Türkiye Linyit Kömürleri İçin Uygun Briketleme Koşullarının Belirlenmesi, Briketleme ve

Proje Yürütücüsü : TKİ, TÜBİTAK MAM Kimya Enstitüsü Proje Başlangıç Tarihi : 19.03. 2015

Proje sonucunda Türkiye Linyit kömürü rezervleri ve/veya lavvar atıklarından(şlam) kazanılan kömürler kullanılarak elde edilecek optimum boyut ve uygun şekillerde istenilen özelliklerde (yani TS 12055 kalitesini sağlayan) briketlerin evlerde soba ve kalorifer yakıtı olarak kullanılabilmesi mümkün olabilecektir. Ayrıca briket veya belirli boyutlardaki kömürlerin ambalajlanmasında kullanılacak malzemenin geliştirilmesi konusunda da kapsamlı çalışmalar gerçekleştirilecektir. Laboratuvar çaplı test ve analizler tamamlanarak pilot ölçekli çalışmalara geçilmiştir

.

C.13. Solvent Ekstraksiyonu İle Bitümlü Şeyllerden Sıvı Yakıt Üretim Projesi

Proje Yürütücüsü : TKİ, TÜBİTAK MAM Kimya Enstitüsü Proje Başlangıç Tarihi : 23.01.2015

Bu projede Otaklav kullanılarak Türkiye ‟deki bitümlü şeyl sahalarından alınan örnekler üzerinde yapılacak çalışmalar ile en uygun solvent türü, ekstraksiyon sıcaklığı, süre ve basınç, solvent bitümlü şeyl oranı, tane boyutu, ilave katkı maddesi türü gibi faktörlerin etkilerinin belirlenmesi hedeflenmiştir.

Ekstraksiyon çalışmaları sonucunda olumlu olduğu tespit edilen birkaç bitümlü şeyl sahasından alınan numunelerde pilot ölçekli basınçlı reaktör çalışmaları yapılarak kesikli pilot ölçek denemesinin yapılması da hedeflenmektedir. Ayrıca bitümlü şeyllerin içinde bulunan inorganik yapıda bulunan değerli elementlerin kazanılabilirliği konusunda da çeşitli çalışmalar yapılacaktır.

HÜMİK ASİT

Bilinçsiz kimyasal gübre kullanımıyla topraklarımızdaki humus miktarı hızla tükenmiş ve topraklarımız verimsiz hale gelmiştir.

Türkiye Kömür İşletmeleri; sahip olduğu leonardit rezervlerini kullanarak hümik ve fülvik asit içeriği yüksek TKİ Hümas adı altında bir toprak düzenleyicisi üretmiş bulunmaktadır.

• TKİ Hümas tarla bitkileri, sebzeler, sera bitkileri, süs bitkileri, çim, fide, bağ ve meyve ağaçları olmak üzere bütün bitki türlerinde kullanılabilen bir üründür. Kullanımı basit, etkileri ise son derece olumludur.

amino asitleri parçalayarak tohumun çimlenmesini ve kök gelişimini artırır.

•Toprakta bulunan besin elementleri ile kompleks bileşikler oluşturarak köklere taşınmasını ve bitkilerce alımını artırır.

21

• Topraktaki mikroorganizma faaliyetini arttırır.

Hümikasit pilot tesisimiz TKİ Genel Müdürlüğümüze bağlı Ilgın Kontrol Müdürlüğünde bulunmaktadır.

Hümik asitin; Seramik, boya sanayi, çevre-su teknolojileri, tutkal, endüstriyel proses besleme suyu şartlandırıcıları gibi sektörlerde kullanımı için çalışmalarımız ve AR-GE faaliyetlerimiz devam etmektedir. Hümik asit organik tarımda da önem kazanacaktır.

C.14. Leonarditten Yüksek Fülvik Asit İçerikli Sıvı Hümat Üretimi ve Tarım Alanlarına Uygulamaları

Proje Yürütücüsü : TKİ, O.P Tarım Ltd. Şti.

Proje Başlangıç Tarihi : 31.03.2014

Bu proje çalışması ile TKİ sahalarındaki leonarditten fiziksel yöntemle sıvı hümat üretimi, hümik ve fülvik asitlerin üretilmesi ve oranlarının tespit edilmesi, ayrıca üretilen asit oranlarının toprak ve bitki için sağlıklı hale getirilmesi, topraktaki mevcut organik madde miktarının yükseltilmesi ve elde edilen yeni ürünün tarımda denemelerinin yapılarak yaygınlaştırılması ve süreklilik kazandırılması için planlanmıştır.

Laboratuvar ölçekli çalışmalar ve saha çalışmaları tamamlanmıştır.

