Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) 2

Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu (TMUDESK) tarafından hazırlanmıştır. TMUDESK Türkiye’de muhasebe ve denetim faaliyetleri ile ilgili kuruluşlardan oluşmaktadır ve 1994 yılında faaliyete geçmiştir. Kurulun oluşum biçimi ve çalışma yöntemleri Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesinin oluşum biçimi ve çalışma yöntemine uygundur. TMUDESK’ in kuruluş amacı denetlenmiş mali tabloların sunumunda ihtiyaca uygun, gerçek, güvenilir, anlaşılabilir ve karşılaştırılabilir nitelikte olmaları için ulusal muhasebe ilkelerinin gelişmesi ve benimsenmesini sağlamak ve kamu yararı için ulusal muhasebe standartları ile muhasebe meslek mensuplarının, denetim faaliyetlerini disiplinli yürütebilmeleri için ulusal denetim standartlarını saptamak ve yayınlamaktır (İSMMMO,1996, s.5).

TMUDESK’ in hazırladığı TMS, TÜRMOB tarafından 1997 yılında yayımlanmıştır. TMS’ deki 2 numaralı standart “Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Finansal Raporlama” esaslarını içermektedir.

TMS 2 beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm (madde 1) standardın amacını ve gerekliliğini belirtmektedir. Standardın hazırlanmasının amacı UMS 29 ve yüksek enflasyon dönemlerinde mali tabloların düzeltilmesine ilişkin diğer düzenlemelerde belirtildiği gibi yüksek enflasyon ortamında ulusal para birimine göre sunulan tabloların gerçeği yansıtmadığı ve paranın satın alma gücüne göre düzeltilmeleri gerektiği olarak belirtilmektedir. Ayrıca düzeltme işlemlerinin muhasebe kayıtları dışındaki raporlamalar aracılığı ile yapılacağı belirtilmiştir.

Standardın ikinci bölümünde (Madde 2) genel fiyat düzeyi muhasebesi, cari maliyet muhasebesi, net cari yenileme maliyeti muhasebesi, net nakit değer, net bugünkü değer, genel fiyat endeksi, dönem başı ve dönem sonu endeksleri ile parasal ve parasal olmayan kalemler kavramları tanımlanmıştır.

Üçüncü bölümde standardın içeriği açıklanmıştır. Madde 3’de UMS 29’da belirtilen yüksek enflasyon koşullarının var olduğuna dair göstergeler bu

standardın 3. maddesinde aynı şekilde belirtilmiştir. 4. maddede finansal tabloların ve dipnotların paranın satın alma gücüne göre düzeltilmesi, 5. maddede parasal kalemleri elde bulundurma kazancı ya da kaybının gelir tablosuna dahil edilmesi ve ayrıca tablo olarak raporlanması gerektiği belirtilmiştir.

