Bu çalışma kapsamında Anadolu tepe kentlerinin coğrafyadan aldığı etkilerin konut morfolojilerindeki yansımaları ve kurucu etkilerinin izleri ortaya konulmuştur. Tarih boyunca Anadolu’daki tepe kent yerleşmelerine baktığımızda, katmanlı ve dinamik bir yapının çözümlemesini yapmak kaçınılmazdır. Bu çerçevede, bu çalışma ortaya koymuştur ki, tepe kentlerin kurucu etkileri kentin morfolojisini şekillendirdiği gibi, en etkin dinamiklerini konut dokusu üzerinde göstermiştir. Konut, yerleşmeyi kuran etkilerin yönlendirdiği bir oluşumdur ve bu etkilerden bağımsız düşünülemez. Yerleşmeyi kurucu dinamikler, coğrafi ve topografik, politik, sosyo-ekonomik, askeri, kültürel etkiler, üretim biçimlerine ve ticarete dayalı etkiler, olarak tartışılmıştır. Tüm bu etkilerin sonuçları göstermiştir ki; tepe yerleşmelerin konut dokusundaki hiyerarşisi konut konfigürasyonlarını farklılaştırmıştır. Dağlık sistem(dağlık peyzaj dizileri ve kentleri höyük ve tepelerin üstüne inşa etme eğilimi) ve nicel etkenler (kentleştirilmiş tepeciklerin sınırlı boyutları ve kenti inşa etmek için daha az araç olanağı) Anadolu’da başlangıç koşullarını belirlemiş olabilir. Ayrıca, toplumlar, politik etkiler altında, Anadolu tepe kent yerleşmelerinde, sosyal organizasyonlarını düzenlemişlerdir. Kentlerin fiziksel dokularının, sosyo-politik etkilerle farklılaştığını söylemek mümkündür. Buna bağlı olarak, Kamusal ve özel alan arasındaki sınırlar farklı şekillendiği gibi, sosyal tabakalaşma izlerine rastlanmıştır. Özellikle tepe coğrafyalarda gerek toprakla kurulan ilişkiye, gerek savunma davranışına gerekse coğrafyanın lokasyon-statü ilişkisine bağlı bir farklılaşmanın varlığını ortaya koymak gerekmektedir. Tezin üçüncü bölümünde örnekleri ele alınan bu kentlerde sosyal tabakalaşma kentleşme olgularından biridir. Yerleşmeler çoğunlukla bölgelere ayrılmış ve yerleşmenin hakim noktasında özel bir düzenleme yapılarak bir tören meydanı oluşturulmuştur. Bu meydanın etrafında ise ebat, duvar kalınlığı, yapı malzemesi, duvar işçiliği ve çok miktarda statü nesnesi gibi iç buluntu malzemeleri açısından diğer konut yapılarından farklı evler bulunur. Yönetici zümreyi oluşturan bu elit tabaka aynı zamanda yönetici zümreyi de oluşturur. Yerleşmenin diğer yönünde ise konutlar daha küçük olup yapım tekniği olarak da daha zayıftır. Son olarak Anadolu Tepe Kent morfolojisini kuran en önemli etkenlerden biri de kentin savunma sistemleridir. Kentin sınırlarını oluşturmakla kalmaz aynı zamanda da sosyal ilişkileri düzenleyen savunma davranışı kent içindeki hiyerarşinin en önemli
belirleyicisidir. Savunma davranışı sadece sur dizgeleriyle oluşturulmamıştır. Konut dizgeleri de kentin savunma davranışı hakkında ipuçları verebilmektedir. Bu anlamda, gerek sur dizgelerinin gerekse konut dizgelerinin kenti çevreleyen bir çerçeve değil kenti saran bir örüntü olarak değerlendirilmelidir. Konutların büyüklükleri ve konumları kadar, bir araya gelişleri de farklı oluşumlar ortaya koymuştur. Anadolu tepe kentleri, tanımlı bir coğrafyanın gücünden etkilendiği gibi, sosyal organizasyonları şekillendiren sosyo-politik, ekonomik ve kültürel etkilerin altında da yapılanmışlardır.
