Takım Oluşturma Süreci

İşletmelerde, etkin takımların oluşturulması yönetsel süreçlerinin daha verimli bir şekilde yürütülmesini sağlamaktadır. Ancak bazı konuların göz önüne alınarak takımların oluşturulması gerekmektedir. Takımlar gerçekleştirdikleri amaçlar, çalışma süreleri, yapıları ve üyelerinin nitelikleri yönünden birbirlerinden ayrılmaktadırlar. Takımlar kurulurken, hangi takımlarda birlikte çalışacakları, ne kadar, ne zaman ve nasıl işbirliği yapacakları çalışma planında gösterilmektedir (Başaran, 1998; 180).

Şekil 9: Takım Oluşturma Aşamaları

2.2.5.1 Kuruluş (Forming) Aşaması

Kuruluş aşamasında üyeler birbirlerini tanımaya ve anlamaya çalışmaktadırlar. Üyeler takım olarak yapacakları işin ve kendilerinden beklenenin ne olduğu sorularına cevap aramaktadırlar. (Eren, 1998; 464).

Üyeler bu dönemde birbirlerine ısınmaya ve birbirlerini karakter yönünden tanımaya çalışmaktadır. Bu aşama boyunca belirsizliğin çok yüksek olduğu görülmektedir. Ayrıca üyelerin temel kuralların ne olduğunu ve kendilerinden ne beklendiğini anlayıncaya kadar bağımlı davrandığı belirtilmiştir (Soylu, 2007).

Bu aşamada, takım liderinin, ulaşılacak hedeflere, yapılacak eylem ve işlemlere, girdi kaynaklarına ve gereken diğer konulara ilişkin tüm bilinenleri ortaya koyması ve her üyeyi bilgilendirmesi gerekmektedir (Başaran, 1998; 181).

2.2.5.2 Karışıklık veya Karmaşa (Storming) Aşaması

Bu aşamanın, çatışma ve uyuşmazlıkların yoğun biçimde yaşandığı bir aşama niteliğinde olduğu söylenebilmektedir. Bunun nedeni olarak, takımı oluşturan bireylerin, takımın misyonunu algılama konusunda anlaşmazlığa düşme olasılığının yüksek olması olarak gösterilebilmektedir. Yine bu aşamada takım üyeleri, ortak çıkar temeline göre ortaya çıkabilecek pozisyonlar, koalisyonlar veya alt gruplar konusunda uyuşmazlığa düşebilmektedirler. Oluşan alt gruplardan biri diğerleriyle takımın genel amaçları ve bunların

Dağılma:

Görevin tamamlanması

Lider: Takım çalışmasını sona erdirmek Başarma:

İşbirliği ve problem çözme

Lider: Görevin yerine getirilmesine yardımcı olmak Biçimlenme: Düzen ve bağlılığı geliştirmek

Lider: Takım rollerinin, normlarının ve değerlerinin belirlenmesine yardımcı olmak

Karışıklık veya Karmaşa: Çatışma, anlaşmazlık

Lider: Katılımcıları cesaretlendirmek Kuruluş :

Oryantasyon

nasıl gerçekleştirilebilecekleri konusu üzerinde anlaşmazlığa düşebilmektedir. Bütün bu hususlar dikkate alındığında, bu aşamada takımın henüz uyum içinde bulunmadığı ve birlik içinde olmaktan yoksun olduğu söylenebilmektedir. Takımlar, bu aşamanın ötesine geçmeyi başaramadıkça etkin biçimde oluşmalarını tamamlama ve yüksek performans ortaya koymaya hiçbir zaman muvaffak olamayacaklardır. (Şimsek, 2002; 394).

Bu aşama boyunca ekip üyeleri kendilerinden bekleneni bildikleri için kişiliklerini de ön plana çıkarırlar. Tüm üyelerin belli rol ve beklentileri vardır ve bu rollerin onlara verilmemesi durumunda hayal kırıklığına uğrayabilirler. Üyeler, tercih ettikleri roller için mücadeleye girebilirler, ilişkileri gergindir, düş kırıklığı ve panik hissedilebilir derecededir ve mevcut çatışmayı sonuna kadar götürmeden anlaşma yolunu seçmek istemezler (Kutanis 2002).

