Türkiye'de Kamp D³nda Ya³ayan Suriyeli

S-§nmaclarn Durumu

Türkiye'deki Suriyelilerin büyük bölümü kamp d³nda ya³amak-tadrlar. Bunlarn ço§unlu§u da kamplarn bulundu§u snr illerinde bulunmaktadrlar. Ancak zamanla, stanbul ve Ankara gibi büyük

³ehirler ba³ta olmak üzere Suriyelilerin de§i³ik oranlarda da olsa Türkiye geneline yayldklar söylenebilir. Suriyeli göçmenlerin ³ehre ve ³ehrin sosyal yapsna uyum sa§lamas için e§itim, sa§lk, ticaret vs. gibi temel insanî ihtiyaçlarnn kar³lanmas gerekmektedir.

Suriyelilerin kamplarda ya³amak istememesinin nedenleri:

• Ülkeye kaçak giri³ yapan ve herhangi bir yere kayt olmayan veya kayt olmak istemeyen ki³iler,

• Kamplarda ya³amaya ba³lamalarna ra§men kamp ya³amna uyum sa§layamayanlar,

• Maddi imkânlara sahip olup ki³isel veya özel nedenlerle kamp d³ hayat tercih edenler,

• Kamplarn kapasitesinin dolmas nedeniyle d³arda beklemek zorunda kalanlar,

• Akrabalk ili³kileri nedeniyle kamplar yerine akrabalarnn gös-terdikleri yerlerde ikamet etmek isteyenler.

Belirtilen nedenlerle kamp d³nda ya³amak isteyenlerin says

her geçen gün artmaktadr. Fakat kamp d³nda ya³ayanlarn says-nn artmasna ra§men temelde bu insanlarn önemli bir ksm Tür-kiye'nin yardmlaryla hayatlarn sürdürmektedir. Kamp d³nda kalanlar kiraladklar evlerde son derece kalabalk gruplar halinde ve genelde zor ko³ullarda ya³amaktadrlar. Beraberinde getirdikleri paralar tükenenler çal³maya ba³lamalarna ra§men piyasa ko³ul-larnn çok altnda ücretlere istihdam edildikleri için temel ya³am ko³ullarn güçlükle sa§layabilmektedirler (Koç, Görücü ve Akbyk, 2015: 83 ve 84; ORSAM, 2014: 15). 2016 ylnda Türkiye'de bulu-nan s§nmac says yakla³k 3 milyondur. Bunun yakla³k 250 bin kadar geçici barnma merkezlerinde ya³arken geri kalan büyük bir bölümü Türkiye'nin farkl illerinde ya³amaktadr.

Suriyelilerin yakla³k % 85'lik ksm kamp d³nda ya³amaktadr.

Dolaysyla Türkiye'deki Suriyelilerin kar³ kar³ya kald§ sorunlarn

esas boyutunu kamp d³nda, ³ehir merkezlerinde ya³ayanlar olu³tur-maktadr. “ehirlerde ya³ayan s§nmaclarn sosyal uyumunda bir-çok sorun ya³anmaktadr. Öncelikle ksa süreli ve geçici bir durum olarak görülen göç dalgas, gün geçtikçe kalc bir hâl almaktadr. Bu durum göç eden ve göçü kabul eden insanlarn psikolojilerini ve tep-kilerini kaçnlmaz olarak etkilemektedir (Tunç, 2015: 42). “ehirlere gelen s§nmaclar hem yerel halkla olan ili³kilerinde, hem de ülke-deki hukuki, siyasi, sosyal düzene uyum sa§lama konusunda önemli sorunlarla kar³la³maktadrlar. Ekonomik durumu iyi olan Suriyeli s§nmaclarn entegrasyonu nispeten daha kolay olsa da s§nmac-larn önemli bir bölümü çok kötü ³artlarda barnmak ve ya³amak zorunda kalmaktadr. Suriyeli s§nmaclarn gelmesiyle beraber ³e-hir nüfuslarndaki ciddi art³lar önemli altyap, istihdam ve asayi³ sorunlarna yol açm³tr (Akgül, Kapt ve Demir, 2015: 15).

