Veri Toplama Araçları

Bu bölümde, araĢtırmada veri toplamak için kullanılan ölçeklerin özellikleri ve ölçeklerin oluĢturulma aĢamaları ayrı bölümler halinde bahsedilecektir.

AraĢtırmada 8. sınıf öğrencilerinin üslü ifadelere yönelik baĢarılarını, sayı duyularını ve sayı duyusu testi baĢarılarını ortaya çıkarabilmek için iki farklı ölçek kullanılmıĢtır. Bunlar;

i. Üslü ifadelere yönelik sayı duyusu ölçeği ii. Üslü ifadelere yönelik baĢarı testidir.

3.3.1 Üslü ifadelere yönelik sayı duyusu ölçeği

Üslü ifadelere yönelik sayı duyusu ölçeği, Ġymen (2012) tarafından geçerlik ve güvenirlik çalıĢmaları yapılarak hazırlanmıĢtır. 8. sınıf öğrencilerinin üslü ifadelere yönelik kullandıkları sayı duyusu bileĢenlerini ortaya çıkarmak için

hazırlanan bir ölçektir (Ek-1). Ölçek sayı duyusuyla ilgili beĢ farklı bileĢene yönelik oluĢturulmuĢtur. Bu bileĢenler; denk gösterimler, sayısal tahmin, sayı büyüklükleri, iĢlemlerin etkileri, referans noktası kullanımı Ģeklindedir. Ölçek toplam 13 sorudan oluĢmuĢtur. Uzman görüĢleri sonrası, ölçekteki soruların 5’inin denk gösterimler, 5’inin sayısal tahmin, 3’ünün sayı büyüklükleri, 3’ünün iĢlem etkisi ve 3’ünün referans noktası kullanımı bileĢenleri ile ilgili olduğu belirlenmiĢtir. Uzman görüĢleri ve pilot uygulama sonucunda toplam 11 soru asıl uygulamada kullanılmıĢtır (Ġymen, 2012). Bu sebeple bu araĢtırmada da aynı Ģekilde 11 soru kullanılmıĢtır.

3.3.2 Üslü ifadelere yönelik baĢarı testi

8. sınıf öğrencilerinin üslü ifadelere yönelik baĢarı durumlarını belirleyebilmek için araĢtırmacı tarafından “üslü ifadelere yönelik baĢarı testi” geliĢtirilmiĢtir. Ölçeğin soruları belirlenirken, 2012-2013 eğitim öğretim yılında devlet okullarının 8. sınıflarında okutulmakta olan üç farklı yayının matematik ders ve çalıĢma kitaplarındaki (Aygün ve diğerleri, 2012; Canpekel, 2010; Güler ve Yücelyiğit, 2011) üslü ifadeler konusunun sorularından yararlanılmıĢtır. AraĢtırmanın uygulandığı okulda okutulmakta olan yayından, öğrencilerin daha önce soruları çözmüĢ olabileceği düĢüncesiyle yararlanılmamıĢtır. Yararlanılan kitaplardaki üslü ifadelerle ilgili sorulardan ölçekte yer alacakların belirlenmesi aĢamasında ise 8. sınıf ilköğretim matematik programındaki kazanımlar dikkate alınmıĢtır. 8. sınıf ilköğretim matematik programında (MEB, 2009) üslü ifadelerle ilgili dört farklı kazanım bulunmaktadır. Bunlar:

1. Bir tam sayının negatif kuvvetini belirler ve rasyonel sayı olarak ifade eder.

2. Ondalık kesirlerin veya rasyonel sayıların kendileriyle tekrarlı çarpımını üslü olarak yazar ve değerini belirler.

3. Üslü ifadelerle çarpma ve bölme iĢlemlerini yapar.

4. Çok büyük ve çok küçük pozitif sayıları bilimsel gösterimle ifade eder (s. 294).