Tepe yerleşmelerindeki hiyerarşik yapılanmayı ortaya koyabilmek için öncelikle çalışma kapsamında mekansal yapının kavramsal olgularının neler oluğu ortaya konmuştur. Coğrafya yer-mekan ilişkisi bağlamında özellikle iç-dış arasındaki bağıntının nasıl şekillendiğini açıklayabilir. İç-dış ilişkisi yerleşmenin karakterini belirleyen en önemli olgulardan biridir. Yerleşmenin açıklık ya da kapalılık hali sınırlarının dolu veya geçirgen yapısıyla ortaya çıkar. Mekan, açık veya kapalı olarak tanımlandığında, izole veya bir bütünün parçası gibi davrandığından söz etmek mümkündür. İç ve dış arasındaki sınır ve geçiş bölgelerinin şekli, gerek konut gerekse yerleşmedeki açıklık derecesine ait bilgi verebilir. Buna bağlı olarak, konutun morfolojisinin farklılaşması davranışsal ve dizimsel olgular ortaya koyar. Bu çalışma göstermiştir ki, Anadolu tepe kentlerinde konutların mekansal konfigürasyonları, insan davranışı, özellikle savunma davranışı etkisi altında organize olmuştur ve konut örüntülerini farklılaştırmıştır. Savunma davranışının özellikle sınırları şekillendirdiği düşünüldüğünde konut dokularındaki yansımalarını psiko-sosyal alan kavramı üzerinden okunabileceği çalışmanın çıkış noktasıdır. Anadolu tepe kentlerinin kurucu etkilerini ve konut konfigürasyonlarındakini izlerini ortaya koyan kavramlar doğrultusunda, tepe kent konutlarının savunma davranışının bir parçası olduğunu ortaya koyacak olan psiko-sosyal alan analizini kuran belirleyiciler oluşturulmuştur. Savunma davranışını kuran en önemli etken olan sınır kavramı, kamusal ve özel alan eşikleri ve ortak eylem düğüm noktaları, analizi kuran temel kavramlar olarak ortaya çıkmıştır. Konutlarının sınır morfolojisi sadece ayırıcı değil aynı zaman da birleştirici bir kavram olarak değerlendirilebilir. Bu anlamda sadece, konutların birbirinden nasıl ayrıldığını değil, nasıl bir araya geldiklerini ve komşuluk ilişkilerini de tanımlar. Eşik kavramı ise, mekanlar arası geçişleri ve mekansal hiyerarşiyi açıklamaya yardımcı olmuştur. Ortak eylem düğüm noktası ise konut yaşam çekirdeğinin yapısını ortaya koymaktadır.
Bu üç ana kavramsal olgu alt etkenlerine ayrıştırılıp, davranışsal ve dizimsel analizler yardımıyla alan çalışmasında sınandığında, tepe yerleşmelerin konut dokusunda psiko-sosyal alan etkisi ve buna bağlı olarak yerleşmenin savunma yapısının konut morfolojisinde yarattığı farklılaşmalar ortaya çıkmıştır. Alan çalışması için seçilen Kapadokya Bölgesi Uçhisar Yerleşmesinde yapılan çalışması sonuçları bağlamsal bir çalışma olarak, Anadolu tepe kentleri konut dokusu hakkında ipuçları vermektedir.
Kapadokya bölgesi tepe yerleşmeleri incelediğimizde, coğrafyanın etkilerinin konut örüntülerini yönlendirdiğini söyleyebiliriz. Jeolojik yapısının çok etken olduğu gerçeğinin yanı sıra, savunma davranışının zaman içinde yerleşmeleri etkilediği açıktır. Coğrafyanın Kapadokya Bölgesi için yerleşmeleri farklılaştırdığı bir gerçektir. Ancak vadi ve yer altı yerleşmelerinin yanı sıra tepe yerleşmelerin önemli savunma noktaları olmaları önemli bir belirleyicidir. Bu yerleşmelerdeki konut örüntülerinin yerleşmenin savunma davranışının bir parçası olduğu kaçınılmazdır. Uçhisar’da ortaya konan bulgular bu çerçevede değerlendirilebilir.