C.15. Organik Toprak Düzenleyiciler İçin Sera ve Tarla Denemeleri

Proje Yürütücüsü : TKİ, Selçuk Üniversitesi Proje Başlangıç Tarihi : 30.07.2015

TKİ‟nin üretmekte olduğu TKİ-Hümas uygulamasında, TKİ Hümasın etkileri ve doz miktarlarının araştırılarak kullanıcılar için doğru ve gerekli bilgilerin sağlanması; deneme sonuç raporlarına göre ürün çeşitliliği ve kalitesinin artırılması gibi amaçlarla sera ve tarla denemelerinin yapılması veya yaptırılması amaçlanmaktadır. Sözleşme kapsamında, sera ve tarlalarda denemeler kurulmakta, meyve ağaçlarında uygulama dozları denenmektedir. TKİ-Hümas ürünümüz için tarla ve sera denemeleri devam etmektedir.

C.16. Hümik Asit Esaslı Maddelerin Sanayi Ölçeğinde (Çimento, Sondaj, Seramik, Su arıtımı vb.) Denenmesi

TÜBİTAK MAM ve Kurumumuz arasında “ÇeĢitli Alanlarda (Boya, Seramik, Kauçuk ve Atıksu ve/veya Ġçme Suyu Arıtımı) Kullanılmak Üzere Pilot Ölçekte Hümik Asit Esaslı Maddeleri 4 Üretme” ve “Pilot Ölçekte Kömürden Organomineral Gübre Üretimi” adı altında 01.07.2011 tarihinde imzalanan proje kapsamında boya ve kauçuk sanayinde uygulamalara yönelik olumlu sonuçlar elde edilmezken seramik, sondaj ve çimento sanayinde olumlu sonuçlar alınmıştır. Öte yandan hümatların, değerli metallerin geri kazanımı ile atık su arıtımında da kullanılabilir olduğu ortaya konmuştur.

Bu kapsamda TÜBİTAK MAM Kimya Enstitüsü ile yürütülmüş olan projelerden alınan olumlu sonuçların ticarileştirilebilmesi amacıyla çalışmalar devam etmektedir.

22

C.17. Süt İneklerinin Kuru Dönem Boyunca Hümik Asit İlavesi Yapılmasının Ana ve Buzağı Bağışıklığı Üzerine Etkileri

Proje Yürütücüsü : TKİ, Afyon Kocatepe Üniversitesi Veteriner Fakültesi Proje Başlangıç Tarihi : 11.08.2014

Hümik asitin süt ineklerinde yeme ilave olarak kullanımının, doğumun gerçekleştiği gün hem inek hem de yavruda bağışıklık sistemi üzerine etkisini incelemektir. Çalışmalar tamamlanmış olup, nihai raporun Kurumumuza gönderilmesi beklenmektedir.

0

5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

HARCAMA KAZANIM

AR-GE ÇALIŞMALARINA YAPILAN CARİ HARCAMALAR

Bin TL

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 (P) 2017 (P) 2018 (P)

HARCAMA 2.453 7.206 9.771 5.662 13.257 10.900 15.870 14.072 30.850 32.390

KAZANIM - 2.350 5.380 7.820 10.270 19.400 10.000 11.000 13.000 15.000

(Bin TL)

23

Bakanlığının 13.02.2015 tarih ve 508 sayılı Makam Oluru ile onaylanarak uygulamaya geçilmiştir.

2015 yılı 12 aylık nakdi yatırım harcamaları toplamı 63.629.835 TL olarak gerçekleşmiştir.

Ç.2. Rezerv, Kömür Arama ve Üretim Faaliyetleri

Ç.2.1. Rezerv Durumu

24

Piyasası Arz Güvenliği Strateji Belgesi” ile 2023 yılına kadar tüm yerli kömür potansiyelimizin ekonomiye kazandırılması hedefleri ve KYOTO Protokolü‟ne göre 2014 yılından itibaren CO2 Emisyon Pazarı uygulamalarının da başlayacağı göz önünde bulundurularak rezervlerimizin tamamının arama çalışmalarının tamamlanması ve projelendirilmesi gerekliliği nedeniyle; TÜBİTAK, Üniversiteler ve ilgili kurumlarımızla söz konusu çalışmalar ortaklaşa yürütülmektedir

.

Bugüne kadar yapılan çalışmalar neticesinde; Ülke genelinde ve bütün işletmelerimizde, yeni rezervlerin tespiti ve mevcut rezervlerin yayılım sınırlarının kesinleştirilmesine yönelik özetle aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir;

Kontrol Müdürlükleri İşletme Müdürlüğü Müessese Müdürlükleri

25



244 adet arama ruhsatı alınmış ve 202 adedi olumsuz olduğu için iade edilmiştir.



300.681 metre arama ve rezerv geliştirme sondajı yapılmıştır.



Ruhsatlı sahalarımızda 1,62 milyar tonluk rezerv artışı sağlanmıştır.



