Araştırmacı, araştırma konusunun belirlenmesinin ardından araştırmaya yönelik kaynak taramasına başlamıştır. Bu doğrultuda; Türkiye’deki ve yurt dışındaki birtakım üniversite kütüphaneleri, YÖK (Yüksek Öğrenim Kurumu) Dökümantasyon Merkezi arşivi, TC (Türkiye Cumhuriyeti) Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı arşivi, Ankara-Rehberlik ve Araştırma Merkezi arşivi ve konuyla ilgili yerli ve yabancı çeşitli internet sayfaları araştırılmış ve ilgili kişilerle görüşülmüştür. Ayrıca; Almanya’ya gidilmiş ve konuya ilgili uygulama çalışmaları yapan Bethel Firmasında incelemeler ve araştırmalar yapılmıştır. Ancak; ilgili kişilerin de belirttiği gibi araştırma konusunun çok özel/ayrıştırılmış bir alanı kapsaması, doğrudan kaynağa ulaşmada araştırma sürecinin uzamasına neden olmuştur.
Araştırma süreci içerisinde elde edilen İngilizce ve Almanca kaynakların çevrisi yapılmış ve elde edilen diğer bilgiler de göz önünde bulundurularak anket formu soruları oluşturulmuştur. Bu süreçte; ölçme ve değerlendirme alanından bir (Cem GÜZELLER), sosyal hizmet alanından bir (Gülcan DEMİRAY), zihinsel engelliler alanından iki (Aysun ÇOLAK ve Güngör ÇEVİK), çocuk gelişimi alanından bir (Nahide NAMAL), görsel sanatlar eğitimi alanından bir (Pelin ÖZER), fizyoterapi alanından bir (Feryal KAZANCI) ve psikoloji alanından iki kişiye (Zehra SALDERAY ve Emel SARAÇ) sorular gösterilmiş ve görüşleri alınmıştır. Belirtilen görüşler doğrultusunda; sorular düzeltilmiş ve anket formunun geçerliliğinin belirlenmesi için altı resim-iş eğitimi öğretmenine (Necla SAĞLAM, Mehmet L. SAĞLAM, Feridun IŞIMAN, Mualla UYGUR, Perihan AKTAŞ ve Ahmet AVCI) uygulanmıştır. Bu doğrultuda; uygulamaya katılan resim-iş eğitimi öğretmenlerinden elde edilen görüşler dikkate alınarak, araştırmacı tarafından anket formu yeniden düzenlenmiştir.
Bu anket formu, uygulanmadan önce; tekrar görsel sanatlar alanından altı (Bozkaya ALDAŞ, Ebru K. KAVLAK, Çilen VURAL, Ertan KAVLAK, Necmi GÜRBÜZ ve Gülten BAHAR), psikoloji alanından bir (Ümran DENİZ), ölçme ve değerlendirme alanından bir uzmana (Ferudun SEZGİN) verilerek görüş ve önerilerine başvurulmuştur. Bu doğrultuda; uzman görüşlerine göre; anket formu soruları arasında büyük bir tutarlılık olduğu görülmüştür.
Ortaya çıkan anket formu, Türk dili ve edebiyatı alanından bir uzmana (Tuncer BEDİR) inceletilerek Türkçe ifadeler üzerinde son düzeltmeler yapılmış ve uzman görüşlerine dayalı olarak ölçeğin bu şekilde kullanılmasına karar verilmiştir.
Araştırmacı tarafından, araştırmanın amaçlarına uygun üç bölümden oluşan, 84 maddelik bir araştırma formu (Ek 1) geliştirilmiştir. Geliştirilen bu araştırma formuna göre:
Birinci bölüm (Davranış) toplam 26 maddeden oluşmaktadır. Bu bölümdeki maddelerin her biri, resim öğretmenleri ile özel eğitim öğretmenlerinin görsel sanatlar dersinin öğrencilerin; iletişim, çalışma, kişisel ve sosyal alanlardaki davranış edinimine katkısı konusundaki görüşlerinin anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini ölçmek amacı ile geliştirilmiştir.
İkinci bölüm (Beceri) toplam 47 maddeden oluşmaktadır. Bu bölümdeki maddelerin her biri, resim öğretmenleri ile özel eğitim öğretmenlerinin görsel sanatlar dersinin öğrencilerin; devinsel (psiko-motor), öz-bakım, günlük yaşam, bilişsel ve konuşma ve dil alanlarındaki beceri edinimine katkısı konusundaki görüşlerinin anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini ölçmek amacı ile geliştirilmiştir.
