Toplam Alanları

Ticari Bilanço Karı üzerine kanunen kabul edilmeyen giderler eklendikten, istisna edilen kazançlar indirildikten sonra Mali kara ulaşılır. Bu mantık çerçevesinde Bilanço usulu defter tutan gelir vergisi mükellefleri Bildirimin İkinci Bölümündeki

121

satırlar toplamı 2 rakamı ile kodlanan alana ve Üçüncü Bölümdeki satırlar toplamı da 3 rakamı ile kodlanan alana aktarılacaktır. 1, 2 ve 3 rakamları ile kodlanan alanların toplamı ise 4 numara ile kodlanan alana yazılacaktır.

4 Seri No’lu Muhasebe Uygulama Genel Tebliğinin “Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Mükelleflere Ait, Ticari Kardan Mali Kara Ulaşmak İçin Yapılan Hesaplamayı Gösteren Bildirim' İn Düzenlenmesine İlişkin Açıklamalar” başlıklı bölümünde aşağıdaki açıklama yapılmıştır:

Bildirim, 3 ana bölümden oluşmaktadır. Birinci Bölüm, gelir tablosunun "Dönem Kar'ı veya Zarar'ı" kısmında yer alan tutarlara tahsis edilmiştir. Bir başka anlatımla, bu bölüme 690- Dönem Karı veya Zararı hesabının bakiyesi kaydedilecektir. Bu bölüm bildirimde 1 rakamı ile kodlanmıştır. Mükellefler gelir tablosundaki Dönem Kar'ını veya Zarar'ını bu bölümdeki ilgili sütuna aktaracaklardır.

İkinci Bölüm, 1 ve 2 rakamları ile kodlanan alanlar arasındaki "Ticari Kara İlave Edilecek Gider ve İndirimler" bölümüdür. Bu Bölüme, Muhasebe Sistemine göre gider veya indirim olarak Ticari Kar'ın tespitinde dikkate alınan ancak, vergi kanunlarına göre gider ya da indirim olarak kabul edilmeyen ve bu nedenle Ticari Kar'a ilave edilmesi gereken gider ve indirimler kaydedilecektir.

Üçüncü Bölüm ise, 2 ve 3 rakamları ile kodlanan alanlar arasındaki "Ticari Kar'dan İndirilecek Kazanç ve İratlar" bölümüdür. Bu Bölüme, Muhasebe Sistemi gereğince Ticari Kar'ın içinde yer alan ancak, vergi mevzuatına göre vergiden istisna edilen kazanç ve iratlar yazılacaktır. Bu Bölümde yer alan kalemler Mali Kar'ın tespitinde, Ticari Kar'dan indirilmesi gereken kalemlerdir.

2 rakamı ile kodlanan alana, "Ticari Kar'a İlave Edilecek Gider ve İndirimler" bölümünde (bundan böyle kısaca İkinci Bölüm) yer alan kalemlerin toplamı, 3 rakamı ile kodlanan alana ise "Ticari Kar'dan İndirilecek Kazanç ve İratlar" bölümünde (bundan böyle kısaca Üçüncü Bölüm) yer alan kalemlerin toplamı kaydedilecektir.

122

Tebliğ’den de anlaşıldığı üzere, mükellefelerin muhasebe uygulama genel tebliğleri çerçevesinde tuttukları defterde tek düzen hesap planı uyarınca ticari kar hesaplanacaktır. Ticari kar ise 690 Dönem Net Karı Veya Zararı hesabının bakiyesidir. Gelir Vergisi mükellefleri “Ticari Kardan Mali Kara Ulaşma Bildirimi”ni dolduracaklardır. Bildirim üzerinde yapılan hesaplama sonucunda elde edilen tutar mali kar olacaktır. Böylece, kanunen kabul edilmeyen giderler ticari kara eklenmiş, istisnalar çıkarılmış olacaktır. Bildirimin doldurulması sonucu bulunan tutar Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Eki’nde ticari kazanç tablosunda 10. satıra eklenecektir.

Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Eki üzerinde elde edilen tutar üzerinden, 11. ve 12. satırlarda yer alan Bağ-Kur Primi İndirimi ile Yatırım İndirimi İstisnası çıkarıldıktan sonra Ekin 14. satırında hesaplanan “Beyan Edilen Ticari Kazançlar Toplamı” yıllık gelir vergisi beyannamesi’nde ticari kazançlar satırına yazılacaktır. Böylece, beyannamede yer alan ticari kazanca KKEG’ler eklenmiş ve istisnalar düşülmüş olarak hem muhasebe kaidelerine hem de vergi mevzuatına uygunluk sağlanmış olacaktır.71

Tezimizin “3.3.3. Gelir Vergisi Kanunu Açısından Diğer İndirimler” bölümünde açıklandığı üzere GVK’nın 89. maddesinde yer alan diğer indirimler başlığı tahdidi sayılan bazı giderlerin tamamı indirilebilirken, bazıları ise beyan edilen gelirin belirli bir yüzdesine kadar indirilebilir. Yine yapılan bazı harcamalarda ise yapılan harcamanın belirli bir oranı indirilebilecektir. Yapılan bu indirimler ancak gelirin bulunması halinde ve gelirle sınırlı olmak üzere indirilebilecektir. “Beyan Edilen Gelir” kavramından kasıt ise yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları düşülmeden önceki tutardır. ( Beyannamenin 26. Satırında yer alan KAR)

“KAR” satırı ise (26. satır ) ticari kazanç ile diğer gelir unsurlarının toplamından teşekkül etmiştir. “KAR”satırından ise öncelikle “ Mahsup Edilecek Geçmiş Yıl Zararları” sonrasında ise GVK’nın 89. maddesinde yer alan diğer

123

indirimler sırası ile indirilecektir (Kazança sınırlı olmak üzere). Bu aşamada elde edilen tutar gelir vergisi matrahıdır.

Gelir Vergisi açısından ticari kardan mali kara, oradan da vergi matrahına geçiş süreci aşağıda şematize edilmiştir.

“Ticari Kardan Mali Kara Ulaşmak İçin Yapılan Hesaplamayı Gösteren Bildirim”

(Ticari Kar + KKEG – Vergiye Tabi Olmayan Gelir = MALİ KAR)

690-DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI

(TİCARİ KAR)

“Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Eki” (Ticari Kazançlar – 10. Satır)

- Bağ-Kur Primi

- Yatırım İndirimi İstisnası

- İstisnalar

= Beyan Edilen Ticari Kazanç Toplamı (14. Satır)

(Gelir Vergisi Beyannamesi Eki ) Gelir Vergisi Beyannamesi 17. Satır

Gelir Vergisi Beyannamesi “KAR” Satırı (26. Satır)

KAR

- Geçmiş Yıl Zararları

- Diğer İndirimler (GVK 89. Mad.)

124

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Yukarıdaki bölümlerde öncelikle kar ve ticari kar ve mali kar tanımlandıktan sonra, bu iki kavram arasındaki farkılığa değinildi ve konunun mevzuat yönünden değerlendirilmesi yapıldı. Ardından ticari kar- mali kar farklılığına neden olan Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler, İstisnalar, Diğer İndirimler ve diğer başlıca hususlara değinildi. Yapılan mevzuatsal değerlendirmelerden sonra Gelir ve Kurumlar Vergisi yönünden ayrı ayrı olmak üzere vergisel açıdan indirimi kabul edilmeyen ancak işletmelerce indirim konusu yapılan giderlerin nasıl matraha ekleneceği ile yine vergi kanunları uyarınca vergiye tabi tutulmayan ancak işletmelerce matraha ilave edilen gelirlerin matrahtan nasıl çıkarılacağı ele alındı. Bu kapsamda Kurumlar Vergisi açısından Kurumlar Vergisi Beyannamesi, Gelir Vergisi açısından ise 4 No’lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ekinde yer alan “Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Mükelleflere Ait Ticari Kardan Mali Kara Ulaşmak İçim Yapılan Hesaplamayı Gösteren Bildirim” in sistematiği üzerinde duruldu.

Önceki bölümlerde sırayla teorisi, vergisel farklılığa neden olan durumlar ve bu farklılıkların giderilme yöntemleri anlatılan ticari kar – mali kar ayrımı bu bölümde kurumlar vergisi açısından örnek bir uygulama üzerinden ele alınacaktır. Böylece yukarıda ayrı başlıklar altında parçalı ele alınan husular uygulama örnekleri ile bir bütün olarak gösterilmeye çalışılacaktır. Diğer bir ifade ile tümden gelim yöntemi ile, parça parça anlatılan hususlar bu bölümde birleştirilerek konu daha da somut hale getirilmeye çalışılacaktır.

125

4.1. KURUMLAR VERGİSİ UYGULAMA ÖRNEĞİ-1