Türkiye’de Televizyon Dizlerinde Müzik Kullanımı

Televizyon yayıncılığında yaşanan gelişmelerle müzik endüstrisinin gelişimi arasındaki ilişki, bu alanların gerek teknolojik gerekse içerik düzeyinde şekillenmesine etkide bulunmuştur. Televizyon yayıncılığının kablo, uydu ve dijital televizyon sistemleri aracılığı ile genişlemesi, müziğin gittikçe artan bir şekilde, bu kanalların yayın akışının önemli bir parçası haline gelmesine neden olmuştur (Çelenk, 2000:169). Özellikle son dönemlerde, televizyondaki program türleri içerisinde müzik kullanımı yaygın bir hal almıştır. Bu program türlerinden biri de televizyon dizileridir.

Sinema ve televizyon bir birilerine rakipmiş gibi görünmelerine karşın, arka planda birbirilerine her zaman destek olmaktadırlar. Film şirketleri artık yalnızca sinema için değil televizyon için de film çekmektedir. Kimi zaman televizyon için çalışanlar sinemaya geçmiştir. Bu arada televizyon dünyasında kullandıkları teknikleri, sinemaya da yansıtmaktadırlar. Bu açıdan televizyon için müzik yapımı önemlidir. Birçok ünlü film müziği bestecisinin çoğu, televizyon piyasasından gelmiştir. Temelde iki müzik arasında önemli farklılıklar yoktur. En önemli fark zaman farkıdır. Çünkü televizyon için besteleme ve kayıt süresi daha kısa olmaktadır (Konuralp, 2004:134-135).

Televizyon dizilerindeki müzikleri dinleyenlerin sayısı, sinemada film müziği dinleyenlerinkinden daha düşüktür. Besteci müzik açısından kusursuz bir beste yapsa da, müzik daima dizinin hızlı temposu ve diyalogları arasında kaybolacaktır. Dikkati çekebilecek en iyi kısım başlangıç ve bitiş jenerikleridir (Konuralp, 2004:137). Başlangıç ve bitişteki müziklere verilen önem, dizi müziğinin başarısını da etkilemektedir.

Günümüzde, filmlerin dışında televizyon dizlerinin de film müziği albümleri yapılmaktadır. Elde edilen bilgiler film müziği albümlerinin önemli rakamlara ulaştığını, hatta hiçbir pop albümünün film müziği albümleri kadar satmadığı ortaya çıkmıştır. Bu oluşum bazı araştırmacılar tarafından, müziğin filmden ayrılarak kendi başına var olabilme durumunu açığa koyduğunu göstermektedir. Ayrıca film müziğini müziksel oluşumlar içinde önemli bir noktaya oturtmaktadır. Fakat Türkiye’de, henüz film müziklerine yeterli bütçe ayrılmaması ve teknolojik yetersizliklerden dolayı dünyadaki standartlar yakalanılamamıştır (Erdoğan ve Solmaz, 2005:145).

Sinemada müzik kullanımında olduğu gibi, televizyon dizilerinin de ilk yıllarından itibaren müzik kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye’nin ilk dizi film örneği olan, yönetmenliğini Halit Refik’in yaptığı Aşk-ı Memnu’da müzik kullanılmıştır. Dizinin müziklerini Yalçın Tura yapmıştır (Budak, 1996:53). Daha sonraki yıllarda Alçaktan Uçan

Güvercin, Kartallar Yüksek Uçar, Acımak, Çalıkuşu, Yarın Artık Bugündür, Ateşten Günler, Yaprak Dökümü gibi dizlere de müzik yapımı sürmüştür. Özelikle müziğini Esin Enginin yaptığı Çalıkuşu dizisinin müziği akılardan uzun süre gitmemiştir.

Daha sonraki yıllarda, Yeni Türkü’nün müziğini yaptığı ve Oya Küçüme’nin seslendirdiği Süper Baba dizi film müziği çok beğenilmiştir. “Süper Baba Film Müzikleri” olarak piyasaya çıkmıştır. Bunun yanında o dönemlerde yapılmış olan Kuruntu Ailesi, Bizimkiler, Çiçek Taksi, Kaynanalar, Perihan Abla gibi dizilere de özel film müzikleri yapılmıştır.

