Türkiye’de Yürütülen Başlıca Büyük Veri ve Veri Madenciliği Projeleri 124

gündeme gelmesinin ardından artış göstermekle birlikte, kamu kurumlarının sahip olduğu veriden faydalanmasını sağlayacak büyük veri ve veri madenciliği projelerinde istenen ivme yakalanamamıştır. Teknolojik yenilikleri örgütün ihtiyaçları doğrultusunda

kullanmakta daha esnek ve başarılı olan özel sektör kuruluşları büyük veri teknolojileri ve veri madenciliğine dönük çalışmaları daha yoğun biçimde yürütmektedir.

Türkiye’de telekomünikasyon, bankacılık ve pazarlama sektörleri başta olmak üzere müşteri davranışlarının önemli olduğu alanlarda hizmet veren şirketler müşterileriyle ilgili topladıkları büyük hacimli veriyi kullanarak müşteri davranışlarını tahmin etme, hizmet kalitesini artırma, müşteri memnuniyetini ve bağlılığını artırma, karar alma mekanizmalarına yardımcı olacak öngörüler üretme, detaylı müşteri segmentasyonu yapma, yeni sunulacak ürünleri müşteri beklentilerine göre belirleme ve ürün fiyatlandırmasını optimize etme gibi alanlarda “büyük veri” ve “veri madenciliği” çalışmaları yapmaktadır (Kalkınma Bakanlığı, 2015: 132).

Merkezi idare özelinde kamu kurumlarına bakıldığında ise vergi, sosyal güvenlik, sağlık ve emniyet gibi alanlarda ilgili bakanlıklar ve kamu kuruluşları tarafından yürütülen “büyük veri” ve veri madenciliği uygulamaları ile veri analiz edilerek verimliliği artırmak, kayıp kaçak oranlarını düşürmek, hizmet kalitesini artırmak ve karar vermede üst yönetime yardımcı olmak üzere projeler gerçekleştirilmektedir (Kalkınma Bakanlığı, 2015: 56). Bununla birlikte, Türkiye’de kamu kurumları tarafından yürütülen büyük veri ve veri madenciliği projelerinin bir envanteri bulunmamaktadır. Türkiye Bilişim Derneği (TBD) Tablo 8’de görüleceği üzere yakın dönemde Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlığı ile Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yürütülen büyük veri projelerini içeren bir rapor yayımlamıştır.

Tablo 8

Türkiye’de Bazı Kamu Kurumları Tarafından Yürütülen Büyük Veri Projeleri Kurum Proje ve

Faaliyet Adı

Proje ve Faaliyet Açıklaması

Sosyal

e-Bildirge Sistemi

Tüm sigorta prim tahsillerinin ve işyeri tescil kayıtlarının takibinin gerçekleştirildiği sosyal

güvenlik projesi

Kurum Proje ve Faaliyet Adı

Proje ve Faaliyet Açıklaması ALO 170

Projesi

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Türkiye İş Kurumu Genel

Müdürlüğü tarafından sunulan tüm hizmetlerle ilgili olarak bilgilendirme yapan ve çözüm üreten

bir iletişim merkezi Veri Ambarı

Projesi

Sağlık, Sigortalama, Tahsis (Emeklilik) rapor grupları ile ortalama 500 standart rapordan on binlerce farklı tertipte (kombinasyonda) sorgu yapılarak rapor üretilebilen bir veri ambarı

Milli Eğitim Bakanlığı

MEBBİS Öğretmenler, okul yöneticileri gibi Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı personelden oluşan kullanıcı gruplarının giriş yapabildiği modüllerden oluşan bir

yazılım

e-Okul Bir öğrencinin okula kaydından başlayıp, mezuniyetine kadar olan tüm sürece ilişkin veriyi

içeren bir sistem ALO 147

Projesi

Bakanlığın görev ve sorumluluklarıyla ilgili her türlü talep, şikâyet, görüş ve öneri, ihbar, bilgi edinme soruları ile bakanlığın vermiş olduğu tüm

hizmetler hakkında bilgiyi etkin ve hızlı bir biçimde sunabilmek ve sorunların çözüme kavuşturulabilmesi amacıyla kurulan iletişim

merkezi e-Nabız

Projesi

Muayene, tetkik ve tedavi bilgileri başta olmak üzere tüm sağlık verilerinin yönetebildiği, tıbbi özgeçmişe tek bir yerden ulaşabilen bir kişisel

sağlık kaydı sistemi

Sağlık Bakanlığı

UBYS Projesi (Sağlık.NET)

