Okullarda eğitim öğretimin niteliğinin artırılması için varolan kaynakların etkili biçimde kullanımına ve nitelikli bir eğitim ortamının hazırlanması için yeni kaynaklara ihtiyaç vardır. Bu açıdan bakıldığında öğretim ortamı sadece okul içinde yer alan
derslik, laboratuar, kütüphane ya da medya merkezleri ile sınırlı olmamalıdır. Bunların dıĢında, sosyal, kültürel ve doğal çevreler de birer öğretim ortamı olarak düĢünüldüğünde bu kaynakların etkili bir Ģekilde kullanımı konusunun önemi gündeme gelmektedir. Son yıllarda internette yaĢanan hızlı geliĢmeler internetin de bir öğretim ortamı olarak planlanması gereğini ortaya çıkarmıĢtır.
Günümüz teknolojisi ıĢığında eğitim, bilgiyi araĢtıran, bilgiyi üreten, sınıflandıran, sunan, paylaĢan, yeni durumlarda iliĢkilendirebilen ve bilgi teknolojilerini etkin biçimde kullanabilen bireyler yetiĢtirmeyi hedeflemelidir. Belirtilen hedeflerin gerçekleĢtirilebilmesi için öğrenme öğretme sürecinde her aĢamanın planlanması, planların yeni bir anlayıĢla tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi gerekmektedir.
Öğrencilerin okul içinde ve dıĢında her türlü eğitim etkinliklerinde aktif olarak rol almasını ön gören yapılandırıcı yaklaĢımda; bilgi ve iletiĢim teknolojilerindeki geliĢmeler göz önüne alındığında öğretmenin de öğrencinin de rolleri değiĢmek zorundadır. Öğrenciler bilgiyi iĢbirliği içinde inĢa etmeyi ve seçtikleri görev, proje ya da öğrenme alanı için gereken bilgiye eriĢmeyi öğrenmelidirler. Öğrenme ve öğretme farklı olmak zorundadır. Bu açıdan bakıldığında, bilgi ve iletiĢim teknolojileri öğrencilerin gerçek yaĢama uygun projeler üstlenerek verimliliklerini arttırmalarına izin vermektedir. Bu teknolojiler farklı çalıĢma ve öğrenme gruplarını bir araya getirerek zengin ve uzman kaynaklara eriĢimi sağlamaktadır.
Eğitim sistemlerinin karĢı karĢıya bulundukları sorunları çözmenin birinci yolu teknolojik yenilenme yönünde kendilerini sürekli geliĢtirmek, ikinci olarak da eğitimde teknoloji kullanımına giderek artan bir önem vermektir. Eğitimde teknolojik yenilemenin en önemli nedeni belki de güncel eğitim sorunları ile, yeni teknolojinin bu sorunlara çözüm getirme yönündeki potansiyeli arasındaki yakınlıktır. Mevcut pek çok eğitim sorunu, kullanılan teknolojilere rağmen devam etmekte ise; mevcut teknolojilerin yetersizliği söz konusudur ve çözüm teknolojik yenilenmede aranmalıdır.
Teknoloji, eğitimde, eğitim araĢtırmalarında, rehberlik ve psikolojik danıĢma hizmetlerinde, ölçme ve değerlendirmede, eğitim hizmetlerinin yönetiminde ve öğretim
49 alanında, öğretme-öğrenme süreçlerinde kullanılmaktadır. Bilgisayarlar klasik eğitim araç ve gereçlerinin yetersiz kaldığı birçok konuda önemli bir boĢluğu doldurmaktadır. Klasik eğitim ortamlarında gerçekleĢtirilmesi zor ya da olanaksız olan birçok iĢ, bilgisayarlarla baĢarılabilmektedir.
