Türkiye’deki Kamu Hastanelerinde Mevcut Finansal Yönetim Uygulamaları

Bu başlıkta Sağlık Bakanlığı hastaneleri ile Üniversite hastaneleri hakkında bilgi verilecektir.

2.1.5.1. Sağlık Bakanlığı Hastaneleri 2.1.5.1.1. Genel Bilgiler

Sağlık Bakanlığı, ülkenin sağlık politikasını yürütmekten sorumlu bir kuruluştur. Sağlık hizmetlerinin bir devlet görevi olarak benimsenmesi 2 Mayıs 1920 tarih ve 3 sayılı kanun ile Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığının kurulmasıyla başlanmıştır. Sağlık Bakanlığı ülkede yaşayan nüfusun tamamına sağlık güvencesi olsun ya da olmasın bütün sağlık hizmetlerini sunmaktadır.

Sağlık Bakanlığının bazı görevlerini sıralayacak olursak81

;

• Toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesi, hastalık faktörlerinin azaltılması ve önlenmesi.

• Tanı, tedavi ve esenlendirici sağlık hizmetlerinin yürütülmesi.

• Uluslararası önem taşıyan toplum sağlığı faktörlerinin ülkede yayılmasının önlenmesi.

• Sağlık eğitimi ve araştırma süreçlerinin yürütülmesi.

Sağlık Bakanlığı bu saydığımız görevlerini kendisine bağlı merkez ve taşra teşkilatı ile yerine getirmeye çalışır. Kendisine bağlı merkez, taşra ve bağlı kuruluşlarda finansal örgütlenme biçimi farklıdır.

80_{Akbulut, Göktaş, Ağırbaş, Uğurluoğlu Aldoğan ve Doğanay Payzıner, s. 9-11.}

81_{T.C.Sağlık Bakanlığı, Görev ve Yetkiler, Erişim Tarihi: 15.08.2018,}

45

2.1.5.1.2. Finans Kaynakları

Hem genel bütçe hem de döner sermaye bütçesi Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarda uygulanmaktadır. Bu nedenle bakanlığa bağlı kuruluşların finansmanı ile ilgilenen çeşitli birimler bulunmaktadır. Her birimin görevleri birbirinden farklıdır. Genel Bütçe ve Döner Sermaye bütçe işlemlerinden sorumlu birim Strateji Geliştirme Başkanlığıdır.

2.1.5.1.3.Kamu Hastanesi Bünyesindeki Muhasebe İlintili Temel Birimler

Devlet bünyesindeki hastanelerde muhasebe ile ilgili birimler Gelir Tahakkuk, Gider Tahakkuk, Maaş Mutemetliği, Taşınır Yetkilisi Servisleri ile Hastane vezneleridir. Bu birimlerin göreviyle ilgili düzenlemiş olduğu tüm evrakları Mülga Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliğine göndermektedir. Bu kurumun şimdiki adı ise Kamu Hastaneleri Hizmetleri Başkanlığı olmuştur. Adı geçen bu birimler Hastane İdari ve Mali İşler Müdürüne bağlı olarak görevlerini yerine getirmektedirler.

Birimlerin yapmış oldukları görevler şu şekildedir82

:  Gider Tahakkuk:

• Kamu İhale Kanunu ve Satın alma mevzuatı ile ilgili evrakların hazırlanması.

• Kamu Hastaneleri Hizmetleri Başkanlığı tarafından sonuca bağlanan ihalelerin ödeme ile ilgili belgelerin hazırlanması.

• Hastanenin elektrik, yakıt, su vb. ödemelerinin yapılması. • Satın alma yöntemlerinden doğrudan temin alımı yöntemine ait

işlemlerin yapılması.  Gelir Tahakkuk:

• Medula sistemi üzerinden SGK’ya ait işlemlerin faturalandırılması. • SGK dışı protokollü ve protokolsüz kurumlara ait işlemlerin

faturalandırılması (Suriyeli hastalar, Türkmenistan, Mısır, Irak uyruklu hastalar).

82_{Ferhat Sayım, Kamu Hastanelerinde Muhasebe İlintisi Kurulan Faaliyetler ve Özel Hastane}

Karşılaştırması-Yalova Örneği, Yalova Üniversitesi, İ.İ.B.F.,Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Sayı: 16, Yalova, 2016, s.676-678.

46

• SGK’sı olmayan ücretli hastaların takip edilmesi ve bunlara ait işlemlerin faturalandırılması.

 Maaş Mutemetliği:

• Genel bütçeye ait maaş ödemelerinin bordrolanması. • Döner sermaye ek ödemelerinin bordrolanması. • Çalışanlara ait SGK’ya prim ödemelerinin yapılması. • Sağlık çalışanlarının nöbet ücretlerinin ödenmesi.  Taşınır Kayıt Kontrol:

• Genel bütçe teminli ve Döner sermaye Bütçe Teminli Stokların kayıt ve takibi işlemleri.