Geçici barnma merkezi olmayan Diyarbakr kent merkezinde 29.389 Suriyeli s§nmac bulunmaktadr (Aljazeera, 2016). “anl-urfa il merkezi ve ilçelerinde kamp d³nda ya³ayan Suriyelilerin toplam says ise 150.000 civarndadr. Saynn yüksekli§ine ra§men

³ehirdeki genel durumun di§er illere göre daha iyi oldu§unu söyle-mek mümkündür. Gerginli§in dü³ük olmas iki nedene ba§lanabilir.

Birincisi ³ehir halk ile misarler arasndaki akrabalk ili³kileridir.

Gerginli§i azaltan ikinci faktör sivil toplum kurulu³larnn iyi ça-l³mas ve halk yönlendirebilmesidir. Bu da ³ehirdeki s§nmacla-rn tutumlas§nmacla-rn olumlu yönde etkilemi³tir. S§nmaclardan dolay

asayi³le ilgili kayda de§er bir art³ da söz konusu de§ildir. “ehirde gerginli§in dü³ük olmas hiçbir skntnn ya³anmad§ anlamna gel-memektedir. Yoksul s§nmaclarn ucuz i³gücü olarak kullanlmas

ve yerel halkn i³ frsatlarnn elinden alnmasnn yaratt§ tepki

“anlurfa'da da mevcuttur. Misarlerin geri dönmeyece§i

dü³ünce-sinin güçlenmesi de söylemsel bir tepkinin olu³masna neden olmak-tadr. Sa§lk hizmetlerinde ya³anan skntlar ve ikinci evliliklerin yaygnla³mas sosyal sorunlar beraberinde getirmektedir (ORSAM ve TESEV, 2015: 21 ve 23). ³letmelerin dü³ük maliyetli olmasn-dan dolay Suriyelilerin çal³trlmas zaten bölgede var olan istih-dam sorununu daha da artrm³tr. Ayrca s§nmaclarn geli³i ³e-hirlerde arz ve talep dengesini de de§i³tirmi³tir. Talebin artmasna ba§l olarak da özellikle temel tüketim ürünlerinin yatlarnda ar-t³lar olu³mu³tur. Genel anlamda, Suriyelilerin genel bütçe ve i³-sizlik rakamlarna da etkisi oldu§u görülmektedir (Akgül, Kapt ve Demir, 2015: 15). AFAD, kamp d³nda ya³ayan Suriyelilerin kayt altna alnarak ihtiyaç listesinin belirlenmesine yönelik bir çal³ma ba³latm³tr. Yardm Da§tm Sistemi olarak adlandrlan çal³ma ile Türkiye'deki mültecilerin tamam biyometrik kayt altna aln-maktadr. Kayt altna alnan ki³ilerin ihtiyaç listesi olu³turulmakta ve böylece yardm etmek isteyen ulusal ve uluslararas sivil top-lum kurulu³lar kime ne tür yardm yaplabilece§ini görmektedirler.

Bunun d³nda e§itim ve sa§lk gibi temel ihtiyaçlarn kar³lanma-sna yönelik çal³malar yaplmaktadr. Türkiye'deki Suriyeliler, ka-yt yaptrmalar ³art ile tüm devlet hastanelerinden ücretsiz hizmet alabilme imkânna kavu³mu³tur (ORSAM, 2014:15). Mülteci kamp-lar d³nda ya³ayan Suriyelilerin büyük bölümünün yasal olmayan

³ekilde çal³malar ve e§itim imkanndan yoksun kalmalar da göçün yol açt§ önemli sorunlarn ba³nda gelmektedir (Akgül, Kapt ve Demir, 2015: 12).

1.4.3 Türkiye'deki Suriyeli S§nmaclar: Hukuki Du-rum

Türkiye'de bulunan Suriye vatanda³larnn hukuki statüsü be-lirsizli§ini korumaktadr. Ba³langçta, Suriye'deki iç sava³n uzun süreli olmayaca§ varsayld§ndan herhangi bir hukuki statüye da-yanmakszn insani gerekçelerle kabul edilen Suriyelilerin durumu iç sava³n uzamasyla birlikte belirsiz hale gelmektedir. Temelde, Türkiye, 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Durumuna li³kin Ce-nevre Sözle³mesi'ne taraftr. Ancak bu Sözle³me'yi co§ra snr-lama çekincesi ile kabul etti§inden, Avrupa d³ndan gelip iltica talep edenlere mülteci statüsü tannmamakta, Avrupa d³ndan gelenlere geçici s§nma korumas sa§lamaktadr. 2011 yl Nisan ayndan itibaren Türkiye'ye gelen Suriyeli mülteciler, önce misar

