., 37., 38. sorular bu tipte sorulardır. Nominal ölçekte sorulan sorular iki şıklı ve çoklu seçim sorularıdır. Nominal ölçekte kullanılan rakamlar sadece temsil ettikleri olguların karşılığıdır. Rakamlar arasında anlamlı bir karşılaştırma yapmak mümkün değildir (Yükselen, 2006:96). Bu araştırmada nominal ölçek kullanılmasının amacı, araştırmanın teorisinde tesbit edilen çeşitli olgular arasında işletmelerin en fazla hangilerini tercih ettikleri ve ya uyguladıklarını değerlendirme fırsatının oluşturulmasıdır.
Anket formunun hazırlanmasından sonra ankette yer alması muhtemel hatalardan kaçınmak için bazı sorulardaki belirsizlik ve varsayımsal sorular alanında uzman çeşitli akademisyenlerden yardım alınarak düzeltilmiş, bunun yanı sıra sorulardaki ifade hataları da giderilmiştir.
Hazırlanan anket sorularının iki hazır giyim işletmesinde ön denemesi yapılmıştır. Anket soruları ölçme ve değerlendirme alanında uzman olan kişilerin görüşlerine başvurularak geçerlilik ve güvenilirlik analizleri gerçekleştirilmiştir. Güvenilirliğinden emin olunan anketin uygulama çalışmalarına başlanmıştır.