Denizli (1923)
Cumhuriyet döneminde Denizli’nin ilk gazetesi, Denizli’nin ilk valisi Cemil Bardakçı’nın girişimleri ile yayınlanmıştır357. Denizli gazetesi Denizli’nin ilk matbaası olan
Vilayet Matbaasında iki sayfa olarak basılmıştır358. İl Özel İdaresi’nden ayrılan kaynakla
Denizli Vilayet Matbaası kurulmuştur. Bu matbaada basılan gazete, başlangıçta Denizli Valiliği ve İl Özel İdaresi’nin yapmış olduğu faaliyetlerden Denizli halkını haberdar etmek amacıyla yayınlanmıştır.
Gazete üzerinde imtiyaz sahibi ve yazı işleri müdürü belirtilmemiştir. Gazete sahifelerinde haber ve yazılar bazen üç bazen dört sütun halinde yayınlanmıştır359. Üstte sağda
Rumi ve solda Hicri tarih olarak gazetenin yayınlanma tarihi verilmiştir. “Denizli” isminin altında gazetenin tesis tarihi olarak “339” yani “1923” tarihi verilmiştir360.
İsmin sol tarafında yıllık abone ücretinin 126, aylık abone ücretinin 83, aylık abone ücretinin 50 kuruş olduğu, belirtilmiştir. Ayrıca, ilan şartlarının matbaa müdürüyle kararlaştırılacağı ve yayınlanan ilanların içeriğinden matbaanın sorumlu tutulamayacağı bilgisi yer almıştır. Denizli isminin sağ tarafında gazetenin Denizli’de İstasyon Caddesi üzerinde Vilayet Matbaası’nda basıldığı ve “Menafi-i Umumiye hadim, ilmi, fenni yazılara sahifelerimiz açıktır” ibaresiyle genel çıkarlara hizmet eden saygın ve bilimsel yazılara yer verilmesine hazır olunduğu belirtilmiştir. Gazete ismi yanında “Umur-u idare ve tahriyeye ait her nev’i evrak matbaa müdüriyetine gönderilir” notu da düşülmüştür. İsim kısmının altında yer alan iki çizgi arasında, gazetenin sayısı, yılı, yayınlandığı gün ve nüsha ücreti belirtilmiştir. Her bir sayısı 100 paraya satışa sunulan gazete her hafta Perşembe günleri dört sayfa olarak yayınlanmıştır361. Perşembe gününün seçilmesinde, Denizli’nin halk pazarı
gününün olması dikkate alınmıştır. Çünkü, halk pazarının olduğu günlerde ilçelerden de Denizli’ye gelenler dikkate alındığında daha fazla gazetenin satışı gerçekleştirilebilir ve daha fazla okuyucuya ulaşması mümkün olabilirdi362.
357 Şemsioğlu, 20. YY Başlarında Denizli, s.156.
358 Denizli İl Yıllığı 1967, s.197. Tarhan Toker, “Denizli Basınında Yeni Bir Aşama”, Denizli 29 Ekim 1973,
Sayı:6944.
359 T.B.M.M. Mikrofilm Arşivinde Denizli gazetesinin bir kısım sayıları mikrofilm olarak bulunmaktadır. 360 Denizli, 31 Kanunusani 1340 (31 Ocak 1924), 24 Cemazielahir 1342 (1 Şubat 1924), Sayı:28, Şemsioğlu
gazetenin ilk kez 1923’te yayınlandığı bilgisini vermiştir. Şemsioğlu, 20. YY Başlarında Denizli, s.156, Tülbentçi, gazetenin 1924 yılında resmi - siyasi içerikte haftalık olarak yayınlandığı bilgisini veriyorsa da bu bilgi doğru değildir. Tülbentçi, Cumhuriyetten Sonra Çıkan Gazeteler ve Mecmualar, s.51.
361 Denizli, 31 Kanunusani 1340 (31 Ocak 1924), 24 Cemazielahir 1342 (1 Şubat 1924), Sayı:28, Denizli, 25
Kanunuevvel 1340, (25 Aralık 1924), 29 Cemazielevvel 1343 (26 Aralık 1924), Sayı:76.
