Bu çalışmada Tokat il ve ilçelerinde kirpilerden (Erinaceus concolor) toplanan kenelerde ve Amasya il ve ilçelerinde insanlardan toplanan sert kenelerde KKKAV varlığı RT-PCR ve Real time RT-PCR yöntemleriyle test edilerek kirpilerin ve kirpilerde bulunan kene türlerinin KKKAV bulaştırma potansiyelleri test edilmiştir.
Çalışma sonuçlarına göre Tokat ve çevre ilçelerde bulunan kirpiler üzerinde Rhipicephalus turanicus, Hyalomma marginatum, H. Aegyptium, H. Detritum türlerinin parazitlendiği tespit edilmiştir. Bu sonuç literatüre uygun olup kirpi gibi kemirgen yaban hayvanlarının birçok kenenin parazitlendiği bildirilmiştir. Bu sert kene türlerinin Tokat ve çevresindeki kirpilerde parazitlendiği ilk defa bu çalışmayla belirlenmiştir. Bu sonuç bölge kirpilerinin çok sayıda sert kene türünün yayılmasında rol oynayabileceğini göstermektedir.
Bu çalışmada kirpiler üzerinden toplanan kenelerde KKKAV varlığı Real Time RT- PCR yöntemiyle test edilmiş ve 47 kene numunesinden Tokat Taşlıçiftlik Köyü‟ndeki bir kirpiden toplanan 1adet H. aegyptium türü sert kenede (%2.12) KKKAV varlığı tespit edilmiştir. Bu sonuç bölge Kirpilerinin sadece çok sayıda sert kene türünün yayılmasında değil aynı zamanda KKKAV nün taşınmasında ve muhtemelen co-feeding yoluyla diğer kenelere bulaştırma potansiyeline sahip olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda kirpiler hastalık taşıyan kenelerin diğer hayvanlara ve insanlar geçerek taşıdıkları hastalıkları bu yeni konaklara bulaşımında önemli rol oynadığı sanılmaktadır. Sonuç olarak bölgemizde kirpilerde bulunan H. aegyptium türü kenelerde KKKAV varlığı ilk defa bu çalışmada gösterilmiştir.
Çalışmamızda Tokat bölgesi kirpilerinde bulunan kenelerin yanı sıra, Amasya ilinde insanlardan toplanan 250 Hyalomma cinsi kene örneğinden hazırlanan 25 kene havuzunda KKKAV varlığı test edilmiş ve bu Hyalomma cinsi kene havuzlarının %28‟inin KKKAV pozitif olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç Amasya ilinde Hyalomma
türü kenelerin KKKAV taşıdıklarını ve bu virüsü bulaştırma potansiyeli taşıdıklarını göstermektedir. Amasya bölgesinde 2008 yılında 49 KKKA vakasının görülmüş olması bu çalışmanın sonuçlarını desteklemektedir. Aynı zamanda bölgedeki Hyalomma cinsine ait kene türlerinin KKKAV bulaşımında önemli rol oynadıklarını ifade etmektedir.
Sonuç olarak Tokat bölgesinde kirpilerde farklı kene türlerinin bulunabileği belirlenerek bu kenelerin KKKAV bulaşmasından sorumlu olabilecekleri gösterilmiştir. Bu sonuca ek olarak Amasya bölgesinde insanlarda görülen KKKA vakalarından, Hyalomma cinsi kene türlerinin sorumlu olabilecekleri anlaşılmaktadır. Dolayısıyla bölgede kene ve kene kökenli hastalıklarla mücadele için daha etkin kontrol yöntemlerinin uygulanması gündeme gelmektedir.
KAYNAKLAR
Anonim,1997.Brackground information on the biology of ticks. http://entomology.ucdavis.edu/faculty/rbkimsey/tickbio.html (15.12.2010).
Anonim, 2003. Real-Time PCR: The TaqMan Method. http://www.bio.davidson.edu/ Courses/Molbio/MolStudents/spring2003/Pierce/realtimepcr.htm (27.12.2010). Anonim, 2005. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık
Hizmetleri Genel Müdürlüğü, no:2, Ankara.
Anonim, 2007. Amasya merkez ve ilçeleri: Türkiye Rehberi. http://www.turkiyerehberi. gen.tr/sehirler/amasya-haritasi (06.01.2011).
Anonim,2010. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Bilimsel Değerlendirme Raporu. Türk Tabipleri Birliği no:1, Ankara.
