E-ticaretin klasik mağaza ticaretine göre çok belirgin farkları bulunmaktadır. E-ticarette fark daha çok iletişim ve onay işlemlerinde ortaya çıkmaktadır. Veri aktarımının sağlanması için klasik mağazacılık yöntemlerinde birçok yol vardır. Ancak bunların hepsi e-ticaret, e-posta ve diğer veri aktarım alanlarından çok daha hızlı değildir. Geleneksel mağazacılık klasik ticaret ifadesiyle, e-ticaretin sağladığı olanaklardan faydalanmadan yapılan ticarettir. E-ticaret kavramını ticaretten ayıran en büyük özellik internet ortamında kısa süreler içerisinde alım-satımın yapılabilmesidir. İnternet aynı zamanda fiyatların karşılaştırılabildiği bir dünya sunmaktadır ve internetten satış hızla yaygınlaşmaktadır (Akkaya, 2014 ).
E-ticaret siteleri, fiziksel mağazalara göre daha az bütçe ayrılarak açılabilmektedir. Ekstra harcamalar, kira, eleman ücreti, tamirat, fatura ve diğer giderler bulunmamaktadır. Fiziksel mağazalarda ürün sayısı ve kategorisi sınırlı iken e-ticaret sitelerinde sınırsız sayıda ürün eklemesi yapılabilmektedir. Bu sayede hitap edilebilen tüketici sayısı fazla olmaktadır. Fiziksel mağazalar belirli saatler arasında açık kalabilmekte ve sadece bu saatlerde satışlar yapılabilmektedir. E-ticaret sitelerinde ise 7/24 online satış yapma ayrıcalığı bulunmaktadır. E-ticaret sitesi açan bir firma internette daha fazla kullanıcıya hitap edebilmesinin yanında marka olarak bilinirliliği de artmaktadır. Özellikle sosyal paylaşım sitelerinde yapılacak olan çalışmalar sayesinde dakikalar içerisinde yüz binlerce kişiye ürün tanıtımı yapılabilmektedir (www.neticaret.com.tr, 2014). Birçok e-ticaret sitesinin özellikle Facebook ve Twitter‟da hesapları bulunmakta ve tüketiciler bu mecralarda ürünler hakkında bilgi edinip interaktif bir şekilde yetkililer ile iletişim kurabilme olanağına sahip olabilmektedir.
17
Elektronik ticaret yeni bir kavram olmasına karşın, çoğunlukla geleneksel ticaretin ilkelerinden faydalanmaktadır. Dolayısıyla elektronik ticaret geleneksel ticaretin alternatifi değildir ancak ticaretin geleneksel yapıdan ve usullerden giderek uzaklaştığı, elektronik ortama taşındığı, yeni ilke ve esaslar getirmektedir. Elektronik ticaretle geleneksel ticaret arasındaki en önemli farkın piyasalarının genişliği konusunun olduğu ifade edilebilir. Bilgisayar teknolojilerinin ve internet kullanımının arttığı günümüzde, elektronik ticaret küresel pazara daha kolay hitap edebilmekte, dolayısıyla pazar potansiyeli geleneksel ticarete göre daha büyük olmaktadır (Yumuşak, 2001, s. 3).
E-ticaretin geleneksel ticaretin özelliklerinden farklı olarak tüketicilere sağlayabildiği pratik ve hızlı olma gibi üstün özelliklerinin var olması en önemli farktır. Bu durumu internet teknolojisinin sağlaması da mecra farkının olduğunu göstermektedir.
1.6. E-Ticaretin Tüketiciler Açısından Avantajları ve Dezavantajları E-ticaretin tüketiciler üzerinde avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır. Tüketicilere zaman ve maliyet açısından birçok avantaj sağlamaktadır. Dezavantajları açısından ise ürün ve hizmetlerin çevrimiçi ortamdan seçilmesi ve ürüne o anda sahip olamama durumu gibi nedenler elektronik ticaretin eksi yönleri olarak gösterilmektedir.
1.6.1. E-Ticaretin Tüketiciler Açısından Avantajları
Her geçen gün tüketiciler üzerinde etkili olan e-ticaret kavramının olumlu etkileri bulunmaktadır ve tüketicilerin yaşamlarını pratik hale getirmiştir. Bu avantajlar şu şekilde sıralanabilmektedir:
Dünyanın her yerinden, her günü, 24 saat alışveriş yapılabilir, mal ve hizmetlere ulaşılabilmektedir (Çakırer, 2013, s. 105).
Demir ve Sugözü‟ne (2011, s. 111-112) göre,
Ürün fiyatları çok hızlı bir şekilde karşılaştırma yapılabilir. Müşteri, bir ürünü almaya karar verdiğinde o ürünün farklı mağazalardaki fiyatlarına ve ödeme koşullarına hızlıca göz atabilir ve karar verebilmektedir.
18
Tüketiciler zamandan kazanır. Bütün alışveriş işlemleri kolaylıkla ve hızlı bir şekilde gerçekleştirildiğinden dolayı önemli derecede tasarruf edebilmektedir. Ürün özellikleri ile ilgili detaylı bilgiye sahip olabilir. Sanal mağazalarda müşterilerin ürünleri fiziksel olarak görebilme olanağı olmadığından ürünle ilgili detaylı bilgi ve görsellere yer verilmesi gerekmektedir. Bundan dolayı müşteriler de bu detaylı bilgilere ulaşabilir ve ürünler arasında daha rahat kıyaslama yapabilmektedir.
