22
Tārīḫ-i Tecdīd-i Ḫānḳāh-ı Ḳaḍī-zāde Şeyḫül-İslām Ṭāhir Efendī El-Merḥūm Fā i lā tün Fā i lā tün Fā i lā tün Fā i lün
1 Revnaḳ-ı bāzār-ı devlet şāh-ı İskender-serīr Sedd-i Yecūc-i fiten yüsr-āver-i küll-i asīr 2 Şāh-ı dervīşī-şiyem Abdül-mecīd-i pür-kerem
Sāyesi dervīş ü şāha olmada ebr-i maṭīr
3 Ehl-i ẕikre raḥmet-i Ḥaḳdur ki dergehler baḳup Eyledi tefrīş içinde yoġiken köhne ḥaṣīr
4 Ol ḳadar erbāb-ı ẕikri maẓhar itdi feyżine Ḳıldı ser cümle abā pūşāna ilbās-ı ḥarīr 5 Ehl-i tecvīde riāyetdür ki geldi birlige
Ẕātına maḥṣūṣ maḥfiller yapup nimel-maṣīr 6 Nisbet olsa yapdıġı ḫayr u meberrāt-ı vücūh
Ḳalmaya nezdinde āẟār-ı selef aşr-ı aşīr 7 Cevher ü kül iki tārīḫi gül-āb-ı ūd idüp
Ẕāiḳā itdüm meşāmm-ı ehl-i tevḥīdi aṭīr
8 Bāzül-eşheb lānesin yapdırdı şāh Abdül-Mecīd Ḳuṭb-ı devrān Ḳādirī dergāhı yapdı bī-naẓīr
23
Tārīḫ-i Ḳapūdānī-i Dāmād-ı Şehriyārī Ḫalīl Rifat Pāşā Der-Defa-i ẞāliẟe Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün
1 Ḫıredmendān-ı ālem dir ki yoḳdur rāḥat-ı dünyā Cihānda pīşgāh-ı rūzigāra düşmeden alā
19b 2 Süleymān-cāh olanlar diyü bāduñ [……] Cem veş İderler taḥt-ı kūh-endām fülki pīşine ilḳā
3 Ḫalīl-i Rifat-i zī-şāna üç kerre vuḳu buldı Açılmaḳ gülsitān-ı baḥre olmaḳ zīver-i deryā 4 Lehīb-i infiṣāli azline olduḳda peyveste
Vücūdı oldı gülzār-ı donanmaya şeref-fermā 5 O gülşende nevāsāz olsa bülbüler revādur kim
Olur āb-ı ḥayāt-ı naġmesinden teşnegān irvā 6 O gülşende cedāvīl olsa deryālar baīd olmaz
Ki her bir ḳażrası ṣad nār-ı Nemrūdı ider itfā 7 O cedvellerde ṣad māhī-i Yūnus ġavṭa zendür kim
Kenāra gir olur her demde yüz biñ zāde-i mettā 8 O gülbünlerde anḳālar ḳalur mānende-i aṣfūr
Hümālar olsa şāyān şāḫ-ı gülde āşiyān pīrā
9 O mesned Ādem-i ẞānī neciyyallāh meḳāmından Bu ẟāliẟdür ki fülk-i luṭfa cūdı eylemiş mersā 10 Telāṭum-rīz olur ṭūfān-ı eşküm yes ü ḥasretle
Eger ḥaḳḳumda ḳılmazsa biḥār-ı şefḳatin icrā 11 Teḳarrüb itdi vaḳt-i avdetüm līmān-ı fānīden
12 Keş-ā-keşden rehā bulsam giderdüm vaḳte baḳmazdum O rütbe farṭ-ı yes ü nā-şikībi itdi istīlā
13 Ḥavāyicden eẟer yoḳ evde çatdı rūza hengāmı Ne dir müftī-i devrān ekl-i ṣavma istesem fetvā 14 İdenler hetk-i nāmūs-ı şerīat hep tenaümde
Gelürler ehl-i ṣavmı itmege cāmide istihzā 15 Ḫuṣūṣ icrā içün sāir vaḳitde24 olmayan fısḳı
Gezer pīş ü pes-i gerdūnelerde birṭaḳım rüsvā 16 Żarūret ḥāli fısḳ aḥvāli zihnüm eyleyüp ḫāli
İderken ser-te-ser sermāyene efkārumı yaġmā
20a 17 Anı gördüm ki oldı baġteten bir müjde dir ẓāhir Didi kim çāpük ol ey şehsüvār-ı mülket-i manā 18 Merāmuñ pāyına gel girye-i şād ile rīzān it
