Ticari Analizler

Ticari analizler yapılacak olan yatırımın hangi metot ve yöntemler ile yapılacağının belirlendiği analizlerdir. Sadece tesis konumu ya da üretim teknolojileri değil yatırımın hangi türlerde yapılabileceğin inde araştırıldığı bölümdür. Şöyle ki;

“Cool” marka gömlek üretimi ve satışı yapmak isteyen bir yatırımcı bu noktaya kadar yaptığı bütün analizleri olumlu sonuçlanmıştır. Ancak daha önce gömlek satışı ile ilgili tecrübe ve bilgi birikim olmayan yatırımcı nasıl bir ticari adımı atağı konusunda karasız kalmaktadır.

Bu noktada önünde birçok alternatif bulunmaktadır;

 Hedeflediği pazarlama stratejisine yakın bir markanın ürünlerini al-sat yaparak sektörü daha iyi tanıyabilir. Riskini minimize eder ve tecrübe kazanır.

 Üretim tesisi kurmadan üretici bir firma ile anlaşarak fason üretim yaptırarak yüksek başlangıç maliyetleri, kalite problemleri ve yetişmiş insan kaynağı ihtiyacını minimiz eder, önceliğini satış ve pazarlama faaliyetlerine ayırabilir.

 Sektörde faaliyet gösteren belli marka bilinirliği ve uygun üretim tesisi olan bir firmayı satın alabilir ya da şirket evliliği yaparak sektörde belli bir pazar payı almak için harcayacağı zamanı satın alabilir.

 Yeni bir tesis kurabilir.

Yatırımcının vereceği her karar kendi içerisinde farklı avantaj ve dezavantajları içerisinde barındırmaktadır. Aşağıda her seçenek ayrıntılı olarak açıklanarak bilgi verilmiştir.

13 2.5.1.1 Al-Sat

Hangi sektörde yatırım yapılacak olursa olsun yatırımcının aynı sektörde faaliyet gösteren bir tesisi ya da tecrübesi yok ise yapılacak olan analizler pazarın gerçek yapısını tam olarak gösteremeyecektir. Bu noktada hem yatırımcının Pazar hakkında şüphe duyduğu ve riskli gördüğü konuları daha net öğrenebilmesi için bir çeşit Pazar araştırması olarak da adlandırılabilecek olan bu seçenek Riski minimize ederken Pazar içerisinde diğer oyuncular ile bir ilişki kurulmasına ve rakiplerin daha iyi tanınmasına olanak sağlayacaktır. Ancak bu yaklaşımda elde edilecek bilgilerin ciddi bir zaman alacağı bilinmelidir.

Avantajları

 Diğer seçeneklere göre düşük sermaye gereksinimi,

 Projenin başarısız olması durumunda zararın minimum olması,

 Pazar ve sektör ile ilgili gerçek bilgilere ulaşım imkânı,

 Rakipleri daha yakından tanıma imkânı Dezavantajları

 Düşük kar payı,

 Üretici firmaya olan bağımlılık,

 Sektör hakkındaki verilerin uzun zaman içerisinde toplanabilmesi,

2.5.1.2 Fason üretim

Üretim tesisi kurmanın yüksek maliyetler olduğu ya da üretim teknolojilerinin yüksek kapasite ile çalışabildiği durumlarda çoğunlukla fason üretimi tercih edilmektedir. Yatırımcı sektörde yer alan bir üretim tesisi ile fason üretim sözleşmesi yapar ve ürünlerini üretmesi için anlaşır. Bu sayede yeni bir üretim tesisi kurmanın başlangıç maliyetlerini üstlenmemiş olur. Aynı zamanda bu tarz anlaşmalar ile ithal kökenli hammaddeler için üretici ile birlikte hareket etmek maliyet avantajı sağlayabilmektedir.

14 Avantajları

 Başlangıç maliyetleri yeni tesis kurmaya göre daha avantajlıdır.

 Al-Sat seçeneğine göre daha avantajlı fiyatlar ile ürün temini sağlanabilir.

 Yatırımcı kendi markası ile satış gerçekleştirdiği için pazarlama stratejilerini uygulayabilir.

 İade ürünler üzerinde ufak değişiklikler yaparak değerlendirilemez.

2.5.1.3 Firma satın alma / devir alma ya da şirket evliliği

Daha çok yabancı sermayenin tercih ettiği bu yöntem ile yatırımcı belli bir Pazar payına sahip üretim tesisi ve yetişmiş insan kaynağı olan yerli bir firmanın hisselerinin tamamını ya da bir kısmını satın alarak giriş yapar. Bu işlem ile yatırımcıya yeni bir işletme kurmanın zorluklarını geride bırakmasını sağlamakla kalmaz aynı zamanda hisseleri alınan şirketin pazar payına bir anda ulaşılması sebebi ile ciddi bir zaman satın alması da yapılmış olur.

Avantajları

 Zaman kazandırır,

 Pazarda belli bir paya hemen sahip olunur.

 Know-how sahibi olunur.

 Yetişmiş insan kaynağına hızlı ulaşım sağlanmış olur.