2004 yılına kadar 8,3 milyar olarak bilinen ülkemiz linyit kömürü rezervi artarak 15,5 milyar tona yükselmiştir.

Ç.2.3. Dekapaj Faaliyetleri

Ç.2.3.1. Genel Dekapaj Faaliyetleri

Dekapaj; açık işletme olarak çalışılan sahalarda iş hacminin en yoğun olduğu ve maliyetlerin de en önemli kısmını oluşturan faaliyetlerden olup, yarısından fazlası ihale ile yaptırılmaktadır. 2015 yılında yapılan dekapajın % 53‟ü ihale yolu ile yaptırılmıştır.

DEKAPAJ MİKTARI (

m3

) DEKAPAJ MALİYETİ(

TL/m3)

ELİ

Emanet

İhale Toplam Emanet İhale Ortalama Shovel Dragline Toplam

SOMA 15.270.500 15.270.500 10.815.465 26.085.965 9,64 3,7 7,18

ÇAN 5.214.429 5.214.429 7.919.042 13.133.471 6,28 3,25 4,45

MÜESSESE

TOPLAMI 20.484.929 20.484.929 18.734.507 39.219.436 8,79 3,51 6,26

GLİ

TAVŞANLI 9.328.550 2.840.270 12.168.820 17.704.384 29.873.204 5,98 3,17 4,31 MÜESSESE

TOPLAMI 9.328.550 2.840.270 12.168.820 17.704.384 29.873.204 5,98 3,17 4,31

TKİ

^GENEL _TOPLAM 29.813.479 2.840.270 32.653.749 36.438.891 69.092.640 7,74 3,34 5,42

26

30,2 33,8 40,6 36,9 32,6 32,5 37,2 39,1 41,8 47,3

69,8 66,2 59,4 63,1 67,4 67,5 62,8 60,9 58,2 52,7

0 20 40 60 80 100

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

TKİ DEKAPAJI ORANLARI (%)

Emanet İhale

27

Ç.2.4. Üretim Faaliyetleri Ç.2.4. 1. Genel Kömür Üretimi

Kurumumuzca her yıl 30-35 milyon ton tüvenan kömür üretilmekte iken; Özelleştirmeler nedeniyle 2015 yılında yaklaşık 19 milyon ton üretim gerçekleştirilmiştir. Üretilen tüvenan kömürlerin tamamı eleme-ayıklama/lavvar tesislerinden geçirildikten sonra, kalitesi iyileştirilmiş satılabilir nitelikte kömürler olarak tüketime sunulmaktadır.

4 7 8,1 8,3 10,7 11,2 11,1 13 9,8 8,4

30,9 31,9 37,9 34,5 29,3 32,5 31,7 17,6 11,8 10,2

34,9 38,9 46,0 42,8 40,0 43,7 42,8 30,6 21,6 18,6

0

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Yeraltı Açık İşletme Toplam

Yeraltı İşletmesi 7.759.319 4.699.461

ÇAN Açık İşletme 1.229.788 1.205.684

MÜESESE TOPLAMI 13.449.787 9.973.400

GARP LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ

28 Ç.2.4.2. Yeraltı İşletmeciliği ile Yapılan Kömür Üretimi

Kurumumuzca; yeraltı işletmeciliğiyle yapılan üretimi artırmaya yönelik, rödovans karşılığı ve hizmet alımı şeklinde yüklenici firmalara yaptırılan tüvenan kömür üretim miktarlarında önemli artışlar olmuştur.

Nitekim 2004 yılında 1 milyon ton civarında olan yeraltı tüvenan kömür üretimi, yıllar bazında artmak suretiyle % 80‟i rödovans karşılığı, % 16.2„ü hizmet alımı ve % 3.8 „i de kendi imkanlarımız ile olmak üzere 2015 yılında toplam 8,5 milyon ton seviyelerine yükselmiştir

.

Birim(Ton)

0,7 0,6 0,4 0,2 0,3 0,3 0,4 0,3 0,4 0,30,4 1,0 1,2 1,5 3,6 3,6 4,5 4,5 2,1 1,4

2,8 5,3 6,5 6,5 6,7 7,4 6,2 8,2 7,3 6,7

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Kurum İmkanlarıyla Hizmet Alımı (İhale) Rödovans Karşılığı Toplam

TKİ SATIŞLARININ SEKTÖREL DAĞILIMI (Milyon Ton)

29

Yeraltı işletmesi olarak çalışılmaya uygun sahalarda üretimi artırmaya dönük rezerv belirleme ve projelendirme çalışmaları, yurtiçinden ve yurtdışından üniversiteler ve çeşitli firmalarla işbirliği yapılarak gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda; önemli miktarlarda kömür rezervinin yeraltı işletmeciliğiyle üretilerek değerlendirilmesi hedeflenmektedir.

