Tekno Terzilik Uygulamaları

Kişiye özel giysi üreten tüm terziler ve modacıların en büyük sıkıntısı her bir müşteri için ayrı ölçülerde kalıplar oluşturmaktır. Günümüzde bu kalıpları kolayca ölçülendirebilen bilgisayar programları kullanılmaktadır. Bu programlar genel olarak akıllı kalıp programı ( Şekil 2.6.) olarak adlandırılmaktadırlar.

Şekil 2.6.: Akıllı Kalıp Programı Temsili Resmi (Walter, 2002, s.29).

Tekno-terzilere kullandığı bu program 1980’li yılların sonunda gündeme gelmiştir. Kanada’da Alberta Üniversitesi (Edmonton) Ev Ekonomisi Ana Bilim Dalı’nda Sanat Eğitimi alan Lauraline Grosenick 1986 yılında terzilere yönelik özel ölçülendirme yapabilen Cadterns adlı kalıp programını pazara sunmuştur. Eğitim alanında da çok ilgi gören bu kalıp programı, hazır olan temel beden kalıplarını ölçülendirme ve modelleme imkanı sağlamaktadır.

Amerika’da ise Suzan Lazear adında bir bayan, ev terzilerinin hobi amaçlı kullanacağı bir kalıp programı üzerinde çalışmıştır. Lazear Amerika’da 1988 yılında Cochenille Design Studio adlı şirketi kurarak giyim ve örme üretiminde kalıp tasarım ve desenlendirme aşamalarında kullanılacak bilgisayar programları üzerinde çalışmalar yapmıştır. 1995’te kişiye özel ölçülerde kalıp üreten ilk programını “Garment Styler” adıyla sunmuştur. Daha sonra 2001 yılında bu kalıp programını biraz geliştirerek “Garment Designer” adıyla satışa çıkarmıştır.

İnternette satışa sunulan bir başka kalıp programı “Fashion CAD” ise özel ölçülerde giysi kalıbı oluşturabilen bilgisayar programlarındandır.

Brooks Brothers e-Measure (elektronik ölçü) ismini verdiği entegre bir bilişim sistemiyle müşterilere 300 ila 500 adet kumaş seçeneğinde 25 farklı modelde özel ölçüde tasarlanabilen takım elbise çeşidi sunarak müşterilerine özel tasarım imkanı sağlamaktadır. Her bir takım elbise siparişi için göğüs, bel, kol genişliği ölçülerini içeren vücut ölçüleri alınarak bu bilgiler e-Measure sistemine girilmektedir. Sistemde sadece sabit kalıplar mevcuttur ve kalıplar üzerinde sadece belirli değişiklikler yapılabilmektedir. Elde edilen limitli ölçü bilgisi giysilerde tam bir uyum için yeterli olmamaktadır. Bu nedenle giysilerde uyum için üretimden sonra daha fazla değişiklik gerekmektedir (YAN, 2002, s.3).

Eastman Machine Co. , TELMAT ve ScanVec Giysi Sistemleri ortaklığında vücut tarama teknolojisini kullanan bir sistem geliştirmiştir (YAN, 2002, s.4). Sistem 70 farklı ölçüden kişiye özel vücut şeklini üç boyutlu olarak yaratmaktadır. Daha sonra ölçü bilgileriyle bir kalıp modifiye edilir ve kalıp direk olarak kesim makinesine gönderilmektedir.

Gerber Technology Inc. AccuMark sistemleri üzerinde APSD-3D kalıp canlandırma yazılımını geliştirmiştir. APSD-3D iki boyutlu düzlemsel kalıbı üç boyutlu sanal giysiye çevirerek örnekleme yapan bir programdır (YAN, 2002, s.4). Sistem şuanda sadece sanal bir araç olarak kullanılmaktadır. Eğer giysi gerçek müşteri ölçülerinde yaratılabilirse, ileri sürümlerinde sistemin uygunluk provası yapan bir araç olması mümkündür.

Gerber Technology ve Lectra gibi pek firma sistemlerine dokuma simülasyonu sağlayan eklentiler yaparak ürünlerini satışa sunmaktadır.

