Tohumdan Elde Edilen Sürgünlerin Köklendirilmesi Çalışmaları

4.4.1.1. IBA’nın Köklenmeye Etkisi

Bu deney, tohum kaynaklı sürgünlerin in vitro proliferasyonu sonucu elde edilen sürgünlerin köklenmesi üzerine 0.25, 0.5, 1.0, ve 2.0 mgl-1 gibi farklı IBA konsantrasyonlarının etkisini belirlemek için yapılmıştır. Elde edilen bulgular Çizelge 35’te verilmiştir.

Çizelge 35. Farklı IBA konsantrasyonlarının sürgün köklenmesi üzerine etkisi *. IBA konsantrasyonu (mgl-1) Köklenme oranı (%) Ortalama kök sayısı ± SH Ortalama kök uzunluğu ± SH (mm) 0.25 -** -** -** 0.5 -** -** -** 1 100 1.50 ± 0.70 a 4.04 ± 0.26 a 2 -** -** -** χ2 (s.d: 3) P < 0.05 -- P < 0.05 P < 0.05 F: 45.00 – sd: 3.36 F: 147.06 – sd: 3.41

* Her uygulama için kullanılan sürgün sayısı: 10 **: Köklenme olmadığı için veri kaydedilemedi.

Farklı IBA konsantrasyonlarının köklenme oranı, kök sayısı ve kök uzunluğu değerleri üzerine olan etkisi istatistiksel olarak önemli görülmüştür (P < 0.05). Köklenmenin gerçekleştiği tek uygulama olan 1 mgl-1 IBA’da %100 oranında köklenme elde edilirken, kök sayısı 1.50 ± 0.70, kök uzunluğu ise 4.04 ± 0.26 mm olarak belirlenmiştir. Uygulamalar arasında yeralan 0.25 – 0.5 ve 2 mgl-1 IBA’nın hiç birisinde köklenme elde edilmemiştir. Sürgünlerin besi yeri içerisindeki dip kısımlarında kırmızı renkte yumruk halinde kallus geliştiği görülmüştür. 2 mgl-1 IBA konsantrasyonundaki sürgünlerde erken dönemde yoğun bir sararmanın olduğu gözlenmiştir.

4.4.1.2. NAA’in Köklenmeye Etkisi

Bu deney, tohumdan elde edilen sürgünlerin in vitro proliferasyonu sonucu meydana gelen sürgünlerin köklenmesi üzerine NAA’in 0.25, 0.5, 1.0 ve 2.0 mgl-1’lik farklı konsantrasyonlarının etkisini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Çizelge 36’da elde edilen verilere uygulanan istatistiksel analiz sonuçları yeralmıştır.

NAA’nın farklı konsantrasyonlarının köklenme oranı, kök sayısı ve kök uzunluğu üzerine olan etkisinin istatistiksel olarak önemli olduğu görülmüştür (P < 0.05). Köklenme oranı bakımından en iyi sonucu 0.5 mgl-1 NAA vermiş olup, %60 oranında köklenme meydana gelmiştir. Bunu %40’luk köklenme ile 1 mgl-1 NAA ve çok düşük düzeyde de olsa 2 mgl-1 NAA uygulamasında %25 köklenme görülmüştür. 0.25 mgl-1 NAA’da herhangi bir köklenme meydana gelmemiştir. Bu uygulamadaki sürgünlerde bulunan yaprakların kültürün 3. haftasından sonra sararıp döküldüğü ve ayrıca besi yeri içerisindeki alt kısımlarında kırmızımtrak renkte şişkinliklerin meydana geldiği görülmüştür.

Çizelge 36. Farklı NAA konsantrasyonlarının sürgün köklenmesi üzerine etkisi *. NAA konsantrasyonu (mgl-1) Köklenme oranı (%) Ortalama kök sayısı ± SH Ortalama kök uzunluğu ± SH (mm) 0.25 -** -** -** 0.5 60 3.66 ± 0.21a 10.43 ± 0.38 a 1 40 1.66 ± 0.33 b 3.26 ± 0.07 b 2 25 1.05 ± 0.09 bc 2.98 ± 0.22 b χ2 (s.d: 3) P < 0.05 -- P < 0.05 P < 0.05 F: 266.09 – sd: 3.25 F: 236.75 – sd: 3.43

* Her uygulama için kullanılan sürgün sayısı: 10 **: Köklenme olmadığı için veri kaydedilemedi.