Tüketiciler çok satılanları görebilir. Böylece tüketici, ürünler arasında kararsız ise çok satılanlar ona fikir verebilmektedir.
Tüketiciler kampanyaları kolaylıkla takip edebilmektedir. Firma kampanyalarından haberdar olmak için e-postasını kaydedebilir ve bu sayede kampanyalardan haberdar olabilir. Ayrıca kolaylıktan dolayı ara sıra alışveriş sitelerini gezerek de indirimlerden, promosyonlardan ve kampanyalardan haberdar olabilmektedir.
Tüketiciler için işlem maliyetleri ve nakliye masrafları düşmektedir (Korkmaz, 2004, s. 22).
Çevrimiçi ortamda ürün hakkında bilgi almak için canlı sohbet ya da mesaj atarak bilgi sahibi olabilir.
Ürün ve marka çeşitliliği çoktur.
Tüketici çevresindeki kişilerin kendisinin almış olduğu ürünleri bilmesini istemeyebilir ve bu yüzden gizlilik kavramı mevcuttur.
Mağaza ve vitrin gezme sıkıntısı yoktur.
Bulunulan mekana geldiğinden ve taşıma sorunu olmadığından, satın alınabilecek ürün adedi ve büyüklüğünde sınırlama yoktur.
Kapıda ödeme, havale ile ödeme olanakları vardır.
Son yıllarda kredi kartlarındaki problemlerin iyileştirilmesi ve sanal kart uygulamaları ile güvenli alışveriş olanağı sunulmaktadır.
Hukuki açıdan ön bilgilendirme formu ve mesafeli satış sözleşmesi vardır. E-ticaretin geleneksel ticaretten farkının olmasının yanında avantajları da bulunmaktadır. 7 gün 24 saat alışveriş yapabilme olanağı, bulunulan mekana ürünün gelme durumu, ürün çeşitliliği gibi birçok artı yön e-ticaretin daha da bilinmesini ve tüketicinin alışverişe yönelmesini sağlamaktadır. Tüketici tüm bu avantajları gördüğü zaman e-ticaret sitelerine daha çok güvenecek, ağızdan ağıza pazarlama yolu ile
19
çevresinde yer alan bireylere anlatacak ve e-ticaretin gelişmesine katkıda bulunacaktır.
1.6.2. E-Ticaretin Tüketiciler Açısından Dezavantajları
E-ticaretin tüketiciler açısından avantajlarının bulunmasının yanında tüketiciler üzerinde dezavantajları da bulunmaktadır. E-ticaretin tüketiciler açısından dezavantajları Kural‟a (2014) göre şu şekilde sıralanabilmektedir:
Tüketicileri e-ticaret sitelerinde alışverişten alıkoyan önemli sebeplerden birinin ürünleri fiziki olarak görmeden, dokunmadan, denemeden alma durumudur.
Ücretini ödediği ürüne hemen sahip olmak isteyen tüketiciler için e-ticaretin dezavantajlarından biri de ürünlerin kullanıcının eline anında geçememesidir. Ürünle ilgili sorunlarda yetkililere anında ulaşamamak. Alışveriş öncesi
ürünle ilgili detaylı bilgi almak ya da bir sorunu bildirmek amacıyla e-ticaret sitelerinde anında ulaşabilecek ve soruların yanıtının alınabildiği bir sistem bulunmayabilmektedir. Diğer bir deyişle fiziksel mağazadan alışveriş yaparken oradaki satış görevlilerinden alınan bilgiler gerçek zamanlı ve sorunu daha hızlı çözmeye yönelikken online alışverişte bu süreç daha yavaş işlemektedir.
E-ticaret sitelerinde sitelerin çökmesi, devre dışı kalması ya da saldırıya uğraması gibi durumlarda işlemler aksayabilir, alışveriş yarıda kalabilir ya da ürünün tüketicinin eline geçmesi yavaşlayabilmektedir.
E-ticaretin tüketiciler açısından diğer dezavantajları da şu şekilde sıralanabilmektedir:
Tüketicinin satın aldığı ürün yanlış, eksik ve paketleri uygun olmayan koşullarda gelebilir ve ürün, görselinde olduğu gibi olmayabilir.
E-ticaret sitelerinin iade politikalarının farklılık göstermesi tüketici için güven problemi yaratabilir.
Ürünlerin lojistik firmalar aracılığıyla geç gelme durumu tüketicinin beklentisini değiştirebilir.
Bazı e-ticaret sitelerinde kapıda ödeme olanağının olmaması ve kredi kartlarıyla ilgili güvenlik sorunları ve kimilerine göre halen güvenilir
20
olmadığına dair iddialar çevrimiçi alışveriş hakkında şüphelerin var olduğunu gösterir, tüketiciyi olumsuz etkilemektedir.
E-ticaretin dezavantajlarının olması halen şüphelerin var olduğunu göstermektedir. Bu dezavantajlar elektronik ortamın iyileştirilemeyen özelliklerinden, bankacılık ve lojistik sektörlerinin henüz bazı problemleri çözememesinden kaynaklı olarak ortaya çıkmaktadır. Birkaç kez aynı problem ile karşılaşan tüketici e-ticaret sitelerine güven duymamakta ve bunu olumsuz bir şekilde çevresinde yer alan kişiler ile paylaşabilmektedir. Yukarıda yer alan dezavantajlar belirli bir noktada avantaja dönüştürülürse e-ticaret sitelerine güven ve bağlılık daha artabilecektir.