362 Halk Bilimi uzmanı Öğr. Gör. Şerif Kutludağ, Kaleiçinde geçmişten günümüze Pazartesi ve Perşembe günü
halk pazarı kurulduğunu, Perşembe günü kurulan pazara “Büyük Pazar” denildiğini ve ilçelerden birçok kişinin bu pazarı Denizli’ye gelmek için tercih ettiğini belirtmiştir. (Görüşme tarihi: 3 Haziran 2009)
Valilik ve Özel İdare haberlerine yer vermek üzere yayınlanan gazete363 Babadağ
İşhanı'nın bulunduğu yerde İl Özel İdaresine ait matbaada basılmıştır. Bu matbaa kar ve zararı Özel İdareye ait olmak üzere dört yıl Vilayet matbaası olarak çalıştırılmıştır364.
“Gıyasi” ismi ile Gıyadeddin Şarman gazetede köşe yazısı yazmıştır365. İlk sayfada
kanunlar ve nizamnameler366, Vilayet, Belediye, eğitim hizmetleri (maarif tayinleri), sağlık
(aşı ameliyatı, hapishanede tifo aşısı gibi) konusunda haberler yer almıştır. 2. sayfada zabıta olayları, resmi tebligatlar, 3. sayfada bakanlıklardan gelen bilgiler, şehirde yapılan faaliyetler, resmi duyurular ve sayfa altında yazı ile reklamlardan oluşmuştur367. 4. sayfada ise 3.
sayfadan devam eden yazılar, zayi ilanları, mahkeme ilamları, vilayet duyuruları, ürün fiyatlarından oluşan “Haftalık Piyasa” adlı tablo ile tefrika halinde yayınlanan “Hilafetin Mahiyeti Şer’iyesi Hakkında” başlıklı yazı yer almıştır368. Ayrıca, Denizli Vilayeti Meclisi
Umumisinin toplantıları geniş bir şekilde verilmiştir369. Gazete sayfalarında vilayet haberleri,
ilçe haberleri, telgraflar370, tayinler, vefatlar, çok az sayıda reklam, hikaye yazıları371 Türk
Tayyare Cemiyeti ve piyangoları372 ve halkı ilgilendiren konularda bilgilendirme yazılarına
yer verilmiştir373. Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa tarafından beyanname ile Şeyh Sait
İsyanı nedeniyle çıkarılan Takrir-i Sükun Kanununun halk duyurusu Denizli gazetesinde de yer almıştır374. Denizli gazetesinde nadir olarak fotoğraf yayınlandığı görülmüştür. Denizli
Millevekili ve Ankara İstiklal Mahkemesi üyesi olan Necip Ali Bey’in, “Memleket” gazetesi Başyazarı İsmail Hami Bey’in beraatine karar verdiğine dair Denizli gazetesi haberinde fotoğrafı da basılmıştır375. Zamanla gazete içerisinde meslek reklam ve ilanları yanında emlak
alım satımına dair ilanlarda yer bulmaya başlamıştır. Arka sayfada reklamlar yer aldığı gibi, iç sayfa altında arasıra tek satırlık veya devam eden iki sayfada tek satırlık yer almıştır376.
Gazete sayfa sayısının zaman zaman farklılıklar gösterdiği görülmüştür. 22 Ocak 1925 nüshası altı sayfa yayınlanmıştır. Bu gazete başlığının üzerine “Gazetemiz altı sahife olarak intişar etmiştir. İç sayfalarını müvezziden isteyiniz” uyarısı yazılmıştır377. Gazetenin yıllık
abone fiyatı 1927’de artarak 150 kuruşa yükselmiştir. Ancak, her bir nüshası yine 100 paraya
363 Şemsioğlu, 20. YY Başlarında Denizli, s.156.
364Denizli Gazeteciler Cemiyeti, Tarihçe “Denizli’de Basın Tarihi” http://www.denizligazetecilercemiyeti.
com/tarihce.asp (Erişim tarihi: 25.06.2007)
365 Gıyasi, “Belediye İntihabı Dolayısıyla Bir Mütalaa”, Denizli, 25 Kanun-u Evvel 1340, (25 Aralık 1924),
Sayı:76.
