Ön ödemeli konut satışının bağlı kredi ile yapılması halinde, kullandırılan kredi tutarında teminat
20. TiCARi REKLAM vE HAKsıZ TiCARi uYGuLAMALAR
İçinde yaşanılan Pazar Ekonomisi koşullarında “reklamlar”, Evrensel Tüketici Haklarından olan “Bilgilenme, Sağlık ve Güvenlik, Çevre, Ekonomik Çıkarların Korunması, Tazmin Edilme” haklarıyla yakın ilgisi nedeniyle Tüketicinin Korunması açısından çok büyük önem taşımaktadır.
Buna göre ülkemizde tüketicilerin, (RTÜK, Reklam Öz Denetim Kurulu yanı sıra) 6502 S. TKHK/61, 62 ve 63.
84. Maddeleri ve 10 Ocak 2015 tarih ve 29232 Resmî Gazete’ de yayınlanan “Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği”nde belirlenen esaslar çerçevesinde oluşturulan mevzuat ve Reklam Kurulu tarafından korunması öngörülmektedir.
0,3%
4%
10%
19%
4%
5%
58%
Dünya
Sinema İnternet (Display) Dergi Gazete Outdoor Radyo Televizyon
1,1%
8%
2%
21%
7%
2%
59%
Türkiye
Sinema İnternet (Display) Dergi Gazete Outdoor Radyo Televizyon
Aşağıda bu mevzuat çerçevesinde tüketiciler açısından önem taşıyan bazı hususlar verilmektedir.
Ticari Reklam Nedir?
Ticaret, iş, zanaat veya bir meslekle bağlantılı olarak; bir mal veya hizmetin satışını ya da kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı, görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi niteliğindeki duyurularıdır.
Yasaya Göre Hangi Reklamlar Yapılamaz?
Ticari Reklamların; Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun, doğru ve dürüst olmaları esastır.
Tüketiciyi aldatıcı veya onun tecrübe ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, can ve mal güvenliğini tehlikeye düşürücü, şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve engellileri istismar edici ticari reklam yapılamaz.
Reklamlar Hangi Düzey Tüketiciye Göre Hazırlanır?
Reklamlar, tüketiciye yönelik uygulamaların her aşamasında makul düzeyde bilgiye sahip olan gerçek veya tüzel kişinin, «ortalama reklam izleyicisinin» algılama düzeyi ile reklamın tüketici üzerindeki olası etkisi göz önünde bulundurularak hazırlanır.
Reklamda Ana Vaadin İstisnası Nedir?
Reklamlarda ileri sürülen ana vaat mesajını tamamlamak üzere bu vaadin istisnalarını yansıtan dipnot, altyazı ve sözlerdir. Örneğin; yazılı reklamların altındaki asteriks (*) ile belirtilen dipnotlar, TV reklamlarında ekranın altından akan yazılar, radyo reklamlarında asıl mesajın istisnalarını belirten sözlü açıklamalar ana vaadin istisnalarını ifade eder.
Yasaya Göre Reklamlarda Ana Vaadin İstisnası Nasıl Olmalıdır?
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 61, 62 ve 63. 84. Maddeleri ve “Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği”nde belirlenen esaslar çerçevesine göre reklamdaki ana vaadin istisnası niteliğindeki ifade ve/veya görüntülerin;
• Yazılı mecralarda, okunabilir büyüklükte yazılarak,
• Görsel mecralarda, yalnızca sözle ve/veya okunabilirliğini sağlamak şartıyla yazılı olarak,
• Sözlü mecralarda, anlaşılabilir biçimde okunarak belirtilmesi zorunludur.
(Bu konuda uygulamaya yönelik bilgiler 10 Ocak 2015 tarih ve 29232 Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde verilmiştir)
Reklamlar Karşılaştırmalı Olarak Yapılabilir mi?
Aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı amaca yönelik rakip mal veya hizmetlerin karşılaştırmalı reklamı yapılabilir.
Reklamda yer alan hususları ispatlamakla yükümlü kimdir?
Reklam verenler ticari reklamlarında yer alan iddiaların doğruluğunu ispatla yükümlüdür.
Örtülü (Gizli) Reklam Nedir?
TKHK’ ya göre; reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim, marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari unvan veya işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı mahiyette sunulması örtülü reklam olarak kabul edilir.
Örtülü (Gizli) Reklam Yapılabilir mi?
