bütün dünyada böyledir. Milletler medenileştikçe tarih tedrisatı
ehemmiyet kesbeder. Bir milletin ilerlemesi, hatta yaşaması için, tarih şuuruna sahip olması lazımdır.
İngiltere’nin kudreti, tarihe saygısından gelir. Tarih, geleceğimiz için sonsuz bir kaynaktır.” 1986’ya kadar sürecek Chicago Üniversitesi yıllarında; Osmanlı tarihi alanında 12 öğrencinin doktora danışmanı olan İnalcık, öğrencilerinin hepsinin Osmanlı arşivini merkeze alarak tezlerini kaleme almalarını ve Osmanlı dönemiyle ilgili önemli bilimsel yayınlar yapmalarını sağlamıştır. Bugün dünyanın sayılı üniversitelerinde Osmanlı tarihi okutan Rhoads Muphey’den Donald Quataert’e,
Daniel Goffman’dan Amy Singer’e, Bruce Master’dan Madeleine Zilfi’ye, profesörlerin çoğu Halil Hoca’nın öğrencisidir.
Aynı zamanda Halil İnalcık’ın öğrencisi olan Tarih Profesörü İlber Ortaylı, Hürriyet gazetesinde 31
Temmuz 2016 tarihinde yayımlanan “Halil Hocamızın ardından...” başlıklı yazısında Prof. Halil İnalcık’la ilgili olarak;
“Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde 1935’te eğitime başladı. Fakülte
Tarihimizi millete iyi
öğretmek icap eder.
Bu bütün dünyada
böyledir. Milletler
medenileştikçe
tarih tedrisatı
ehemmiyet
kesbeder. Bir
milletin ilerlemesi,
hatta yaşaması için,
tarih şuuruna sahip
olması lazımdır.
bugünkü küçük tiyatro binasında, Evkaf (Vakıf) Apartmanı’ndaydı. Açılış töreni Halkevi’nde yani 3’üncü Tiyatro’da yapıldı. Gazi Reis-i Cumhur Kemal Atatürk törendeydi. Genç Halil etkilendi. “Bu büyük adamın ilkeleriyle Türk tarihi yazacağız” diye söz verdi kendine. Gerçekten de ömrü manasız milliyetçiliğin dışında Türkiye ve Balkan tarihinde Türkçe arşiv belgeleri, tarihi kaynakları bunun paralelindeki Avrupa arşiv ve tarihçilik eserlerinin kullanımıyla başladı ve geçti. Halil İnalcık bir müessesedir, bir
kurumdur. Halil Hoca’nın
talebesi olmak bir imtiyazdır. Serttir ama bu sertliği daha çok etki eden keskin bir ironiden oluşur. Sınırsız hacimde okutur, ama konu lüzumsuz uzatılmaya başlatıldığında
durdurur. Oryantalistler dünyasında iki hoca vardır ki, bunlar talebelerine uçmayı en iyi öğretenlerdir diyebilirim: Halil İnalcık ve Bernard Lewis. Halil İnalcık’ın yetiştirdiği talebeler Amerikalı, İranlı, Ukraynalı veya Türk olsun, her zaman onun talebesidir ve her zaman her yaşta hocalarından çekinirler. Bu çekinme o olsa da olmasa da onun tespit ettiği yöntem ve meslek ahlakıyla ilgilidir.
Halil Hoca, Doğu’nun ve Batı’nın saygıyla ve çekinerek andığı bir otoriteydi. Hepimiz o çekinenlere dâhiliz. İnalcık literatürü insanların dikkatli yazıp konuşmalarına neden olduğu sürece verimli çalışma yapılıyor demektir.”
Halil İnalcık’ın En Önemli Eserlerinden Biri Olan Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihini Tercüme Eden Prof. Halil Berktay; “İnalcık’ın diğerlerine kıyasla ne kadar rafine, ne kadar sofistike, ne kadar titiz ve dakik, spekülatif genellemelerden görece ne kadar uzak olduğunu algıladım.”
Amerikalı sosyal bilimci Immanuel Wallerstein, Halil İnalcık ile ilgili şöyle demiştir: ”Bugün dünya üniversitelerinde Halil İnalcık okunuyor ve okutuluyor. Onu dar anlamda bir tarihçi olarak düşünmek elbette yetersiz kalır. Bizzat tarih disiplinine şekil vermiş, kendi metodolojisini ve bilgi birikimini tarihçilik mesleğine kazandırmış bir kişi olarak İnalcık, bilim çevrelerinin üzerinde uzlaştığı seçkin bir isimdir. İnalcık ekolüne mensup yüzlerce öğrenci, sadece birincil kaynakları kullanma, belge ve arşivleri inceleme yönünden değil, modern anlamda tarihe sosyo-¬ekonomik ve kültürel birçok cepheden bakabilme becerisini ondan öğrenmiştir. Yeni kuşak tarihçiler, Akdeniz, Osmanlı ve Balkan tarihi üzerindeki birçok yanlışın tashih edilmesini ona borçludur. Kitapları, sayısız makale ve ansiklopedi maddeleri, sosyal bilimciler için göz kamaştırıcı bir hazine mahiyetindedir.”