Anadolu tepe kentlerinde, kesintisiz dışarıya dönük sürekli yapı ile konut dokusunun savunma davranışına ortak olduğu durumları örneklemek mümkündür. Buna ek olarak politik etkenler, yönetim sistemlerine ve sosyal tabakalaşmaya bağlı olarak yerleşmede kale veya akropol çevresindeki konutlar ile yamaçlardaki konutlar arasında morfolojik farklılaşmadan söz edilebilir. Bunun örnekleri çalışma içinde değerlendirilmiştir. Uçhisar analiz sonuçları da göstermiştir ki; yerleşmede Anadolu tepe kentlerindeki savunma davranışının izleri konut dokusu üzerinden okunmaktadır. Yerleşmenin bütününde, tepe konutları ve yamaç konutları arasında farklılıklar ortaya konulmuştur. Sokak üzerinde sürekli doku oluşturan yamaca yaslı dam konutları, sıralı ve dışadönük yapı sergileyerek kentin savunma davranışına ait ipuçları sergilemektedir. Avlu etrafında parçalı düzenleri ile tepe konutları, içe dönük yapıları itibariyle çıkmaz sokaklar üzerinde yerleşmiş ve avlu duvarları ile çevrelenmişlerdir. Bu iki durum, sınır-eşik ve ortak eylem düğüm noktalarının davranışsal ve dizimsel analizleri sonucunda farklı psiko-sosyal alan görünümleri ortaya koyarak hipotezi desteklemişlerdir. Avlu duvarlarıyla birbirine ve sokağa bağlanan tepe konutlarına karşılık, bina duvarlarıyla komşuluk ve sokak sınırını oluşturan yamaç konutları, yerleşmenin savunma davranışının çizdiği farklı psiko- sosyal alan sınırlarının göstergesidir. Tepe konutlarının içe dönük yapısı avlu merkezli bir morfoloji sergilerken, yamaç konutlarında dışa dönük yaşam çekirdeği merkezli bir yapı görülmektedir. Mekansal parçalar arası geçişlere bakarak tepe konutlarının parçalı-karmaşık, yamaç konutlarının bütünleşik-sıralı yapıda konutlar
olduğunu söylemek mümkümdür. Bu iki farklı yapı konutların derinliklerini de farklılaştırmıştır. Tepe konutlarının derinlik değeri, yamaç konutlarından yüksektir ve tepe konutları yaşam mekanı derin çekirdek özelliği gösterirken, derinlik değeri düşük yamaç konutları sığ çekirdek özelliği sergilemektedir. Özetle, yamaç konutlarının sürekli sıralı yapısına karşılık, tepe konutlarının süreksiz parçalı yapısı, yerleşmenin savunma davranışının bir görünümü kabul edilebilir ve konutların yerleşmenin savunma davranışı doğrultusunda yönlendiğini söylemek mümkündür. Sonuç olarak, Anadolu tepe kentlerinin kurucu etkilerin zaman içinde, farklı toplumsal dinamiklerle farklılaştığı görülmüştür. Tepe Kentlerdeki değişim süreci ile ilgili tek bir modelden söz etmek güçtür. Toplumsal yapıdaki farklılıklar, sosyal organizasyonlara yansımakta, kentin iç güçlerini ve dengelerini değiştirmektedir. Buna karşılık, tepe yerleşmelerin farklı değişim süreçleri göstermelerinin yanı sıra, kurucu etkilerinin izlerinin sürekliliğinin de tartışılmasını gerekmektedir. Bu anlamda, yerleşmenin konut örüntüsü üzerinden yerleşmenin dinamiklerini okumak mümkündür ve tepe yerleşmelerinin savunma davranışını oluşturan ve destekleyen etkenler konut örüntülerini yönlendirmiştir. Bu izlerin varlığının ve sürekliliğinin analizi, konut örüntüsü üzerinde yapılacak her türlü değişim ve gelişim sürecinin bir parçası olmalıdır. Tepe coğrafyasına ait bir yerleşme coğrafyanın ve kendi kurucu etkilerinin gücüyle şekillenmiş ve konut dokusuna yansımalarıyla sosyal yapının önemli bir parçası olmuştur. Bir yerleşmeyi okumanın en önemli gereği konut dokusundaki bu izleri doğru tespit etmek ve sürdürülebilirliğini bu analizlerle ortaya koymaktır.
