TARIMSAL SANAYİ VE KOP PROJESİ

Konya, tarıma dayalı sanayi, bitkisel ve hayvansal üretim merkezidir. Tarım ve hayvancılık sektörü Konya ilinde, taşıdığı yüksek potansiyel itibariyle Türkiye için büyük önem arz etmektedir.

Eski çağlardan bugüne kadar medeniyetlerin merkezleri su havzalarına yakın bölgelerde kurulmuştur. Ancak dünya nüfusunun hızla artması nedeni ile mevcut kaynaklar, yükselen talebi karşılayamaz hale gelmektedir. Bu da suyun hayati öneminin ne kadar arttığının ve stratejik bir değer haline geldiğinin çok önemli bir göstergesidir. Bu kapsamda Konya Ovaları Sulama Projesi büyük önem taşımaktadır.

GAP’tan sonra Türkiye’nin en önemli sulama projesi Konya Ovaları Sulama Projesidir.

Konya Ovası Sulama Projesi (KOP) Türkiye’de ihale yolu ile yapılmış ilk projedir. KOP Projesi’nin geçmişi 1908-1913 yıllarına dayanmaktadır.

Konya Ovaları Sulama Projesi, başta Konya olmak üzere Karaman, Aksaray ve Niğde illerini kapsamaktadır. Türkiye yüzölçümünün %8’ini oluşturan proje, aynı zamanda sulanabilir tarım arazilerinin de %13’ünü teşkil etmektedir.

KOP ile özellikle Konya ve Karaman ovalarının sulanması hedeflenmektedir. Ayrıca, proje kapsamında Konya, Karaman, Aksaray illerinin içme, kullanma, sanayi suyu ihtiyaçlarının karşılanması ve hidroelektrik enerji üretimi de bulunmaktadır.

Proje sonrasında Göksu havzasından Konya Ovasına yılda 414 milyon m³ su aktarılacaktır.

KOP kapsamında Akdeniz’e boşalan Gembos Havzası sularının, açılışı 06.07.2007 tarihinde yapılan Derebucak Prof. Dr. Yılmaz Muslu Barajı ve 15,8 km’lik derivasyon kanalı vasıtasıyla Beyşehir Gölüne aktarılması planlanmaktadır. Yılda ortalama 130 milyon m³ su aktarılması planlanırken, yağışların artması sonucunda 2009 yılında 185 milyon m³, 2010 yılında ise 160 milyon m³ su aktarılmıştır.

GAP’tan sonra en büyük sulama yatırımı olan Konya Ovası Projesi toplam 16 projeden meydana gelmektedir. Bunların 14 adedi sulama, 1 adedi hizmet ve 1 adedi de enerji projesidir.

1. Konya – Çumra Projesi (341.949 hektar)

- Konya – Çumra I. Merhale Projesi (63.370 hektar) - Konya – Çumra II. Merhale Projesi (55.166 hektar) - Konya – Çumra III. Merhale Projesi (223.410 hektar) 2. Ereğli Projesi (42.225 hektar)

3. Ilgın Projesi (17.639 hektar) 4. Karaman Projesi (24.700 hektar)

- Karaman I. Merhale Projesi (16.000 hektar) - Karaman II. Merhale Projesi (8.700 hektar)

149 5. Ayrancı Projesi (5.438 hektar)

6. Sarayönü – Beşgözler Projesi (5.630 hektar) 7. Beyşehir – Damlapınar Projesi (1.020 hektar) 8. Gebere Projesi (930 hektar)

- Gebere I. Merhale Projesi (480 hektar) - Gebere II. Merhale Projesi (450 hektar) 9. Gümüşler Projesi (414 hektar)

10. Akkaya Projesi (2.000 hektar) 11. Murtaza Projesi (1.191 hektar) 12. Uluırmak Projesi (23.640 hektar) 13. Küçüksu Projeleri (218.455 hektar)

- Gölet Sulamaları (19.641 hektar)

- YAS Kooperatif Sulamaları (198.814 hektar) 14. İçmesuyu Projeleri (164.1 milyon m³/yıl)

- Konya kenti İçme Suyu Projesi (130 milyon m³/yıl) - Karaman Kenti İçmesuyu Projesi (22,1 milyon m³/yıl) - Aksaray Kenti İçmesuyu Projesi (12 milyon m³/yıl)

16. Göksu Havzası Enerji Projeleri (948 MW, 3 milyar kWh/yıl)

KOP tamamlandığında;

- 1.100.000 hektar arazi sulanacak,

- 164,1 milyon m³ içme, kullanma ve sanayi suyu temin edilecek, - 3,06 milyar kWh/yıl enerji üretilecektir.