Bilgisayar, mikro elektronik ve telekomünikasyon üçlüsü olarak nitelendirilen Bilgi ve ĠletiĢim Teknolojilerindeki (BĠT) yaĢanan geliĢmelere bağlı olarak eğitim siteminde de köklü değiĢmeler yaĢanmıĢtır. YaĢanan bu geliĢmeler ıĢığında ISTE 1998 yılında öğrenciler, öğretmenler ve daha sonra da yöneticiler için “Ulusal Eğitim Teknolojileri Standartları” nı geliĢtirmiĢtir. Öğrenciler için geliĢtirilen standartlar, teknoloji ile ilgili temel kavram ve iĢlemleri bilme, teknoloji kullanımı ile ilgili sosyal, etik ve insani konuları anlama, öğrenmeyi zenginleĢtirmede, iletiĢimde, araĢtırmada, problem çözme ve karar verme becerilerinin geliĢiminde teknolojiyi etkili olarak kullanma olarak ifade edilmiĢtir. Öğretmenler için geliĢtirilen standartlar da teknoloji ile ilgili temel iĢlem ve kavramları bilme, teknoloji destekli öğrenme ortamları planlama, tasarlama ve uygulama, öğrencinin öğrenmesini değerlendirmede teknoloji destekli farklı değerlendirme stratejilerini kullanma, mesleki geliĢim için teknolojik değiĢimleri takip etme ve bu konuda kendini geliĢtirme, teknoloji kullanımı konusunda sosyal, etik, yasal ve insani konularla ilgili ilkeleri sınıfta uygulama olarak ifade edilmektedir.
Problem çözme, eleĢtirel düĢünme, yaratıcılık, aktif ve bağımsız öğrenenler olma, yaĢam boyu öğrenme becerilerin öğrencilere kazandırılması sadece teknolojinin sınıftaki öğrenme etkinlikleriyle bütünleĢtirilmesi yoluyla gerçekleĢeceği düĢüncesi, BĠT‟ in ayrı bir konu alanı olarak öğretiminin gündeme gelmesi ile ve BĠT „in öğretim programına entegrasyonuna doğru bir eğilimin gerçekleĢmesi ile etkililiğini yitirmiĢtir. Bunun yanı sıra güçlendirilmiĢ öğrenme ortamları, sınıftaki pedagojik uygulamalardaki geliĢim, öğrenci öğrenmelerindeki artıĢ ve öğretmenin öğretim sürecini yönetmesindeki iĢlevselliği konularının göz önüne alınmasıyla birlikte BĠT‟ in öğrenme ve öğretme süreçlerine entegrasyonu çalıĢmaları giderek daha da hızlanmıĢtır.
Eğitimde meydana gelen değiĢiklikler ve etkilerinin olumlu sonuçlarını görebilmek için okul geliĢim planları gün geçtikçe önemli hale gelmiĢtir. Okul GeliĢim Planı, okulun mevcut durumu ve hedeflenen gelecekteki durumu ile ilgili olarak ihtiyaç duyulan bilgileri organize eder, okulun kısa ve uzun vadeli geliĢim hedeflerini tanıtır, geliĢimde öncelik taĢıyan çalıĢmaları ve hedeflere ne zaman ulaĢılacağını ortaya koyar. Bu özellikleri ile Okul GeliĢim Planı, okulun mevcut durumu ve gelecekte ulaĢmak istediği durum ile ilgili bir bilgileri düzenleyen bir plandır. Okul geliĢiminde temel amaç eğitim ve öğretimin niteliğinin geliĢtirilmesi, öğrenci baĢarısının artırılması ile okulun fiziksel ve insan kaynaklarının geliĢtirilmesidir.
Son yıllarda ülkemizde okullarda da toplam kalite çalıĢmalarına ağırlık verilmektedir. Okullarda Toplam kalite yönetimi uygulamaları okul geliĢim süreci doğrultusunda uygulanmaktadır. Bu süreç katılımı, stratejik planlamayı, mevcut durumu ortaya koyan çalıĢmalar yapmayı, sürekli geliĢimi, hizmet içi eğitimler ile insan kaynaklarını sürekli desteklemeyi, ekip çalıĢması ile iĢ birliğini okullara yerleĢtirmeyi ve okul çalıĢmalarına sistematiklik kazandırmayı amaçlayan sistematik bir yaklaĢımdır. 1994 yılından itibaren Müfredat Laboratuar Okullarında yürütülen okul geliĢim çalıĢmaları da okullarda TKY sürecini desteklemektedir.