KAYNAKLAR
Abbasoğlu, H. 1996. ‘Anadolu’da Antik Konut’, Tarihten Günümüze Anadolu’da
Konut ve Yerleşme Sempozyumu, ed.Sey,Y. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul.
Akın, G., 1985. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki Tarihsel Ev Tiplerinde Anlam,
İ.T.Ü Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul
Akın, N., Batur, A., Selçuk, B., 1999. Osmanlı Mirasının 7 Yüzyılı “Uluslarüstü
Bir Miras”, Yem, İstanbul.
Aksoy, Özgönül, 1974. Uyum Sürecinin Mimarlık Sistemi İçinde Örneklenmesi,
K.T.Ü , Trabzon.
Akurgal, Ekrem, 1996. Batı Anadolu’da Konut, Yerleşme ve Kent Planlaması
(MÖ 3000-30), Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul.
Aktüre, S., 1978. 19.Yüzyıl Sonunda Anadolu Kenti Mekansal Yapı
Çözümlemesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi Doktora Tezi, O.D.T.Ü. Mimarlık Fakültesi, Ankara.
Aktüre, S., 1994. Anadolu’da Bronz Çağı Kentleri, Tarih Vakfı Yurt Yayınları,
İstanbul.
Alioğlu, F., 2003. Mardin “Şehir Dokusu ve Evler”, Türkiye Ekonomik ve
Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul.
Altman, I., Chemers, M., 1980. ‘’Cultural Aspects of Environment-Behavior
Relationships’’, Handbook of Cross-Cultural Psychology, Social Psychology, Volume 5, Allyn and Bacon Inc., Boston.
Altman, I., Stokols, D., 1984. Culture and Environment, Environment and
Behavior Series, Cambridge University Press
Ayaşlıgil, T., Turgut, S., Yakar, H., Özügül, M., Üzbek, H., 2003. Kapadokya
Üzerine, Yıldız Teknik Üniversitesi Basım Yayın Merkezi, İstanbul.
Barker, G. Roger, 1968. Ecological Psychology. Stanford University Press.
California.
Bennett, W. John, 1980. Human Behaviour and Environment, Volume 4
Environment and Culture, Plenum Press, New York & London, pp. 248-254.
Bechtel, R., 2003. Environmental Cognition, Space, and Action, Environment
and Behavior, Volume 35, Thousand Oaks, California.
Binan, D., 1994. Güzelyurt Örneğinde, Kapadokya Bölgesi Yığma Taş Konut
Mimarisinin Korunması İçin Bir Yöntem Araştırması, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, F..B.E. Mimarlık Anabilim Dalı, Rölöve- Restorasyon Programı, İstanbul.
Bölen, F., 1978. Anadolu’da Yerleşme Sisteminin Evrim Analizi ve Çağdaş
Mekan Düzenleme Politikalarına Etkilerinin İncelenmesinde Bir Yöntem Denemesi, İ.T.Ü Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul
Brower, S. N., 1980. Territory in Urban Settings, In Altman, I., Rapoport, A.,
Wohlwill, J. F., (Eds), Human Behavior and Environment, Volume 4, (pp.179-207). New York and London: Plenum Press.
Cerasi, Maurice, M., 2001. Osmanlı Kenti, Osmanlı İmparatorluğu’nda 18. ve
19. Yüzyıllarda Kent Uygarlığı ve Mimarisi, Y.K.Y , İstanbul
Cieraad, I., 1999. At home : an anthropology of domestic space, Syracuse
University Pres, Syracuse.
Chisholm M., Smith, D., 1990. Shared space, divided space : essays on
conflict and territorial organization, Unwin Hyman, London, Boston.
Dalton, R., C., Bafna, S., 2003. The Syntactical İmage of the City, A reciprocal
definition of spatial elements and spatial syntaxes, Fourth Space Syntax Symposium, London, 2003
Dobriner, W. M., 1969. Social Structures and Systems a Sociological Overview,
Pacific Palisades, Ca: Goodyear Publishing Company, Inc.