Tunçbilek Ömerler B ve Derin sahalarında yeraltı işletme yöntemi ile üretilebilecek 55 milyon ton kömür rezervi belirlenmiş olup, sahalar ayrı ayrı projelendirilmiştir. Ömerler B sahası için, mevcut termik santral ve piyasanın ihtiyacını karşılamak üzere 1,5 milyon ton/yıl üretim kapasiteli yeraltı işletme projesi hazırlanarak saha 24,8 milyon ton rezerv ile ihale edilmiştir.

İHALESİ PLANLANAN

REZERV MİKTARI

İHALE EDİLEN REZERV MİKTARI

EGE LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ

^{424 60}

Soma-Eynez Derin Sahalar

³⁷

Soma-Evciler (Termik santral kurma şartlı )

²³

GARP LİNYİTLERİ İŞLETMESİ MÜESSESESİ

^{55 159}

Ömerler B (Mevcut santral için, ihale edildi)

²⁵

Derin Sahalar (Termik santral kurma şartlı)

¹²⁸

İğdekuzu (İhale ile verilmiştir)

⁶

Birim( Milyon Ton)

30

Ç.2.5. Kömür Satış Faaliyetleri

Ç.2.5.1. Satışların Sektörel Dağılımı

Kurumumuzca yılda ortalama 20-25 milyon ton tüvenan kömür üretilmektedir. Üretilen tüvenan kömürlerin tamamı eleme-ayıklama / lavvar tesislerinden geçirildikten sonra, kalitesi iyileştirilmiş satılabilir nitelikte kömürler olarak tüketime sunulmaktadır.

Birim( Ton)

23,4 25,1 29,4 26,6 23,4 27,7 25,9 14,4 11,3 9,2

6,5 6,5 7 6,5 6,4 7,6 7,7 6,7 5,9 5,3

29,9 31,6 36,4 33,1 29,8 35,3 33,6 21,1 17,2 14,5

0

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Termik Santraller Isınma+Sanayi Toplam

TKİ SATIŞLARININ SEKTÖREL DAĞILIMI (Milyon Ton)

2015 YILI TERMİK

Garp Linyitleri Müessesesi

^{1.505.992 50 1.488.611 50 2.994.603}

G.Müdürlük (Sosyal Yardım)

^{- - 1.128.612 - 1.128.612}

Kompanse (-)

^{- - - - -}

TKİ Toplam

^{9.224.287 64 5.280.545 36} 14.504.832

31 Ç.2.5.2. Termik Santral Kömür Satışları

Termik santrallere verilen kömür miktarları, santrallerin taleplerine göre yıllık programlanarak tamamı karşılanmaktadır.

Santralin Adı Bulunduğu İl Kurulu Gücü (MW)

2015 Yılında Verilen Kömür Miktarı

(TON)

Soma B MANİSA

^{990 6.455.348}

Tunçbilek KÜTAHYA

^{365 1.505.992}

18 Mart Çan ÇANAKKALE

^{320 1.262.947}

TKĠ TOPLAM 1675 9.224.287

32

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Sanayi Isınma Toplam

TKİ'NİN ISINMA VE SANAYİ YE OLAN SATIŞ MİKTARLARI (MilyonTon)

33 Ç.2.5.4. Satış ve Ciro İlişkisi

SATIŞ VE CİRO DAĞILIMI

TERMİK ISINMA VE SYDV

SANAYİ GENEL TOPLAM ISINMA SYDV TOPLAM

SATIŞ

(MİLYON TON) 9,2 0,9 2,0 2,9 2,4 14,5

CİRO

(MİLYON TL) 720,9 290,2 664,9 955,1 442,5 2.118,5

%63,4

%20,0

%16,6

SATIŞ

Termik

Isınma ve SYDV Sanayi

%34

%45

%21

CİRO

Termik

Isınma ve SYDV Sanayi

34 Ç.2.5.5. Dekapaj, Üretim ve Satış Faaliyetleri

2013 2014

2015 PRG REVİZE

PRG FİİLİ GERÇEKLEŞME (%)

DEKAPAJ

(milyon m3) 115,0 84,0 128,0 128,0 69,1 54,0

ÜRETİM (SATILABİLİR)

(milyon ton) 22,0 14,9 16,5 16,5 12,9 78,2

SATIŞ (milyon ton) TERMİK 14,4 11,3 9,4 9,4 9,2 97,9 ISINMA VE

SANAYİ 4,6 3,9 4,8 4,8 3,3 68,8

SYDV 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 100,0 TOPLAM 21,0 17,2 16,2 16,2 14,5 266,7 CİRO (milyar TL) 2,5 2,3 2,4 2,4 2,1 87,5 BRÜT KAR (milyon TL) 178 -8,8 127,2 127,2 81,3 63,9

