Araştırmada veri toplama aracı olarak, önbilgi testi, başarı testi ve tutum testi kullanılmıştır.
2.4.1. Önbilgi Testi (ÖBT)
Bu testin amacı ilköğretim 7. sınıf “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesini öğrenebilmeleri için öğrencilerin hazır bulunuşluklarını ölçmektir. Bu amaçla yaşamımızdaki elektrik konusunda ilköğretim 4,5 ve 6. sınıfların müfredatları incelenerek öğrencilerin halihazırda bilmesi gereken kazanımlar tespit edilerek bunları ölçen maddelerden oluşan önbilgi testi hazırlanmıştır. Oluşturulan önbilgi testinin geçerliliği konusunda bir konu alanı uzmanı ve iki fen bilgisi öğretmeninin görüşleri alınarak gerekli düzeltmeler yapılmıştır.
Test toplam 20 çoktan seçmeli sorudan oluşmaktadır. Test hem kontrol grubu hem de deney grubu öğrencilerine uygulanmıştır.
Testin güvenirliği için 2007- 2008 eğitim-öğretim yılının birinci döneminde Ankara ilinin Nallıhan ilçesinde bir ilköğretim okulunda öğrenim gören 100 yedinci sınıf öğrencisi üzerinde pilot uygulama çalışması yapılmıştır. Pilot uygulama sonucunda elde edilen veriler üzerinde Yrd. Doç. Dr. Mustafa SARIKAYA’nın
görüşlerine başvurularak madde analizi yapılmıştır. Madde analizi için yapılan istatistiksel işlemler sonucunda, testte yer alan her bir maddenin güçlük indisi, ayırt edicilik indisi değerleri belirlenmiştir. Madde ayırt edicilik indisi olarak düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayıları kullanılmıştır.
Tablo 2.2. Önbilgi Testi Madde Analizi Sonuçları
Madde No Madde Güçlük İndisi Madde Ayırt Edicilik İndisi
O1 .52 .6960 O2 .53 .5737 O3 .52 .4600 O4 .48 .4225 O5 .56 .3463 O6 .53 .4419 O7 .48 .3158 O8 .55 .3721 O9 .53 .4419 O10 .52 .3525 O11 .51 .4524 O12 .49 .5252 O13 .52 .3229 O14 .51 .4178 O15 .54 .3256 O16 .51 .4178 O17 .53 .4506 O18 .54 .4068 O19 .49 .5340 O20 .47 .3346
Tablo 2.2’de görüldüğü gibi seçilen maddelerin güçlük indisleri .47 ile .56 arasında, ayırt edicilik indisi ise .3158 ile .5737 arasında değişmektedir. Literatürde
.20 ve üzerindeki ayırt edicilik indisine sahip olan maddelerin amaç için uygun olduğu ifade edilmektedir.
Analiz sonuçlarına göre testin güvenirliğine bakıldığında Cronbach alfa değerinin .85 olduğu görülmektedir. Cronbach alfa katsayısı .70’ten büyük olduğu için, önbilgi testinin bu araştırmada kullanılabilecek düzeyde yüksek bir güvenirliğe sahip olduğu söylenebilir (Nunnally, 1994).
2.4.2. Fen Başarı Testi (FBT)
Bu testin amacı, ilköğretim 7. sınıf fen ve teknoloji programında yer alan “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesindeki konulara ait kazanımlarla ilgili geleneksel öğretim yönteminin uygulandığı kontrol grubuyla, kavram haritası tekniğinin uygulandığı deney grubunun eğitim sonrası bilgilerini ölçmektir.
Test, Ek 5’te verilen kazanımları ölçen toplam 20 çoktan seçmeli sorudan oluşmaktadır. Başarı testi deney ve kontrol grubuna öntest-sontest olarak, sontestin yapılmasından üç haftalık bir süre sonunda da kalıcılık testi olarak uygulanmıştır.
Oluşturulan başarı testinin geçerliliği konusunda konu alanı uzmanı ve iki fen bilgisi öğretmeninin görüşleri alınarak gerekli düzeltmeler yapılmıştır.