³eklinde tanmlanm³tr. Ancak bu tanmlamann hukuki bir

kar-³l§ bulunmad§ için Suriyelilere yönelik key uygulamalara yol açma riski bulunmaktadr. Bu nedenle, Ekim 2011 tarihinden iti-baren Suriyeli misarler çi³leri Bakanl§'nn 1994 ylndaki çkan Yönetmeli§i'nin 10. Maddesi gere§ince geçici koruma statüsüne alnm³tr. Bu tarihten sonra Suriyelilerin durumuna ili³kin ilk hu-kuki düzenleme 30 Mart 2012 tarihli, 62 sayl Türkiye'ye Toplu S§nma Amacyla Gelen Suriye Arap Cumhuriyeti Vatanda³larnn ve Suriye Arap Cumhuriyetinde kamet Eden Vatansz Ki³ilerin Ka-bulüne ve Barndrlmasna li³kin Yönerge olmu³tur. Bu yönerge ile Suriyelilerin geçici koruma altnda olduklar kabul edilmi³tir.

Hali hazrda geçici koruma statüsü devam etmektedir. Asgari ulus-lararas standartlarla uyumlu olan bu rejim, açk kap politikas, geri dönmeye zorlamama, bireysel statü belirlemenin yaplmamas, kamplarda barnma ve temel hizmetlerin sunulmas gibi ilkeleri

içer-mektedir (ORSAM, 2014: 11). Geçici koruma rejimi ile Suriyelilere snrsz kal³, zorla geri gönderilmemeye kar³ koruma ve acil ih-tiyaçlara yant veren kabul düzenlemelere eri³imi içerecek ³ekilde koruma ve yardm sa§lanmaktadr (ORSAM ve TESEV, 2015: 12 ve 13). Türkiye'nin izledi§i açk kap politikas çerçevesinde, pasa-portu bulunmayanlar dâhil, kabul etti§i tüm Suriyeli s§nmaclara sa§lad§ geçici koruma rejimi, uluslararas kurulu³lar tarafndan uluslararas hukuka ve insani yükümlülüklere uygun olarak de§er-lendirilmektedir. Türkiye, iç sava³n sona ermesi ile Suriyeli mülte-cilerin ülkelerine dönece§i varsaymyla, Suriyeli mültecilere yönelik politikasn kitlesel göçün geçici bir durum oldu§u tespiti ile ³ekil-lendirmi³tir. Bu nedenle, resmi söylemlerde Suriyeli mülteciler için

misar tabirini kullanlmaktadr. Suriyeli s§nmaclara sa§lanan

geçici koruma rejimi Suriyelilerin yasal statülerini netle³tirmedi§i gerekçesiyle ele³tirilmi³tir (Kap, 2014: 31 ve 32; Koç, Görücü ve Akbyk, 2015: 79 ve 80).

1.4.4 Türkiye'deki Suriyeli S§nmaclar: Toplumsal Boyut

skân politikas (Kamp ve kent ya³am, bina, kira), Sa§lk po-litikas (Hasta says, bütçe, ücret, do§um says), E§itim popo-litikas

(Ö§renci says, müfredat, dil sorunu), Çal³ma politikas (Çal³ma izni, istihdam alan), Nüfus hareketlili§i (Ülke içinde göç eden, ba³ka ülkeye göç eden) ve Entegrasyon politikalar Suriye krizi ile ili³kili olarak ortaya çkan sosyal konularndandr. Suriyeli mültecilerin ülke geneline yaylmalar barnma, sa§lk, e§itim ve entegrasyon (uyum, bütünle³me) gibi bir çok sorunu beraberinde getirmi³tir (Akgül, Kapt ve Demir, 2015: 10). Nitekim Türkiye'de Suriyelilere

yöne-lik olumsuz tepkinin en önemli nedenlerinin ba³nda Suriyeliler ile yerel halk arasnda farkl dil, kültür ve ya³am tarzndan kaynakla-nan sorunlarn geldi§i görülmektedir. Bu durum toplumsal anlamda kabul ve uyum sürecini zayatmaktadr (Tunç, 2015: 44 ve 45). Bu anlamda yerel halk arasnda çok e³lilik yaygnla³makta, buna ba§l

olarak bo³anma oranlar artmakta, etnik ve mezhepsel kutupla³-may tetikleyebilecek zemin olu³makta, çarpk yapla³ma artmakta ve baz snr illerinde demograk yap de§i³mektedir (do§urganlk oran, nüfus art³ oran). Ayrca Suriyelilerin ya³am ko³ullarnn zor-lu§u ve e§itim imkânndan yoksun olmalar uzun vadede ba³ta suç oranlarnn art³ olmak üzere birçok sosyal sorununun ortaya çk-masna uygun zemin olu³turmaktadr (ORSAM ve TESEV (2015:

7).

Türkiye'ye gelen Suriyeliler genellikle yakn olmasndan dolay

Türkiye'ye snr bulunan illerden gelmektedirler. Farkl ³ehirlerin misarlerinin yerle³me davran³lar da farkllk göstermektedir. Bu-nun çe³itli sebeplerinden bazlar gidilen ilde akrabalarn varl§, önceki ili³kiler, yerle³me ve uyum kolayl§ olabilmektedir (AFAD, 2014: 17). Suriye'den Türkiye'ye yönelik göçlerin olu³turdu§u riskle-rin ba³langçta Türkiye tarafndan daha kolay atlatlabilmesini sa§-layan en önemli faktör akrabalk ili³kileri idi. Binlerce ailenin kamu kurumlarn d³arda brakarak, kendi imkânlaryla akrabalarna yar-dm etti§i görülmektedir. Özellikle krsal kesimde bu ili³ki biçimi çok daha yo§undur. Köylerdeki bo³ ev veya araziler akrabalara tahsis edilmi³ ve kendi geçimlerini sa§lamak üzere üretim yapmaya bile te³vik edilmi³tir (ORSAM, 2014: 18).

Snr boyunca artan kaçak geçi³ler akrabalk kurumunun öne-mini de hatrlatmaktadr. Kaçak geçi³lerin büyük bir ksm Suriye'de ya³ayan insanlarn Türkiye'deki akrabalarnn yanna gelmesi

³ek-linde ba³lam³tr. Bu ³ekilde hareketlilik tüm snr boyunca görülen bir olgudur. Ancak bu durum ba³langçta çok daha yo§unken ³im-dilerde azalmaktadr (ORSAM, 2014: 18). Nitekim yabanc olmann sonucu olarak geni³ kapsaml d³lanma, hatta i³sizlik ba³ta olmak üzere çe³itli olumsuzluklarda günah keçisi olarak görülme s§nma-clar açsndan skça ya³anan bir problemdir. Vatanda³larn bir bö-lümü hayat ³artlarnda meydana gelen olumsuzluklarn sebebi ola-rak göçmenleri görmektedirler (Koç, Görücü ve Akbyk, 2015: 80).

Ülkelerini sava³ ve siyasi bask nedeniyle terk etmek zorunda kalan Suriyeli s§nmaclar, göç öncesi dönemdeki ruhsal ve zik-sel ³iddet, soykrm, yaknlarnn ölümüne ve yaralanmasna ³ahit olmalar, ykm, ya§ma ve travmalar ruhsal hastalk riskini artr-maktadr. Öte yandan çocuklar bu zorunlu göçün en önemli ma§-duru ma§-durumundadrlar. Bu çocuklarn yabancs olduklar bir ülkede yeni hayatlarna hazrlanmas amacyla ciddi bir e§itime ihtiyaçlar

vardr. Bu e§itim süreci bir taraftan onlarn ruhsal ve kültürel du-rumlarn, bir taraftan da yeni hayatlarndaki ihtiyaçlarn dikkate almaldr. Yine ö§renim ça§ndaki Suriyeliler anadilleriyle birlikte Türkçeyi de ö§renebilecekleri tarzda bir e§itim sürecine tabi tutul-maldrlar. Bu amaçla Türkiye'de ya³ayan ve e§itim hizmetlerinden mahrum olan Suriyeli çocuklarn okullara elektronik sistem üzerin-den kayt olmasn sa§layan Yabanc Ö§renci Bilgi ³letim Sistemi'ni (YÖBS) olu³turulmu³tur (Koç, Görücü ve Akbyk, 2015: 85 ve 86).