RTÜK ve TKHK’ ye göre göre örtülü (gizli) reklam yapılamaz.
Örtülü Reklam Etik Açıdan Uygun mudur?
Örtülü reklam etik açıdan da uygun görülmemiştir. Nitekim, Basın Konseyi’nin Basın Meslek (Etik) İlkelerine göre de; “İlan ve reklam niteliğindeki yayınların bu nitelikleri, tereddüde yer bırakmayacak şekilde belirtmesi”
gerekmektedir.
Yukarıdaki Kurallar Dışında Reklamlar Hangi Düzenlemelere Tabidir?
Reklamlar, Reklam Kurulunca belirlenen ilkelere, “Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği”nde belirlenen esaslara (Md.26) göre; İlaçlar, insani tıbbi ürünler, tıbbi cihazlar, sağlık hizmetleri, gıdalar, takviye edici gıdalar, kozmetik ve temizlik ürünleri, tütün mamulleri ve alkollü içkiler gibi reklama ilişkin özel düzenlemesi bulunan mal veya hizmetlerin reklamları, ilgili mevzuatında yer alan reklam ve tanıtımla ilgili diğer hükümlere de uygun olmalıdır.
Ürün Yerleştirme Nedir?
“Ürün yerleştirme bir film/program içine markalı bir ürünün planlı ve göze batmayacak biçimde sokulması yoluyla film ya da televizyon izler kitlesini etkilemeyi amaçlayan paralı ürün mesajıdır” (Balasubramanian, 1994, s. 31).
Ürün Yerleştirme Türleri Nelerdir?
Reklamlarda üç tür ürün yerleştirme uygulanmaktadır.
Buna göre:
Ürün Tanıtımı ve Hediye: Özellikle yarışmalarda, ürün ya da hizmetin katılımcılara hediye edildiği ve/veya tanıtımının yapıldığı uygulamalardır.
Sesli Ürün Yerleştirme: Ürün ya da hizmetin sahne içerisinde gösterilmediği, sadece ürüne ya da hizmete dair sözlü ifadenin yer aldığı uygulamalardır.
Pasif Ürün Yerleştirme: Ürünün sahne içerisinde gösterildiği ama kullanılmadığı uygulamalardır.
Tüketici tarafından ürün yerleştirme reklamları bir programın doğal bir akış içerisinde yer alması nedeniyle reklam olduğunun algılanmasının zor olduğu reklamlardır. Bu nedenle de tüketici üzerindeki etkisi de büyük olmaktadır. Bu nedenle Tüketicinin Korunması Hakkındaki Yasa kapsamında kendine yer bulamayan bu uygulamanın önü 1 Nisan 2011 tarihinde yürürlüğe giren 6112 sayılı Kanun’un 13. maddesinin RTÜK Kanunu çerçevesinde açılmıştır.
“Haksız Ticari Uygulama” Nedir?
Türk tüketici mevzuatına AB normları doğrultusunda yeni giren “Haksız Ticari Uygulama” “Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği”nde (Md. 4-d); “Tüketici«Mesleki özenin gereklerine uymayan ve ulaştığı ortalama tüketicinin ya da yöneldiği grubun ortalama üyesinin, bir mal veya hizmete ilişkin ekonomik davranış biçimini önemli ölçüde bozan veya bozma ihtimali olan her türlü ticari uygulama» şeklinde tanımlanmaktadır.
Haksız Ticari Uygulama Yasağı Nedir?
“Haksız Ticari Uygulama” Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğine göre ; “Bir mal veya hizmete ilişkin tüketici işleminden önce, işlem sırasında veya işlem sonrasında haksız ticari uygulama yapılamaz”.
Saldırgan Ticari Uygulama Nedir? Bir Ticari Uygulamanın Saldırgan Olup Olmadığı Nasıl Belirlenir?
Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğine göre;
Bir ticari uygulamanın; taciz, fiziksel şiddet dâhil cebir veya haksız tesir yoluyla ortalama tüketicinin bir mal ya da hizmete ilişkin seçim veya davranış özgürlüğünü önemli ölçüde bozması veya bozma olasılığı taşıması ve tüketicinin bu sebeple normal şartlar altında taraf olmayacağı bir hukuki işleme taraf olması veya taraf olma olasılığının artması halinde saldırgan olduğu kabul edilir.
Bir ticari uygulamanın; saldırgan olup olmadığı belirlenirken aşağıdaki hususlar dikkate alınır: