Tane Verimleri ile Đlgili Sonuçlar

Denemelerin her iki yılına ait fasulye tane verim değerleri ile ilgili variyans analiz sonuçları Çizelge 4.49’da gösterilmiştir. Söz konusu çizelgenin incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, her iki yılda da tane verimi üzerine G, U, D ve ‘G x U’, ‘G x D’, ‘U x D’, ‘G x U x D’ interaksiyonları istatistiki olarak önemli (p<0.01) bulunmuştur.

Çizelge 4.49. Farklı Form, Şekil ve Dozlarda Uygulanan Manganın Fasulye Tanesinin Verim Değerlerine Ait Variyans Analiz Sonuçları

1. Yıl 2. Yıl Varyasyon Kaynakları SD KO SD KO Bloklar 3 187.81 3 448.48 G 1 15483.31** 1 23212.04** Hataa 3 52.54 3 97.53 U 1 20035.70** 1 24396.87** G x U 1 5716.62** 1 3052.01** Hatab 6 223.53 6 32.09 D 2 9303.92** 3 7737.11** G x D 2 3324.94** 3 2552.83** U x D 2 3512.74** 3 2083.09** G x U x D 2 4259.69** 3 481.76** Hatac 24 118.11 36 98.79 ** p<0.01

‘G x U x D’ interaksiyonunun tane verimine etkisi ve Duncan gruplandırması Çizelge 4.50 ve Şekil 4.9’da verilmiştir. Buna göre, ME-Y uygulaması ortalama değerler açısından her iki yılda da (sırasıyla 243.80-257.74 kg/da) en iyi sonucu vermiştir. Đlk yılda ME-T, MS-Y ve MS-T; ikinci yılda ise, ME-T ile MS-Y uygulamaları arasındaki fark istatistiki açıdan önemli bulunmamıştır. Her iki yılda da en düşük tane verimleri (sırasıyla 166.97-180.60 kg/da) MST uygulaması ile elde edilmiştir. Ayrıca ilgili çizelgenin incelenmesinden anlaşılacağı gibi, ilk yıl verim değerleri 161.88 kg/da (MS-T 0 dozu) ile 278.34 kg/da (ME-Y 1. dozu) arasında değişmiştir. En yüksek verim (278.34 kg/da) yaprağa uygulanan % 0.2’lik ME

dozundan elde edilmiştir. Bu uygulama ile verim, en düşük verimin alındığı MS-T 0 dozuna göre % 56.09 oranında artırılmıştır. Đlk yılda ilk grupta yer alan, yaprağa uygulanan ME’nın 1. ve 3. dozları arasındaki fark istatistiksel olarak önemsiz çıkmıştır.

Çizelge 4.50. ‘G x U x D’ Đnteraksiyonunun Tane Verimine Etkisi ve Duncan Gruplandırması

Tane Verimi (kg/da)

G U D 1. Yıl 2. Yıl 0 178.31 c 191.49 ef 1 278.34 a 269.51 b 2 - 309.21 a 3 274.75 a 260.75 b Y Ort. 243.80 a 257.74 a 0 171.84 c 183.49 f 1 225.06 b 207.09 de 2 - 231.53 c 3 172.44 c 197.41 def T Ort. 189.78 b 204.88 b ME Ortalama 216.79 a 231.31 a 0 176.69 c 187.60 ef 1 203.88 b 217.20 cd 2 - 228.40 c 3 177.58 c 190.16 ef Y Ort. 186.05 b 205.84 b 0 161.88 c 178.71 f 1 173.02 c 182.47 f 2 - 181.89 f 3 166.02 c 179.34 f T Ort. 166.97 b 180.60 c MS Ortalama 176.51 b 193.22 b

150 200 250 300 350

ME-Y-0 ME-Y-1 ME-Y-2 ME-Y-3 ME-T-0 ME-T-1 ME-T-2 ME-T-3 MS-Y-0 MS-Y-1 MS-Y-2 MS-Y-3 MS-T-0 MS-T-1 MS-T-2 MS-T-3

Muameleler V er im ( k g /d a ) 2006 2007

Đkinci yılda ise tane verimleri 178.71 kg/da (MS-T 0 dozu) ile 309.21 kg/da (ME-Y 2. dozu) arasında değişmiştir. Yaprağa uygulanan % 0.3’lük ME dozu ile verim, kontrole oranla % 61.47 oranında artırılmıştır. Đlk yılda en yüksek verimin alındığı ME-Y 1. dozu ikinci yılda Duncan gruplamasına göre ikinci grupta yer almıştır (Çizelge 4.50).