Dumont, P., Georgeon F., 1996. Modernleşme Sürecinde Osmanlı Kentleri,
Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
Erarslan, A., 2004. Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nin Başlangıç Evresi
Kentleşme Süreci(M.Ö.5000-1900), Doktora Tezi İstanbul Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Erençin A., 1979. Kapadokya Yerel Konutlarnda Turizme Yönelik Yenileme
Çalışmalarına bir Yaklaşım, İ.T.Ü Mimarlik Fakültesi Doktora Tezi.
Faroqhi S., 2000. Osmanlı’da Kentler ve Kentliler, Tarih Vakfı Yurt Yayınları,
İstanbul.
Gill, V., 2001. Social Geographies : Space and Society, Prentice Hall Harlow,
England.
Giovannini, L. 1971. Arts de Cappadoce, Les Editions Nagel, Geneve Heidegger, M., 1962. Being and Time, Harper and Row, New York.
Hillier, B., 1989. The Architecture of the Urban Object, Ekistics, 56: 5-21.
Hillier, B., 1996. Space Is the Machine. Cambridge: Cambridge UniversityPress. Hillier, B., 2001. A theory of The City as an Object, Third Space Syntax
Symposium, Georgia Institute of Technology, Atlanta, 2001
Hillier, B., Hanson, J., 1984, The Social Logic of Space, Cambridge University
Press, Cambridge
Hirsch, Eric, 1995. The Anthropology of Landscape: Perspectives on Place and
Space, Claredndon Press, Oxford
Holzmeister. C., Fahrner, R., 1955. The Face of Anatolia, Caves and Khans in
Cappadocia, Austrian National Printing Pres, Vienna.
Immerfall, S., 1998. Territoriality in the globalizing society : one place or none?,
Springer, Berlin, New York.
Izhak, S., 1993. “Israeli Palestinian Territorial Perceptions” Environment and
Behavior, Vol.35, Thousans Oaks.
Jensen, Ole B., 2004. Making European space : mobility, power and territorial
identity / Routledge, London.
Jones, A., H., M., 1998. The Cities of The Eastern Roman Provinces, Oxford
University Pres, New York.
Lavin, M, 1981. Boundaries in the Built Environment: Concepts and examples.
Man-Environment Systems 11, 195-206.
Kaya, N., Weber, M., 2003. “Territorial Behavior in Residence Halls: A Cross-
Cultural Study” Environment and Behavior, Vol.35, Thousans Oaks.
Koop, E., 2002. Uçhisar Unfolding : Many Faces of a Cappadocian Village,
Çitlembik Yayınları, İstanbul.
Korat, G., 2003. Kapadokya:Taş Kapıdan Taçkapıya, İletişim Yayınları, İstanbul. Kostof, S., 1985. A History of Architecture, Settings and Rules, Oxford
University Pres, New York.
Kubat, Ayşe Sema, 1994. Anadolu Kale Kentlerinin Morfolojik Analizleri:
Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, İznik, Niğde, Trabzon, Urfa Kale Şehirlerinden Örnekleme, İ.T.Ü., İstanbul.
Lang, John, 1987, “ Privacy, Territoriality, and Personal Space-Proxemic
Theory” Creating Architectural Theory, The Role of The Behavioral Sciences in Environmental Design, New York, pp. 135-165.
Lawrence, Roderick J., 1981. ‘’Connotation of Transition Spaces Outside the
Lawrence, Roderick J., 1989. ‘‘Translating Anthropological Concepts into
Architectural Practice.’’ S.Low&E.Chambers(ed), Housing, Culture, and Design, A Comparative Perspective, University of Pennsylvania Press, Philadelphia. pp.89-114.
Lawrence, Roderick J., 1997. Better understanding our cities : the role of
urban indicators, Organisation for Economic Co-operation and Development, Paris.
Lovell, N., 1998. Locality and belonging, Routledge , London, New York.
Low, Setha M.; Chambers, Erwe, 1989. Housing, Culture, and Design, A
Comparative Perspective, University of Pennsylvania Press, Philadelphia.
Low, Setha M.; Zúñiga, D., L., 2003. The anthropology of space and place :
locating culture, Blackwell Pub., Madlen
Lynch, K., 1960. The Image of The City, The MIT Press, Cambridge, MA. Lynch, K., 1972. Site Planning, The MIT Press, Cambridge, MA.
