Tamamlanmış formlar

Sistematik değerlendirme sonucunda görüşmelerin toplamda % 40,1’i (s: 858) araştırma ekibi tarafından en az bir kez aranmış ve veriler görüşmelerle denetlenmiştir.

61 3.5. Katılımı Arttırmak İçin Uygulanılan Yöntemler

En geniş örneklem grubuna ulaşmak için uygulanılan yöntemler aşağıda sıralanmıştır: i. Tekrarlayan ziyaretler: Ulaşılamayan her bir haneye 2,5 yıl boyunca en az 3

farklı görüşmeci, en az 4 farklı zamanda ziyaretler gerçekleştirmiştir. Tekrarlayan ziyaretler ile ilk ziyaretler sonucu ulaşılamayan örneklemin bir kısmına daha ulaşmak mümkün olmuştur. Ulaşılan fakat ziyaret sırasında görüşmeye uygun olmayan kişilerden görüşme için randevular alınmıştır. Bu randevular da ulaşma oranının artmasına yardımcı olmuştur.

ii. Sosyal çevre irtibat bilgisi: Ulaşılamayan her kişi için ayrıntılı komşu taraması yapılmıştır. Bu tarama ile kişinin hangi semte ya da şehire taşındığını öğrenilmiş ve bazı güncel irtibat telefonları edinilmiştir.

iii. İrtibat telefonu çeşitliliği: Araştırmamıza temel teşkil eden TurkSCH I’de görüşülen her bir kişi için birden çok telefon numarası toplanmıştır. Örneklemin telefon numarası kayıtlarında görüşülen kişinin telefon numarası ile birlikte hanenin diğer fertlerine ya da yakın bir akraba/komşuya ait telefon numaraları da yer almaktadır. Telefonla ulaşmada öncelikli amaç katılımcıdan görüşme için randevu almaktır. Ancak araştırma ekibi tarafından çeşitli nedenlerle (şehir dışına taşınma vb.) kişilerle yüz yüze görüşmenin mümkün olmadığı tespit edildiğinde, telefon aracılığıyla formun uygulanılmasına izin verilmiştir. Bu yolla hanelerinde ulaşılamayan kişilerle görüşmeler planlamak mümkün olmuştur.

iv. Ruh Sağlığı Bilgilendirme Kitapçığı, Görüşmeci Yaka Kartları: Ret oranını mümkün olduğunca azaltabilmek için araştırma ekibi tarafından bir ruh sağlığı bilgilendirme kitapçığı hazırlanmıştır. Bu kitapçıkta araştırmanın amacı ve süreci anlatılmış, görüşmeci ve araştırmacı ekibi fotoğraflarla tanıtılmıştır. Ayrıca her görüşmeciye fotoğraflı bir araştırma kimlik kartı hazırlanmıştır. Bu yolla örneklemin sahteciliğe uğramakla ilgili endişelerinde azalma gözlenmiştir. Ayrıca ruh sağlığı bilgilendirme kitapçığında ruhsal rahatsızlıklarla ilgili genel bilgiler, ruh sağlığının önemi, ruhsal rahatsızlıklar için temel korunma önlemleri ve ruh sağlığıyla ilgili doğru/ yanlışları içeren temel bilgiler yalın bir dille araştırma örneklemine aktarılmaya çalışılmıştır. Bu yolla ruh sağlığı ile ilgili

62 damgalanmaya yönelik endişelerin azaltılması hedeflenmiştir. Bu kitapçık ekler bölümünde yer almaktadır.

v. Görüşmecilerle Web Arayüzü ile Hızlı İletişim: Tüm görüşmecilerin internet üzerinden anlık olarak ulaşabildiği bir dosya ile adreslerin daha hızlı dağıtılması sağlanmıştır. Ayrıca bu sistem üzerinden ulaşma oranının düşük olduğu bölgeler hızlıca tespit edilerek nedeninin araştırılması ve ek tedbirlerin alınması mümkün olmuştur.

vi. Red-Boş Formu: Örneklem grubundan ulaşılamayan her kişi için ziyaret tarihlerini; red nedenlerini ve ulaşılamama nedenlerini (taşınma, ölüm vb.) içerecek şekilde doldurulmuştur. (Bkz. ekler) Örneklemin izlemin başındaki verileri de araştırma ekibinde bulunduğu için, analizler ile ulaşılamayan örneklemin özelliklerinin anlaşılması sağlanmıştır (bölüm 4.1.2). Böylelikle ulaşma yanlılığının azaltılması hedeflenilmiştir.

vii. Haftalık Toplantılar: Araştırma ekibi ve görüşmeciler haftalık toplantılarla saha çalışması sürecini ve görüşme formlarını birlikte değerlendirmişlerdir. Böylelikle hem verilerin kalitesinin korunmasına katkı sağlanmış, hem de ulaşılamayan örneklemin yoğun olduğu mahalleler değerlendirilerek süreçte gelişen sorunlarla ilgili hızlı tedbirlerin alınması sağlanmıştır.

viii. Basın Toplantıları: Belirli aralıklarla yapılan basın toplantıları ile araştırmanın toplumdaki görünürlüğü arttırılmış, böylelikle örneklemin araştırmayı kabulünün artması sağlanmıştır.

ix. Klinisyen Desteği: TürkSCH-I’de eşik altı psikotik belirtiler saptanan bireylere ve katılımın düşük olduğu saptanan mahallelere yapılan ziyaretlerde, görüşmeci ekibinde bir tıpta uzmanlık öğrencisi yer almıştır. Böylelikle hem anlık bilimsel destek sağlanmış, hem de ilk ziyaretlerde ulaşma oranları düşük olan bölgelerdeki ulaşma oranları arttırılmıştır.

3.6. Araştırma Değişkenlerinin Tanımlanması

Bu araştırmada temel olarak sosyodemografik ve sosyoekonomik özelliklerin, alkol ve esrar kullanımının, stresli yaşam olaylarının, ailede psikiyatrik hastalık öyküsünün ve 6 yıl önce saptanan eşik altı psikotik yaşantı ve belirtilerin izlemde psikotik bulgulu

63 bozukluk gelişimiyle ilişkisi incelenmiştir. Verilerin toplanma yöntemi ve kullanılan araçlar bölüm 3.1 ve 3.2’de tartışılmıştır. Bu bölümde toplanan veriler ışığında araştırma değişkenlerinin tanımlanma yöntemleri tartışılmaktadır.

3.6.1. Bağımsız ve Karıştırıcı Değişkenler

Tablo 3.7 Bağımsız ve karıştırıcı değişkenlerin kısa tanımları ve analiz ölçümleri

Değişken Değişken tanımı Ölçüm

Cinsiyet Görüşülen kişinin cinsiyeti İkili

(kadın/erkek)

Yaş

Görüşülen kişinin görüşme tarihindeki yaşı [2014- doğum yılı]

Sürekli Kategorik ve

ordinal

Eğitim durumu

Görüşülen kişinin görüşme tarihi itibariyle bir eğitim kurumunda tamamlamıs olduğu toplam eğitim yılının

sınıflandırılması

Kategorik ve ordinal

Medeni durum Görüşülen kişinin görüşme tarihindeki medeni durumu Kategorik ve nominal

Sosyal güvence Görüsülen kişinin görüşme tarihindeki sosyal güvence durumu

İkili (var/ yok-yeşilkart)

Çalışma durumu Görüsülen kişinin görüşme tarihindeki çalışma durumu Kategorik ve nominal

Sosyoekonomik konum [SEK]

Görüşülen kişinin ya da hane reisinin mesleklerinin Türkiye İş Kurumu kategorilerine uygun olarak

sınıflandırılması

Kategorik ve nominal

Son 7 yılda riskli