1.4.5 Türkiye'deki Suriyeli S§nmaclar: Ekonomik Bo-yut

Türkiye'de bulunan Suriyeli s§nmaclar ülke ekonomisine ciddi bir yük olu³turmaktadr. Türkiye AFAD koordinasyonuyla

s§nma-clarn insani yardm ihtiyaçlarn kar³lamakta, s§nmaclara ba-rnma, yiyecek, sa§lk, güvenlik, e§itim, haberle³me ve bankaclk hizmetleri sunmaktadr. Çadr kentlerin bulundu§u snr illerine Su-riye'den kaçak yollarla sokulan ürünler yerli esnaf olumsuz etkile-mektedir (Sandkl ve Semin (2012: 46).

Suriye'deki kriz Türkiye'yi ekonomik olarak ba³lca üç yoldan etkilemektedir: Birincisi, iki ülke arasndaki ticaret hacminin azal-mas ve bu ülkeye yaplan ihracatn dü³mesidir. Krizden önce bu ülkeye ihracat yaparak büyüyen Gaziantep, Hatay ve “anlurfa'daki

rmalar, krizle birlikte bu avantajlarn kaybetmi³tir. kincisi, tu-rizmdeki kayplardr. Suriye ile Türkiye arasndaki vizelerin 16 Ey-lül 2009'da kar³lkl olarak kaldrlmasnn da etkisiyle, günübirlik al³veri³ turlaryla ve Türkiye'yi gezmeye gelen turistlerle, bölgenin turizm gelirlerinde önemli art³lar ya³anm³, ancak krizle birlikte tu-rizm de zarar görmü³tür. Üçüncüsü, emlak piyasasnda ya³anm³tr.

Krizden önce, zengin Suriyeli ve Orta Do§ulular, Gaziantep ve çevre illerde gayrimenkul satn alrken, krizle birlikte bu durum sona er-mi³ ve yerini, konut kiralamaya çal³an s§nmaclar alm³tr (Göçer ve Çnar, 2015: 59).

Suriye krizi konusunda Türkiye'nin ekonomik alanda son yl-larda kazanm³ oldu§u ivme ciddi ³ekilde etkilenmi³tir. Bu çerçe-vede, krizin olu³turdu§u ekonomik dalgalanmalar, mültecilere ça-l³ma hakk verilmesi, istihdam politikalarndaki de§i³im, ithalat ve ihracat dengeleri ve sektörel de§i³imler bu çerçevede politika yapm süreçlerine etki etmi³tir. Özellikle i³gücü ve istihdam alannda kendi problemleriyle ba³a çkma gayreti içerisinde bulunan Türkiye, Suri-yeli mültecilerin ülke geneline yaylmasyla daha büyük problemlerle kar³ kar³ya kalm³tr. Krizle meydana gelen geli³meler ekonomik alandaki birçok dengeleri önemli ölçüde alt üst etmi³tir. Mültecilerin

ülke genelinde yasal zemin olu³turulmadan kayt d³ çal³trlmalar

ucuz i³çilik sorununu beraberinde getirmi³ ve Türkiye'nin kendine özgü ekonomik politikalarn olumsuz etkilemi³tir. Di§er taraftan kayt d³ i³çilerin sosyal güvenlik korumalarndan yararlanamamas

da alt çizilmesi gereken bir ba³ka ekonomik sorundur (Akgül, Kapt

ve Demir, 2015: 9). Suriyeli s§nmaclarn geli³i ile ücretlerde dü³ü³, özellikle s§nmaclarn yo§un olarak bulundu§u bölgede ya³ayan i³-çilerin i³sizlik problemini derinle³tirmekte ve i³çiler i³ bulamamak-tan ³ikâyet etmektedirler (Koç, Görücü ve Akbyk, 2015: 80).

Suriyeli mültecilerin yaratt§ etkinin en fazla snr illerinde his-sedildi§ini söylemek mümkündür. Suriyelilerin gelmesi ile beraber i³çi yatlarnda dü³ü³ oldu§u hemen hemen her bölgede ³ikâyet edi-len bir konu halini alm³ durumdadr. Suriye'den Türkiye'ye günü-birlik çal³mak için girenler bile olmaktadr. Bu da bölgede ya³ayan Türk vatanda³lar açsndan var olan i³sizlik sorununu derinle³tir-mektedir. ³ bulmakta zorlanan ya da geçici i³lerde çal³an Türk vatanda³lar i³ bulamamaktan ³ikâyetçi durumdadr. Suriyelilerin Türkiye'ye giri³iyle birlikte i³çi yatlarnn neredeyse 5 kata kadar azald§ ifade edilmektedir. Bu durum i³çiler açsndan sknt ya-ratrken, i³verenler açsndan avantaj sa§lamaktadr. Öte yandan yo§un göç ile beraber snr illerindeki pazar yatlar da artm³ du-rumdadr. Bu da snrdaki yerle³im yerlerinde halkn tepkisine neden olabilmektedir. Di§er bir ³ikâyet konusu kira yatlarndaki art³tr.