366 Denizli, 24 Kanunusani 1340 (24 Ocak 1924), 17 Cemazielahir 1342 (25 Ocak 1924), Sayı:27, Denizli, 31
Kanunusani 1340 (31 Ocak 1924), 24 Cemazielahir 1342 (1 Şubat 1924), Sayı:28.
367 (Acentesi Cillovzade İsmail Fehmi Ticarethanesi) gibi bir satırlık reklamlar yer almıştır.
368 Denizli, 25 Kanun-u Evvel 1340, (25 Aralık 1924), 29 Cemazielevvel 1343 (26 Aralık 1924), Sayı:76. 369 Denizli, 24 Kanunusani 1340 (24 Ocak 1924), 17 Cemazielahir 1342 (25 Ocak 1924), Sayı:27.
370 Ankara ve İstanbul’dan Türkiye’yi ilgilendiren konularda çekilmiş telgraf metinleri birinci sayfada
“Telgraflar” başlıklı bölümde yayınlanmıştır. Denizli, 24 Kanunusani 1340 (24 Ocak 1924), 17 Cemazielahir 1342 (25 Ocak 1924), Sayı:27.
371 “Henri’nin Kalbiyesi, Mütercimi: Mehmet Nezihi”, Denizli, 31 Kanunusani 1340 (31 Ocak 1924), 24
Cemazielahir 1342 (1 Şubat 1924), Sayı:28.
372 Denizli, 12 Mart 1341 (12 Mart 1925), 16 Şaban 1343 (12 Mart 1925), Sayı:87, Denizli, 14 mayıs 1341 (14
Mayıs 1925), 20 Şevval 1343 (14 Mayıs 1925), Sayı:96.
373 Dr. Ali Rıza Bey, “Köylüye Sıhhat Dersleri”, Baytar Müfettişliği “Kenelerin Muzıratı”, Amerika’da İncir
Ziraati ve İncir Kurutulması” gibi. Denizli, 24 Kanunusani 1340 (24 Ocak 1924), 17 Cemazielahir 1342 (25 Ocak 1924), Sayı:27.
374 Denizli, 12 Mart 1341 (12 Mart 1925), 16 Şaban 1343 (12 Mart 1925), Sayı:87.
375 Denizli, 17 Eylül 1341 (17 Eylül 1925), 28 Safer 1344 (17 Eylül 2925), Sayı:113, İsmet Paşa’nın Denizli’yi
ziyaret haberi ile bir fotoğrafı yayınlanmıştır. Denizli, 1 Nisan 1926-1342, 17 Ramazan 1344 (31 Mart 1926), Sayı:141.
376 Denizli, 22 Teşrinievvel 1341 (22 Ekim 1925), 3 Rebiülahir 1344 (21 Ekim 1925), Sayı:118.
377 Bu sayının altı sayfa yayınlanmasında Denizli Vilayeti Meclis-i Umumisinin İkinci Devre İntihabiyesi ve
içtimalarına dair yazıların etkili olduğu düşünülebilir. Denizli, 22 Kanunusani 1341 (22 Ocak 1925), 26 Cemazielahir 1343 (22 Ocak 1925), Sayı:80.
satılmıştır. Gazetede ismin sağ ve solunda yer alan yazılar çerçeve içerisine alınmış ve Denizli isminin solunda yer alan yazılarda da değişiklik yapılmıştır. Yeni düzenleme ile ilan ve ilan ücretlerinin doğrudan doğruya Muhasebe-i Hususiye Müdürlüğüne gönderilmesi, ayrıca matbu evrak ve defter siparişlerinin matbaa müsteciri Ahmet İhsan Bey’e iletilmesi istenmiştir378. Daha sonra gazete isminin altına “Her hafta Pençşenbe(Perşembe) günleri neşr
olunur vilayetin resmi gazetesidir” ibaresi konulmuştur379.