Testin güvenirliği için 2007- 2008 eğitim-öğretim yılının birinci döneminde Ankara ilinin Nallıhan ilçesinde bir ilköğretim okulunda öğrenim gören 100 sekizinci sınıf öğrencisi üzerinde pilot uygulama çalışması yapılmıştır. Pilot uygulama sonucunda elde edilen veriler üzerinde Yrd. Doç. Dr. Mustafa SARIKAYA’nın görüşlerine başvurularak madde analizi yapılmıştır. Madde analizi için yapılan istatistiksel işlemler sonucunda, testte yer alan her bir maddenin güçlük indisi, ayırt edicilik indisi değerleri belirlenmiştir. Madde ayırt edicilik indisi olarak düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayıları kullanılmıştır.
Tablo 2.3. Fen Başarı Testi Madde Analizi Sonuçları
Madde No Madde Güçlük İndisi Madde Ayırt Edicilik İndisi
B1 .52 .2754 B2 .53 .5829 B3 .51 .4760 B4 .53 .1226 B5 .53 .2256 B6 .51 .3630 B7 .49 .4675 B8 .49 .2902 B9 .50 .2847 B10 .48 .4685 B11 .52 .2891 B12 .51 .3677 B13 .51 .3445 B14 .51 .4569 B15 .46 .4317 B16 .52 .4285 B17 .45 .3814 B18 .53 .4381 B19 .52 .5190 B20 .50 .5051
Tablo 2.3’de görüldüğü gibi seçilen maddelerin güçlük indisleri .46 ile .53 arasındadır. .1226 lık ayırt edicilik indisine sahip dördüncü madde dışında, maddelerin ayırt edicilik indisleri .2256 ile .5829 arasında değişmektedir. Literatürde .20 ve üzerindeki ayırt edicilik indisine sahip olan maddelerin amaç için uygun olduğu ifade edilmektedir.
Analiz sonuçlarına göre testin güvenirliğine bakıldığında Cronbach alfa değerinin .82 olduğu görülmektedir. Cronbach alfa katsayısı .70’ten büyük olduğu için, başarı testinin bu araştırmada kullanılabilecek düzeyde yüksek bir güvenirliğe sahip olduğu söylenebilir.
2.4.3. Fen Tutum Testi ( FTT)
Bu test, ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin Fen Bilgisi dersine karşı olan tutumlarını belirlemek için Yrd. Doç. Dr. Mustafa SARIKAYA’nın danışmanlığını yaptığı Selda SÜZEN’ in “7. Sınıf Fen Bilgisi Dersinde Fiziksel ve Kimyasal Değişmeler Konusunda, Öğrencilerin, Bilişsel Alanın Bilgi ve Kavrama Düzeyleri ve Tutumları Üzerine Yapısalcı Öğrenme Modelinin Etkisi” isimli yüksek lisans tezinden alınarak kullanılmıştır.
Tutum testi 20 maddeden oluşmaktadır. Anketteki 6, 11, 13, 17 ve 19. maddeler olumsuz, diğer maddeler ise olumlu ifadeler içermektedir. Öğrencilerin düşüncelerini belirtebilmeleri için “Tamamen Katılıyorum”, “Katılıyorum”, “Kararsızım”, “Katılmıyorum”, ve “Hiç Katılmıyorum” seçenekleri olan beşli Likert Tipi anketi cevaplamaları istenmiştir. Anketin değerlendirilmesi yukarıdaki sıraya göre olumlu ifadelere 5,4,3,2,1 ve olumsuz ifadelere 1,2,3,4,5 şeklinde verilen puanların toplanmasıyla yapılmıştır.
Testin güvenirliği için 2007–2008 eğitim-öğretim yılının birinci döneminde Ankara ilinin Nallıhan ilçesinde bir ilköğretim okulunda öğrenim gören 100 öğrenci üzerinde pilot uygulama çalışması yapılmıştır. Pilot uygulama sonucunda elde edilen veriler üzerinde Yrd. Doç. Dr. Mustafa SARIKAYA’nın görüşlerine başvurularak madde analizi yapılmıştır. Madde analizi için yapılan istatistiksel işlemler sonucunda, testte yer alan her bir maddenin ayırt edicilik indisi değerleri belirlenmiştir. Madde ayırt edicilik indisi olarak düzeltilmiş madde toplam korelasyon katsayıları kullanılmıştır.