Ḳapudan oldı ṣıhr-ı aḳdem-i şāh-ı cihān-ārā
19 Ne şāh ol kim muammer ide Ḥaḳ evlād u dāmādın Cinānda duḫter ile ol şeh oldıḳça ṣafā peymā 20 Cevāhir-pāş ḫāk-i dergehi ol ṣaff u ẕātında
Çıḳar aṣdāf-ı dilden tūde tūde lülü-i lālā
21 Hemān oldum da bu neşeyle aldum destüme ḫāme İki tārīḫ-i tām u tevem itdüm Ẕāiḳā imlā
22 Ne tārīḫ-i mülemma ism ü maḫlaṣla olup memzūc İder hep nükte sincān u cihānı vāle vü şeydā 23 Yine buldı donanmā-yı hümāyūn izz ile rifat7
Ḳapudan oldı üç kez cāh-ı zībāda Ḫalīl Pāşā
[1]263/1846-47 [1]263/1846-4
24
Sulṭān Abdül-Mecīd Efendimizüñ Şehzādegānı Bedā u Ḫıtānlarına Tārīḫ Müs tef i lün Müs tef i lün Müs tef i lün Müs tef i lün
1 Şāhenşeh-i rūz-ı zamān Abdül-Mecīd-i kāmrān Yā farż u sünnet her zamān itse n’ola güft ü şenīd 2 Şehzādegānı ibtidā farż-ı Ḥaḳı itdi edā
Eb sāyesi elfiyle bā ced māyesi ilm-i ḥadīẟ 3 Eyler dili pür ḥamd ile sünnetden evvel besmele
Olmış hele bu mesele ṭullāba tenbīh-i ekīd 4 Bedüñ bu ikinci varaḳ-ı ferdāsıdur diger sebaḳ
İşte bu tertīb-i nesaḳ nevk-i ḳalemden müstefīd 5 Farżuñ aḳībinde hemān icrā-yı sünnetdür ḫıtān
Kesse şerīat bir benān acımamaḳ emr-i bedīd 6 Bu ders-i meşḳe lācerem ḳat-ı ḳalem olmış ehem
Surḫ ile yazsunlar raḳam cerrāḥa her kilk-i sefīd
20b 7 Der-sāye-i şehzādegān bī-ḥad ṣabīlerle mi ḫān Evlād-ı ekẟer bergān-ı ıyd… (okunmuyor) 8 Bu sūrı n’eyledi pādşāh sünnetle terşāża [………]
Eṭfāle oldı ḳıblegāh ṣaḥrāda bu ḳaṣr-ı yeşil 9 Ṣıbyāna geldikde kesel ḥāżır idüp şehd ü asel
Pür eyler aġzın fil-meẟel temāsda ḥabbel-ḥasīd 10 Cerrāḥlar badehu eṭfāle ḳıldı hep ġulüv
İtdirdi tecdīd-i vudū…… ḥablül-verīd
11 Böyle ṣaḥāvetle hemān oldı duāya yek zebān İḫlāṣ ile kerūbiyān āmīni ḳıldı ber-mezīd
12 Taṣdīḳ ile idüp ḫazer ḳıldum duāyı muḫżar Her ḥarfi biñ mıṣra ḳadar īcāz ile oldı müfīd 13 Farż oldı Ẕāiḳ sünnetüñ tārīḫine itmek duā
Sad ola bedā ü sünnet Sulṭān Murād Abdul-mecīd [1]263/1847-48
25
Bahāriyye vü Sūr-ı Ḫıtāniyye Der-Sitāyiş-i Sulṭān-ı Cihān Ġāzī Maḥmūd Ḫān Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün
1 Bahāruñ faṣl-ı ẟānīsinde kim āẟār-ı cennet var O ne manṣıb ṣafā-yı cenneti taḥṣīle külfet var 2 Mevāidler ki nāzil olmada sekkānı ġabrāya
Ki her bālā-yı eşcār üzre ṣad nev puhte nimet var 3 Semāṭ-ı aşḳ ferş olmış zebān-ı and-ı lübābdan
Bütün āşıḳları cemiyyet-i gülzāra davet var 4 Pür itmiş āb-ı nīsān kāse-i ezhārı gülşende
Tedāvī-i müzāc-ı ḫastegān-ı bāġa şerbet var 5 Degil bārān-ı nīsān ḥūriyān ẕer dökdi ḫacletden
Ne dür dürr-i ẟemīne tā başından naḳṣ-ı ḳıymet var 6 Görüp dāmān-ı gülde ḫār ṣanma nīşterlerdür
Reg-i evrāḳ-ı verdi ḳaṣda tertīb-i ḥacāmet var
21a 7 Bizişk-i ḥikmet itmiş lālelerden ṭaşt-ı rengārenk Arisṭō-yı zemīnüñ hāveninde ṭīn-i ḥikmet var 8 Meger ḥayret nigāh olmış benefşe naẓra-i demden
Ki zīrā nergis-i şehlāda da bir başḳa ḥayret var 9 Ṭıbā-ı nāmiye taṣḥīḥ olup tedbīr-i ḥikmetle
10 Ḳabā-yı bür-i tāmen zīr idüp ṭıfl-ı çemen yer yer Ḳıyāma ṭurdılar kim rūz-ı maḥşerden alāmet var 11 Ne maḥşer sūr-ı sulṭān-ı selāṭīn-i felek eyvān
Ne sūr-ı pür-fer eẟnāsında icrā-yı dü sünnet var 12 Ne sünnet meyve-i bāġ-ı derūn-ı ḳıble-i ālem
Ne meyve devḥasında kāināta ẓıll-ı şevket var 13 Veliyy-i nimet-i dünyā şehenşāh-ı ẓafer mevā
Bütün ḫalḳ-ı cihāna sāyesinde istirāḥat var 14 Ḫudāvend-i ḳażā fermān u ḫāḳān ḳadr-i dermān
Meṭā-ı ins ü cāndur şübhesiz ḥaḳḳında āyet var 15 Cenāb-ı Ḥażret-i Maḥmūd Ḫān kim rūḥ-ı ālemdür
Eñ ednā çākerinde devlet-i dārāya sebḳat var 16 İmāmül-enbiyānuñ cāmiül-esrārı olmışdur
Ḫıṣāl-i enbiyādan bu cihet ẕātında ḫaṣlet var 17 İşāat eyleyüp sūr-ı ḫıtān u izdivāc emrin
Heme bāy u gedā vü pīr ü bernāya ziyāfet var 18 Ne sūr-ı pür-meserret kim temāşā-yı dilārāsı
Getürse Zühreyi raḳṣa dime zāhid ġarābet var 19 Çerāġānlarla arżı seyr iden eflāk ẓanneyler
Zemīnüñ ol ḳadar mirāt-ı şeffāfında ṣafvet var 20 Degil ṣafvet nücūm u māhtābuñ laġv idüp ḥükmin
Semāya şule-vār zeffāṭalarla ġālibiyyet var
21b 21 Zemīn-i zāirān māhir ü bān mevcḫīz itmiş Deñiz mālikleri gibi hezāran māh-ı ṭalat var 22 Fişek ṣanma zebān endāz ṭan olmış zemīn çarḫa
23 Bu cümle sāye-i ẓıll-i ilāhīde olup icrā
Ḫavārıḳdur ki her cüzinde ṣad nūr-ı kerāmet var 24 Nihāl-i salṭanat şehzādeler kim vird-i şevketdür
Ṣıfāt-ı izzet ü meḥmed Ḫudāya maẓhariyyet var 25 Şefī it bu vücūd-ı dürretül-beyżāları ey dil
Ki deryālar ḳadar çeşmüñde emvāc-ı şikāyet var 26 O rütbe eyledi bārik-ter cevr-i felek ḳalbüñ
Dimez kim görse tār-ı ankebūtı bunda riḳḳat var 27 Teşekkīye olursa fem güşā dünyā olur ḫāmūş
Ṣarīrüñde ṣafīr-i bülbülānı ḳata ḳudret var 28 Vücūduñ āteş-i ḫırmānı yese miẟl-i pervāne
Baḳarsuñ ayb olınmaz rütbesinde ḳābiliyyet var 29 Velī sūr-ı hümāyūn tesliyet-baḫş oldı ol yese
Anuñçün bāġ-ı dilde neşve-i kām-ı ṭarāvet var 30 Yüri var ḳıble-i dünyā vü dīne arżuḥāl eyle
Yüzüñ sür bük belüñ ehl-i niyāza şimdi ruḫṣat var 31 Ḫuṣūṣā ḳalb-i merdān-ı Ḫudāyī ḳılmaġa mamūr