35 Ç.2.5.6. Dekapaj- Üretim ve Satış İlişkisi

0 50 100 150 200 250 300

0 20 40 60 80 100

2001 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015

SATIŞ (MİLYON TON) ÜRETİM (MİLYON TON) DEKAPAJ (MİLYON M3) (Milyon Metreküp) (Milyon Ton)

36

Ç.2.6. Çevre Düzenleme ve Ağaçlandırma Çalışmaları

Kurumumuz; üretim faaliyeti tamamlanmış kömür sahalarının yeniden düzenlenip çevreye kazandırılması çalışmalarını, kuruluşundan itibaren sürdürmekte olup, 2015 yılı sonuna kadar, yaklaşık 4.925 hektarlık alana, değişik türde yaklaşık 7.546.320 adet ağaç dikimi gerçekleştirilmiştir.

Bu çalışmaların; 2007 yılında yürürlüğe giren “Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği‟nin çok öncesinden başlaması ve madencilik faaliyeti öncesinde ormanlık veya ağaçlı bölge olmayan Kuruma ait maden sahalarını da kapsıyor olması, TKİ‟nin çevreye olan duyarlılığının bir göstergesidir.

37

EGE LİNYİTLERİ İŞLETMESİ ( Soma (Kısrakdere – Sarıkaya) ve Çan’dan) ağaçlandırma çalışmaları

38

Ç.2.7. Kömür Yıkama ve Zenginleştirme Faaliyetleri

Ç.2.7.1. Lavvar, Kriblaj ve Torbalama Tesisleri

Düşük kalorili kömür, Müessese ve işletmelerimizde mevcut lavvar tesislerinden geçirilmek suretiyle kalitesi yükseltilerek çevreyle daha uyumlu hale getirildikten sonra termik santraller ile ısınma ve sanayi sektörüne satışı gerçekleştirilmektedir. Tüvenan kömür ayrıca mevcut kriblaj tesislerinde eleme ve ayıklama işlemlerine tabi tutulmaktadır.

39 Ç.2.7.2. Lavvar ve Kriblaj Tesisleri Kapasitesi

MÜESSESELER/İŞLETMELER LAVVAR KRİBLAJ

Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi

^{14,1 7,8}

Çan Linyitleri İşletmesi

^- 5

Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi

^7,8 -

TKĠ TOPLAM 21,9 12,8

(Milyon Ton/Yıl)

40

Ç.2.8. Makina - Ekipman Parkı

Kurum bünyesinde faaliyet gösteren ağır iş makinaları, yardımcı iş makinaları ve bu iş makinalarının üniteleri (motor, şanzıman vs.) ile yine iş makinalarının lastik durumları; İşletmelere göre adetleri, çalışma saatleri, ekonomik ömürleri, performansları, yedek parça ve tamir bakım durumları, revizyon ve periyodik bakımı, hurda durumu, faal-arızalı durumları, yağ sarfiyatları, vb. gibi bilgilerin takip edilebilmesi ve bu bilgiler ışığında makinaların daha ekonomik ve uzun ömürlü çalıştırılmasını sağlamak, maliyetleri düşürmek ve verimliliklerinin artırmak amacıyla, yazılmış ve kurumsal intranet sitesinde bulunan “Makine Performans Takip Sistemi “ programının tüm fonksiyonlarından faydalanması amacıyla çalışmalar başlatılmıştır. Bu suretle makinaların ve ünitelerin yukarıda belirtilen durumlarının kapsamlı bir şekilde takip edilmesi sağlanacaktır.

41

Ç.2.9. Eğitim Faaliyetleri

Kurumumuzda 2015 yılında Genel Müdürlük ve Müesseselerimizde, Kurum imkanları ile düzenlenen;

İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimlerine 3.619, İlk Yardım eğitimlerine 185, Yangın Söndürme eğitimlerine 521, Tahlisiyeci eğitimlerine 56, Yetiştirme eğitimlerine 1394 ve Geliştirme eğitimlerine 249 olmak üzere toplam 6024 personelimizin katılımları sağlanmıştır.

2015 yılında Kurum dışından hizmet alınarak düzenlenen Kurs, Seminer, Kongre, Sempozyum vb.

eğitimlere de 1840 elemanımızın katılımı sağlanmıştır. Fakülte ve Yüksek Okullarda öğrenim gören 175 Üniversite öğrencisine Kurumumuz Genel Müdürlük ve Müesseselerinde Staj yaptırılmıştır.

3308 sayılı Yasa kapsamında 2015 yılında Meslek Liselerinde öğrenim gören 144 lise öğrencisine Kurumumuz Genel Müdürlük ve Müesseselerinde Beceri eğitimi yaptırılmıştır.