Apanaskevich, D. A. ve Horak, I.G., 2006. The Genus Hyalomma Koch, 1844. I. Reinstatement of Hyalomma (Euhyalomma) glabrum Delpy, 1949 (Acari, Ixodidae) as a valid species with a redescription of the adults, the First description of its immature stages and notes on its biology. Onderstepoort J. Vet. Res. 73: 1-12.
Arthur, D.R., 1960. A monograph of the Ixodoidea. On the Genera Dermacentor, Anacentor, Cosmiomma, Boophilus and Margoporus. Cambridge University 5, 1–251.
Arthur, D.R., 1963. British Ticks., Buter Worhs., London 1-213.
Bardakcı, F., Yenidünya, A.F., 2007. Nükleik Asit Analiz Teknikleri. Moleküler Biyoloji Teknikleri. Nobel Yayınları, İstanbul, s. 543-546.
Barker, S.C., ve Murrell, A., 2004. Systematic and evolution of ticks with a list of valid genus an species names. Parasitology, 515- 536
Bursalı, A., Özkan, M., Tekin, Ş., 2008. Tokat ve Civarı Sert Kenelerinin Sistematik Yönden İncelenmesi, 19. Ulusal Biyoloji Kongresi 23-27 Haziran 2008. Trabzon. s. 345.
Bursalı, A., Tekin, Ş., Keskin,A., Ekici, M. ve Dündar, E., 2010. Species Diversity of Ixodid Ticks Feeding on Humans in Amasya, Turkey: Seasonal Abundance and Presence of Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Virus., Journal of Mecical Entomology Vol. 48, no. 1
Burt, F., 1997. Immunohistochemical and in situ localization of Crimean-Congo hemorrhagic fever (CCHF) virus in human tissues and implications for CCHF pathogenesis. Arch Pathol Lab Med, cilt. 121(8): s. 839–846.
Çevik M.,2004. Kırım-Kongo Kanamalı Ateşi: Klinik Özellikleri. Klinik Dergisi, 17, 59–61.
Dohm, D.J., Logan, T.M., Linthicum, K.J., Rossi, C.A., and Turell, M.J. , 1996. Transmission of Crimean-Congo Hemorrhagic Fever virus by Hyalomma impeltatum (Acari: Ixodidae) after experimental infection. J. Med. Entomol, 33(5), 848–851.
Drosten, C., Kummerer, B.M., Schmitz, H., Gunther, S., 2003. Molecular diagnostics of viral hemorrhagic fevers. Antiviral Res, 57, 61–87.
Duh, D., Nichol, S.T., Khristova, M.L., Saksida, A., Bratkovic, I., Petrovec, M., Dedushaj, I., Ahmeti, S., Avsic-Zupanc, T., 2008. The complete genome sequence of a Crimean-Congo hemorrhagic fever virus isolated from an endemic region in Kosovo. Virol J, 15(1), 5–7.
Ergonul O, Celikbas A, Baykam N, Eren S, Dokuzoguz B., 2006. Analysis of risk- factors among patients with Crimean-Congo haemorrhagic fever virus infection: severity criteria revisited. Clin Microbiol Infect, 551.
Ergonul, O., 2006. Crimean-Congo Hemorrhagic Fever. Lancet Infect Dis, 6, 203–214. Filippova, N.A., 1997. Ixodid ticks of subfamily Amblyomminae. In Fauna of Russia and neighbouring countries, Nauka Publishing House, St. Petersburg, 4(5),436. Guglielmone, A.A., Robbins, R.G., Apanaskevich, D.A., Petney, T.N., Estrada-Peña, A.
& Horak, I.G. Shao, R., Barker, S. 2010. The Argasidae, Ixodidae and Nuttalliellidae (Acari: Ixodida) of the world: a list of valid species names. Zootaxa 2528, 1-28.
Hewson,R. 2007. Molecular epidemiology, genomics and phylogeny of CCCHV. In: Crimean Congo Hemorrhagic Fever, Ed; Ergonul, O, Whitehouse, C. Springer, Netherlands, 45-58.
Hoogstraal, H., 1956. African Ixodoidea. Volume:1. Ticks of the Sudan. U.S. Naval Medical Research Unit Cairo, Emypt, No:3, s.1101-1102
Hoogstraal, H., 1979. The epidemiology of tick-borne Crimean-Congo hemorrhagic fever in Asia, Europe, and Africa. J Med Entomol, 15(1), 307-417.
Horak, I.G., Camicas, J.L., Keirans, J.E., 2002. The Argasidae, Ixodidae and Nuttalliellidae (Acari: Ixodida): a world list of valid tick names. Experimental and Applied Acarology 28(2): 27–54.