Gazetenin ilk sayfa mizanpajında bazı değişiklikler yapılmaya başlanmıştır. Gazetenin sağında ve solunda sonradan çizgi şeklinde köşe içerisine alınan kısımlar, daha da kalınlaştırılarak göze çarpar hale getirilmiş ve ilanlar ile ilgili olarak ilanlarda noktalama işaretleri hariç her kelimeden bir kuruş alınacağı belirtilmiştir. Sayfa daha dikkat çeker şekilde hazırlanmış, şehirden başka, Ankara’dan, İstanbul’dan ve dünyadan haberlere yer verilmiştir380.
Denizli gazetesi, Harf İnkılabından sonra da aynı formatta yayın hayatına devam etmiştir. Başlangıçta iki sayfa yayınlandığı halde daha sonra tekrar dört sayfa olarak yayınlanmaya başlamıştır. İsim kısmında yer alan Hicri tarih kaldırılmış, yayınlandığı gün en üstte, “Perşembe” olarak belirtilmiştir. Daha önce matbu evrak ve defter siparişlerinin matbaa müsteciri Ahmet İhsan Bey’e iletilmesi istenirken artık Hüseyin Avni Bey’e iletilmesi istenmiştir381. Günü geçmiş gazetelerinde 25 kuruş fiyatla satılmasına başlanmıştır382.
Haftada bir gün Perşembe günleri 1000 adet basılan Denizli gazetesi zaman içerisinde baskı sayısını artırmıştır. Denizli gazetesi matbaası 1927-1930 yılları arasında zarar ettiği için Özel İdare tarafından Fahri Karaca, Hüseyin Pamukçu ve Süleyman Önen adlı üç ortağa kiraya verilmiştir. Matbaa bu üç ortakta 1935 yılına kadar kirada kalmıştır. Cumhuriyet döneminde Denizli’de kurulan ilk gazete olan Denizli gazetesi, 1935 yılında Fahri Karaca, Hüseyin Pamukçu ve Süleyman Önen’e devredilmiştir383. Özel İdare yetkilileri gazetenin
devriyle Denizli gazetesi matbaasının devrini birlikte gerçekleştirmişlerdir.
Neşriyat müdürlüğünü Gıyasi Şarman’ın yaptığı Denizli gazetesi 30 x 45.5 cm ebatlarında haftalık vilayet gazetesi olarak yayınlanmış ve 5 kuruş fiyatla satılmıştır. İl ve ilçelerine ait haberler, icra duyuruları, resmi dairelerin aldıkları kararların suretleri gazetede yayınlanmıştır. Altı aylığı 100 kuruş, yıllığı her yer için 150 kuruş olan gazete Denizli Vilayet Matbaası tarafından basılmıştır384. Gıyasi Şarman gazetede köşe yazarlığı yapmıştır385.
Gazetede çıkan kanunlar ile ilgili bilgilere yer verilirken, kültür yazıları ve reklamlara da yer verilmiştir. 29 Ekim 1934 Pazartesi nüshası on iki sayfa olarak yayınlanmıştır.
Gazetenin ismi olan “Denizli” altında “haftada bir çıkar vilayet gazetesi” ibaresi yer almıştır. Ayrıca, gazete isminin solunda “Yazı işleri için neşriyat müdürlüğüne müracaat olunmalıdır” cümlesinden yazı işleri müdürlüğünün o sırada boş olduğu anlaşılmıştır. Başlığın sağ tarafında “İlan ve abone bedelleri doğruca matbaaya gönderilmelidir” ifadesine yer verilmiştir386.
Dört sayfa yayınlanan gazetenin ilk sayfasında vilayet ile ilgili resmi karar suretleri, 2. sayfasında da kanun ve resmi yazılar ile yorumları ve “Gayri Resmi Kısım” adı altındaki bölümde vilayete ait haberlere yer verilmiştir. 3. sayfada sergi, tayin haberleri, Halkevi ve
378 Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa’nın Halk Fırkası Kongresinde Büyük Nutkunu vereceği ve bu Nutuk’un
çok önemli olduğu ve muhaliflerin isimlerinin yer alacağı bilgisi Denizli gazetesinin bu sayısında verilmiştir.
Denizli, 12 Mayıs 1927 - 1342, 10 Zilkade 1345 (12 Mayıs 1927), Sayı:200.