• Taşınır kayıt; eczane, demirbaş ve tıbbi sarf konularına ait işlemlerin yapılması.

 Hastane Veznesi:

• SGK’nın belirlemiş olduğu katkı paylarının tahsil edilmesi.

• Ölümü gerçekleşmiş kişilerin ölüm ile ilgili evraklarının hazırlanması. • SGK’sı olmayan hastalardan ücretlerinin tahsilatı.

2.1.5.1.4. Finansal Yönetim Açısından Tabi Olunan Mevzuat

Sağlık Mevzuatı; sağlık hizmetlerinde örgütlenmeyi, sağlık hizmetlerinin yönetimini, finansmanını, sağlık personellerinin, sağlık hizmetinden faydalanacak olan kişilerin hak ve görevleri, devletin görev ve yetkileri ile uygulanacak yatırımları düzenler83

. Mevzuatın kısımları; Tebliğler, Tüzükler, Yönergeler, Genelgeler, Yönetmelikler ve Kanunlardan meydana gelmektedir. Sağlık mevzuatı çok sayıda başlıktan oluşmaktadır. Örnek verecek olursak84

;

• Merkezi Hekim Randevu Sistemi Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönerge

83_{Ahmet Saltık, Sağlık Hukuku, Erişim Tarihi: 15.08.2018,}

<https://i1.wp.com/ahmetsaltik.net/arsiv/2016/10/Diderot_243_yil_obce.jpg>

84_{T.C.Sağlık Bakanlığı, Görev ve Yetkiler,Erişim Tarihi: 15.08.2018,}

47 • Bilgi Güvenliği Politikaları ve Yönergesi • Elektronik Belge Yönetim Sistemi Yönergesi • Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi • Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği • Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği

• Tıbbi Cihaz Yönetmeliği

• 5258 Sayılı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun • 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu

• Türk Tabipleri Birliği Kanunu

• 224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun • Döner Sermaye Kanunu

2.2.5.2. Üniversite Hastaneleri 2.2.5.2.1. Genel Bilgiler

Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) ile üniversite hastaneleri, araştırma ve uygulama merkezleri pozisyonunda tesis edilmiş olup tek tip bir organizasyon yapısı bulunmamaktadır. Üniversite hastaneleri, Rektör tarafından atanan Başhekim (Genel Direktör) tarafından yönetilmektedir. Organizasyon yapılarında farklılıkların olması finansal örgütlenmenin de farklı olmasına neden olmuştur. Çoğunluk olarak hastane müdürlüğünün yetkisi altında özel bütçe ile finansal örgütlenmenin olduğu görülmektedir. Döner sermaye işletme müdürlüğü ise döner sermaye bütçesine ilişkin işlemlerle ilgilenir. Bazılarında ise finansman direktörlüğünün olduğu görülür85.

Üniversite hastanelerinde amaç, sunulacak sağlık uygulamalarına ilişkin tüm alanlarda eğitim, öğretim, araştırma ve uygulama yapmak, alanında uzman tıp ve sağlık çalışanı yetiştirmektir. Ayrıca hastalara ayaktan ve yatarak sağlık hizmetlerini sunmakta diğer bir amacıdır86

.

85_{Akbulut, Göktaş, Ağırbaş, Uğurluoğlu Aldoğan ve Doğanay Payzıner, s. 73.}

86_{Nuran Günal, Sağlık İşletmelerinde Finansal Risk Yönetimi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler}

48

2.2.5.2.2. Finans Kaynakları

2547 sayılı Yüksek Öğrenim Kanunu 55.maddeye göre üniversite hastanelerinin finans kaynakları; genel bütçe ödemeleri, alınan harçlar, yayın ve satış gelirleri, döner sermaye işletmelerinden toplanan karlar ve bağışlar vs.dir.

2.2.5.2.3. Üniversite Hastanesi Bünyesindeki Muhasebe İlintili Temel Birimler

Üniversite Hastanesi Bünyesindeki Muhasebe İlintili Temel Birimler şunlardır: • Muhasebe birimi

• Ayniyat Birimi

• Ek Ödeme ve Performans Birimi • Finansal Analiz Birimi

• Gider Tahakkuk Birimi • Satın Alma Birimi

2.2.5.2.4. Finansal Yönetim Açısından Tabi Olunan Mevzuat

Karma bütçede tabi olunan mevzuat 2547 sayılı Yüksek Öğrenim Kanunu Mali Hükümleridir. Döner Sermaye ile ilgili mevzuat ise 2547 sayılı Yüksek Öğrenim Kanununa göre kurulan Döner Sermayeli İşletmeler Hakkında Yönetmeliktir87.

2.1.6. Özel Hastanelerde Mevcut Finansal Yönetim Uygulamaları