Derūn-ı nūr-ı meşḫūnında çoḳ meyl ü muḥabbet var 32 Niyāzī dergehin keckūl idüp dest-i niyāzuñda
Yüri deryūze-yi eşfāḳ-ı raḥme şimdi nevbet var 33 Zevāyā-yı ricālaallāh oldı serbeser ābād
Senüñ böyle ḫarāb olmañda hīç bilmem ne illet var 34 Eger ebnā-yı cinse imtiyāzuñ illet oldıysa
Mizācuñda senüñ de terk-i maṭleb-veş ḥamāḳat var 35 Saña kār eylemezdi yalıñuz cevr-i felek ammā
22a 36 Yeter ey kilk-i Ẕāiḳ çāsenī-i telḫden şekve Dü destüñ davet-i sulṭāna vaḳf it başḳa leẕẕet var 37 Ne davet nīşkerler saña reşk itsün ḥalāvetden
Meẕāḳ-ı dehre pür ḳıl ẕāiḳañda tā ki ḳuvvet var 38 Bahār-ı şevketin ṣoldurmasun Mevlā hezārān sāl
Ṣabā devr eylesün kūyın deminde tā leṭāfet var 39 Ḫudāyā eyle ömr ü şevketin pāyında ol şāhuñ Cihānda tā ki meyl-i insilāḫa vaḳt ü sāat var 40 Hezārān sūr u şehrāyīnlerle şādgām olsun
Serīr-i şevkete şehzādelerle tā ki ziynet var 41 Adū-yı kīne ḫˇāhin ḳahr u tedmīr eylesün Mevlā
Ḫayır-ḫˇāhān-ı dīn ü devletinde tā ṣadāḳat var
26 Tārīḫ-i Ḫıtān-ı Dīger
Mef ū lü Me fā ī lü Me fā ī lü Fe ū lün 1 Sūrın müteyemmin ḳıla Ḥaḳ Abd-ı Mecīdüñ
Şeh-zādemize sünnetini Ḥaḳ ide mesūd
1252/1836-37 1252/1836-37
27
Tārīḫ-i Sāl-i Dīger Ḫıtān Fā i lā tün Fā i lā tün Fā i lün 1 Sāl-i nuṣret fāl-i Maḥmūdul-faāl
Ḫıtān-ı Abdul-azīz
28
Tārīḫ-i Serasker Şoden Saīd Pāşā
Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün 1 Şecāat māye nuṣret vāye düstūr-ı Felāṭūn-fer
Saīd-i sad-ı pīrāyı cünūda ḳıldı Ḥaḳ zīver
2 Ne zīver ḫıdmeti sabḳ eylemişdi mā teḳaddümden Anuñçün mā teaḫḫir oldı res-i askere efser 3 Budur ol kim pese varınca bālāsından ecnāduñ
Peder māderden eşfaḳ olmada raḥmi püser-perver
22b 4 Ḫudā-yı ẕül-menen ḳıldı kemāl-i mennele memnūn Bu kān-ı şefḳati ḳıldı cihād ehline ser-leşker
5 Ne leşker belki her efḳar olup memnūn-ı iḥsānı Umūm-ı nāsdan davāt-ı ḥayra olmada maẓhar 6 Beni de eyler ise sāyesi ẕātına hem-sāye
İderdüm Ẕāiḳā āyāt-ı luṭfın rūz u şeb ezber 7 Olursa ḫāne berdūş oldıġum keyfiyyete vāfıḳ
Alur zīr-i cenāḥ-ı raḥmete ol merḥamet-güster 8 Eger encüm-şemār oldıḳlarum olsaydı meşhūdı
Virürdi ḫāneme yılduz ḳadar āvīzelerden fer 9 Ṣıġışmaz bünye-i eşfāḳı el-ḥaḳ ṣaḥn-ı ġabrāya
Beyān itmez ẟenā-yı kühterīn biñ beyt-i acz-āver 10 Eger taḥrīk iderse naẓm ile arḳ-ı semū ḥaysen
İder bir şāirüñ bir beytine ṣad ḫāne müstaḥżır 11 İki göz bir aveh hem-sāyelikle dīde dūz oldum
12 Hümā-veş lāne-gīr üc istiġnā iken ḫayfā
Bu vīrānḫānelerde göñlüm oldı hāmeden bed-ter 13 Olursa himmeti mebẕūl bir ednā teveccühle
İder keckūl-i tārīḫüm defāından daḫi ber-ter 14 Ne tārīḫ-i muraṣṣa kim dü mıṣrā-ı saādetle