379 Denizli, 4 Ağustos 1927 - 1342, 6 Safer 1345 (16 Ağustos 1926), Sayı:212. 380 Denizli, 22 Eylül 1927 - 1342, 24 Rebiülevvel 1346 (21 Eylül 1927), Sayı:219. 381 Denizli, 21 Şubat 1929, Sayı:283.
382 Denizli, 26 Birinci Kanun 1929, Sayı:324.
383 Kodal, “Cumhuriyetin İlk Yıllarında Denizli’de Basın”, s.17. 384 Denizli, 5 Temmuz 1934, Sayı:557, 11 Birinci Teşrin 1934, Sayı:57.
385 Bkz. G. Şarman, Her Şeyde Eğitim Lazımdır”, Denizli, 2 Temmuz 1935, Sayı:607, Gıyasi Şarman,
Öğretmenler Toplantısı - Çay Şöleni” Denizli, 13 Eylül 1935, Sayı:616.
vilayetteki eğitim ile ilgili haberler, sağ alt köşede Halil Hilmi’nin “Devlet, İktisat” başlıklı köşe yazısı yer almıştır. Gazetenin 4. sayfasında ise resmi ve özel ilanların olduğu görülmüştür387. Fahri Akçakoca Akça da gazetede yazı yazmıştır388. Gazetede misafir
kalemlerinde köşe yazıları yayınlanmıştır389. Gazete’de Vilayet haberleri, Valinin ilçelere
ziyaretleri, öğretmenlerin terfi işlemleri, toplantılar, ilçelerde olan işler, millet mektepleri, soyadı kanununa göre yeni soyadı alanlar ve tescil işlemleri, Denizli Elektrik Türk Anonim Şirketi, Denizli Himaye-i Etfal Cemiyeti, milletvekili seçimleri, Denizli Belediyesi ile ilgili haberlere sıkça yer almıştır. Denizli Halkevi’nin faaliyetleri ve özellikle Halkevi tarafından organize edilen bisiklet turnuvaları ile ilgili haberlere özel bir önem verildiği ve sıkı takip edildiği görülmüştür390. Ayrıca seçimler391 ve Denizli’de meydana gelen depremlerin gazetede
özel bir yeri olmuştur392.
1935’de Gıyasi Şarman gazetenin yönetimi hakkında bir bilgi vermemekle birlikte “Bir Arkadaşımız Daha Çıkacak – Menderes” adlı gazete yazısında “1923 yılından beri (Denizli) Vilayet gazetesi ve üç aydan beride (Babadağ) gazetesi çıkıyor. Bu iki gazete olabildiği kadar yurdsel ödevlerini yapmakla uğraşıyor”393 bilgisini vermiştir.
Gazete 30 Haziran 1936 Salı gününden itibaren haftada üç gün yayınlanmaya başlamıştır. Salı, Perşembe ve Cumartesi günleri yayınlanmıştır394. Yıllık abone ücretinin 350
kuruş olduğu görülmüştür395. Gazetede 12 Ağustos 1937’den itibaren Lütfi Özdil’in yazdığı
“Göçmenin Romanı” yayınlanmıştır396.
28 Teşrin-i Evvel 1937 tarihli gazete sekiz sayfa olarak yayınlanmıştır397 Vilayet
Mektupçusu Hilmi Türk Eri’nin Denizli gazetesinin neşriyat müdürlüğü görevinde bulunduğu anlaşılmıştır398.
Denizli Vilayet matbaasında basılan gazete özel şahıslara devredildikten sonra 1942 yılında “Yeni Denizli” adıyla yayınlanmaya başlamıştır399.
Şafak (1924)
Şafak gazetesi siyasi içerikli haftalık gazete olarak 3 Kasım 1924’ten itibaren yayınlanmaya başlanmıştır400. Şafak gazetesi, Vilayet Umumi Meclisinin nakdi yardımı ile 387 Denizli, 12 Temmuz 1934, Sayı:558.
388 F. A. Akça, (Fahri Akçakoca Akça) “Kitap Evlerine Neden Gidilmiyor?”, Denizli, 28 Şubat 1936, Sayı:637.
F. A. Akça bu yazısını Gıyaseddin Şarman’ın 14 Şubat 1936 tarihli “Gençlerimiz Kahvehanelerden Ziyade Kütüphanelere Devam Etmelidir” yazısından etkilenerek kaleme almıştır.