Günümüzde bilimsel ve teknolojik geliĢmeler nedeni ile eğitimde de teknolojik yenilenme, kaçınılmaz olmakla birlikte özellikle ilk yatırımlar açısından bakıldığında maliyeti yüksek bir giriĢimdir. Eğitimde teknolojik yenilenmeye giriĢen toplumlar, bu yöndeki giriĢimler için sürekli daha fazla kaynak ayırma gereksinimi ile yüz yüzedirler. Oysa bugünün toplumları diğer kalkınma hedef ve çabalarından ödün vermeden eğitime daha fazla kaynak ayırmakta oldukça zorlanmaktadırlar. Bu nedenle eldeki mevcut kaynakların değerlendirilmesinde ve yeni kaynakların sağlanması konusunda ayrıntılı bir planlamaya gereksinim duyulmaktadır.
Okullarda teknoloji merkezli değiĢim ile ilgili çalıĢmalar pek çok ülkede planlı olarak yapılmaktadır. Ġngiltere‟ de 1988 yılında çıkarılan Eğitimde Reform Yasası ile müfredatın öğretilebilmesi için bilgi teknolojilerinin okullarda kullanılması zorunlu hale getirilmiĢtir. Fakat uygulama sonunda yapılan araĢtırmalardan çıkan sonuç, eğitimde bilgi teknolojilerinin kullanımı konusunda kapsamlı bir koordinasyon gerektiği ve bu
51 amaca ulaĢmak için uyumlu ve kapsamlı enformasyon teknolojisinin gerekli olduğudur. Diğer pek çok ülkede olduğu gibi, Türkiye‟ de teknolojik yenilenme yoluyla, çağdaĢ eğitim sistemlerine yetiĢebilmek ve karĢı karĢıya bulunan sorunları çözebilmek için, bir kısım reform niteliğinde olmak üzere pek çok giriĢim baĢlatılmıĢtır. 1989 yılından itibaren Milli Eğitim Bakanlığı tarafından eğitimin desteklenmesi, geleneksel eğitimin yetersizliklerinin bilgi ve iletiĢim teknolojilerinin sunduğu olanaklar ile tamamlanması ve böylece eğitimin niteliğinin yükseltilmesi amacıyla Bilgisayar Destekli Eğitim projesi gündeme gelmiĢtir. VII. BeĢ yıllık Kalkınma Planı ile (1995) “Eğitimin her kademesinde, evrensel bilgiye ulaĢmayı sağlayacak ileri teknoloji ve özellikler bilgisayar kullanımının yaygınlaĢtırılması” (Resmi Gazete, 1995:22279) hedefi konulmuĢtur. Bu doğrultuda Milli Eğitim Bakanlığı ile Dünya Bankası arasında imzalanan anlaĢmalarla Milli Eğitimi GeliĢtirme Projesi baĢlatılmıĢ, bilgi ve iletiĢim teknolojilerinin eğitim sistemine uygulanması projenin temel hedefleri arasındadır.
Eğitimde teknoloji ile ilgili problemler ele alındığında ortaya çıkan problemler iki basamakta incelenebilir:
i. Teknolojinin geliĢtirilmesi için ayrılacak bütçe ve sürekli ekipmanlar,
periyodik araçlar, öğretmenler için ve okulun sürekli geliĢimi için bütçenin % 15- % 20 „ sinin ayrılması,
ii. Öğretmenlerin, öğrencilerin ve personelin ihtiyaç perspektifleri göz
önüne alınarak teknoloji planı için alternatif bir modelin geliĢtirilmesidir. Geleneksel teknoloji planlarında yöneticilerin verdikleri harcama kararları karĢımıza çıkmaktadır, oysa bu çalıĢmada okulda öğrenme ve öğretme etkinlikleri temel alınarak teknolojinin eğitime entegre edilmesi amaçlı bir teknoloji planının hazırlanması konusu üzerinde durulacaktır.