Dinildi sad-ı ekberde biri tām u biri cevher 15 Saīd Pāşā bi-fażlul-lāh zenū oldı sipehsālār
Saīd Pāşāyı ez-nev eyledi Allāh ser-asker
[1]263/1846-47 [1]263/1846-47
29
Reşīd Pāşā Ḥażretlerinüñ Ḫāriciyye Neẓāretine Dinilen Tārīḫ-i Dilārādur Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün
1 Bu tārīḫ ile lāyıḳ gevher efşān olsa her efvāh
Reşīd Pāşāya iclāliyle oldı ḫāriciyye cāh [1]261/1845
23a 2 Ne pāşā kim keyānī mā keyāndan eylemez madūd Bedel ṭutmaz ḫurūsa ḫüsrevī ḳalb olsa da nāgāh 3 Bu āvān feylesōfānuñ uḳūli çoḳ aşaġıdur
Düvel nezdinde Eflāṭūn-ı kāmiller ḳalur gümrāh 4 Alī Şīr-i Nevāyī Fāryābīler ḳalur bīm-ġaz
Bu tertībüñ ḥuṣūli olmadıḳça anlara dil-ḫˇāh 5 Bu vaḳt ol vaḳtdür kim Şeyḫ Sīnā ebcedi bilmez
Ulūm-i māżiye dersi düvelde himmet-i kūtāh 6 Kemāl-i ḫurde-bīn-i aḳl u dūr endīşler kim var
7 Bu pāşā-yı ḫired fersā-yı dehrüñ cevher-i aḳlın Urup ḳır aṭa ṣad kerrāt ile ber-vefḳ-ı istiknāh 8 Olınca cümlesi vāḳıf duā gūnā idüp teslīm
Didiler sāatüñ rūz ola rūzuñ hafta haftañ māh 9 Neseḳsāz-ı umūr-ı meliksin taẓīmle olsun
Miẟāl-i tāc şāhı farḳ-ı devlet saña meskengāh 10 Ḳudūmüñ gülsitān-ı dehri öyle eylesün şādāb
Cihānda ḳalmasun bülbülden artıḳ nara-i evvāh 11 Sen ol ḳadr-āşinā-yı ilm ü irfānsın ki bir miẟlüñ
Neẓāirde bulunmaz devr olınsa ālem-i eşbāh 12 Olan ruḫsūde ḫāküñ her ḫaṭırdan oldı vāreste
Mübeşşir oldılar saña idenler azm ü isterfāh 13 Faḳaṭ bu mübtelā-yı yes ü ḥarmān Ẕāiḳ-i kemter
Ṭavāf-ı Kabe-i vaṣfuñdadur mānend-i Beytul-lāh 14 Dilüm viren o teng ü ḫānem eyler fāreyi sersām
Eger teng-i meāşim ḳāle gelse sedd olur her rāh 15 Perīşānlıḳ gelüp güftāruma reftāruma ḥālā
Siyāḳından sibāḳından olur malūm alīm Allāh
23b 16 Mürüvvet ḳıl felāket kūşesinde ḳoyma sulṭānum Senüñ sāyeñde lāyıḳ mı bu rütbe nāle-i cān-gāh
30
Tārīḫ-i Riyāset-i Aḥkām-ı Adliyye Der-Ḥaḳḳ-ı Ḫalīl Rifat Pāşā Mef ū lü Fā i lā tün Mef ū lü Fā i lā tün
1 Şāhenşeh-i muaẓẓam Abdül-mecīd Ḫānuñ Cümle umūr-ı dehri tanẓīmdür merāmı
2 Mālik riḳāb olanlar ilhām-ı ḥaḳḳa maẓhar Teyīd-i müsteāndur virdikleri niẓāmı 3 İşte bu defa ol şeh naṭ-ı adāletinde
Ferz eyleyüp ruḫını virdi mekān-ı sāmı 4 Manṣūbe-i digerle ḳıldı reīs-i meclis
Bir oldı ferz öyle mirsāde ki maḳāmı 5 Yanī Ḫalīl Rifat Pāşā-yı Cem veḳārı
Aḥkām-ı adle ḳoydı ber-vefḳ-ı iḥtirāmı 6 Ol manṣıb-ı güzīnüñ muḥtācıdur ṣadāret Ṣadr-ı muaẓẓam eyler ol cāha iltiyāmı 7 Ruḫsūdedür o bezme ser cümle-i fetāvī
Anda ḳabūl iderler davālar infiṣāmı 8 Adliyyede gerekdür fārūḳ-ı aẓam olmaḳ