389 Hamidiye Toğuz, “Cumhuriyet Bayramı”, Denizli, 8 İkinci Teşrin 1935, Sayı:623.
390 Denizli, 5 Temmuz 1934, Sayı:557, Denizli, 12 Temmuz 1934, Sayı:558, Denizli, 19 Temmuz 1934,
Sayı:559, Denizli 26 Temmuz 1934, Sayı:560, Denizli, 6 Eylül 1935, Sayı:615, Denizli, 18 Birinci Teşrin 1935, Sayı:621.
391 Belediye seçimleri için bkz. Denizli, 4 Birinci Teşrin 1934, Sayı:870, Denizli, 11 Birinci Teşrin 1934,
Sayı:571. Denizli 18 Birinci Teşrin 1934 Sayı:572. Seçilen Belediye başkanları için bkz. Denizli, 1 İkinci Teşrin 1934, Sayı:574. Milletvekili seçimleri için bkz. Denizli, 14 Şubat 1935, Sayı:587.
392 “Salı Günü saat 10.25’de şehrimizin birbir ardı üç defa hafif sallantı olmuştur Lehülhamt bir hazar yoktur”,
Denizli, 18 Birinci Teşrin 1934, Sayı:572.
393 Gıyasi Şarman, “Bir Arkadaşımız Daha Çıkacak – Menderes”, Denizli, 15 İkinci Teşrin 1935, Sayı:624. 394 Denizli, 30 Haziran 1936, Sayı:653.
395 Denizli, 28 Temmuz 1936, Sayı:665. 396 Denizli, 12 Ağustos 1937, Sayı:796.
397 Denizli, 28 Teşrin-i Evvel 1937, Sayı:807. Gazetenin 5 Temmuz 1934, Sayı:557’den 30 Kanun-u Evvel 1937
Sayı:816 kadar olan sayıları İzmir Milli Kütüphanede taranmıştır.
398 Bu bilgi Ege gazetesinde yer alan “Vilayet Mektupçusu mezun” haberi altında yer alan “Vilayet Mektupçusu
ve Denizli gazetesi Neşriyat Müdürü Hilmi Türk Eri bir hafta müddetle mezuniyet aldığı ve Antalya’ya gittiğinden hayırlı yolculuklar dileriz” haberinden öğrenilmiştir. Ege, 24 Mayıs 1939, Sayı:3, Denizli’ye Hilmi Türk Eri’nin dönüşüyle ilgili haber Ege, 31”Mayıs 1939, Sayı:6’da yer almıştır.
399 Özkan, Bölgemiz ve İlimiz, s.38.
1928 yılına kadar yayınlanmıştır401. Gıyasi Şarman bir yazısında “1341(1925) yılında (Şafak)
çıktı 4 yıl yaşadı” 402 bilgisi vermiştir. 1928’e kadar yayın hayatı devam eden gazete 1924’te
yayınlanmasına başlanan Şafak gazetesi olmalıdır. Şafak gazetesinin hiçbir nüshasına ulaşılamamıştır.
Saz (1928)
Ata Lütfi Özdil tarafından 1928 yılında yayınlanan “Altın Saz” adlı bir mecmua bulunmaktadır. “Saz” adlı yayının her şeyden önce “Altın Saz” olup olmadığı anlaşılamamıştır. Ata Lütfi Bey, İnanç Dergisinde Denizli basınının yirmi yılı ile ilgili yazdığı yazısında “Saz” için, “…Gene o yıl içerisinde özel olarak Ata Lütfi aylık “Saz” mecmuasını çıkardı. Fakat yeni harflerin kabulü ile matbaalar durduğundan bu gazete ve mecmua tadil olundu”403 demiştir. Bu ifadeden “Saz” gazete mi, yoksa mecmua mı anlaşılamamıştır404.