0.5 mgl-1 NAA uygulamasında meydana gelen kök sayısı 3.66 ± 0.21 olurken, ortalama kök uzunluğunun 10.43 ± 0.38 mm olduğu tespit edilmiştir. Yapılan deney kapsamında; hem iyi sonuçlar veren, hem de köklenen bitkilerin ve oluşan köklerin morfolojik olarak sağlıklı ve iyi durumda görünmeleri nedeniyle 0.5 mgl-1 NAA’in köklenme deneyleri açısından kullanımının uygun olduğu sonucuna varılmıştır (Resim 9).

Resim 9. 0.5 mgl-1

NAA içeren MS besi ortamında 28 günlük kültür periyodu sonunda köklenen bitkilerin;

a) besi ortamında (bar: 9.5 mm) b) saksılara aktarılmadan önceki (bar: 7.8 mm) görünümü.

4.4.1.3. Karanlıkta Bırakma İşleminin Köklenmeye Etkisi

Bu deney, in vitroda çoğaltılan tohum kaynaklı sürgünlerin köklenmesi üzerine farklı sürelerde, karanlıkta bırakma işleminin (Fotoperiyot, 1 gün karanlık, 3 gün karanlık, 5 gün karanlık, 7 gün karanlık) etkisini belirlemek için yapılmıştır. Elde edilen bulgulara ait istatistiksel analiz sonuçları Çizelge 37’de verilmiştir.

Çizelge 37. Karanlıkta bırakma işleminin sürgün köklenmesi üzerine etkisi *.

İşlem Köklenme oranı _(%) Ortalama kök _{sayısı ± SH uzunluğu ± SH (mm)} Ortalama kök

Fotoperyot 60 3.66 ± 0.21 a 10.45 ± 0.30 b 1 gün karanlık 20 2.00 ± 1.00 b 27.11 ± 5.81 a 3 gün karanlık 20 1.00 ± 0.00 bc 8.29 ± 1.17 b 5 gün karanlık 10 1.00 ± 0.00 bc 6.64 ± 0.24 b 7 gün karanlık -** -** -** χ2 (s.d: 4) P < 0.05 -- P < 0.05 P < 0.05 F: 35.75 – sd: 4.12 F: 28.142 – sd: 4.30

* Her uygulama için kullanılan sürgün sayısı: 10 **: Köklenme olmadığı için veri kaydedilemedi.

Farklı sürelerde karanlıkta bırakma işleminin köklenme oranı, kök sayısı ve kök uzunluğu üzerine olan etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmuştur (P < 0.05). En iyi sonucu, fotoperiyot uygulaması vermiş olup %60 oranında köklenme elde edilmiştir. Diğer uygulamalardaki köklenme durumları düşük oranlarda cereyan ederken, 7 gün karanlık uygulamasından köklenme elde edilmemiştir. Kontrol grubu en fazla kök sayısını 3.66 ± 0.21 adet olarak verirken, diğer gruplardaki kök sayılarının 1 veya 2 adedi geçmediği görülmüştür. Ortalama kök uzunluğu bakımından 1 gün karanlık uygulamasında 27.11 ± 5.81 mm uzunluğunda kökler elde edilmiş ve en iyi uygulama olarak ön plana çıkmıştır. Diğer uygulamalarda, meydana gelen kök uzunlukları 6.64 mm – 10.45 mm arasında değişmiş olup, köklerin kalitesi yönünden morfolojik olarak bir farklılık görülmemiştir. Genel bir değerlendirme ile, sürgünlerin köklenmesi açısından karanlıkta bırakma işleminin önemli olmadığı görülmüştür.

4.4.2. Nodal Tomurcukların Proliferasyonu Sonucu Elde Edilen Sürgünlerin Köklendirilmesi Çalışmaları

4.4.2.1. IBA’nın Köklenmeye Etkisi

Bu deney kapsamında, nodal tomurcukların proliferasyonu sonucu elde edilen sürgünlerin köklenmesi üzerine 0.25, 0.5, 1 ve 2 mgl-1 gibi farklı IBA konsantrasyonlarının etkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Elde edilen verilere ait istatistiksel analiz sonuçları Çizelge 38’de verilmiştir.