Snra yakn ilçelerde kiralk ev bulmak neredeyse imkânsz hale gel-mi³tir. Bulunan evlerin de yatlar çok yüksektir. Bu nedenle Tür-kiye'nin Suriye snrndaki ilçelerinin birço§u ³antiye alanna dön-mü³ durumdadr. Arsa sahipleri Suriyelilere kiralamak üzere hzl

bir ³ekilde ev in³a etmektedir. Bu da bozuk ve güvensiz yaplan-may beraberinde getirebilmektedir. Kiralarn artmas ev sahipleri

ile kiraclar arasnda sorun ya³anmasna da neden olmaktadr. Zira ev sahipleri ucuza oturan kiraclarn evlerden çkararak Suriyelilere daha pahal yatlara kiralamak istemektedir (ORSAM, 2014: 16;

Akgül, Kapt ve Demir, 2015: 12). Suriyelilerin ekonomik alandaki etkilerine genel olarak bakld§nda risk ve frsatlarn iç içe geçti§i bir tablo söz konusudur. Kiralarda art³ gözlenmekte ve kiralk ev bulmak giderek zorla³maktadr. Snr illerinde enasyon art³ or-taya çkm³tr. Özellikle küçük i³letmelerde kaçak i³çi çal³trma yay-gnla³maktadr. Kaçak Suriyeli çal³tran ve çal³trmayan rmalar arasnda haksz rekabet ortaya çkmaktadr. Yerel halk i³ frsatlar-nn ellerinden alnd§na inanmaktadr. Ancak i³ dünyas açsndan bakld§nda bu iddiann kar³l§nn olmad§ görülmektedir. Nor-mal ³artlarda i³ini kaybedecek ki³iler de Suriyeliler nedeni ile i³siz kald§n dü³ünmektedir. Ayrca s§nmaclar genelde yerel halkn çal³may tercih etmedi§i alanlarda istihdam edilmektedir. Böylece vasfsz i³gücü gerektiren i³ kollarnda i³gücü aç§ kapanmaktadr.

Suriyelilerin snr illerinde i³gücü aç§n kapatmas bölgedeki ya-trm ortamna olumlu katk sunmaktadr. Ücret düzeyinde önemli dü³me gözlenmektedir. Suriye'deki ve Türkiye'deki Suriyelilere sa§-lanan insani yardm malzemelerinin ve hizmetlerin yerel rmalardan temin edilmesi, özellikle gda ve tekstil rmalar için bir frsat olu³-turmaktadr. Ba³ta Halep'ten olmak üzere, tüccar ve yatrmc Suri-yeliler de Türkiye'ye gelmektedir. SuriSuri-yeliler küçük i³letmeler (frn, ayakkab üretimi, vb.) yoluyla üretim ve ticarete katk sa§lamakta-dr. Ancak bu i³letmelerin tamamna yaknnn kaçak olmas dola-ysyla vergi vb. yasal yükümlülükleri yerine getirmemeleri haksz rekabete neden olmaktadrlar (ORSAM ve TESEV 2015: 8). Nite-kim göç idaresinin 2015 yl verilerine göre, Türkiye'de çal³ma izni bulunan Suriyelilerin sadece 3.822 ki³i olmas (Göç daresi, 2016: 55)

tndaki Suriyeli s§nmaclara çal³ma hakk verilmesi ya³anan baz

sorunlar giderebilecektir. Ayrca s§nmaclarn büyük ço§unlu§u-nun ekonomik olarak yetersiz durumda olmalarndan dolay, ülke genelinde olumsuz bir imaj olarak Suriyelilerin dilencilik yaptkla-rna yönelik bir alg olu³mu³tur. Sayca fazla olmalar ve yo§un

tra-k saatlerinde kav³aklarda görünür olmalar bu algy tetiklemi³tir.