Bağbaşı Barajı, Hadim ilçesi Bağbaşı köyünün 1 km kuzeybatısında ve Göksu nehri üzerindedir. Mavi Tünel ise Bağbaşı Barajı ile Mavi Boğaz arasında yer almaktadır.

Bağbaşı Barajı ve Mavi Tünel projesi yıllık ortalama çevrilecek su miktarı 160 – 180 hm³’tür. Bununla Çumra Ovasındaki eksik sulama suyu ihtiyacının karşılanması, yer altı suyunun beslenişi ve Konya kentinin uzun vadeli içme ve kullanma suyu (100 hm³) ihtiyacının karşılanması amaçlanmaktadır.

Barajın rezervuar hacmi 205 milyon m³’tür. Barajda gövde dolgu inşaatı bitilmiş olup, ön yüzü beton kaplama imalatında %90 mertebesine ulaşılmıştır. Kasım ayından itibaren su tutulmaya başlanacaktır.

150

Mavi Tünel: Sözleşmede iş bitim süresi 06.07.2012 olarak belirlenmiştir. Ancak ilin acil su ihtiyacı ve mevcut sulama sahalarının eksikliğinin giderilmesi amacıyla Mavi Tünelin bitiş tarihi öne çekilerek 23 Aralık 2011 tarihinde açılışı gerçekleştirilmiştir.

Türkiye'nin tahıl ambarı Konya Ovası'nın 100 yıllık hayali olan Mavi Tünel vasıtasıyla yılda 414 milyon metreküp su Konya Ovası'na aktarılacaktır.

KOP Kapsamındaki İçme Suyu Projeleri ve Enerji Projeleri;

 Karaman Projesi- 22,1 hm³/yıl (inşa halinde)

 Konya İçme Suyu Projesi 130 hm³/yıl (30 hm³ /yıl işletmede)

 Aksaray İçme Suyu Projesi-12 hm³/yıl (işletmede)

 Enerji Projeleri-2.898,36 GWh/yıl Konya Ovaları Sulama Projesi ile birlikte;

 Proje ile Konya Ovası’nın yüzde 70’i sulanabilir hale gelecek ve bölgede su sıkıntısı çekilmeyecektir.

 Projenin tamamlanmasıyla birlikte; hububat, şeker pancarı, meyve, sebze, yem bitkileri ve haşhaş yetiştiriciliğinde daha yüksek düzeyde verim alınması sağlanacaktır. Üretimi yapılamayan ürünler de yetiştirilebilecek ve pek çok yeni sektörel fırsatlar doğacaktır.

Ürün çeşitliliğinin artmasının bir sonucu olarak sanayinin hammadde ihtiyacını karşılayacak ürünler yetiştirilmiş olacaktır.

 Farklı ürünler yetiştirilmesi yanında artan ürün miktarı, bunları yerinde işleyen entegre tarım tesisleri ve tarım sanayisi ihtiyacını beraberinde getirecektir. Bunun sonucu olarak bölge, sanayi şehri konumuna gelecek ve yeni istihdam alanları oluşacaktır. Üretim ile birlikte ihracat kapasitesi de artacak ve ülkemize döviz girdisi sağlanacaktır. Bu sayede Konya Ovası'nın her yıl milli ekonomiye 1 milyar dolarlık katkı sağlaması planlanmaktadır.

 Projeyle birlikte yılda 100 GWh enerji üretilebilecektir. Ürün yelpazesi içinde

%80-90 olan hububat, %20’lere düşecek, yerini daha yüksek gelir elde edilecek sanayi ürünlerine bırakacaktır.

 Ekonomik değeri daha yüksek olan, yem, yağ bitkileri, bakliyat, sebze ve meyve ile organik ürünlerin üretimi yapılabilecektir. Böylece organik tarımda Konya önemli bir yere sahip olacaktır. Organik ürünlerin yaklaşık %80’inin ihraç amaçlı üretileceği düşünülürse ihracatımızda da artış gerçekleşecektir.