Mellaart, J., 1998, ‘Beycesultan’, Ancient Anatolia, Oxbow Boks, Oxford.
Mitchell, S. 1996. ‘The Development of Classical Cities and Settlements in Late
Roman Anatolia’, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme Sempozyumu Bildiri Kitabı, ed.Sey,Y. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul.
Naumann, Rudolf, 1975. Eski Anadolu Mimarlığı, Türk Tarih Kurumu Basımevi,
Ankara
Neve, P. 1996. ‘Housing in Hattuşa, The Capital of The Hittite Kingdom’,
Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme Sempozyumu Bildiri Kitabı, ed.Sey,Y. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul
Newman, O., 1972. Defensible Space, Architectural Press, London. Nowicki, K., 2000. Defensible Sites in Crete, Kliemo, Belgium.
Owens, E., J., 2000. Yunan ve Roma Dünyasında Kent, Homer Kitabevi,
İstanbul.
Özgüven, Burcu, 2001. Osmanlı Macaristan’ında Kentler ve Kaleler, Ege
Yayınları, İstanbul.
Paley,S.M., Snyder, A.B., 1996. ‘Qualities of Form: A Contemporary Analysis of
the Space and Psychology of The Part-wall House’, Çağlar Boyunca Anadolu’da Yerleşim ve Konut Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Ege Yayınları.
Pastalan, L.,A., 1970. ‘Privacy as an expression of human territoriality’, syf.88-
101, Pastalan, L.A., Parson, D.H. (ed), Spatial Behavior of older people, University of Michigan, Ann Arbor
Pellow, D., 1996. Setting Boundaries, The Anthropology of Spatial and Social
Organization, Bergin&Garvey, Westport, U.S..A
Rapoport, Amos, 1959. House Form and Culture, Englewood Cliffs, N.J., Prentice – Hall.
Rapoport, Amos, 1977, Human Aspects of Urban Form, Oxford, Pergamon.
Rapoport, Amos, 1980, Human Behaviour and Environment, Volume 4,
Environment and Culture, Plenum Press, New York, pp. 9-39.
Rapoport, Amos, 1983. Environment Quality, Metropolitan Areas and
Traditional Settlements, Habitat, Vol 7,34, pp. 37-63.
Rapoport, Amos, 1990. The Meaning of The Built Environment, A Non-verbal
Communication Approach, The University of Arizona Press, Arizona, pp. 101-122.
Rapoport Amos, 1990. History and Precedent in Environmental Design, Plenum Pres, New York and London
Rapoport Amos, 2004. Kültür Mimarlık Tasarım, Yapı Yayın, YEM, Istanbul
Relph, E., 1985. “Geographical experiences and being-in-the-world: The
phenomenological origins of geography”, Dwelling, Place nad Environment, Colombia University Press.
Relph, E., 1976. Place and Placelessness, Pion, London
Rich, J., 2000. Antik Dünyada Kırsal ve Kent, Homer Yayınevi, İstanbul.
Rigsby, K., 1996. Asylia:Territorial Inviolability in the Hellenistic World
(Hellenistic Culture and Society, No:22), University of California Pres.
Rossi, A., 1982. The Architecture of the City, Opposition Books, The MIT Press,
Cambridge, MA.
Rossi, A., 1984. The Citta, Three Cities, Perugia, Milano, Mantoa,
Electa/Rizzoli, New York, ny.
Rumscheid, F., 2000. Priene, Ege Yayınları, İstanbul.
Rykwert, J., 1995. The Idea of A Town, Teh Antropology of Urban Form in
Rome, Italy and the Ancient World, MIT Press, London, England.
Sack, D., Baker, A., Dennis, R., Holdworth, D., 1986. Human Territoriality: Its
Theory and History (Cambridge Studies in Historical Geography), Cambridge University Press
Saltman, M., 2002. Land and Territorality(Ethnicity and Identity), Berg Pub. Schulz, N., 1971. Existence, Space and Architecture, Studio Vista, London. Schulz, N., 1980 Genuis Loci/Towards a Phenomenology of Architecture,
Rizzoli, New York.