Gübrelerin (G) tane verimlerine etkileri ve Duncan gruplandırması Çizelge 4.50’de verilmiştir. Buna göre ME her iki yılda da (sırasıyla 216.79-231.31 kg/da) MS’a göre tane verimi (sırasıyla 176.51-193.22 kg/da) üzerine daha yüksek etkide bulunmuştur.

Araştırmada kullanılan gübrelerin uygulama şeklinin (U) tane verimlerine etkileri ve Duncan gruplandırması Çizelge 4.51’de sunulmuştur. Söz konusu çizelgenin incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, her iki yılda da yapraktan uygulama (sırasıyla 214.92-231.78 kg/da) ile tane verimleri topraktan uygulamaya (sırasıyla 174.06-192.73 kg/da) göre daha yüksek elde edilmiştir.

Çizelge 4.51. Gübre Uygulama Şeklinin Tane Verimine Etkisi ve Duncan Gruplandırması

U 1. Yıl 2. Yıl

Y 214.92 a 231.78 a

T 174.06 b 192.73 b

Gübre dozlarının tane verimine etkisi ve Duncan gruplandırması Çizelge 4.52’de gösterilmiştir. Buna göre, ilk yıl 1. doz (220.08 kg/da) en iyi grubu oluşturmuş, ancak 1. ve 3. dozlar arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Đkinci yılda ise 2. dozlar (237.76 kg/da) en yüksek verim grubunu oluşturmuş ve 1. ve 3. dozlar arasındaki fark istatistiki anlamda önemli çıkmamıştır. Aynı şekilde her iki yılda da en düşük tane verimi kontrol dozlarından (sırasıyla 172.18-185.32 kg/da) elde edilmiştir.

Çizelge 4.52. Gübre Dozlarının Tane Verimine Etkisi ve Duncan Gruplandırması D 1. Yıl 2. Yıl 0 172.18 b 185.32 c 1 220.08 a 219.07 b 2 - 237.76 a 3 197.73 a 206.91 b

‘G x D’ interaksiyonun tane verimine etkisi ve Duncan grupları incelendiğinde ilk yılda ME-1 (251.70 kg/da) ve ME-3 (223.60 kg/da) dozlarının birinci grubu oluşturdukları anlaşılmaktadır. Ancak iki konu arasındaki fark istatistiksel olarak önemli bulunmamıştır. Yine ilk yıl; en az verim grubunu 169.28 kg/da ile MS-0 uygulaması oluşturmuştur. Ancak bu muamele ile ME-0 (175.07 kg/da), MS-1 (188.45 kg/da) ve MS-3 (171.87 kg/da) arasındaki farkın istatistiksel olarak önemli olmadığı belirlenmiştir. Đkinci yıl ise, ME-2 dozu 270.37 kg/da ile en yüksek verimi sağlamıştır. Bu konuyu ME-1 (238.30 kg/da) ve ME-3 (229.08 kg/da) uygulamaları takip etmiş olup bu iki konu arasında da istatistiksel olarak önemli fark bulunmamıştır. En az tane verimi hiç mangan uygulaması yapılmayan MS-0 (183.15 kg/da) konusundan alınmıştır (Çizelge 4.53).