 Projenin hayata geçirilmesi ile dondurulmuş ve kurutulmuş gıda sektörü daha da önemli bir sektör olarak öne çıkacaktır.

151

 Yaşanacak iklim değişikliği ile birlikte bitki örtüsünde meydana gelecek değişiklikler nedeniyle hayvancılık gelişecek ve hayvansal ürünlerde kalite, fiyat ve miktar olarak yüksek standartlar yakalanabilecektir.

 Son olarak KOP projesinin tamamı devreye girdiği takdirde 3 yılda kendini finanse edecektir.

Küresel kuraklık tehdidi ile birlikte, tarımda ve Konya`nın gelişiminde sulama son derece önemli bir yer teşkil etmektedir. Konya Ovası Sulama Projesi tamamlanamadığı için bugün ovada tarımsal üretim ve doğal hayat tehdit altındadır.

Devlet Su İşleri IV. Bölge Müdürlüğü’nden alınan bilgilere göre KOP kapsamında bulunan projelerin bir kısmı işletmede, bir kısmı inşa halinde, bir kısmının da planlama ve projeleri tamamlanmış olup, yatırım programına alınacaktır. Diğer taraftan işletmede olan sulamalardan klasik sisteme sahip olan tesislerin sulama şebekelerinin kapalı sisteme dönüştürülmesi amacıyla iyileştirme projeleri geliştirilmektedir. Bütün bu projelerin gerçekleştirilmesi KOP Eylem Planı çerçevesinde 2023 yılına kadar tamamlanacaktır.

Hükümet, Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), Doğu Anadolu Projesi (DAP) ve Konya Ovası Projesi başta olmak üzere öncelikli bölgesel ekonomik kalkınma ve sosyal gelişme projelerinin hızlandırılması için bir genelge yayımlanmıştır. Hükümetin GAP eylem planında, Konya Ovası Sulama Projesi de yer almakta ve projelerin tamamlanması temel hedeflerden birisi olarak açıklanmaktadır.

Konya’da yerel yönetim, sivil toplum örgütleri ve Selçuk Üniversitesi uzun zamandan beri Konya Ovası’nı kuraklığın etkisinden kurtarmak, tarımsal üretimi sürdürmek ve tarımsal sanayinin gelişmesini sağlamak için ciddi çaba göstermektedir.

Konya Ovası Sulama Projesi’nin bir an önce tamamlanması için kamuoyu oluşturmaya çalışılmakta ve projenin tamamlanması talebi sık sık gündeme getirilmektedir. Ancak ilimiz için son derece önemli olan bu projenin tamamlanamamasının en önemli nedeni bugüne kadar projeye yeterli kaynak ayrılmamış olmasıdır.

Konya Ovaları Sulama Projesi İle İlgili Bizim Önerilerimiz Şu Şekildedir:

 KOP Projesinin idaresi amacıyla 2011 yılı içerisinde kurulan KOP İdaresinin kurumsal yapılanması bir an önce tamamlanmalıdır,

 KOP Eylem Planı güncellenmelidir,

 Konya proje bölgesi incelenerek ve araştırmalar yapılarak, dile getirilen taleplerin de dikkate alınması ile birlikte ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla değerlendirme yapılmalıdır,

 KOP için 2012 yılı bütçe hazırlıklarında yeterli ödenek tahsis edilmeli ve ihtiyaç duyulması halinde yedek ödenek tertiplerinden ilave kaynak tahsisi yapılmalı,

 Mavi Tünel tamamlanması ile birlikte, suyun verimli ve bilinçli kullanılması için ovadaki üretim bugünden planlanmalıdır.

152

KOP`un desteklenmesi ile birlikte, ülkemizin tahıl ambarı olan Konya Ovası, yapılacak stratejik planlarla dünyaya açılabilecek ve hem Türkiye’nin, hem de dünyanın muhtemel gıda krizinden kurtulmasını sağlayabilecek kapasiteye ulaşacaktır. Projenin sulama ayağının tamamlanmasıyla birlikte Konya, gıda sanayinde önemli bir merkez haline gelebilecektir.