Teknoloji okul geliĢiminde anahtar olarak rol almaktadır. Eğitim teknolojisi eğitim reformunda tek baĢına yeterli değildir. Teknoloji öğretmenler tarafından müfredat içinde iyi bir araç olarak kullanıldığında etkilidir. Aktif öğrenci geliĢimi ve teknolojinin eğitim uygulamalarına entegrasyonu okul geliĢiminden ayrılmaktadır. ÇalıĢmalar okul geliĢiminde bilgisayar teknolojisinin rolünü göstermektedir. Bunun
yanı sıra çalıĢmalar sınıflarda teknolojinin kullanımının, öğretimde öğretmene bağlı geleneksel metodun yerine, öğretimde yapılandırmacı uygulamaların geçmesine yardımcı olduğunu göstermektedir.
Bir eğitim aracı olarak bilgisayarlar görsel iĢitsel araçların birçoğunun görevini yerine getirmekte ve iletiĢimi kolaylaĢtırarak bireysel öğrenmeyi kolaylaĢtırmaktadır. Özel hazırlanmıĢ öğretim programları ile bilgisayarlar öğrenenlere çok zengin yaĢantılar sunabilmektedir. Bilgisayarlar öğretimi bireyselleĢtirerek öğretim ortamlarında eksiklikleri en aza indirebilmektedir. Bilgisayarlar öğretmenlerin rutin iĢlerinden kaynaklanan iĢ yüklerini azaltmakta ve zamanlarını öğrenme öğretme sürecini etkin kılma konusunda kendilerini geliĢtirmeye harcamalarına olanak sağlamaktadır. AraĢtırmalar, bilgisayarın öğretme- öğrenme sürecinde kullanımı sonucunda geleneksel eğitime oranla insan kaynaklarında yüksek performans artıĢlarının ve bireysel öğrenmenin sağlandığını, öğretimdeki verimliliğin arttığını ve öğrenmeye karĢı öğrencilerin güdülendiğini ortaya koymaktadır.
Eğitimde teknolojinin kullanımı, öğrenme öğretme sürecini doğrudan olduğu kadar dolaylı olarak da etkilemektedir. Teknoloji kullanımı okullarda yönetim, personel, okul aile birliği vb. alanlarda da kullanılarak öğretim ortamlarının en üst düzeyde etkin olarak kullanılmasına yardımcı olmaktadır.
Eğitimde teknoloji kullanımı ile ilgili olarak yukarıda söz edilen bütün olumlu katkıların gerçekleĢebilmesi için teknolojinin bir çok yönden ele alınması gerekmektedir. AraĢtırmalar öğretimde teknolojinin kullanılması konusunda birçok engel olduğunu göstermektedir. Uygun donanımın eksikliği, zayıf kalitede yazılım, yetersiz personel geliĢimi, teknik desteğin eksikliği, öğretimin değiĢimine karĢı öğretmen direniĢi gibi birçok engel bulunmaktadır. Bütün bu engellerin ortadan kaldırılması, olumsuz etkilerin en aza indirilebilmesi için okullarda teknoloji kullanımının ve teknolojik altyapının iyi planlanması gerekmektedir. Planlama rehberleri yukarıda sayılan engellerin aĢılabilmesi için gerekli stratejik planların ve yönetimsel uygulamaların bulunması gerektiğini tavsiye etmektedirler. Ülkemizde değiĢen teknolojik geliĢmeler ıĢığında eğitimde teknoloji kullanımının en önemli boyutlarından birisi olan teknoloji planına okullarımızda gereken önem
53 verilmemektedir. Okul reformlarında Teknoloji planının önemi azımsanmayacak kadar açıktır.