Tablo 2.4. Tutum Testi Madde Analizi Sonuçları
Madde No Madde Ayırt Edicilik İndisi T1 .8162 T2 .6868 T3 .6114 T4 .7226 T5 .4565 T6 .8513 T7 .6217 T8 .6092 T9 .7040 T10 .3144 T11 .5939 T12 .6745 T13 .7173 T14 .2922 T15 .7797 T16 .7270 T17 .6759 T18 .7711 T19 .7203 T20 .7735
Tablo 2.4’de görüldüğü gibi seçilen maddelerin ayırt edicilik indisleri .2922 ile .8513 arasında değişmektedir. Literatürde .20 ve üzerindeki ayırt edicilik indisine sahip olan maddelerin amaç için uygun olduğu ifade edilmektedir.
Analiz sonuçlarına göre testin güvenirliğine bakıldığında Cronbach alfa değerinin .94 olduğu görülmektedir. Cronbach alfa katsayısı .70’ten büyük olduğu
için, başarı testinin bu araştırmada kullanılabilecek düzeyde yüksek bir güvenirliğe sahip olduğu söylenebilir.
2.5. Verilerin Toplanması
Bu çalışma, 2007 – 2008 eğitim – öğretim yılının ikinci döneminde Ankara ili Nallıhan ilçesi Sarıyar İlköğretim Okulu’ nda 7. sınıfta öğrenim gören 34 öğrenciyle haftada 4 ders saati olmak üzere 4 hafta boyunca yürütülmüştür.
Çalışmada yer alan öğrenciler, deney ve kontrol grubu olmak üzere rasgele iki gruba ayrılmıştır. Çalışmanın başında öğrencilerin ünite ile ilgili hazır bulunuşluklarını ölçmek ve varsa eksiklikleri gidermek için her iki gruba da önbilgi testi (ÖBT) uygulanmıştır. Daha sonra, öğrencilerin “Yaşamımızdaki Elektrik” konusundaki bilgilerini ölçmek için Fen Başarı Testi (FBT), Fen Bilgisi dersine karşı tutumlarını ölçmek için de Fen Tutum Testi (FTT) ön test olarak uygulanmıştır.
Deney grubunda kavram haritalarına göre hazırlanan öğretim etkinlikleri ile, kontrol grubunda ise geleneksel öğretim yöntemi kullanılarak dersler işlenmiştir. Her iki gruptaki dersler de araştırmacı tarafından yürütülmüştür. Uygulama sonrasında, deney ve kontrol grubu öğrencilerinin başarıları ve fene karşı tutumları üzerine kullanılan öğretim yöntemlerinin etkisini belirlemek için Fen Başarı Testi (FBT) ile Fen Tutum Testi (FTT) sontest olarak uygulanmıştır. Son testlerin uygulanmasından 3 hafta sonra Fen Başarı Testi (FBT) kalıcılık testi uygulanmıştır.
2.5.1. Kontrol Grubu
17 öğrenciden oluşan kontrol grubuna “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesi geleneksel öğretim yöntemine göre hazırlanan öğretim etkinlikleri ile yürütülerek, toplam 16 ders saati içerisinde 6 ana başlık altında işlenmiştir.
• Cisimleri Dokunarak/Dokunmadan Elektrikleyelim • Yıldırımdan Korunalım
• Elektrik Akımı Nedir? • Akımı ve Gerilimi Ölçelim
• Ampulleri Seri ve Paralel Bağlayalım
• Elektrik Akımı Az Dirençli Yolu Tercih Eder!
Kontrol grubunda dersler, daha çok öğretmen etkinliklerine dayanan ve öğretmenin aktif, öğrencilerin ise pasif birer dinleyici olduğu geleneksel öğretim etkinliklerine göre hazırlanmış öğretim etkinlikleriyle yürütülmüştür. Öğretmen tarafından öğrencilere sunulan bilgilerin anlamlı olması için, öğretilecek özelliklerin tanımdan başlanarak örneklere doğru bir bütünlük içinde verilmesine ve öğrencilerin konuya ön hazırlık yaparak derse gelmelerine özen gösterilmiştir. Öğretmen geleneksel yöntemi uygularken başta düz anlatım yöntemi olmak üzere, tartışma, soru- cevap, gösteri, deneysel çalışma gibi öğretim etkinliklerini de kullanmıştır. Öğretmen, her derse bir önceki derste öğrenilenlerin kısa bir tekrarını yaparak başlamış, uygun materyalleri ve teknikleri kullanarak dersi sunmuştur. Her ders sonunda öğrencilerin kazanımlara erişi düzeylerini belirlemek üzere sorular yöneltilerek eksikler giderilmiş ve dersin özeti yapılmıştır.