21. yüzyıl teknolojisi yeni bir pazarlama stratejisi ve kitlesel pazarlama gerektirmektedir. Dünya çapında hazır giyim işletmeleri her müşteriye ayrı ayrı tasarım ve uygun beden numarası seçeneklerini internet aracılığı ile sunmaktadır. (Pearl, 2007, s.11).

Levi Strauss & Co ilk “bireysel pantolon” olayını müşterilerine tanıtarak kitle satışında ilk büyük konfeksiyon firması olmuştur (Pearl, 2007, s.13). 1999 yılından beri mağazalarında “müşterilerinin ölçülerini içi metal kaplı özel bir kabinde sensör teknolojilerini kullanarak (Lara, 2000, s.1)” belirleyen firma, müşterinin özel isteklerine göre sipariş almaktadır . Her ölçüm ve stil seçenekleri Lectra Sistemin

FitNet kalıp programına girilmektedir. Sonunda müşteriye özel ölçülerde mükemmel uyumlu bir pantolon, sahibine teslim edilir. Levi's sayesinde müşteriler kot pantolonların model, kumaş, renk, bitim işlemi, paça genişliği ve boyuna kendileri karar vererek tasarım sürecine dahil olmaktadır (Şekil 2.7.). Böylece yüksek bir müşteri memnuniyeti sağlanmaktadır.

Şekil 2.7.: Levi’s Kişiye Özel Pantolon Seçimi (ExploreCornell, 2003, s.5). Pek çok internet tabanlı küçük firma gelinlikten kürke kadar pek çok giysiyi çeşitli tasarım özelliklerinde ve kişiye özel ölçülerde müşteriye sunmaktadır. İnternet üzerinde yapılacak bir araştırmada IC3D (Görsel Giysi Tasarımı Sağlayan Şirketler Grubu), Amerikan Fit (Amerikan Uyumu), BeyondFleece (Kürkün ötesinde) isminde pek çok kişiye özel seri üretim yapan firma ile karşılaşmak mümkündür. Gelişen teknoloji özel ölçülerde giysi üretimini (kişiye özel seri üretim gibi) daha ucuz ve her ölçüde giysiye ulaşımı daha kolay hale getirmektedir (ExploreCornell, 2003, s.5).

Dünyada isim yapmış modacılardan biri Issey Miyake, A-Poc yani İngilizce açılımı a piece of clot (bir parça kumaş) koleksiyonu ile tekno-terziliğe farklı bir bakış sunmaktadır. Japon İssey Miyake A-Poc markasını birlikte çalıştığı Dai Fujiwara ile geliştirmiştir (Tekstil-Teknik, 2007, s.1). Dai Fujiwara 1994 yılında Tama Sanat Üniversitesi, tekstil mühendisliği bölümünden mezun olduktan sonra Miyake Design Stüdyosu’nda işe alınmış ve 1998 yılında A-Poc koleksiyonu için çalışmaya başlamıştır.

Şekil 2.8.: A-Poc Koleksiyonunda Oluşturulmuş Bir Parça Kumaşın Dikişsiz Giysi Haline Getirilmesi (Scanlon, 2003, s.1).

Japonya’da A-Poc’dan giysi almak isteyen müşteriler mağazada bilgisayarın karşısına geçmekte, tasarıma ve kumaşa karar vermekte, giriş (enter) tuşuna bastığında kumaş karar verdiği şekilde dokunarak, şekil 2.8.’de olduğu gibi kesilip elbise olmaktadır (Tekstil-Teknik, 2007, s.1) .

Şekil 2.9.: A-POC koleksiyonunda dikişsiz giysinin dokunması. (SCANLON, 2003, s.2).

A-poc marka elbiselerin özelliği tek parça kumaştan oluşmasıdır. Daha açık bir ifadeyle; elbiselerde hiç dikiş kullanılmaz. Elbiseyi kişiye özel kılan ise kumaşa

ve elbisenin modeline müşterinin kendisinin karar vermesidir. Şekil 2.9.’da A-Poc ürünlerinin dokunduğu özel dokuma makinesi görülmektedir.