Birçok çalıĢma teknolojinin, teknoloji destekli uygulamaların öğrenmeyi artırdığını göstermektedir. Bilgi paylaĢımı, araĢtırma ve iĢbirlikçi öğrenme çağdaĢ eğitimin kritik bileĢenleridir. Her ne kadar uluslar arası elektronik bilgi kaynaklarına öğrenciler kendileri eriĢebilseler de, bu durum öğrencilerin öğrenmesi için yetmeyebilir. Öğrencilerin ve özellikle risk grubundaki öğrenenlerin motivasyonun sağlanmasında ve çeĢitli öğrenme stilleri ile zenginleĢtirilmesi için teknolojinin eğitime entegre edilmesi konusu üzerinde önemle durulmalıdır. Eğitimciler, öğrencileri hem okul hem de toplumun sosyal bir bireyi olarak bilgi ve becerilerle donatmalıdırlar. Bu nedenle teknoloji eğitimde gözden kaçırılmamalıdır.
Okulumuzda yürütülen eğitim öğretim çalıĢmalarının her aĢamasında teknolojinin önemi vurgulanmakta ve bu önem göz ardı edilmeden çalıĢmalar sürdürülmektedir. Okulumuzda eğitim, öğretim, yönetim ve hizmet alanlarında etkili bir Ģekilde kullanılan bilgi ve iletiĢi m teknolojileri kaynaklarının durumu, geliĢtirilmeye açık yönleri, çalıĢanların profesyonel geliĢimleri ve hedeflenen baĢarıya ulaĢma çalıĢmaları teknoloji planı ile desteklenecektir.
Okulumuzun bilgi ve iletiĢim teknolojileri ıĢığı altında sürdürdüğü çalıĢmalar göz önüne alındığında, varolan kaynakların durumu, geliĢtirilmesi ve hedeflenen baĢarıya ulaĢma konusunda yapılacak etkinliklerin planlı devam edebilmesi için; teknolojinin eğitime entegre edilmesi konusunda teknoloji planı yapılmaya karar verilmiĢtir. Bu doğrultuda baĢlayan çalıĢmalarımızda; 2004-2005 eğitim öğretim yılında yurt dıĢında yapılan teknoloji planları incelenerek teknoloji plan ekibi bu konuda bilgilendirilmiĢtir. Bu planlardan uygun bölümler sunularak ve ülkemiz eğitim sistemine uygun olacak nitelikte ve okulumuzun misyon ve vizyonuna uygun bir teknoloji planı geliĢtirilme çalıĢmaları baĢlatılmıĢtır. 2005-2006 eğitim öğretim yılı içerisinde teknoloji plan ekibi kurularak bu ekip çalıĢmalara baĢlamıĢtır. Ekip olarak öncelikle yurt dıĢında yapılan teknoloji planları incelenerek teknoloji planının kuramsal temeli oluĢturulmuĢtur. Ülkemizde yürütülen Okul GeliĢim Planları incelenerek, bu planlarsa yer alan teknoloji konusu incelenmiĢtir. Bu doğrultuda sürdürülen
çalıĢmalarımız sırasında ülkemizde de teknoloji planı kavramının yaygın olmadığı görülerek çalıĢmamızın ülkemizdeki diğer okullar için de rehber bir çalıĢma olması konusuna dikkat edilmektedir. Teknoloji planının kuramsal temeli oluĢturulduktan sonra, okulumuzda var olan durumun tespiti çalıĢmaları baĢlatılmıĢtır. Bu kapsamda ihtiyaç analizi çalıĢmaları baĢlamıĢtır. Hazırlanan anket Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölüm BaĢkanı Ahmet MAHĠROĞLU tarafından da onaylanmıĢtır. Hazırlanan anket Bilgi ve ĠletiĢim Teknolojileri açısından da değerlendirilerek uygulama aĢamasına gelinmiĢtir.
Anketin sonuçları doğrultusunda hazırlanacak olan ihtiyaç analizi raporu doğrultusunda yapılması gerekli olanlar, iyileĢtirmeye açık alanlar ve kaynakların etkili kullanımı konusunda sonuçlar ve öneriler geliĢtirilecek ve teknoloji planının ilerleyen süreçlerinde de bu aĢamalar hayata geçirilecektir.