Kontrol grubundaki öğrenciler, ders kitabı olarak deney grubunun da kullandığı M.E.B. İlköğretim Fen ve Teknoloji 7. Sınıf Ders Kitabı ve Öğrenci Çalışma Kitabını kullanmıştır. Öğretim etkinlikleri M.E.B. İlköğretim Fen ve Teknoloji 7. Sınıf Öğretmen Kılavuz Kitabı’na göre hazırlanmıştır.
2.5.2. Deney Grubu
17 öğrenciden oluşan deney grubuna “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesi kavram haritalarına göre hazırlanan öğretim etkinlikleri ile yürütülerek, toplam 16 ders saati içerisinde 6 ana başlık altında işlenmiştir.
• Cisimleri Dokunarak/Dokunmadan Elektrikleyelim • Yıldırımdan Korunalım
• Elektrik Akımı Nedir? • Akımı ve Gerilimi Ölçelim
• Ampulleri Seri ve Paralel Bağlayalım
• Elektrik Akımı Az Dirençli Yolu Tercih Eder!
Deney grubunda derslerin işlenişi kavram haritalarıyla desteklenen öğretim etkinlikleriyle yürütülmüştür. Hazırlanan öğretim etkinlikleri uygulanmadan önce bir uzmana danışılmıştır. Deney grubundaki öğrenciler, ders kitabı olarak kontrol grubunun da kullandığı M.E.B. İlköğretim Fen ve Teknoloji 7. Sınıf Ders Kitabı ve Öğrenci Çalışma Kitabını kullanmıştır. Öğretim etkinlikleri M.E.B. İlköğretim Fen ve Teknoloji 7. Sınıf Öğretmen Kılavuz Kitabı’na göre hazırlanmıştır. Öğretmen Kılavuz Kitabında verilen kavram haritaları öğretim sürecinde kullanılmıştır.
Öğrencilerin deneysel çalışma, gösteri, tartışma ve soru- cevap yöntemleriyle her konuyla ilgili anahtar kavramları keşfetmeleri sağlandıktan sonra, konunun açıklama ve genişletme aşamalarını takiben bireysel kavram haritaları yapmaları istenmiştir.
Öğrencilerin yaptıkları kavram haritaları incelenerek değerlendirilmiş ve her konu sonunda konunun özetini içeren bir kavram haritası sınıftaki tüm öğrencilerin katılımı sağlanarak yapılmıştır.Öğrencilerin yaptığı kavram haritaları Ek 4’te verilmiştir.
2.6. Verilerin Analizi
Uygulamaya başlamadan önce deney ve kontrol grubu öğrencilerine önbilgi testi (ÖBT), fen başarı testi (FBT) ve fen bilgisi tutum testi (FTT) uygulanmıştır. Testlere ait verilere bağımsız örneklem t- testi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre, gruplar arasında anlamlı bir fark olmadığı görülmüştür.
Çalışma sonrasında ise, deney ve kontrol grubuna uygulanan sontestlere ait verilere bağımsız örneklem t- testi uygulanmıştır. Ayrıca grupların öntest-sontest verileri arasında anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için de bağımlı örneklem t- testi kullanılmıştır. Veriler .05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir.
III. BULGULAR ve YORUMLAR
Araştırmada, ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin fen bilgisi dersi “Yaşamımızdaki Elektrik” ünitesindeki başarısına, bilgilerin kalıcılığına ve fene karşı tutumları üzerine geleneksel öğretim yöntemine kıyasla kavram haritası tekniğinin etkisini belirlemek için uygulanan testlerden elde edilen veriler SPSS 10.0 (Statistical Package for Social Science) programı ile analiz edilmiştir.