Çizelge 38. Farklı IBA konsantrasyonlarının sürgün köklenmesi üzerine etkisi *. IBA konsantrasyonu (mgl-1₎ Köklenme oranı (%) Ortalama kök sayısı ± SH Ortalama kök uzunluğu ± SH (mm) 0.25 10 1.00 ± 0.04 bc 1.18 ± 0.15 b 0.5 10 1.00 ± 0.12 bc 1.10 ± 0.08 b 1 25 1.25 ± 0.09 b 1.25 ± 0.10 b 2 60 2.33 ± 0.21 a 2.91 ± 0.07 a χ2 (s.d: 3) P < 0.01 -- P < 0.01 P < 0.01 F: 217.778 – sd: 3.32 F: 1047.22 – sd: 3.40

* Her uygulama için kullanılan sürgün sayısı: 10

Uygulanan farklı IBA konsantrasyonlarının köklenme oranı, kök sayısı ve kök uzunluğu üzerine etkisi istatistiksel olarak oldukça önemli bulunmuştur (P < 0.01). Kullanılan IBA konsantrasyonları içerisinde yalnız 2 mgl-1 IBA uygulamasında en yüksek köklenme meydana gelmiştir. %60 oranında köklenmenin görüldüğü uygulamada, kök sayısı 2.33 ± 0.21 adet olarak gerçekleşmiş ve ortalama kök uzunluğu 2.91 ± 0.07 mm olmuştur. Yapılacak in vitro çalışmalar kapsamında 2 mgl-1 IBA kullanımının uygun olduğu veya daha yüksek IBA konsantrasyonlarının kullanımının uygun olabileceği sonucuna varılmıştır. Diğer uygulamalarda yer alan sürgünlerde meydana gelen kök sayısının yaklaşık 1 ile sınırlı olduğu ve oluşan köklerin uzunluklarının yeterli olmadığı görülmüştür. Ayrıca, 0.25, 0.5 ve 1 mgl-1 IBA uygulamalarında sürgünlerin dip kısımlarında kültürün 2. haftasından itibaren açıkkahverengimsi kallus oluşumu görülmüştür. 3. haftadan itibaren sürgünlerde yavaş yavaş deformasyonlar görülmeye başlamıştır.

4.4.2.2. NAA’in Köklenmeye Etkisi

Bu deneyde, sürgünlerin köklendirilmesi amacıyla; 0.25, 0.5, 1.0 ve 2.0 mgl-1 gibi farklı NAA konsantrasyonlarının etkisi üzerine çalışılmıştır. Çizelge 39’da istatistiksel analiz sonuçları verilmiştir.

Çizelge 39. Farklı NAA konsantrasyonlarının sürgün köklenmesi üzerine etkisi *. NAA konsantrasyonu (mgl-1₎ Köklenme oranı (%) Ortalama kök sayısı ± SH Ortalama kök uzunluğu ± SH (mm) 0.25 -** -** -** 0.5 -** -** -** 1 30 2.33 ± 0.33 a 1.96 ± 0.05 a 2 20 1.50 ± 0.70 b 1.68 ± 0.09 b χ2 (s.d: 3) P > 0.05 -- -- -- P < 0.05 P < 0.05 F: 101.0 – sd: 3.21 F: 1185.39 – sd: 3.26

* Her uygulama için kullanılan sürgün sayısı: 10 **: Köklenme olmadığı için veri kaydedilemedi.

Elde edilen bulgulara uygulanan varyans analizine göre, farklı NAA konsantrasyonlarının köklenme üzerine olan etkisi istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır (P > 0.05). Düşük oranlarda olmakla birlikte, 1 ve 2 mgl-1 NAA uygulamalarında sırasıyla %30 ve %20 oranında köklenme meydana gelmiştir. Geriye kalan 0.25 ve 0.5 mgl-1 NAA uygulamalarında herhangi bir köklenme elde edilmemiştir. Farklı NAA konsantrasyonları, kök sayısını ve kök uzunluğunu istatistiksel olarak önemli derecede etkilemiştir (P < 0.05). Her iki özellik yönünden de en iyi sonucu; 1 mgl-1 NAA grubu vermiş olup; kök sayısı 2.33 ± 0.33 adet, kök uzunluğu ise 1.96 ± 0.05 mm olarak bulunmuştur.