Kaiser, M.N., Hoogstraal, H., 1963. The Hyalomma ticks (Ixodoidea, Ixodidae) of Afghanistan. J Parasitol. 49(1), 130–139.
Kara, A., 2006. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi. 49, 175-184.
Karaer, Z., Yukarı, B.A., Aydın, L., 1997. Türkiye Keneleri ve Vektörlükleri. Parazitoloji‟ de Artropod Hastalıkları Vektörler, Editörler: Özcel, M.A., Doldal, N., İzmir, 363–458.
Karti, S.S., 2004. Crimean-Congo haemorrhagic fever in Turkey. Emerg Infect Dis. 10(8), 1379–1384.
Kırdar, S., Ertuğrul, B.M., 2009. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi. Adnan Menderes Üniversitesi, Tıp Fakültesi Dergisi, 10(2), 45–52.
Kurtpınar, H., 1954. Türkiye Keneleri (Ixodidae). Güven Matbaası, 112 s, Ankara. Mehlhorn, H., 2004. Ticks as vectors of agents of man diseases. Encyclopedic Refence
of Parasitology, 2,53,Online- Version: Informatik II. http:// parasitology. informatik.uni.wuerzburg.de/login/n/h/2129.html.
Merdivenci, A., 1969. Türkiye Keneleri Üzerine Araştırmalar.,Kurtuluş Matbaası, İstanbul, s. 1-42.
Midilli, K., 2007. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi Virüsü‟nün Biyolojik ve Moleküler Epidemiyolojisi. 3. Ulusal Viroloji Kongre Kitabı, Bursa.
Mimoğlu, M., 1973. Veteriner ve Tıbbi Artropodoji, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
Morel, P.C., Vassiliades, G. 1962. Les Rhipicephalus du groupe samguineus: Especes Africanes( Acariens: Ixodoidea). Revue Elev. Med. Vet. Pays. Trop. 4 (15), 343- 358.
Morikawa, S, Saijo, M, Kurane I., 2007. Recent progress in molecular biology of Crimean-Congo hemorrhagic fever. Comp Immunol Microbiol Infect Dis., 375- 389.
Mullis, K.B., 1990. The unusual origin of the polymerase chain reaction. Sci. Am. 262(4), 56-65.
Nemenz, H., 1967. Zecken aus der Turkei (Acari, Ixodidae). Aus dem II. Zoologisthen Instut der Universitat Wien. (Österreich), 191-195.
Nichol, S.T., 2001. Bunyaviruses, In D. M. Knipe and P. M. Howley (ed.), Fields virology,. Lippincott, Williams & Wilkins, Philadelphia, Pa. 4(1), 1603–1633. Nuttall, G.H.F., Warburton, C., 1911. Ticks. A monograph of the Ixodoidea. Part II.
Genus Ixodes. Cambridge University Pres. United Kingdom. s.105–346.
Oliver, J.H., 1989. Biology and Systematics of Ticks (Acari: Ixodida). Jr. Ann. Rev.Ecol.Syst. (20), 297-430.
Osterman, L.A., 1984. Methods of Protein and Nucleic Acid Research. 1. Electrophoresis, Isoelectro Focusing, Ultracentrifugation (Springer-Verlag, Berlin). Cancer Letter, (26), 335-341.
Özerol, H., 2001. Determine of Amplificate Products Practical Molecular Microbiology. Editör: Durmaz, R. Nobel Tıp Kitap Evi, İstanbul. s.74.
Özkan, M., 1978. Erzurum Ve Çevre İlleri Kenelerinin Sistematik Yönden İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi yayınları No:524. Atatürk Üniversitesi Basımevi. Erzurum. Parrish, D.W., 1961. The Ticks (Argasidae and Ixodidae) of Turkey., Jr. of Economic
Entomology., September, 1, 54.
Pomerantzev, B.I., 1950. Fauna of U.S.S.R. Arachnida-Ixodid Ticks (Ixodidae). The American Instıtute of Biological Scıences, 4(2), 224.
Saijo, M., Tang, Q., Shimayi, B., 2005. Recombinant nucleoprotein-based serological diagnosis of Crimean-Congo hemorrhagic fever virus infections. J Med Virol,75, 295–299.
Schmaljohn, C.S, Hooper, J.W., 2001. Bunyaviridae: the viruses and their replication. Fields Virology. Ed: Knipe, D.M., Howley, P.M., Philadelphia, 1581-1602. Schwarz, T.F., Nsanze, H., Longson, M., Nitschko, H., Gilch, S., Shurie, H., Ameen,
A., Zahir, A.R., Acharya, U.G., Jager, G., 1996. Polymerase Chain Reaction for Diagnosis and Identification of Distinct Variants of Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Virus in the United Arab Emirates. Am J Trop Med Hyg., 55(2), 190-196.