Bu cehl olan ne bilsün hīç ḥall ile ḥarāmı 9 Olsun muḥākemeyle rāī melīkle siyyān
Adl ile fażl olsun her davetüñ ḫıṣāmı 10 Bu şevḳ ile getürdüm Ẕāiḳ ḥużūr-ı adle
Bir mıṣra-ı dilārā mevzūn u ḫōş-ḫırāmı 11 Davāsı faṣl olunsun tārīḫimüñ ki zīrā
24a Oldı Ḫalīl Pāşā dīvān-ı adle cāmī [1]264/1847-48
31
Tārīḫ-i Ṣadr-ı Aẓam Şoden Reşīd Pāşā Der-Defa-i Ūlā Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün 1 Cenīnin Meryem-i efkār idince bī-peder peydā
2 Degildür beyt-i tende rūḥ-ı insānī gibi zāil Ḥayātī birbirinüñ maḥşere peyvestedür zīrā 3 Bu davātiyye olur āẟār-ı eslāf ol şāhid
Ki rūḥ-ı manī ile zinde her elfāẓ müsteẟnā 4 Güzār itmiş hezārān sālı ḥālā zinde vü terdür
Cenāb-ı Kab ü Ḥassānuñ nüūtinde olan manā 5 Ki her memdūḥınuñ aḥvāli ḥaşre muttaṣıl olmaḳ O rütbe şāir-i vaḥy-i āzemāya mültezim davā 6 Ve lākin cevherini öyle bir memdūḥa ṣarf itmek
Mücerred şöhret-i nāmın şerefle itme dār-beḳā 7 Benüm memdūḥumuñ varı naẓīri baḳ tevārīḫa
Hezār esfār ile dollāb-ı dünyā leb-be-leb ḥālā 8 Reşīd isminde Hārūnlar ṭulū ammā bu ne nisbet
Ḳalur mānende-i Behlūl ü Bāḳil vālih ü şeydā 9 Benüm memdūḥumuñ reyin Felāṭūndan suāl itme
Cemāhīr-i düvelden ṣor ki ḳılsun ḥaḳḳını īfā 10 Sefāretlerde reyi ḥayret-efzā-yı uḳūl oldı
Ḥüküm-fermā-yı kühter nuṭḳı mebhūt itdi sertāpā 11 Aḳıtdı āb-ı ḫayrī sūy-ı şerre nāv-ı tedbīri
Benüm memdūḥum itdi ḥükm-i rüşdī ser-be-ser icrā 12 Şeref-pīrā-yı ṣadr oldı gelüp mānende-i maḥbūb
Çekildi sīne-i uşşāḳa ṣan bir şūḫ-ı müsteẟnā
24b 13 Ṣadāretde bu ḫayrün-nāsuñ eyle ömrini mümted Ola erbāb-ı şerre yā Rab iḳlīm-i adem mevā 14 Kesel ger virmiş idi ḫāne berdūş oldıġum Ẕāiḳ
15 Fetūr u yesümi elān sürür de eylenüp tebdīl Ümīd-i luṭfı urdı sīneme nev-sikke veş tamġā 16 Beşerrün-nāẓirīn āsā olup aḳrānuma maḥsūd
Bu tārīḫümle itdüm şāirānuñ ṭabını rüsvā 17 Güher mühmel iki tārīḫ bir mıṣrada ṭarḥ itdüm
Miyān-ı ṣadra rifat ile fer virdi Reşīd Pāşā [1]262/1845 [1]263/1845
32
Tārīḫ-i Meşīḫat-ı İslāmiyye Der-Sitāyiş-i Ārif Ḥikmet Beg Efendī Fā i lā tün Fā i lā tün Fā i lā tün Fā i lün
1 Gevher-i tāc-ı ḫilāfet muḳtedā-yı müslimīn Āb-ı rūy-ı salṭanat sermāye-i dünyā vü dīn 2 Yanī Ḫān Abdül-mecīdüñ Bārī-i tevfīḳ ile
Her işi[nüñ] Ḥaḳdan ilhām oldıġı ḥaḳḳel-yaḳīn 3 İşte bir naḥrīrini memūr-ı fetvā ḳıldı kim
Şaḳḳ ider bir mūyı adl ile bivech-i erbaīn 4 Olmadı Mevlā’l-Fenārīden berī olmaz yine
Kimseler fānūs-ı fetvāya çinin meşal-güzīn 5 Bus-Suūd İbn-i Kemālün [……] naḳṣını mesnād