Dördüncü bölümde mali tabloların düzeltilmesine ve parasal kayıp ya da kazancın hesaplanmasına ilişkin esaslar, fiyat endeksi seçimi ve kullanımı ile ilgili açıklamalar yer almaktadır. Bilançonun düzeltilmesi ile ilgili olarak 6. maddede parasal olmayan kalemlerin yenileme maliyeti ya da net nakit değerleri ile gösterilmiş olmaları durumunda düzeltilmelerine gerek kalmadığı belirtilmiştir. 7. maddede bilançolarda yabancı paralı ya da dövize endeksli varlık ve kaynaklar ile borsa değerine göre değerlenmiş hisse senetlerinin cari değerlerle ifade edilmiş olmaları sebebiyle düzeltilmeyecekleri açıklaması yer almaktadır. 8. maddede maddi duran varlıkların yeniden değerleme tutarları dikkate alınmadan elde edilme tarihleri ve elde edilme maliyetleri esas alınarak düzeltilmeleri gerektiği belirtilmiştir. Yeniden değerlemeye tabi olmayan maddi duran varlık kalemlerinin ise elde edildikleri tarihten bilançonun düzenlendiği tarihe kadar genel fiyat endeksindeki değişmeler dikkate alınarak düzeltilmeleri gerektiği belirtilmiştir. 11. maddede parasal olmayan kalemlerin düzeltilmiş cari değerleri net nakit değeri, yenileme değeri ya da net bugünkü değer gibi geri kazanılabilir değerlerinden büyük ise geri kazanılabilir değerleri ile gösterilmeleri gerektiği belirtilmiştir. 16.maddede esas olarak gelir ve gider kalemlerinin kaydedildikleri tarih dikkate alınarak düzeltilmeleri gerektiği, amortisman ve tükenme paylarının düzeltilmiş maliyetler üzerinden ayrılması gerektiği belirtilmiştir. 17. maddede ise uygulamayı kolaylaştırmak amacıyla dönem içerisinde ortaya çıkan gelir ve giderlerin döneme dengeli dağıldığı varsayımının desteklendiği durumlarda bu varsayıma dayanarak dönem sonu endeksinin dönem ortalama endeksine bölünmesiyle elde edilecek düzeltme katsayısının düzeltme işleminde kullanılabileceği belirtilmiştir. 18. maddede satış kârı ve zararının dönem sonu paranın değerine göre düzeltilmiş satış fiyatı ile

değerlemede tarihi maliyet yerine cari yenileme değerinin kullanıldığı durumlarda gelir tablolarının genel fiyat endeksleri kullanılarak bilançonun düzenlendiği tarihteki paranın satın alma gücüne göre düzeltilecekleri belirtilmiştir. 20. ve 21. maddelerde parasal kazanç ve kayıplarının nakit akım yöntemi esas alınarak hesaplanması esasları açıklanmış ve parasal kazancın “diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar” , parasal kayıpların ise “finansman giderleri” içerisinde yer alacağı belirtilmiştir. 22. maddede düzeltilmiş bilanço ve gelir tablolarındaki veriler kullanılarak düzeltilmiş nakit akış tablosunun elde edileceği açıklanmıştır. 23. maddede önceki dönem mali tablolarının ve eklerinin de son yıl fiyatlarına göre düzeltilmesi gerektiği ve bu şekilde yıllar arasında anlamlı karşılaştırma yapılabileceği belirtilmiştir. 24. maddede ana şirketlere ait konsolide mali tabloların hazırlanmasından önce bağlı şirketlerin mali tablolarının fiyatlar genel seviyesine göre düzeltilmesi gerektiği belirtilmiştir. 27. maddede yüksek enflasyon koşullarının sona ermesi durumunda bu standartlara göre tablo hazırlama zorunluluğunun olmayacağı, son dönem düzeltilmiş tutarlarının yeni döneme ait başlangıç değerlerini oluşturacağı belirtilmiştir. 28. maddede raporlanacak bilgiler verilmiştir. Bu bilgiler enflasyon muhasebesi uygulamasına ilişkin açıklama, mali tabloların tarihi maliyet yaklaşımına mı cari maliyet esasına mı dayandırıldığı, kullanılan fiyat endeksi hakkında bilgiler olarak belirtilmiştir.

Standardın son bölümü olan beşinci bölümde ise TMS’nin yayımlandığı tarihi izleyen muhasebe dönemi başında yürürlüğe gireceği belirtilmiştir. Standardın 1 numaralı ekinde parasal ve parasal olmayan bilanço kalemlerinin listesi alt kalem detayları ile verilmiştir. Standardın ikinci ekinde de parasal kalemlerin neden olduğu satın alma gücü kazanç veya kaybının hesaplanmasına ilişkin açıklayıcı tablo yer almaktadır.

TMS 2 günümüze kadar Resmi Gazete’de yayımlanmamış ve dolayısıyla yürürlüğe girmemiştir. Ancak TMS 2 sonraki yıllarda tekrar gündeme gelmiş ve 25.11.2002 tarihinde Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK)

tarafından 60 gün geçici süre için internet ortamında taslak olarak yayınlanmıştır.