Üç farklı yayının matematik ders ve çalıĢma kitaplardaki sorular araĢtırmacı tarafından incelenmiĢ ve birinci kazanımla ilgili iki, ikinci kazanımla ilgili altı, üçüncü kazanımla ilgili altı ve son kazanımla ilgili ise iki tane olmak üzere toplam on altı soru seçilmiĢtir. Sorular öğrencilerin üslü ifadelerle ilgili var olan bilgilerini daha iyi görebilmek için açık uçlu ve boĢluk doldurma Ģeklinde sorulmuĢtur. Soruların seçilme ve hazırlanma aĢamasından sonra ise; soruların anlaĢılırlığı, kazanımları değerlendirmede ne kadar etkili olacağı ve öğrenci seviyesine uygunluğu hakkında matematik eğitimi alanında uzmanlardan görüĢleri alınmıĢtır. Uzmanlardan, her bir soru için seviyeye ve kazanıma uygunluk, soruların anlaĢılırlığı ile ilgili 1 ile 5 arasında (1 en düĢük, 5 en yüksek) puan vermeleri istenmiĢtir. Gerekli görülürse o soru ile ilgili verdikleri puanları açıklamaları veya farklı bir fikirleri varsa paylaĢmaları için uzman görüĢü formunda açıklama bölümü oluĢturulmuĢtur. Uzman görüĢü formu Ek- 2’de verilmiĢtir. Uzmanların 3’ü doktora programını tamamlamıĢ akademisyen olup, 2’si ilköğretim matematik eğitimi alanında doktora öğrencisi, 3’ü ise ilköğretim matematik eğitimi alanında yüksek lisans öğrencisidir. Kazanıma uygunluk, seviyeye uygunluk ve soruların anlaĢılırlığı açısından verilen puanların ortalaması tüm sorularda 4 puanın üzerindedir. Uzmanların verdikleri puanların ortalamaları Ek-3’te verilmiĢtir. Uzman görüĢleri sonucu, uzman görüĢ formundaki 7. ve 12. sorular kazanımlara uygun olmadığı ve 16. soruya benzer testte soru bulunduğu sebebiyle bu üç soru testten çıkarılmıĢtır. Ayrıca bazı soruların soru kökünde değiĢikler yapılmıĢ, bazı soruların seçeneklerine ekleme ve çıkarmalar yapılmıĢtır. Sonuç olarak, uzman görüĢleri sonucunda testteki toplam soru sayısı 16 sorudan 13 soruya indirilmiĢtir. Bu soruların her biri için uygulama öncesi puanlama ölçütleri belirlenmiĢtir. Bunun için her bir doğru adım 1 puan, yanlıĢ adım 0 puan olacak Ģekilde her sorudan alınabilecek toplam puanlar hesaplanmıĢtır.

23-26 Kasım 2012 tarihlerinde Tavas ilçe merkezindeki uygulama okulundan farklı bir okuldaki iki 8. sınıf Ģubesinden toplam 39 öğrenciye üslü ifade baĢarı testinin pilot uygulaması yapılmıĢtır. Üslü ifade baĢarı testinin belirlenen puanlama ölçütlerine göre her bir öğrencinin soru yanıtları puanlandırılıp, belirlenen her bir adım için verilen puanlar MS Excel programına

girilmiĢtir. Toplam puan ve madde puanları belirlenip, madde analizleri yapılmıĢtır. Pilot uygulama sonucu testin her bir sorusu için oluĢan madde güçlüğü ve madde ayırıcılığı değerleri Ek-4’te verilmiĢtir. Madde analizleri sonucu, uzman görüĢü formundaki soru numarasına göre 11. soru testten çıkarılmıĢtır. Bir soruda (uzman görüĢü formundaki 13. soru) ise öğrencilerin çözüm yöntemleri dikkate alınarak sorunun puanlama ölçütleri değiĢtirilmiĢ ve baĢka bir soruda (uzman görüĢü formundaki 10. soru) ise soru kökünde değiĢiklik yapılmıĢtır. Öğrenci yanıtları dikkate alındığında bir sorunun iki seçeneğindeki sayılar kazanımı daha doğru ölçebilmek için değiĢtirilmiĢtir. Böylece hem uzman görüĢleri hem de pilot uygulama sonrası yapılan bazı değiĢiklikler sonucunda üslü ifadelere yönelik baĢarı testine son Ģekli verilmiĢtir (Ek-5). Testin son Ģeklinde toplam 12 soru bulunmaktadır ve bu sorular için oluĢturulan puanlama ölçütleri Ek-6’da verilmiĢtir. Asıl uygulamada kullanılan üslü ifadelere yönelik baĢarı testinin son halinin programda yer alan kazanımlara göre dağılımı tablo 3.2’de verilmiĢtir.

Tablo 3.2: Üslü ifadelere yönelik baĢarı testi sorularının kazanımlara göre dağılımı

Soru no Kazanım

1

Bir tam sayının negatif kuvvetini belirler ve rasyonel sayı olarak ifade eder. 2

3

Ondalık kesirlerin veya rasyonel sayıların kendileriyle tekrarlı çarpımını üslü olarak yazar ve değerini belirler.

4 5 6 7 8

Üslü ifadelerle çarpma ve bölme iĢlemlerini yapar. 9

10 11

Tablo 3.2’den de görüldüğü gibi, testin son halinde ilk kazanımla ilgili 2 soru, ikinci kazanımla ilgili 5 soru, üçüncü kazanım ile ilgili 4 soru, son kazanımla ilgili ise 1 soru olmak üzere toplam 12 soru yer almıĢtır.