Bu durumun kalc çözümü ancak kalc ekonomik düzenlemelerle sa§lanabilir. Ancak geçici bir çözüm olarak zabtalarn ve güvenlik güçlerinin dilencilik yapan mültecileri bulunduklar yerden uzakla³-trmak amacyla kamplara geri gönderdikleri görülmektedir (Akgül, Kapt ve Demir, 2015: 10 ve 11).

Bölüm 2

TRC2

(DYARBAKIR-“ANLIURFA) BÖLGES “

GÜCÜ PYASASI ANALZ

Doç. Dr. Bahar BURTAN DO‡AN Dicle Üniversitesi

BF Ö§retim Üyesi

2.1 TÜRKYE'DE “GÜCÜ PYASASI VE

STHDAM YAPISI

Ekonominin insan kayna§nn somut biçimi, bilindi§i gibi, i³-gücüdür. ³gücü nüfusun üretici durumda bulunan yani ekonomik etkinli§i olan bölümüdür. Ekonomik etkinlik, üretim ve hizmet sü-reçlerine do§rudan katlmann ya da katlma iste§inin bir sonucu-dur. ³gücünün ya³amn idame etmek üzere söz konusu ekonomik etkinli§e katlma/çal³ma imkân, di§er tüm ekonomik etkinliklerde oldu§u gibi piyasa tarafndan sa§lanmaktadr. ³gücünün ekonomik etkinli§e katlmnn sa§land§, çal³ma hayatyla bulu³tu§u piyasa ko³ullarna ise i³gücü piyasas denmektedir. Nüfus geli³melerine

ba-§ml olan toplam i³gücü sunumu (arz) ve ekonomik ko³ullarn bir sonucu olan i³gücü istemi (talebi), emek piyasasnn iki aya§n olu³-turur. Arz tarafnda, i³ arayanlar olarak anlan, çal³maya istekli ve elveri³li insanlar; talep tarafnda ise, üretimi sa§layabilmek ama-cyla i³gücü arayan i³verenler bulunmaktadr. ³gücü piyasas, üc-retlerin ve istihdamn belirlendi§i, arz ve talep güçlerine ba§l olarak i³ sözle³meleri yoluyla gerçekte var olan ya da olmayan bir yer, i³-veren(sermaye) ile eme§in bir bulu³ma noktasdr (Kepenek ve Yen-türk, 2003:407, Mehmet ve Klç, 2009: 10).

Emek piyasalarnn ekonomik rolü, özellikle i³ arayan i³gücüne, vasarna uygun i³ bulabilme, i³verenlere ise üretim sürecinde kul-lanacaklar, ihtiyaç duyduklar vasfta i³gücünü seçebilme olana§

tanmas ile belirginle³mektedir. Bu nedenle emek piyasalar, özel-likle özgür bir toplumda gerekli i³ ve i³gücünü bulma olana§ sa§-layan yerler olmaktadr. Emek piyasalarnn ba³lca fonksiyonu üc-retlerdeki düzenlemeler yoluyla emek arz ve talebinin dengelenme-sidir (Lordo§lu, 2000:33'den aktaran, Gündo§an, 2013: 4). Bunun

sa§lanmas ekonomik ve sosyal açdan çok önemlidir. Çünkü i³gücü piyasasn di§er piyasalardan farkl klan önemli bir özellik bu piya-sann insan unsurunu içermesidir. Dolaysyla eme§in alnp satld§

bir piyasann mal piyasas gibi de§erlendirilmeyece§i açktr. ³gücü piyasasnda ortaya çkabilecek bir dengesizlik insan hem ekonomik hem de sosyal açdan ma§dur edecek i³sizlik sorununu ortaya çka-racaktr (Ataman, 1998: 59). ³sizlik ise ekonomik açdan bir gelir kayb ancak sosyal açdan da bir ki³inin kendini topluma ait hissedip

bir piyasann mal piyasas gibi de§erlendirilmeyece§i açktr. ³gücü piyasasnda ortaya çkabilecek bir dengesizlik insan hem ekonomik hem de sosyal açdan ma§dur edecek i³sizlik sorununu ortaya çka-racaktr (Ataman, 1998: 59). ³sizlik ise ekonomik açdan bir gelir kayb ancak sosyal açdan da bir ki³inin kendini topluma ait hissedip