Tek başına “Saz” ismi taşıyan bir gazete veya dergi nüshasına tarafımızdan ulaşılamamıştır. Ancak “Altun Saz” isimli yayınlanmış bir mecmuaya ulaşılabilmiştir. Tahir Kodal’ın yayın hayatına aylık devam ettiğini belirtmiş olması405 ve yayınlanan mecmua
nüshasının da 1928 yılına ait olması mecmua olmasını kuvvetlendirmektedir. Ancak “Saz”ın başlangıçta gazete olarak yayınlandıktan sonra mecmuaya dönüşmüş olabileceği ihtimali de gözden uzak tutulmamalıdır.
“Saz” isimli bir gazeteye ulaşılamamakla birlikte, Şemsioğlu’nun verdiği bilgi dikkate alınarak, “Saz” ismine bu çalışmada gazete olarak yer verilmesinin uygun olacağı düşünülmüştür.
Söz (1928)
Cevdet Şemsioğlu’nun 1926 yılında Ata Lütfi Özdil tarafından yayınlandığı bilgisini verdiği “Söz” gazetesi406 nüshasına tarafımızdan ulaşılamamıştır. Ancak “Altun Söz” isimli
mecmuaya ulaşılabilmiştir. Yayınlanan mecmuanın nüshasının da 1928 yılına ait olduğu görülmüştür. “Söz” isimli bir gazete yayınlandığına dair ayrıntılı bir bilgiye sahip olmamakla birlikte, Şemsioğlu’nun verdiği bilgi dikkate alınarak burada “Söz” gazetesine yer verilmesinin uygun olacağı düşünülmüştür.
“Söz”ün başlangıçta gazete olarak, daha sonra mecmua olarak yayınlanmış olabileceği olasılığı, “Saz” için düşünülebileceği gibi, “Söz” içinde gözden uzak tutulmamalıdır.
Baba Dağ (1935)
5 Eylül 1935’ten itibaren yayınlanmaya başlanan Babadağ gazetesinin407 imtiyaz
sahipliğini ve yayın müdürlüğünü Vasfi Bilge yapmıştır408. Gazetenin yayınlanacağına dair
Denizli gazetesinde “Yeni Bir Gazete Çıkıyor: Babadağı” şeklinde bir haber yapılmıştır. Bu
401 Ata Lütfi Özdil, “Yirmi Yılda Denizli’nin Yayın ve Basım İşleri:”, Yirminci Yılda İnanç Sanat - Kültür
Dergisi, Sayı:80, Birinciteşrin 1943, s.49.
402 Gıyasi Şarman, “Bir Arkadaşımız Daha Çıkacak – Menderes”, Denizli, 15 İkinci Teşrin 1935, Sayı:624. 403 Özdil, “Yirmi Yılda Denizli’nin…”, s.49.
404 Özdil, “Yirmi Yılda Denizli’nin…”, s.49, Şemsioğlu, Saz Gazetesinin 1926 yılında yayınlandığı bilgisini
vermektedir. Şemsioğlu, 20. YY Başlarında Denizli, s.156.
405 Kodal, “Atatürk Döneminde Denizli”, s.127. 406 Şemsioğlu, 20. YY Başlarında Denizli, s.156.
407 Tülbentçi, Cumhuriyetten Sonra Çıkan Gazeteler ve Mecmualar, s.51.
408 Baba Dağ, 5 Eylül 1935, Sayı:1, Şemsioğlu, yanlışlıkla bu gazetenin 1936 yılında yayınlandığı bilgisini
haberde; “Gazeteci ve yazıcı arkadaşlarımızdan Vasfi tarafından Denizli’de (Babadağı) adında gündelik bir gazete çıkarılmak için izin alındığını duyduk.
Yeni arkadaşımızı kutlar ve başarılara ermesini dileriz. Vilayetimizin böyle gündelik ve resimlik dışında bir gazeteye çok ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacın Vasfi gibi değerli ve yüksek fikirli bir arkadaşımız tarafından sağlanması bizi çok sevindirdi”409 denilmiştir.
