Veri Toplama Araçları

Araştırma kapsamında gerek nicel gerekse nitel veri toplama araçları kullanılmıştır. Bu bağlamda yürütülen çalışmalar aşağıda özetlenmiştir.

3.4.1. Nicel Araştırmada Kullanılan Veri Toplama Araçları

Araştırma kapsamında ihtiyaç analizini yürütmek ve alt problemlere yanıtlar bulmak amacıyla CIPP değerlendirme modeli çerçevesinde bağlam, girdi, süreç ve ürün boyutlarının dikkate alındığı nitel ve nicel veri toplama araçları geliştirilmiştir. Söz konusu veri toplama araçları hazırlanırken daha önce yürütülen çalışmalardan yararlanılmıştır. İhtiyaç analizine yönelik veri toplama aracı hazırlanırken Karadayı (1996) tarafından geliştirilen İhtiyaç Analizi Anket Formundan yararlanılarak bir taslak oluşturulmuş ve bu taslakta yer alan maddelerin kapsam geçerliği için Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü öğretim üyelerinin ve Havacılık alanında uzman kişilerin görüşlerine başvurulmuştur.

CIPP değerlendirme modeli bağlamında program değerlendirmeye yönelik veri toplama aracı hazırlanırken Dinçer (2013) tarafından hazırlanan Değerlendirme

Anketinden yararlanılmış ve bir takım eklemeler ile düzenlemeler yapılarak veri toplama aracı oluşturulmuştur. İhtiyaç Analizi ve programın değerlendirilmesi için kullanılan veri toplama aracındaki maddeler beşli Likert tipinde; “Hiç Katılmıyorum”, “Katılmıyorum”, “Fikrim Yok”, “Katılıyorum”, “Kesinlikle Katılıyorum” biçiminde derecelendirilmiştir. Cevap seçeneklerinden en olumsuz ifadeye 1 puan, en olumlu ifadeye ise 5 puan verilmiştir. İki bölümden oluşan ihtiyaç analizine yönelik veri toplama aracının birinci bölümde kişisel bilgiler; ikinci bölümde ise 40 maddeden oluşan ifadeler yer almaktadır. Aynı şekilde, program değerlendirmeye yönelik

hazırlanan veri toplama aracının birinci bölümünde kişisel bilgiler, ikinci bölümünde ise CIPP modelini bağlam, girdi, süreç ve ürün bağlamında değerlendirmeyi hedefleyen 69 madde yer almaktadır.

Veri toplama aracı geliştirildikten sonra pilot uygulama yapılarak uygun analiz yöntemleriyle geçerlik ve güvenirliği incelenmiştir. Veri toplama aracı araştırmanın

47

yürütüldüğü okulda eğitim gören 124 öğrenciye uygulanarak maddelerin anlaşılıp anlaşılmadığı denenmiştir.

Araştırmanın nicel bölümünde kullanmak amacıyla 11’inci sınıflarda yürütülen Havacılık İngilizce programını değerlendirmek üzere CIPP modelinin dört aşamasını (Bağlam-Girdi-Süreç-Ürün) temel alan “Havacılık İngilizce Programı Değerlendirme Anketi” geliştirilmiştir. Anket hem öğretmenler hem de öğrenciler için geliştirilmiş her iki katılımcı gruptan da benzer ifadelere yönelik görüşleri talep edilmiştir.

Öğretmen ve öğrencilere yönelik anket formunun hazırlanması sırasında 4 aşamalı bir süreç takip edilmiştir. Bağlamda, CIPP modelinin her bir boyutuna ilişkin bazı sorular rehber olarak kullanılmıştır.

Tablo 3

CIPP Modelinin Boyutlarına İlişkin Rehber Sorular Matrisi

Rehber Olarak Kullanılan Temel Sorular

Bağlam

- Program kapsamındaki en öncelikli ihtiyaçlar nelerdir? - İhtiyaçları karşılamak için programın amaçları ne

olmalıdır?

- Program ihtiyaçları ne ölçüde karşılamıştır?

- Program hangi hedefleri gerçekleştirmeye yöneliktir?

Girdi

- Hedeflerin gerçekleştirilmesi için hangi yaklaşımlar kullanılmaktadır?