Çizelge 4.53. ‘G x D’ Đnteraksiyonunun Tane Verimine Etkisi ve Duncan Gruplandırması

G Doz 1. Yıl 2. Yıl G 1. Yıl 2. Yıl

0 175.07 b 187.49 c 169.28 b 183.15 c 1 251.70 a 238.30 b 188.45 b 199.84 c 2 - 270.37 a - 205.15 c ME 3 223.60 a 229.08 b MS 171.87 b 184.75 c

‘U x D’ interaksiyonunun tane verimine etkisi ve Duncan gruplandırması Çizelge 4. 54’de verilmiştir. Söz konusu çizelgenin incelenmesinden de anlaşılacağına göre, ilk yılda yapraktan uygulamada 1. ve 3. dozlar en yüksek değerleri vermiş ve bunlar arasındaki fark istatistiksel açıdan önemli bulunmamıştır. Topraktan uygulamalarda ise, kontrol dozu ve 3. doz arasında fark istatistiki olarak

önemsiz çıkmıştır. Đkinci yılda yapraktan yapılan 2. doz uygulaması ile en yüksek tane verimi (268.80 kg/da) elde edilmiş ve ikinci grupta yer alan 1. ve 3. dozlar arasındaki fark istatistiksel açıdan önemli olmamıştır. Her iki yılda da en düşük verimler yapraktan ve topraktan uygulanan kontrol dozu ile elde edilmiştir.

Çizelge 4.54. ‘U x D’ Đnteraksiyonunun Tane Verimine Etkisi ve Duncan Gruplandırması

U Doz 1. Yıl 2. Yıl U 1. Yıl 2. Yıl

0 177.50 c 189.54 de 166.86 c 181.10 e 1 241.11 a 243.36 b 199.04 b 194.78 de 2 - 268.80 a - 206.71 cd Y 3 226.17 a 225.46 bc T 169.30 c 188.37 de

Manganlı gübre uygulamasının tane verimine etkisi Çizelge 4.50’de sunulmuştur. Tane verimine ME’nın etkisi MS’ın etkisinden daha yüksek çıkmıştır. Yapraktan uygulama topraktan uygulamaya göre daha iyi sonuç vermiştir. ME’nın en fazla verim verdiği doz (ilk yıl 1. doz, ikinci yıl 2. doz) ile hiç mangan uygulanmamış konu karşılaştırıldığında; ilk yıl verim % 56.09, ikinci yıl ise % 61.47 oranında artmıştır. ME-Y uygulaması diğer uygulamalarla kıyaslandığında; ME-T’a göre yıllar bazında sırasıyla % 28.46-25.80, MS-Y’a göre % 31.04-25.21 ve MS-T’a göre de % 45.97-42.71 oranlarında bir artış sağlamıştır. ME’nın daha iyi sonuç vermesinin nedeni şelatlı formda olmasından kaynaklanabilir. Böylece toprakta eksik olan besin elementi gübre ile sağlanınca bitkiler mangandan daha kolay yararlanabilmişlerdir. Yine deneme alanı topraklarının pH içeriğinin yüksek olması (Çizelge 3.3) nedeniyle de yapraktan uygulamalar topraktan uygulamalara göre daha iyi sonuç vermiştir. Zira pH’sı yüksek topraklarda bitkilerin mangandan yararlanması zorlaşmaktadır. Bu sonuçlar Gabal ve ark. (1985), Fageria (2002) ve Staff (2002) gibi araştırmacıların bulguları ile uyumludur.

Đlk yılda hiç mangan uygulanmamış parsel ile en yüksek verimin alındığı ME-Y parselindeki fasulyelere ait fotoğraflar Resim 4.6 ve Resim 4.7’de gösterilmiştir. Buna göre mangan uygulanmamış bitkilerin önce genç yapraklarında damarlar yeşil kalırken damarlar arasında kloroz gözlenmiştir. Đlerleyen dönemde

beyazımsı-gri bir renk alan yapraklar daha sonra kahverengileşerek dökülmüştür (Resim 4.6).

Yapraktan ve topraktan mangan uygulanan fasulyelerde yapraklar daima yeşil kalmıştır. Ayrıca hiç mangan uygulanmayan bitkilere göre diğer besin elementleri arasındaki sinerjik etkileşime de bağlı olarak bitkilerin yaşlanma dönemi daha uzamıştır (Resim 4.7).