Serfaty, P., 1985. “Experince and Use of The Dwelling”, Home Environments,
(eds) Altman, I., Werner, C., Plenum Press, New York.
Sjoberg, G., 1960. The Pre-industrial City; Past and Present, The Free Pres,
New York
Sözen, M., 1998. Kapadokya, Ayhan Şahenk Vakfı, İstanbul.
Stea, D., 1970. ‘ Space, Territory and Human Movements’, Environmental
Psychology: Man and His Physical Setting, (ed.) Proshansky, H., Ittelson, W., Rivlin, L., Holt, Rinehart and Winston, Inc, New York.
Stea D.&Turan M., 1993. Placemaking, Ipswich Book Co. Ltd., Ipswich, Suffolk. Steadman., J.,P., 1983. Architectural morphology : an introduction to the
geometry of building plans, London.
Stokols, D., Altman, I., 1984. “ Territorial Behavior” , Culture and Environment,
Environment and Behavior Series, Cambridge University Press.
Summers, G., 1997. The Identificiation of the Iron Age City on Kerkenes Dag in
Central Anatolia, Journal Of Near Eastern Studies, Chicago, Vol.56.
Tanyeli, U., 1987. Anadolu-Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (11.-
15.yy), İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Doktora Tezi, İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul.
Taylor, R., Stokols, D., Altman, I., 1988. Human Territorial Functioning : An
Emprical, Evolutionary Perspective on Individual and Small Group Territorial Cognitions, Behaviors, and Consequences (Environment and Behavior Series), Cambridge University Press.
Tonnies, F., 1957. Community and Society (Gemeinschaft und Gesellschaft),
Michigan University Pres, East Lansing.
Tuan, Yi-Fu., 1977. Space and Place The Perspective of Experience, University
of Minnesota Press, Minneapolis.
Tuan, Yi-Fu., 1990. Topophilia A Study of Environmental Perception, Attitudes,
and Values , Colombia University Press, Minneapolis.
Tuncel, M., 1998. ‘Oluşum Çağları’, Kapadokya,ed.Sözen M. Ayhan Şahenk
Vakfı, İstanbul.
Ünlü, A., 2005. Tarih İçinde Harput, Deprem ve Rehabilitasyon Sempozyumu,
Ünlü, A., 1998. Çevresel Tasarımda İlk Kavramlar, İ.T.U Mimarlık Fakültesi
Baskı Atölyesi, İstanbul, pp. 28-30, 70.
Ünlü, A., 1996. ‘Discussion on Existence of ‘Privacy Wall’ in Anatolian
Vernacular House’, Çağlar Boyunca Anadolu’da Yerleşim ve Konut Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı, Ege Yayınları.
Ünlü, A., 1996. Kentsel Alanları Biçimlendiren Bilişsel Sınırlar, İdeoloji, Erk ve
Mimarlık Sempozyumu Bildiri Kitabı, Egemen Print, İzmir
Ünlü, A., 1992. ‘Origins of Anatolian Sofa Houses, 12 Socio-environmental
Metamorphoses’ (Proceedings 12th International Conference of the IAPS), Chalkidikik, Greece, 11-14 July 1992
Ünlü, A., 1986. Geleneksel çevrelerde tasarım verilerinin saptanması için bir
model, Doktora Tezi, İ.T.Ü., İstanbul,
Yürekli, H., 1980. Insan Davranışları ve Çevre İlişkilerine Bağlı Olarak Çevrenin
Korunması ve Geliştirilmesi için Bir Method Önerisi, İ.T.Ü.Mimarlik Fakültesi Doktora Tezi.
Westin, A., 1970. Privacy and freedom, New York: Atheneum Press.
Wycherley, R., E., 1993. Antik Çağda Kentler Nasıl Kuruldu?, Arkeoloji ve
EKLER
Tablo A. Uçhisar Tepe Konutları Konut İnceleme Föyleri Tablo B. Uçhisar Yamaç Konutları Konut İnceleme Föyleri
Komşu Sınır Elemanı
Nominal+
Şema avlu duvarı
Komşu Ortak Eylem Mekanı Nominal avlu
Sokağa Bakış Noktası Varlığı Nominal var