Gazete, Cuma ve Pazartesi günleri hariç hergün yayınlanmıştır. Satış fiyatı 2 kuruş olan gazetenin yönetim adresi “Şimdilik Yeni Basım Evidir” şeklinde belirtilmiştir. Gazetenin sol üst köşesinde CHP’ye ait altı oku gösterir klişe yer almıştır. Gazeteye gelen yazıların basılsın veya basılmasın geri verilmeyeceğine dair bilgi de eklenmiştir. Gazetenin ilk sayısında “Şirin Denizli’nin Bir Gazeteye Olan İhtiyacını Başarmakla Şereflenen (BABA DAĞ) Denizli Halkına Esenler” şeklinde büyük punto ile bir manşet atılmıştır. Bu manşet altında bir Atatürk resmi ve onun altında da büyük harflerle yazılmış, “GAZETEMİZ BÜYÜK ÖNDER ATATÜRK’ÜN YÜKSEK MANEVİYETİNDEN ALDIĞI FEYİZLİ İLHAMLARLA IŞIKLANIR, BU YÜRÜMEK ÜLKÜSÜ İLE BİRİNCİ SAYISINI BEZEMEKTEN ONUR DUYAR VE YÜCE BAŞBUĞU İÇ ÖZDEN SELAMLAR” ifadesine yer verilmiştir410.
Gazetenin ilk sayfasında Vasfi Bilge’nin CHP’nin Parti Tüzüğü ile partinin hedeflerine doğru hızla yükselmesi yolunda kaleme alınmış “Kafa ve Öz Birliği” adlı köşe yazısı yer almıştır. “Günün Derdi” adıyla hazırlanan köşede Aydın Demiryolu’nun millileşmesinden duyulan sevinç belirtildikten sonra Denizli merkezinde bir su tulumbası yapılarak susuzluktan halkın kurtarılması ve aynı yerde bulunan genel tuvaletin kapalı durmasına son verilmesi isteğinde bulunulmuştur. Gazetenin sağ alt köşesinde “Dikkat: Gazetemizin başlığı her nedense bugüne kadar kılişeciden gelmedi. Halkımızı daha ziyade bekletmemek için kendimizin yaptığımız kılişe ile çıkardık, af dileriz” notu yer almıştır. Gazetenin 2. sayfasına “Acun haberleri” adlı köşede Türkiye dışında olan gelişmeler hakkında bilgi veren bir köşe, Baba Dağ gazetesinin yayınlanması ile ilgili açıklama yazısı, “Şehir Duyumları” adlı köşe, eğitim, ulaşım vs. haberleri yerleştirilmiştir. Ayrıca bu sayfada Denizli’nin bir genel görünüş fotoğrafı yer almıştır. Bu fotoğrafın yanında, “Hergün ilimizden bir köşenin kılişesini koymak ve bu suretle ilimizin bir albumunü yapmak kaykularımızdandır. Bu münasebetle ilk sayımıza Denizli’nin genel görünüşünü koyduk” ifadesine yer verilmiştir. Gazetenin 3. sayfasında “Ajans Haberleri” adlı bir bölüm, Veyis İsmet’e ait insan sağlığı üzerine yazılmış “Yaşamak ve Ölmek” başlıklı köşe yazısı yer almıştır. Yurt içi, yurt dışı ve yerel haberlere de yer verilirken, Denizli İcra Dairesi’ne ait bir duyuruda bu sayfaya konulmuştur. 4. ve son sayfada ise resmi ve özel ilanlar ile reklamlara yer verilmiştir Özel ilanların özellikle Denizli Memleket Hastanesinde görev yapan doktorlar tarafından verildiği görülmüştür. Aynı sayfada Denizli Yeni Matbaaya ait büyük bir ilan yer almıştır411.
Gazetenin ikinci sayfasında yer alan Baba Dağ gazetesinin yayınlanması ile ilgili açıklama yazısına yer verilen “Kısa Bir Konuşma” başlıklı yazıda uzun vaadlerde bulunmaktan uzak durarak gazetenin amaçlarını açıklayacakları belirtilmiştir. Buna yazıda;
“1-Baba Dağ yazısını Öz Türkçe halk dili ile yazacak. Kentlinin ve köylünün dertleri ile dertlenecek.
2-Dedi kodudan uzak kalacak. Şu veya bu emel Baba Dağ sayfalarında yer bulmayacak.
3-Baba Dağ memlekete fayda verici yazılarla süslenecek ve böyle yazılara sayfalarını