- Seçilen materyallerin hangileri daha kullanışlıdır? - Programın etkin bir şekilde uygulanması için bir takım

engeller var mıdır?

Süreç

- Program hedeflenen süre, bütçe vb. uygun yürütülmekte midir?

- Program daha güçlü hale nasıl getirilebilir?

- Paydaşlar programın yürütülmesi sürecinden memnun mudur?

48

Ürün

- Program hedeflenen nitelikleri karşılamış mıdır? - Program kapsamında öğrenilenler uygulanabilir midir? - Başarı veya başarısızlık ölçütü var mıdır?

- Program sonunda beklenmeyen etkiler oluşmuş mudur?

Tablo 3. (Stufflebeam, 2014)’den uyarlanmıştır.

3.4.2. Anket Formlarının Geçerlik-Güvenirlik Çalışması

Yapısal geçerlikle ilgili en önemli unsur içerik geçerliliğidir. İçerik

geçerliliğinde ölçme aracının öngörülen hususları ölçüp ölçmediği, soruların ölçülen kavramın anahtar yönlerini kapsayıp kapsamadığı araştırılır (Baş, 2006). Öğretmen ve öğrenci anketinin geçerlik çalışmaları uzman görüşü alınarak yapılmıştır. Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’nden 1 Doç.Dr. ve 1 Yrd.Doç.Dr.’un görüşleri alınarak anketin ön uygulama formu oluşturulmuştur.

Hem öğretmenler hem de öğrencileri için yapılan pilot uygulamada anket formlarının tüm maddelerinden alınan puanlar arasında bir tutarlılığın olup olmadığını saptamak amacıyla Cronbach-Alpha güvenirlik hesabı yapılmıştır. Anketin iç tutarlılık hesabına göre, öğretmen anketinden alınan toplam α=.941 olup öğrenci anketi α=.940 olarak hesaplanmıştır.

Asıl uygulama sonuçlarına göre öğretmen ve öğrenci anketlerinden elde edilen sonuçlar Tablo 4’de verilmiştir.

Tablo 4

Anket Formlarının Güvenirlik Analiz Sonuçları

Başlıklar Öğrenci Öğretmen Cronbach’s Alpha(α) Madde Sayısı Cronbach’s Alpha(α) Madde Sayısı Bağlam 0,797 11 0,689 11 Girdi (İns.Kay.) 0,860 12 0,639 12

Girdi (İçerik, Araç, Ortam) 0,877 20 0,896 20

Süreç 0,808 14 0,869 15

Ürün 0,874 12 0,842 12

49

3.4.3. Nitel Araştırmada Kullanılan Veri Toplama Araçları

11’inci sınıf Havacılık İngilizce dersi öğretim programı kapsamında programı uygulayan öğretmenlerin ve bu programdan doğrudan etkilenen ve aktif olarak

programda yer alan öğrencilerin programa ilişkin görüşlerini tespit etmek amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme yaklaşımı uygulanarak nitel veriler elde edilmiştir.

3.4.3.1. Öğrenci ve Öğretmen Görüşme Formları

Görüşme (interview, mülakat) sözlü iletişim yoluyla veri toplama (soruşturma) tekniğidir (Karasar, 2009). Çalışma kapsamında uygulanan öğrenci ve öğretmen görüşme formlarında Dinçer (2013) tarafından geliştirilen ve bir takım değişikliklerle son hali verilen Stufflebeam’in CIPP modelinin 4 temel boyutu altında toplam 15 adet soru yöneltilmiştir. Tüm görüşmeler araştırmacı tarafından yapılmış olup, bir

görüşmenin ortalama süresi öğretmenler için ortalama 30-35 dk., öğrenciler için 35-40 dakika olarak hesaplanmıştır. Ses kayıt cihazının kullanımının elverişsiz olduğu

durumlarda not alma tekniğine başvurulmuştur. Veriler, daha önce ifade edilen kriterler doğrultusunda araştırmaya katılan 6 öğrenci ve 6 öğretmene uygulanan yarı-

yapılandırılmış görüşmeler yoluyla toplanmıştır.

3.5. Verilerin Analizi ve Yorumlanması