Araştırmada veri toplama aracı olarak Genel Bilgi Formu, Aday Gösterme Formu, Wisc-R IV Zeka Testi ve Problem Çözme Becerileri Ölçeği kullanılmıştır.
4.3.1. Genel Bilgi Formu
Genel bilgi formu çocukların ve ailelerinin kişisel bilgilerini ortaya koymak amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilmiştir. Araştırmacı tarafından grup halinde doldurulan form çocukların yaşı, cinsiyeti, kardeş sayısı, kaçıncı çocuk olduğu, ebeveynlerin öğrenim durumu ve yaşlarına ilişkin bilgileri içermektedir.(Ek.2)
4.3.2. Öğrenci Aday Gösterme Formu
Araştırmacı tarafından sınıflarda bulunan üstün yetenekli çocukları belirlemek amacıyla geliştirilen“Öğrenci Aday Gösterme Formu“ üstün yetenekli çocuklarda sıklıkla görülen ve üstün yetenekli çocukların bir çoğunda gözlenen ve 38 maddeden oluşan bilgilerini gündelik yaşamda kullanma, duyduğunu, okuduğunu ve gördüğünü kolaylıkla hatırlama
46
,olayların nedenlerini, kanıtlarını ve sonuçlarını öğrenmek için çaba sarf etme,farklı zamanda ve farklı yerlerde kazandığı bilgileri yorumlayarak ilginç sonuçlar çıkartma gibi özelliklerini ortaya koyan üçlü likert tipi formdur. Formu dolduran kişi bu becerilerin öğrencide görülme sıklığına göre bazen, sık sık ve daima seçeneklerinden birini işaretlemektedir
60 maddeden oluşan form araştırmacı tarafından oluşturulduktan sonra üç alan uzmanı tarafından değerlendirilmiştir. Alan uzmanlarına yollanan form değerlendirirken üstün yetenekli çocukları tanılama konusunda maddelerin uygun olup olmadığı değerlendirilmiştir. Alan uzmanları kendilerine yollanan 60 maddeden oluşan likert tipi formları üstün yetenekli çocukları seçmede uygun olup olmadığı düşünerek gerekli düzeltmeleri yapmış ve otuz sekiz adet maddenin kullanılmasını önermiştir.Araştırmacı tarafından gerekli düzeltmeler yapılan form uygulanmak üzere son haline getirilmiştir. Formu sınıfında üstün yetenekli öğrenci olduğu düşünen öğretmenler doldurmuştur. Üstün Yetenekli Öğrenci Aday Belirleme Formu değerlendirilirken; sınıf öğretmeni, akıl zeka oyunları öğretmeni, satranç öğretmeni ve rehber öğretmen tarafından değerlendirilmesi planlanmıştır. Öğretmenlerden ortak olarak en yüksek puanı alan öğrenci üstün yetenekli adayı olarak gösterimiştir.
4.3.3. Problem Çözme Becerileri Ölçeği
Problem Çözme Becerileri Ölçeği kullanım açısından 4-7 yaş ile 8-11 yaş dönemleri olmak üzere iki düzeyden oluşturulmuştur. Yapılan zeka ölçümlerinde çalışmada yer alan çocukların 8-11 yaş aralığında olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle çalışmada 8-11 yaş düzeyi ölçeği kullanılmıştır.
8-11 yaş Problem Çözme Becerileri Ölçeği 52 maddenin yer aldığı Problemi Fark Etme, Problemi Tanımlama,Problem Hakkında Sorular Sorma,Problemin Nedenini Tahmin Etme,Problemin Çözümü İçin Bilgilerin Yeterliğine Karar Verme, Problemin Öğelerini Tanımlama,Nesnelerin Bilinenden Farklı Kullanımı,Bir Takım Eylemlerin Sonucunu Tahmin Etme,En Uygun Çözümü Bulma,Çok Olası Çözüm Arasından En Alışılmadık Olanı Seçme aşamaları problem çözme aşamaları olarak ifade edilen 10 alt ölçekten oluşmaktadır.
47
Problem Çözme Becerileri Ölçeği çocukların karşılaşabilecekleri problemler karşısında ürettikleri çözüm sürecinde oluşan bilişsel aşamaları içermektedir. Bu ölçekte problemle karşılaşan kişinin çözüm için kullandığı stratejilere, problemin fark edilmesine ve alışılmışın dışında çözüm stratejileri geliştirilmesine yer verilmiştir. Ayrıca her bölümde beşer soru olan on alt ölçek oluşturulmuş ve süreç aşağıdaki gibi açıklanmıştır.
Problemi Fark Etme; Varolan durum incelenerek problem durumunun varlığının fark
edilmesi, problem durumunun ortaya çıkması veya problemden dolayı eksikliklerin, aksaklıkların göz önünde bulundurularak sorunun bulunması olarak ifade edilebilir.
Problemi Tanımlama ; Karşılaşılan problem durumunun ne olduğunu, neler içerdiğini, tüm yönleriyle anlamlandırması ve problem durumunun ilişkili olduğu diğer durumları anlama süreçlerini içerir.