SOMA EĞĠTĠM TOPLANTISI

42

ORYANTASYON EĞĠTĠMĠ

GENEL MÜDÜRLÜK EĞĠTĠM TOPLANTISI

43

Ç.3. İç Kontrol Sistemi ve İç Denetim Faaliyetleri

Kurumumuzca iç kontrol sisteminin oluşturulması, yürütülmesi ve geliştirilmesi faaliyetleri sürdürülmektedir.

Tüm birimlerimizde yürütülen işlerin analizleri; bilgisayar yazılımı ile süreç anlatım formu, süreç bilgileri formu, süreç envanter formu, görev tanımı formları, iş akış şemaları, risk kontrol matrislerinin hazırlanması ve kontrol bilgi formlarının doldurulması tamamlanmıştır.

Bu iş süreçlerinin riskleri her birim tarafından, işlemler yürütülürken, kontrol edilmiştir. 6331 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve ilgili yönetmelikler uyarınca belirlenmesi gereken riskler de bilgisayar yazılımı kullanılarak belirlenip kontrol edilmiş ve edilmektedir.

İç Kontrol sisteminin işlemesiyle, süreç analizi ve iş yükü dağılımı analiz edilip, insan, bilgisayar, makine vb. kaynağın doğru kullanılmasıyla, etkin ve verimli yönetim hedeflenmiştir.

Kurumumuz Yönetim Kurulunun 15.08.2014 tarihli ve 7/123 sayılı kararıyla 1 Başkan,14 İç Denetçi, 1 Şef ve 2 Memur personelden oluşan İç denetim Dairesi Başkanlığı kurulmuş olup, Bakanlar Kurulunun 01.01.2015 tarihli ve 2014/7143 sayılı kararıyla 12 İç Denetçi kadrosu ihdas edilmiştir.Başkanlığın personel ihtiyacının karşılanması çalışmalarına devam edilmektedir.

44 Ç.4.2. Dolaylı İştirakler

Bulunmamaktadır.

Ç.5. Kurumun İktisap Ettiği Kendi Paylarına İlişkin Bilgiler

Kurumumuz, sermayesi paylara bölünmüş şirket statüsünde değildir.

Ç.6. Denetim

Kurumumuzun tüm iş ve işlemleri 6085 sayılı yasa kapsamında T.C. Sayıştay Başkanlığı ile Kurumumuz Teftiş Kurulu Başkanlığınca denetlenmektedir.

Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumunun 2015 yılı hesap ve işlemlerinin T.C. Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılan denetimi, bu raporun hazırlandığı sırada henüz tamamlanmamıştır.

Ç.7. Hukuki Konular

Ç.7.1. Davalar

Özel sektörden faydalanılarak yaptırılan işlerde, yüklenicilerin çalıştırdığı işçiler tarafından açılmış seri davalar bulunmakta olup, muvazaa iddiasıyla açılan davalardan 1 adet pilot dava kararı çıkmıştır. Bu davada; davacının Kurumumuzca muvazaa yapıldığı iddialarının reddine, Kurumumuzun asıl işveren olarak müşterek müteselsil sorumluluğuna karar verilmiştir. Karar muvazaa yönünden davacı vekili, müşterek müteselsillik yönünden Kurumumuzca temyiz edilmiştir.

Söz konusu karar temyiz safhasında olup, henüz sonuçlanmamıştır.

Ç.7.2. İdari-Adli Yaptırımlar

Mevzuat hükümlerine aykırı uygulamalar nedeniyle Kurumumuz ve Yönetim Kurulu üyeleri hakkında uygulanan idari veya adli yaptırımlar bulunmamaktadır.

Ç.8.Bağış ve Yardımlar ile Sosyal Sorumluluk Projeleri

Ç.8.1. Bağış ve Yardımlar

2015 yılında Kurumumuzca bağış ve yardım yapılmamıştır.

45 Ç.8.2. SYDV Kömür Yardımları

Bakanlar Kurulu kararları gereği, 2003 yılından bu yana, Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü ile birlikte yürütülen ve Kurumumuzun da özel önem verdiği uygulama ile bedeli Hazinece karşılanmak üzere, her yıl ortalama 1 milyon 900 bin ihtiyaç sahibi aileye, bu güne kadar yaklaşık 6 milyar 113 milyon TL tutarında 21 milyon 191 bin ton kömürün dağıtımı gerçekleşmiştir.