2.2.5.3 Biçimlenme (Norming) Aşaması

Şekillenme veya biçimlenme aşaması, ikinci aşamada ortaya çıkan tüm uyuşmazlıkların ve çatışmaların çözümlendiği ve takım uyumu ile birlikteliğinin sağlandığı bir aşamayı simgelemektedir. Bu aşamada, güç sahibi ile liderin kim olacağı ve bireylerin yüklenecekleri roller konusunda bir görüş ve fikir birliği sağlanmaktadır. Her şeyin sistematik bir hale gelmeye başlayan yapısal düzen içerisinde bireylerin birbirlerini kabullenip anlamaya çalıştıkları gözlenmeye başlanmaktadır (Koparan, 2005). Her üye, artık üyelik bilincine ulaşmış ve takım ruhunu geliştirmiş olmaktadır. Bu aşama bir işi başarmak için bir araya gelen insanların takım olma aşamasıdır (Başaran, 1998; 181).

2.2.5.4 Başarma (Performing) Aşaması

Başarma aşaması boyunca en çok üzerinde durulan konu, sorunların çözümü ve takımdan beklenen görevlerin yerine getirilmesidir. Elemanlar takımın amaçlarına ulaşması için ellerinden gelen her şeyi yapmaya çalışmalıdırlar. Bu aşamada üyelerin enerjisi ve yaratıcılığı yüksek seviyededir. Sonuca ulaşabilmek için üyeler birbirleriyle işbirliği içinde çalışmalı, bilgi alışverişinde bulunmalı ve olabilecek anlaşmazlıklar göz ardı edilerek çözüm önerileri getirilmelidir. (Eren, 1998; 465).

Ekipte güçlü bir dayanışmayla, birlikte herkesin fikirlerini serbest ve dürüst bir şekilde ortaya koyabildiği bir ortam oluşmuştur. Üyeler artan bir işbirliği ve verim içinde çalışırlar. Kişiler neyi nasıl yapacakları, rollerinin neler olduğu ve uyulması gerekli kuralları bildikleri için performanslarını arttırarak faaliyetlerini sürdürürler (Kutanis 2002).

2.2.5.5 Takımın Dağılma (Adjourning) Aşaması

Bu aşama boyunca çalışmalar hızını kaybederken, artık en önemli şey görevi yerine getirmek değil, başlanmış görevlerin bitirilmesi olacaktır. Üyeler duygusal olarak yüksek morallidir, aralarında güçlü bir bağ oluşmuştur ve ekibin dağılacak olmasından kaygı duymaktadır. Üyeler hedefe ulaştıkları için sevinirken, ilişkileri sona ereceği için üzülmektedir (Soylu, 2007).

Uzun zaman birlikte çalıştıkları takımın ortadan kalktığını gören üyelerin yüksek düzeyde bir duygusallık, güçlü bir dayanışma, depresyon ve hatta büyük bir üzüntü ve pişmanlık duygusu içine girmeleri ihtimal dâhilindedir. Bazen üyeler, mutluluk ve mutsuzluk duygularını bir arada yaşayabilmektedirler. Bu karmaşık ruh hallerine şu durum örnek verilebilir. Takım üyeleri, ortak bir misyonu başarmış olmaktan mutlu, ancak arkadaşlık ve birlikteliklerini kaybetmiş olmaktan da elem ve hüzün duyabilmektedirler. Bu aşamada lidere düşen görev, takımın dağılmasının bireylerde yarattığı üzüntüyü hafifletici ve işi başarmaktan duydukları mutluluğu pekiştirici bir takım törenler düzenlemek suretiyle görevi başarıyla tamamlamış olanlara ödül ve plaket vererek bir misyonun tamamlanmış olmasını kutlama havası içinde bitirmek olmalıdır (Şimsek, 2002; 396).