Her bireyin kendi bilgilerine erişebildiği, bireyin doğumundan önce başlayıp tüm yaşamı boyunca sağlığıyla ilgili verilerden oluşan işlevsel bir veri tabanının, yüksek bant genişlikli ve tüm ülkeyi kapsayan bir iletişim omurgasında paylaşılması ve tele-tıp uygulamalarına varan teknolojilerin mesleki

pratikte kullanılmasını temel alan elektronik kayıt sistemi

MHRS Projesi

Vatandaşların Merkezi Hekim Randevu Sistemi'ni arayarak canlı operatörlerden veya web üzerinden

kendilerine istedikleri hastane ve hekimden randevu alabilecekleri bir uygulama Aşı Takip

Sistemi

Tüm ülke genelindeki aşıların stok kontrolünden, taşımasının yapıldığı ve barındırıldığı her noktadaki ısı maruziyetine, uygulanan kişi ve yerine kadar her

türlü veri ve bilginin tutulduğu sistem Kaynak: Türkiye Bilişim Derneği, 2016: 19-23 kaynağından tablolaştırılmıştır.

3.4. Yerel Yönetimlerde Büyük Veri ve Veri Madenciliğine İlişkin Politika ve Uygulamalar

Türkiye’de yerel yönetimler, sorumluluk sahasındaki kentsel problemlere çözüm üretme noktasında yetersiz kalmaya başlamıştır. Modern devlet yapılanmasının sonucu olarak yerel yönetimler birçok kamusal hizmeti yerine getirmek durumundadır. Ancak yerel yönetimler sahip oldukları yönetim araçları ile gerekli kamusal hizmeti hızlı, etkin ve verimli bir şekilde yerine getirememektedir (Durna ve Özel, 2008: 3). Sanayileşmenin etkisiyle göçün kırsal alandan kente plansız gerçekleşmesiyle nüfus belli bölgelerde toplanmıştır. Nüfus artışı kent yönetimlerinin yerel sorunları çözebilme kapasitesini zorlamaktadır. Karar vericiler yerel sorunları çözmek, kamusal görevlerini etkin ve verimli bir şekilde gerçekleştirmek için büyük verinin depolanması, işlenmesi ve analizi için yeni bilişim teknolojilerine ihtiyaç duymaktadır.

Yerel yönetimler, kamu hizmetlerinin vatandaşlara ve diğer paydaşlara sunumunda gelişen bilişim teknolojilerinden yoğun şekilde yararlanmaktadır. Kaynaklarını etkin, verimli, hesap verebilir ve şeffaf bir biçimde kullanmak durumunda olan belediyeler e-belediyecilik uygulamaları sayesinde kâğıt ve matbaa masraflarından, personel giderlerine ve zaman tasarrufuna kadar kullanıcılara işlem kolaylıkları sağlamıştır. Bununla birlikte, son yıllarda mobil cihazlar, sosyal medya, akıllı kentler, akıllı kentler, giyilebilir teknolojiler ve nesnelerin interneti gibi bilişim teknolojilerinde yaşanan farklı teknoloji ve çözümler yerel yönetimleri e-belediye hizmetlerinin ötesine geçmeye zorlamaktadır.

E-belediyecilik, belediye kayıtları ve işlemler neticesinde yerel yönetimlerin elinde kentsel hizmetler ve hemşehrilerle ilgili büyük hacimli veri oluşmaktadır. Büyük verinin değerinin farkına varan yerel yönetim kuruluşları büyük veri analiz ve veri madenciliği uygulamalarını sunduğu hizmetlere entegre etmektedir. Hali hazırda operasyonel işlemlerin yürütülmesi ve raporların elde edilmesi imkânına sahip olan yerel yönetimler,

3.4.1. Yerel Yönetimlerde Büyük Veri ve Veri Madenciliğine Duyulan İhtiyaç