YILLAR YARARLANAN AİLE

2004

^{1.490.301 1.046.931} 163.959.946

2005

^{1.861.057 1.318.590} 229.312.152

2006

^{1.754.509 1.262.391} 241.175.916

2007

^{1.859.687 1.472.415} 316.845.609

2008

^{2.057.146 1.627.619} 433.283.296

2009

^{2.227.066 1.935.689} 557.798.698

2010

^{2.076.112 1.521.219} 431.826.862

2011

^{2.028.259 2.207.400} 654.306.781

2012

^{2.018.485 2.159.702} 745.011.854

2013

^{2.068.591 2.045.958} 731.550.478

2014

^{2.096.446 1.961.763} 733.951.946

2015

^{2.077.390 1.968.974} 784.626.766

ORTALAMA

46

D-Finansal Durum

D.1. Özet Mali Tablolar

D.1.1.Özet Bilanço

(TL)

VARLIKLAR (AKTİF) 2014 2015

DÖNEN VARLIKLAR

A-Hazır Değerler

5.117.461 7.167.025

B-Menkul kıymetler

134.865.000 44.870.000

C-Ticari Alacaklar

2.134.085.171 1.694.086.389

D-Diğer Alacaklar

13.590.007 26.520.401

E-Stoklar

169.426.361 146.047.176

F-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri

- 24.000.000

G-Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları

3.272.601 39.231.449

H-Diğer Dönen Varlıklar

53.360.615 23.731.299

DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI

2.513.717.216 2.005.653.739

DURAN VARLIKLAR

A-Ticari Alacaklar

^7.835.279 7.854.703

B-Diğer Alacaklar

^{- -}

C-Mali Duran Varlıklar

^2.510.326 7.510.326

D-Maddi Duran Varlıklar

271.781.443 289.384.364

E-Maddi Olmayan Duran Varlıklar

288.232.203 309.075.174

F-Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar

177.434.408 162.618.287

G-Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları

^{14.000 12.000}

H-Diğer Duran Varlıklar

^{- -}

DURAN VARLIKLAR TOPLAMI

747.807.659 776.454.854

VARLIKLAR (AKTİF) TOPLAMI

3.261.524.875 2.782.108.593

NAZIM HESAPLAR

829.804.679 675.719.274

47

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI

351.762.859 472.123.588

II-UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI

409.919.133 375.398.861

III-ÖZ KAYNAKLAR

ÖZ KAYNAKLAR TOPLAMI

2.499.842.882 1.934.586.144

KAYNAKLAR (PASİF) TOPLAMI

3.261.524.875 2.782.108.593

NAZIM HESAPLAR

829.804.679 675.719.274

(TL)

48 D.1.2.Özet Gelir Tablosu

(TL)

2014 2015

A- BRÜT SATIŞLAR

2.342.795.161 2.118.778.986

B- SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)

264.600 226.973

C- NET SATIŞLAR

2.342.530.561 2.118.552.013

D- SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

1.801.753.009 1.769.425.491

BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI

540.777.552 349.126.522

E- FAALİYET GİDERLERİ (-)

430.999.910 382.236.229

FAALİYET KARI VEYA ZARARI

109.777.642 -33.109.707

F- DİĞ.FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR

124.666.406 193.332.294

G- DİĞ.FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARAR.

^6.220.210 3.877.858

H- FİNANSMAN GİDERLERİ (-)

^{1.262 1.890}

OLAĞAN KAR VEYA ZARARLAR

228.222.576 156.342.838

I- OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR

^9.568.629 15.944.316

J- OLAĞAN DIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

246.656.024 90.946.873

DÖNEM KARI VEYA ZARARI

-8.864.819 81.340.281

K- DÖNEM KARI VER. VE DİĞ. YASAL YÜK. KARŞ. (-)

34.196.888 17.207.258

DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI

-43.061.707 64.133.023

49

Bilançonun sadeleştirme çalışmalarında, Kurumun satış sözleşmeleri uyarınca gelecekte yapacağı kömür teslimlerine ilişkin peşin tahsil ettiği 10.548 Bin TL tutarla pasifte kayıtlı, alınan sipariş avansları, aktifte kayıtlı mamul stoklarından; karşılıklı olarak düşülerek sadeleştirme yapılmıştır.

Kuruluşun gerekli sadeleştirme işlemlerinden sonra düzenlenen 2015 yılı bilançosu geçen yıl verileri ile karşılaştırmalı olarak aşağıda verilmiştir.

50

gösterir. Cari oran hesaplanmasında amaç, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü ölçmek ve net işletme sermayesinin (dönen varlıklar – kısa vadeli yabancı kaynaklar) yeterli olup olmadığını varlıklar arasında yer alan mamul stoklarının paraya dönüşmesi, niteliklerine ve ekonomik koşullara göre değişmektedir. Bu oran, paraya çevrilmesi oldukça zaman alabilecek stokların dönen varlıklardan düşülmesiyle hesaplanır.

(Hazır değerler+menkul değerler)x100 (7.167+44.870)x100

Nakit oranı = = = 11,3 14,5 Kısa vadeli yabancı kaynaklar 461.576

Bu oran işletmenin satışlarının durması ve alacaklarını tahsil edememesi ve stoklarını paraya çevirmede güçlük çekmesi durumunda, kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücünü ortaya koyar.