A-Poc koleksiyonu Türkiye’ye Doğuş Grubu tarafından getirilmiştir. Ancak bilgisayar teknolojileri A-Poc koleksiyonunun satıldığı In-Formal mağazasına henüz gelmediğinden, müşteriler ancak kesilmiş elbiseler üzerinde değişiklik isteyebilmektedir.

Şekil 2.10.: Terrzi Adlı Firmanın İnternet Sitesi (www.terrzi.com, 2008). 1999 yılında Türkiye’de özel kalıp teknolojilerinden birini kullanan ilk terzilerden Hasan Işkın, Terrzi firmasıyla, www.terrzi.com.tr (Şekil 2.10.) adresinden hizmet vermektedir. Terrzi bünyesinde, müşterinin ölçülerinde ve müşterinin istediği özelliklerde erkek takım elbiseleri, 3 saat gibi kısa bir sürede dikilebilmektedir (Işkın, 2004, s.1). Müşterilerine model, kumaş ve aksesuar seçeneklerini internet üzerinden sunan Terrzi müşterisine uygun ölçülerde kalıpları, yurtdışından satın aldığı bir kalıp programıyla ölçülendirmektedir. Kalıpları 10 dakika gibi kısa sürelerde hazırlayan terzi çalışanları kalıp çıktılarını bir yüzü yapışkanlı kâğıtlara basarak kumaşlara yapıştırmak suretiyle kesim yapmaktadır .(Arat, 1999, s.1).

İzmir’de 2005 yılından bu yana KonsanCad markasıyla satılan serileme programında özel drop serilendirme uygulaması ile takım elbiseden iç çamaşıra kadar istenen drop ve bedenlerin elde edilmesi sağlanmaktadır (KonsanCad, 2005, s.1).Şekil 2.11.’de KonsanCad programında serilemenin uygulandığı ekran görülmektedir.

Şekil 2.11.: Konsancad Serileme Tekniği (Konsan KMS, 2005, s.1).

2006 yılında Mürvet TUNCEL’in kurduğu Lotis Özel Giyim Türkiye’de bilgisayarla kişiye özel giysi tasarımı ve dikim yapan ilk firmalarından biri olarak Ankara’da hizmete açılmıştır. “Lotis”de, müşterilerin istedikleri giysi bilgisayarda kendi ölçülerindeki sanal mankenin üzerinde tasarlanmaktadır (Tuncel, 2007, s.1). Giysinin dikimi, müşterinin giysiyi sanal ortamda üç boyutlu olarak görerek onaylamasından sonra Lotis atölyesinde yapılmaktadır. Bu sistem; giysinin dikilmeden önce bilgisayar ekranında, müşteriyi temsil eden sanal manken üzerinde ve tüm detaylarıyla görülmesini sağlamaktadır (Şekil 2.12.). Sistem hazır giyim sektöründe de kalıp programları yaygın olarak kullanılan OptiTex firmasının, kalıp programlarına eklenti olarak sunduğu sanal prova (3D visual) uygulamasıdır.

Şekil 2.12.: Lotis Özel Giyim’in Optitex Programında Uyguladığı Örnek Bir Sanal Prova Çalışması ( Tuncel, 2007, s.1).

Lotis’in kullanmakta olduğu OptiTex marka CAD sistemi sanal provanın ötesinde statik olarak tasarlanmış mankenlere hareket kazandırmak suretiyle (kinematik tasarım ile) sanal defile imkanı sağlamaktadır (OptiTex, 2007, s.6). Statik olarak bir iskelet ve deri kaplı bir yüzeyden oluşturulan sanal manken üzerinde birbirine üçgen bağlantılarla bağlanmış veri noktaları ile tanımlanmaktadır. Statik tanımı yapılan manken daha sonra birçok pencerede (frame) ardı sıra gelen hareket pozisyonlarının okutulmasıyla kinetik bir yapıya sahip olmaktadır. Ancak her bir hareket için eklem yerlerindeki derilerin yeniden veri noktaları tanımı yapılması gerekmektedir.

Gün geçtikçe kişiye özel giysi üretimi yapan firma sayısı artmakta ve bir yandan da mevcut firmalar farklılıklarını gösterecek özel teknolojileri temin etmek için bir biriyle yarışmaktadır.