“Hocaların hocası”, “tarihçilerin kutbu”, “Şeyhül Müverrihin” (tarihçilerin şeyhi) unvanlarıyla anılan Halil İnalcık’ın 500’ün üzerinde yayımlanmış makalesi ve 72 kitabı bulunmaktadır. 2016 yılında 100 yaşında iken vefat etmiştir. Dünyanın en ünlü Osmanlı tarihçilerinden bir tanesi olması sebebiyle, Osmanlı döneminde protokol mezarlığı olarak kullanılan Fatih Camii’ne defnedilmiştir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın talimatı ile İnalcık için özel bir kabir yapılmıştır. Halil İnalcık’ın kabri, geleneksel Osmanlı Ulema Kabri şeklinde dizayn edilmiştir. Osmanlı tarih düşme geleneğine uygun olarak Murat Bardakçı tarafından kaleme alınan ve hattat Sabri Mandıracı’nın yazdığı, Halil İnalcık’ın mezar taşı kitabesi şöyledir:
“Kutb-ı aktâb-ı
müverrîhîn idi / Cümle âsârı buna muhkem delîl / Rıhletiyle artık öksüzdür ilim / Böyle
emretti bunu nazm-ı celîl / Şimdi mutlak Fatih’in bağrındadır / Fethi ondan dinliyorken biz melîl / Hüzn içinde söyledim tarih-i tâm / Kalbi yıkdı hicr göçdü Mîr Halîl-1437” (O, tarihçilerin kutublarının kutbu, hepsinden yüksek mertebede idi ve yazdığı bütün eserler bunun böyle olduğunun delilidir. Vefatıyla ilim artık öksüz kalmıştır, herkesin günü geldiğinde öleceğinin bir emir olduğu da Kur’an’da zaten geçmektedir. Halil İnalcık, şimdi mutlaka Fatih Sultan Mehmed’in yanında, onun bağrındadır;
İstanbul’un fethini bizzat ondan dinliyordur ama biz üzgün ve boynu bükük haldeyiz. Böyle bir hüzün içerisinde tarih düşürdüm ve hicrî 1437’ye karşılık gelen “Ayrılık kalbi yıktı, Halil Bey göçtü gitti” sözü vefatının tarihi oldu.) HALİL İNALCIK’TAN HAYAT DERSLERİ Çalışma: Manalı bir hayat için kendinize uzak, büyük bir gaye koyun. Sonra da onu gerçekleştirmek için çok çalışın.
Para: Yetecek kadar olsun. Kendinizi servet yığma hırsına kaptırmayın. Ama bir eviniz olmalı.
Aşk: Çalışma uğruna yalnızlığı seçmeyin, hayatınız noksan kalır. Allah bizi çift yaratmış. Kadınsız hayat yarım hayattır.
Aile: Ben öyle çok çocuklu bir hayat kuramadım, bir kızım oldu. Ama çocuk sahibi olmak ilim yapmaya engel değildir. Kaynakça • https://bilgihanem.com/halil-inalcik-kimdir/ • http://www.hurriyet.com.tr/ kelebek/hayat/100-yasindaki- bilge-halil-inalcik-bu-sikintili-devir-gececek-30053925 • https://www.yenisafak.com/ hayat/batiya-osmanliyi- tanitan-bilge-halil-inalcik-3385968 • http://www.cumhuriyet.com. tr/haber/turkiye/574145/ ilber_Ortayli_hocasini_ anlatti__Halil_inalcik_bir_ muessesedir__bir_kurumdur. html • http://www.leblebitozu. com/tarihcilerin-kutbu-halil-inalcikin-hayati/ • http://www.hurriyet.com.tr/ kelebek/hayat/100-yasindaki- bilge-halil-inalcik-bu-sikintili-devir-gececek-30053925 • https://www.researchgate. net/publication/ 317338550_ Portre_Halil_Inalcik • https://www.sabah.com.tr/
halil-inalcik-kimdir-Osmanlı tarih düşme geleneğine uygun olarak Murat Bardakçı tarafından kaleme alınan ve hattat Sabri Mandıracı'nın yazdığı, Halil İnalcık'ın mezar taşı kitabesi şöyledir:
"Kutb-ı aktâb-ı müverrîhîn idi / Cümle âsârı buna muhkem delîl / Rıhletiyle artık öksüzdür ilim / Böyle emretti bunu nazm-ı celîl / Şimdi mutlak Fatih’in bağrındadır / Fethi ondan dinliyorken biz melîl / Hüzn içinde söyledim tarih-i tâm / Kalbi yıkdı hicr göçdü Mîr Halîl-1437"
(O, tarihçilerin kutublarının kutbu, hepsinden yüksek mertebede idi ve yazdığı bütün eserler bunun böyle olduğunun delilidir. Vefatıyla ilim artık öksüz kalmıştır, herkesin günü geldiğinde öleceğinin bir emir olduğu da Kur’an’da zaten geçmektedir. Halil İnalcık, şimdi mutlaka Fatih Sultan Mehmed’in yanında, onun bağrındadır; İstanbul’un fethini bizzat ondan dinliyordur ama biz üzgün ve boynu bükük haldeyiz. Böyle bir hüzün içerisinde tarih düşürdüm ve hicrî 1437’ye karşılık gelen “Ayrılık kalbi yıktı, Halil Bey göçtü gitti” sözü vefatının tarihi oldu.)
HALİL İNALCIK'TAN HAYAT DERSLERİ
Çalışma: Manalı bir hayat için kendinize uzak, büyük bir gaye koyun. Sonra da onu
gerçekleştirmek için çok çalışın.
Para: Yetecek kadar olsun. Kendinizi servet yığma hırsına kaptırmayın. Ama bir
eviniz olmalı.
Aşk: Çalışma uğruna yalnızlığı seçmeyin, hayatınız noksan kalır. Allahbizi çift