Olsa ṣaġ eylerdi Zenbilī bu davāda yemīn 6 Ber-ḥayāt olsa dürerdi defterini Ḫusrevüñ
Ḳadr-i minḳāvīyi terġīm ola eylerdi pesīn 7 Meclis-i fażlında mebhūten iderlerdi ḳuūd
8 İlm u ḥikmet ẕātına meşrūṭa fī ilmil-ezel Zühd ü taḳvā ṭabına metbūadur eşref-terīn
25a 9 Çeşm-i diḳḳatbīn-i inşāsında aḥvāl nergisi Naẓmı indinde surūrīler ḳalur muṭlaḳ ḥazīn 10 Her kemālāt u maārifde yed-i ṭūlāsı var
Ẕātıdur ṣandūḳa-i irfān u manī āferīn 11 Ḳadr-dānlıḳda naẓīri gelmedi gelmez yine
Ṣad hezārān leyletül-ḳadr itse isḳāṭ-ı cenīn 12 Ḳılsa pend ile amel bir fāsıḳ-ı mulin olur
Ḥīle hā-yı nefs-i dūn u mekr-i şeyṭāndan emīn 13 Emr-i dīnde ẕātını kim itse rehber ittiḫāẕ
Mesnedin eyler nüḫastīn pāye-i arş-ı berīn 14 Ḥāṣılı āmāl-i dārını ider taḥṣīl-i tāmm
Kim olursa mezra-ı feyżinde yek-dem dāne-çīz 15 Nām-ı fetvā defter-i ālemde tā mevcūddur
Bu veliyy-i nimet olsun ṣadr-ı fetvāda mekīn 16 Sāye-i iḳbāl u iṣmetvāyesinde itdirem
Olur olmaz echile reşkile feryād u enīn 17 Gevher-i tārīḫini Ẕāiḳ gören īmān ider
Ārif-i bil-lāh muḥaḳḳaḳ oldı şeyḫ İslām-ı dīn
33
Tārīḫ-i Teşrifiyye Abdul-mecīd Ḫān fī Maḥrūsta El-Ber-veste Fā i lā tün Fā i lā tün Fā i lā tün Fā i lün
1 Şehriyār-ı Ḥażr-ı Rehber fātiḥ-i mülk-i sürūr Ḥażret-i Abdul-mecīd Ḫān dāfi-i her şerr ü ẟevr
2 Meyl idüp Bursāyı teşrīfe dil-i pür-feyżi kim İtmemişdi bunca yıl bir pādişāh andan ubūr 3 Cedd-i alāsın ziyāret niyyetiyle eyledi
Taḫt-gāh-ı Bursayı ziynetver ol şāh-ı ġayūr 4 Oldı ol eẟnāda ehlul-lāhdan da müsteīn
Ḫāṭıra oldıḳda feyż-i himmet-i ehl-i ḳubūr
25b 5 Kūhsāruñ rūdlar cārī ṭavīlüẕ-ẕīlini
Eyledi çeşm-i temāşā zīb o şāh-ı pür-şuūr 6 Böyle kūh-ı pür-şükūhı yek naẓarda eyledi
Sedd-i Yecūc-ı umūm ol şāh-ı İskender ẟüġūr 7 Bade ẕāḥimmām-ı ḳudretler ki cārī şöhreti
Her biri eṭrāf-ı şehre virdi fer ter dīñ ü dūr 8 Ḥavżına nıṣf-ı cihān tabīrin itmişler selef
Büsbütün dünyāya virmem girse ol şāh-ı vaḳūr 9 Pāk ider āsīb-i ekdārı göñülden naẓrası
Ḫāṭır-ı şāhāneyi tanẓīf içün itse ḫuṭūr 10 Eyleyüp her ḫatvede bir ẕevḳ-ı dīger iḥtiżār
Ḳalb-i pāki vüsat üzre her nefes itsün ḥużūr 11 Ẕāiḳ aṭnāb-ı suḫandān iḥtirāz itmez misin
Keẟret-i şum gül gibi itmez mi īrāẟ-ı füṭūr 12 Ḫāk-i pāy-i ḥażret-i şāhāneye arż itmege
Ḳaldı bir söz kim beyān itsün anı ṭab-ı cesūr 13 Dergeh-i Mıṣrīnüñ elli altıda imārına
Eyledi bālār tecā fermān-ı ālīşān ṣudūr 14 Oldı bünyānı vesī ammā maāş-ı aḳdemi
15 Eyler ise himmet ol şāh-ı melekḫū şübhesiz Ẕirve-i iflās ben ednāya menzilgāh olur