Üçüncü bölüm (meslek edinimi) toplam 11 maddeden oluşmaktadır. Bu bölümdeki maddelerin her biri, resim öğretmenleri ile özel eğitim öğretmenlerinin görsel sanatlar dersinin öğrencilerin; iş-çalışma düzeni ve mesleki hazırlık
alanlarındaki meslek edinimine katkısı konusundaki görüşlerinin anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini ölçmek amacı ile geliştirilmiştir.
84 maddeden oluşan anket formu sorularının değerlendirilmesinde, likert tipi beşli derecelendirme ölçeği (Ek 1) kullanılmıştır. Bu doğrultuda oluşturulan derecelendirme tüm sorular için; çok az (1), az (2), biraz (3), çok (4), çok fazla (5) şeklinde ifade edilmiştir. Diğer bir deyişle; çok azdan çok fazlaya doğru bir derecelendirme ile birlikte, en düşük değer “1” en yüksek değer “5” şeklinde ifade edilmiştir. Katılımcılar yukarda belirtilen seçeneklerden birini seçerek yanıtlamışlardır.
Bu araştırmada veri toplama aracında yer alan ölçeklerin kapsam geçerlikleri uzman görüşüne dayalı olarak *(yukarıda isimleri verilmiş olan uzmanların tamamının görüşüne dayalı olarak) incelenmiştir. Uzman görüşleri doğrultusunda alt ölçeklerin yeterli kapsamı sağlaması için uygun görülen durumlarda madde eklenmiş ya da çıkarılmıştır. Ölçeklerden elde edilen ölçümlerin güvenirliği için de her bir alt ölçekte yer alan maddelerin madde-toplam korelasyonları hesaplanmış ve alt ölçeklere ilişkin Cronbach Alpha iç tutarlık katsayıları verilmiştir. Araştırmada kullanılan alt ölçeklerde yer alan maddelerin madde-toplam korelasyonları ile alt ölçeklerin iç tutarlık katsayıları Tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1. Alt ölçeklerin madde-toplam korelasyonları ve iç tutarlık katsayıları
Alt ölçek Madde
sayısı Madde-toplam korelasyonu Alpha Sosyal Yaşam Becerileri İletişim 3 .45 - .55 .69 Çalışma 6 .46 - .70 .82 Kişisel 9 .47 - .71 .89 Sosyal 8 .33 - .81 .86 Günlük Yaşam Becerileri Devinsel 12 .57 - .74 .91 Öz bakım 6 .41 - .81 .88 Günlük yaşam 8 .36 - .76 .90 Bilişsel 16 .60 - .82 .95 Dil ve konuşma 5 .71 - .86 .91 Mesleki Eğitim İş düzeni 7 .71 - .86 .93 Mesleki hazırlık 4 .75 - .82 .91
Tablo 1’de görüldüğü gibi, veri toplama aracında sosyal yaşam becerileri alanında 4, günlük yaşam becerileri alanında 5 ve mesleki eğitim alanında 2 olmak üzere toplam 11 alt ölçek yer almıştır. Bu alt ölçeklerde yer alan madde sayıları 3 (iletişim) ile 16 (bilişsel) arasında değişmiştir. Maddelerin madde-toplam korelasyonları ise .33 (sosyal) ile .86 (dil ve konuşma ile iş düzeni) arasında değerler almıştır. Alt ölçeklerin Cronbach Alpha iç tutarlık katsayılarının da en düşük .69 (iletişim) ile en yüksek .95 (bilişsel) arasında değiştiği görülmektedir. Başlangıçta 10 madde yer alan kişisel alt ölçeğinde bir madde (D3), madde-toplam korelasyonu düşük olduğu için ölçekten çıkarılmıştır (r = .23). Böylece, kişisel alt ölçeğinde 9 madde yer almıştır. Aynı şekilde, dil ve konuşma alt ölçeğinde başlangıçta 6 madde yer alması düşünülmüş ancak madde-toplam korelasyonu düşük çıkan bir madde (B43) ölçekten çıkarılmış ve ölçekte 5 madde kalmıştır (r = .10).