Genel olarak o dönemlerde televizyon dizileri için yapılan müziklerin, görüntüye pek fazla bağlı kalmadan yapıldığı gözlemlenmiştir. Besteci senaryo hakkında bilgi almakta ya da bölümlerin metinlerini okumakta buna göre hangi enstrümanları kullanacağına karar vermektedir. Bu müzik de baş ve son jenerikte ve kısmen de dizinin içinde kullanmak üzere oluşturulmaktadır (Budak, 1996:55).

Türk film müziği bestecilerinden Nedim Otyam, Cahit Berkay, Cem İdiz’de televizyon dizleri için besteler yapmışlardır.

2000’li yıllarda Türk televizyon dizileri için beste yapan birçok sanatçı bulunmaktadır. Ali Otyam, Tufan Kıraç, Bora Ebeoğlu, Gökhan Kırdar, Metin Özülkü, Tamer Çıray, İncesaz bu sanatçıların bir kısmını teşkil etmektedir.

Türk televizyon dizilerinde müzik kullanımı o kadar yaygın ve önemli bir hal almıştır ki, medyada da birçok gazete ve dergi bu duruma yer vermiştir. Bunlardan bazılarını örnek vermek gerekirse;

Milliyet Gazetesi’n de yayınlanan bir haberde; Yeşilçam’ın film müziği albümlerini keşfettiğini ve birçok sinema filmi ve dizi filmin müzik albümlerinin kapış kapış gittiğini söylemektedir (Milliyet, 05.03.2004).

Yine Milliyet Gazetesinin bir başka haberin de ise; dizi seyredenlerin albümünü de aldıklarını ve bunun karşısında dizi müziklerini yapan kişilerinde şaşkınlık içinde olduklarını belirtmektedir (Milliyet, 28.11.1999).

Zaman Gazetesi’nin kültür sanat ekinde ise; Televizyon dizilerinin ekranlarda, müziklerinin ise müzik marketlerde yarıştıklarını belirtilmektedir. Aynı haberin devamında ise; oyuncuların, canlandırdığı karakterle uyumu kadar, müziğin öyküyle ve görüntüyle uyumunun da önemli bir hale geldiğini, o kadar ki günümüzde dizi ve film müziklerinin, filmden daha etkili olabildiğini hatta daha fazla ilgi çekebildiğini ifade etmektedir. Bu gerçeğin farkına varmak için de severek izlediğiniz bir diziyi, sessiz bir şekilde izlemeyi denemenin yeterli olacağını eklemektedir (Zaman, 29.04.2003).

Hürriyet Gazetesi’nin Kelebek ekinde de yayınlanan bir haberde; dizi müzikleri yapan bestecilerin hayran kitlelerinin daha çok arttığına yer verilmiştir. Böylece sanatçılar daha geniş kitlelere ulaşabilmektedir ( Hürriyet, 10.08.2005).

Dizi müzikleri yapan bestecilerin hayran kitlesinin arttığına yönelik bir haber de Sabah Gazetesi’nin Günaydın ekinde yer almıştır. Haberde dizi müziği yapan Gökhan Kırdar’ın, albüm yapıp kısa süre sonra geri planda kalacağına, fakat film ve dizi müzikleri yaparak daha geniş kitlelere ulaşmayı tercih ettiğini vurgulamaktadır (Sabah/Günaydın,19.10.2004).

Dizi ve film müziğinin önemini vurgulayan ve medyada yer alan haberleri arttırmak mümkündür. Yukarıda bahsedilen haberlerden de anlaşılacağı gibi dizilerde müzik kullanımı çok etkili ve önemli bir unsurdur. Hem müziği yapan besteciye hem de izleyiciye ve filme oldukça güçlü etkileri bulunmaktadır.