Dezavantajları

 Genelde üretim teknolojisinin ve demirbaşların yıpranma payı ömürlerini tamamlamış olması,

15

 Üretim tesislerinin ve teknolojilerinin eski olması,

 Pazarda oluşmuş marka algısının kolaylıkla kırılamaması,

 Hisseleri alınan şirketin işletme sermayesinin yetersiz olması sebebi ile ek kaynak aktarımına ihtiyaç duyulması,

 Şirket değerlemesi sonucu ortaya çıkan değerden çok daha yüksek bedellere hisse devrinin yapılabilmesi,

 Şirket evliliği yapılması halinde yönetimsel çekişmelerin ortaya çıkması,

2.5.1.4 Yeni bir yatırım yapmak / tesis kurmak

Yatırımcıların üretim yapmak için kendi tesislerini kurma işlemini yeni tesis kurmak olarak tanımlanır. Tesisin kurulacağı alanın tespiti, tesis kapasitesinin belirlenmesi, kullanılacak makine teçhizatın kapasite, teknoloji ve esnekliğinin belirlenmesi gibi hususların tanımlanması gerekir.

Bu sebeple yatırımcıların yeni bir yatırım yaparken aşağıdaki analizleri yapmaları gerekmektedir.

2.5.1.4.1 Kuruluş yeri seçimi

Bir işletmenin iktisadi ve sosyal bakımdan maliyetinin en az; buna karşılık sağlayacağı faydaların en fazla olması esastır. Bu maksatla, yatırım için en uygun yerin belirlenmesine ihtiyaç duyulur. Hammadde, enerji, işgücü, pazara yakınlık, tabii şartlar, ulaşım imkânları, gelişme potansiyeli ve daha birçok faktör dikkate alınarak en rasyonel kuruluş yeri tayinine çalışılır. (Nedir, 2018)

Yapılan Pazar araştırmaları sonucu üretimi yapılacak ya da satışı yapılacak iş için bir yer seçimi yapılması gerekmektedir. Burada pazara ya da hammaddeye yakın konumların seçimi operasyon açısından birçok maliyeti düşürecek etki yaratacağı unutulmamalıdır. Ancak bazı durumlarda yatırımcı yeni bir yer kiralamak ya da satın almak yerine var olan bir arazi / binasını kullanmak isteyebilir. Bu durumun getireceği ek operasyon maliyeti hesaplanmalıdır. Bir diğer hususta var olan gayrimenkulün yapılacak yatırım için mevzuat açısından uygunluğudur.

16

2.5.1.4.2 Teknolojik alt yapının ve makina teçhizatın belirlenmesi ve kapasite tayini

Makina üreticileri aynı işi yapan farklı kapasitelere sahip ürünler geliştirmektedir. Bu sebeple yatırımcı hedef pazarı ve yatırım ömrü çerçevesinde yaptığı talep /satış tahminlerine uygun olarak farklı üreticilerden teklifler almalıdır.

Burada başlangıç maliyeti dışında operasyon, bakım ve kurulum esnasında oluşacak maliyetleri de üreticilerden temin etmesi gerekmektedir. Bazı durumlarda başlangıç maliyeti uygun olan bir teçhizatın bakım giderleri çok yüksek olabilmektedir. Ya da yüksek kapasiteli bir makine teçhizat alımı sabit giderleri yükseltip düşük satış hacimlerinde ürün maliyetlerini çok yüksek seviyelere çıkaracaktır.

2.5.1.4.3 Yatırım gerçekleşme sürelerinin belirlenmesi

Yatırımcıların maliyet ve pazar ile ilgili verileri incelerken gözden kaçırdığı önemli bir konu da süredir. Yatırım kararı verilmesinden işletme / operasyon aşamasında ilk ürünün üretilip müşteriye sevkine kadar olan sürenin verimli kullanılması gerekir. Yapılan her analiz ve seçim bu süre üzerinde etkilidir. Bu sebeple zamanın yatırım geri dönüşe etki edeceği unutulmamalı ve bu sürecin doğru araç ve gereçler ile yönetilmesi gerekir.

Project Manager gibi araçlarla hem adımların hem de sürelerin aynı ortamda takip edilmesi gerekir. Özellikle mevsimsel operasyonların gerektiği yatırımlarda planlanan süre içerisinde tüm analizlerin bitirilmesi ve operasyonların yürütülmesi önemlidir. Örneğin; kayak takımı üretecek bir firmanın üretim süresi, sevkiyat süresi, ürün tanıtım süresi vs. gibi konular dikkate alındığında ilk üretimine kış aylarında başlayacak şekilde bir plan yapması uygun değildir.

2.5.1.4.4 Mevzuat gereği yapılması gereken ek yatırımların maliyet ve planlarının hazırlanması

Yatırımcıların gözden kaçırdığı önemli bir diğer konu ise kanun ve mevzuatta yapılacak yatırım ile ilgili bazı zorunlulukların bulunması yahut zaman içerisinde ek

17

zorunlulukların getirilmesidir. Örneğin; akaryakıt istasyonlarında kullanılan otomasyon sisteminin kaçak akaryakıt satışını engellemek için sürekli yetkili mercilere bilgi vermesi hususu 2010 yılında mevzuata eklenmiştir. Bu değişiklik dağıtım şirketlerine ek 2.000 dolar / istasyon / yıl maliyet getirmiştir. Yani 300 istasyonu olan bir dağıtıcı yıllık 600.000 dolar ek maliyet ile karşı karşıya kalmıştır.