Problem Hakkında Sorular Sorma Alt Ölçeği;Bu süreçte“ne, niçin, ne zaman, nasıl,
nerede, kim?” vb. sorulara yer verilerek çocukların problemi daha iyi anlaması ve problemin çözümü için toplanacak olan bilgilerin nitelikli olmasını sağlar.
Problemin Nedenini Tahmin Etme Alt Ölçeği; Ortaya çıkan problemin kaynağının
bulunması ve problemin oluşum nedeninin tespit edilmesi olarak ifade edilebilir.
Problemin Çözümü İçin Bilgilerin Yeterliğine Karar Verme Alt Ölçeği; Bu süreçte
problemin ortadan kaldırılması için gerekli olan alan taraması yapılarak tüm bilgi, beceri, strateji ve araçların ayrıntılı olarak belirlenmesini içermektedir.
Problemin Öğelerini Tanımlama Alt Ölçeği; Bir problem durumu ortaya çıktığında, çözüm
için gerekli olan yöntemlerin belirlenerek sıralanması, öncelik olarak yapılması gereken durumun tahmin edilip bulunmaya çalışılmasıdır.
Nesnelerin Bilinenden Farklı Kullanımı Alt Ölçeği; Problem çözümü sırasında, elde edilen
yada var olan nesnelerin asıl amaçları dışında kullanılmasını içerir.
Bir Takım Eylemlerin Sonucunu Tahmin Etme Alt Ölçeği; Bu süreçte yapılan bazı işlemlerin veya davranışların sonucunda problem durumunun oluşabileceğinin fark edilmesi ve problem durumu oluşturulmaması için gerekli değişikliklerin yapılması gerektiğini belirtilmiştir.
En Uygun Çözümü Bulma Alt Ölçeği; Karşılaşılmış olan bir problem durumuna yönelik
bilgiler ve varolan veriler doğrultusunda probleme bazı çözüm stratejileri geliştirilir.
48
durumları ele alındığında bir çok çözüm yolları bulunabilir. Bunlar içersinde en farklı yöntem bu süreçte düşünülmektedir.
PÇBÖ madde istatistiklerine bakıldığında Problemi Fark Etme alt ölçeği madde güçlüğü 0.70, ayırt ediciliği 0.26; Problemi Tanımlama Alt Ölçeği madde güçlüğü 0.78, ayırt ediciliği 0.28; Problem Hakkında Sorular Sorma Alt Ölçeği, madde güçlüğü 0.54, ayırt ediciliği 0.53; Problemin Nedenini Tahmin Etme Alt Ölçeği, madde güçlüğü 0.65, ayırt ediciliği 0.43; Problemin Çözümü İçin Bilgilerin Yeterliğine Karar Verme alt ölçeği, madde güçlüğü 0.73, ayırt ediciliği 0.43; Problemin Öğelerini Tanımlama Alt Ölçeği, madde güçlüğü 0.59, ayırt ediciliği 0.27; Nesnelerin Bilinenden Farklı Kullanımı Alt Ölçeği, madde güçlüğü 0.53, ayırt ediciliği 0.28; Bir Takım Eylemlerin Sonucunu Tahmin Etme Alt Ölçeği, madde güçlüğü 0.76, ayırt ediciliği 0.36; En Uygun Çözümü Bulma Alt Ölçeği, madde güçlüğü 0.73, ayırt ediciliği 0.28; Bir Çok Olası Çözüm Arasından En Alışılmadık Olanı Seçme alt ölçeği, madde güçlüğü 0.43, ayırt ediciliği 0.22 olarak bulunmuştur.
Envanterin güvenirliği için iç tutarlılık katsayıları; KR-20=0.78, Spearman Brovvn İki Yarım Test Korelasyonu=0.76 bulunmuştur. Envanterin ortalama güçlük düzeyi 0.63'tür. Envanterin zamana bağlı tutarlılığını değerlendirmek amacıyla test-tekrar test güvenirliliğine bakılmış ve test-tekrar test korelasyonu r=.93 olarak hesaplanmıştır. (Aydoğan vd, 2012).
KR-20 güvenirlik katsayısı pilot uygulama verileri için 4-7 yaş grubunda 0.79 olarak hesaplanmıştır. Aynı güvenirlik katsayısı norm örneklem için 4-7 yaş grubunda 0.81’dir. Sadece pilot örneklemden elde edilen veri setleri için hesaplanan test-tekrar test güvenirliği 4-7 yaş formu için r=0.75’tir.
Ölçek 52 adet problem durumunu ifade eden bir görsel ve her görselin arka sayfasında bu görsele ait problem durumunu barındırmaktadır. Ölçek hem bireysel olarak hem de grup şeklinde uygulanabilmektedir. Ölçek grup şeklinde uygulanırken öğrenciler arasında etkileşimin en az seviyede olmasına dikkat edilmelidir. Ölçekte alınabilecek en yüksek puan 50 puandır. Her doğru cevaplanan soru 1 puan ile değerlendirilmektedir.