Shepherd, A.J., Swanepoel, R., Leman, P.A., Shepherd, S.P., 1986. Comparison of methods for isolation and titration of Crimean-Congo hemorrhagic fever virus. Journal of Clinical Microbiology, 24(4),654–656.
Shepherd, A., Swanepoel, R. and Gill, D., 1988. Evaluation of enzyme-linked immunosorbent assay and reversed passive hemagglutination for detection of Crimean-Congo hemorrhagic fever virus antigen. J Clin Microbiol, 26(2), 347– 53.
Simpson, D.I., 1978. Viral Hemorrhagic fevers of man. Bull WHO, 819–832.
Sonenshine, D.E., Lane, R.S., Nicholson, W.L., 2002. Ticks (Ixodida). Sonenshine DE, Nicholson WL, Lane RS, Gary M, Lance D, eds. Medical and Veterinary Entomology. San Diego: Academic Press,517–558.
Stafford, K.C., 2007. Tick Management Handbook, The Connecticut Agricultural Experimentation Station Bulletin, 1010.
Tanskul, L.P., Inlao, I., 1989. Keys to the Adult Ticks of Haemaphysalis Koch, 1844, in Thailand with Notes on Changes in Taxonomy (Acari: Ixodoidea: Ixodidae). J. Med. Entomol. 26(6), 573–601.
Tekin, S., Bursalı, A., Mutluay, N., Ozkan, M., 2009. A molecular survey on ticks for Crimean-Congo haemorrhagic fever virus (CCHFV) in TURKEY. Proceedings of the 5. SOVE Congress 11-16 October, Belek, Antalya-TURKEY. P34, p156. Tonbak, S., Aktas, M., Altay, K., Azkur, A.K., Kalkan, A., Bolat, Y., Dumanli, N.,
Özdarendeli, A., 2006. Crimean-Congo Hemorrhagic Fever Virus. Genetic nalysis and Tick Survey in Turkey, 4120-4124.
Trapido, H., Varma, M.G.R., Rajagopalan, P.K., Singh, R., Rebello, M.J., 1964. A Guide to the İdentification of All Stages of the Haemaphysalis Ticks of South India. Bull. Entomol. Res. 55(2), 249–270.
Ustaçelebi, Ş., 1992. Virüsler, Genel Viroloji, Hacettepe-Taş Yayınları Ankara. s.123- 138.
Uzun, R., Uğurlu, M., 2004. Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinde Ribavirin Kullanımı. Klinik Dergisi.17(2), 62-64.
Walker, A.R., Bouattour, A., Camıcas, J.L., Estrada-Pena,I.G., Pegram, R.G.,Preston, P.M., 2003. Ticks of domestic animals in Africa: a guide to identification of species. Bioscience Reports, 5, 1–221.
Walker, B.J., Keirans, J.E., Horak, I.G., 2000. The Genus Rhipicephalus (Acari, Ixodidae): A Guide to the Brown Ticks of the World. Cambridge University. 1– 643.
Watts, D.M., Ksiazeck, T.G., Linthicum, K.J., Hoogstraal, 1988. Crimean-Congo hemorrhagic fever. The Arboviruses, Epidemilogy and Ecology, CRC pres, Boca Raton FC, 177- 222.
Watts, D.M., Ussery, M.A., Nash, D., Peters, C.J., 1989. Inhibition of Crimean- Congo hemorrhagic fever viral infectivity yields in vitro by ribavirin. Am J Trop Med Hyg, 41, 581-585.
Whitehouse, C.A., 2004. Crimean–Congo Hemorrhagic Fever. Antiviral Res, 64(3), 145-160.
Yamaguti, N., Tipron V.J., Keegan, H.L., Toshioka, S., 1971. Ticks Of Japan, Korea and The Ryukyu Island. Brigham Young Uni. Sci. Bull. Biological Series. 15(1), 1-185.
Yılmaz, B.G., Memikoğlu, O.K., Azap, A., Balık, İ., 2005. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi: Olgu Sunumu. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. s.193-196. Yılmaz. G.R., Buzgan, T., Torunoglu, M.A., Safran, A., Irmak, H., Com, S., Uyar, Y.,
Carhan, A., Ozkaya, E., Ertek, M., 2008. A preliminary report on Crimean- Congo haemorrhagic fever in Turkey, March -June. Euro Surveill. s.13-33.
ÖZGEÇMİŞ