16 Söz tamām oldı duā hengāmıdur arż it merām Vaḳtine merhūndur ālemde zīrā her umūr 17 Ḥaḳ Teālā pādişāhuñ ömrin efzūn eylesün
Fırḳamuzdan itmesün Ḥaḳ sāyesin yek laḥẓadur 18 Söyledüm teşrīfi tārīḫin mücevher terkibi
Maḳdem-i Abdül-mecīd Ḫān bir süri itdi çü nūr
34
26a Tārīḫ-i Tecdīd-i Mevlevīḫāne-i Burūsā
Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün 1 Serīr-ārā-yı şevket Ḫān Mecīdüñ devr-i şevḳinde
Olur gül devri meşḳı andelīb-i zāruñ aḥvāli 2 Dem-i cānbaḫşı ol ḫāḳān dīn ü devletüñ çün ni
İder şeybā zebān-ı naġme her bir ebkem o lāli 3 Burūsāyı müşerref eyledükde kalmadı aṣlā
İmārāt-ı dil-i bīçāregāndan başḳa eşġāli 4 Serā-yı dil-güşā ḳaṣr-ı muallā tekyeler ranā
Serāser sāyesinde oldılar memnūn-ı iclāli 5 Ḳudūmiyle olup iḥyā bu vālā mevlevīḫāne
Semā u ṣad ṣafādan buldı feyż āyīn ü iḳbāli 6 İlāhī ol şeh-i ferḫunde fāle fevż ü nuṣret vir
7 ẞenā-yı meẟnevīsinde hezārān beyt olup inşā Ola ḫażr-ı hüner her ḥarfinüñ ḥallāl eşkāli
8 Kemer bend-i reh-i monlā olan hep ḫırḳa pūşānuñ Güzār itsün duā-yı şevket ile her meh ü sāli 9 Didüm bā aḳl-ı tām tārīḫini cevher gibi Ẕāiḳ
Cünūnı dergehin Abdül-mecīd Ḫān itdi pek ālī
35
Tārīḫ-i Vālī-i Cidde Şoden Ḫalīl Kāmilī Pāşā
Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün Me fā ī lün 1 Nesefsāz-ı umūr-ı kāināt Abdul-mecīd Ḫānuñ
Vücūdı pāsdār-ı mülk ü dīn ālem-penāh oldı 2 İdüp pīr-i felek mihr ile māhī çeşmine aynuñ
O şāha rūz u şeb peyveste memdūd-ı nigāh oldı 3 Umūr-ı ālemi tesnīḳa oldı maẓhar-ı tevfīḳ
Muḫālif zam iden eşḫā[s] pek aẓam günāh oldı
26b 4 O rütbe terbiye-fermā-yı ammāl-i cihāndur kim Serāser sāyesinde ehl-i cāh ednā kiyāh oldı 5 Olınca müsteẟir ol mihr-i ālem burku-ı şeble
Ṣıġışmaz sū-yı çarḫa bir şeh encüm sipāh oldı 6 O necmüñ her birin iḳlīm-i cāh eyleyüp tevzī
Memālik-i ẟābit ü seyyārına ārāmgāh oldı 7 Ez-encümle birin ḳuṭb-ı felekle hemḥaẕā cāha
İdüp vālī-i eşref mesnedi beyt-i āleh oldı 8 Bu ol bedr-i durūr ü ḫāndān-ı dīn ü dünyādur
9 Bu ol hemnām-ı ṣarḥ ārā-yı beytul-lāh-ı ulyādur Der-i vālāsı ḥarb-i müsteṭīa bu segāh oldı
10 Bu ol kān-ı suḫāt u ḳulzüm-i irfān u rāfetdür Ki ḥātimler gelüp pāyına sāyīde cebāh oldı 11 Bu ol muḥtāc-perver sāye göster mihr-i şefḳatdür
Ki ehl-i iḥtiyāca ḥīn-i iḥsān ġadr-ḫˇāh oldı 12 Büt-i ḳaḥṭ u ġalā taṭhīr oldı sū-yı buṭḥādan
Muḳīm ü ābide hep bāiẟ ü emn u refāh oldı 13 N’ola mīzāb-ı raḥmetden sebāḥat itseler ḥuccāc
Ki aẟ-ı şefḳatinden cümlesi ehl-i ẟenāh oldı 14 Biḥamdul-lāh meṭāf-ı vaṣfına iḥrām-bend oldum
Ki say u gūşişi fitrāk-i ṭaba zād-rāh oldı