D.2.2.2. Net işletme sermayesi devir hızı

2015% 2014%

Net Satışlar = 2.118.552 = 1,4 3,1 Dönen Varlıklar – Kısa Vad. Yab. Kayn. (1.532.564+1.533.530)

(Ortalama) 2

Bu oran 1 TL‟lik net işletme sermayesinin sağladığı satış hacmini gösterir ve net işletme sermayesinin hangi ölçüde etkin kullanıldığını ve devir hızını gösterir.

51 D.2.2.3. Borçlanma Oranı (Finansal kaldıraç oranı)

2015% 2014%

= 30,2 42,3

Bu oran işletmenin varlıklarının hangi oranda yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir.

D.2.2.4.Borçlanma katsayısı oranı

2015% 2014%

= 43,3 73,4

Bu oran, öz kaynakların kaç katı oranında, borçlanıldığını gösterir. Oranın 1 olması öz kaynak, yabancı kaynak dengesi açısından genellikle yeterli olarak görülür.

D.2.2.5.Duran varlıkların öz kaynaklara oranı

2015% 2014% duran varlıklardan oluştuğunu gösterir. Duran varlık oranı, işletmenin yapısına ve faaliyet konusuna göre değişiklik gösterir. Maden işletmelerinde oranın yüksek olması yürütülen faaliyetin doğal sonucudu

52

Stok devir hızı işletmedeki stokların bir yıl içinde kaç defa devir olduğunu gösterir. Stok yönetimindeki etkinliğin göstergesidir. Devir hızı ne kadar yüksek ise, stokların hızla satış hasılatına dönüştüğü

Bu oran kullanılan ortalama öz kaynak birim başına, sağlanan kâr oranını gösterir ve mali rantabilite olarak adlandırılır.

Bu oran sağlanan 1 TL tutarındaki net satışların ne kadarının faaliyet kârına dönüştüğünü gösterir.

Satılan mamul maliyeti

53 D.2.2.9. Ödenen faizleri karşılama oranı

2015% 2014%

(Vergi öncesi kâr + faiz giderleri)x100 (81.340+2) x100

Faiz karşılama oranı = _____________________________ = ________________ = 4.067,1 -886,4 Faiz giderleri 2

Faizleri karşılama oranı, işletmenin kullandığı kaynak nedeniyle katlandığı faizleri geri ödeme yeteneğinin olup olmadığının belirlenmesinde kullanılan orandır.

2015 yılı içerisinde Kurumumuzca bankalar veya diğer finans kuruluşlarından nakit kredi kullanılmamış olup, 2015 Yılı Gelir Tablosunun Finansman Giderleri kaleminde yer alan 1.890,00 TL tutarındaki gider, bankalardan Kurumumuz lehine alınan teminat mektupları için ödenen komisyonlara ilişkindir

D.3.Mali Güce İlişkin Değerlendirme

TTK 376. madde içeriğinde belirtilen oranlar dikkate alınarak yapılan hesaplama çerçevesinde sermayesinin karşılıksız kalma durumu bulunmamaktadır.

Kurum bankalardan yaptığı borçlanmaları kendi faaliyetlerinden yarattığı nakit ile ödeyebilmektedir.

D.4.Kar Payı Dağıtımı

2015 yılı sonu itibariyle elde edilen 64.133.023,08 TL. dağıtılabilir net kârın 33.058.042,71 TL‟si yasal yedek olarak ayrılmış, 31.074.980,37 TL‟sı da geçmiş yıl zararlarından mahsup edilmiştir.

54

E- RİSKLER ve YÖNETİM KURULUNUN DEĞERLENDİRMESİ

Risk yönetimi politikası:

Kurumumuzca, kontrol edilebilir nitelikteki riskleri önlemek ve azaltma, kontrol edilemez nitelikteki risklere anında müdahale etme esasına dayalı risk yönetimi politikası uygulanmaktadır.

F- DİĞER HUSUSLAR

Faaliyet yılının sona ermesinden sonra şirkette meydana gelen ve alacaklılar ile diğer ilgili kişi ve kuruluşların haklarını etkileyebilecek nitelikte özel önem taşıyan hususlar bulunmamaktadır.

55

T Ü R K İ Y E K Ö M Ü R İ Ş L E T M E L E R İ K U R U M U

Hİ P O D R O M CA D. N O: 1 2 YE N İ M A H A L L E/ AN K A R A 0 6 3 3 0 TE L: ( + 9 0 ) 3 1 2 5 4 0 1 0 0 0 F A X: ( + 9 0 ) 3 1 2 3 8 4 1 6 3 5

Belgede TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU 2015 YILI FAALİYET RAPORU (sayfa 26-0)